Atāina ke Fefakamagaloaki

1, 2. Ko e ha kua latatonu ke manamanatu ke he haau a fakamakai ke fakamagalo?

KO E Kupu tohia ha Iehova kua fakamalolō a tautolu ke fakaako e puhala kua onoono a ia ke he agahala mo e puhala kua tali a ia he mogo ka taute e tautolu e tau agahala. Ne lahi foki e mena ne fakakite he Kupu haana hagaao ke he fakamagaloaga. He vala tala fakamua, ne hagaaki a tautolu ke he puhala he tau aga ha Tavita mo Manase ne fakaohooho e fakamagaloaga ha Iehova. Ko e loto momoko ha laua ke he tau mena ne taute e laua ne takitaki ai ke talahau, tiaki e tau mahani kelea ha laua, mo e fakatokihala mooli. Fakahiku ai, ne liu a Iehova talia a laua.

² Kia kumikumi la tautolu ke he fakamagaloaga mai he taha puhala foki. Fēfē e manatu haau ki a Manase kaeke ko e taha he tau magafaoa haau ne lauia teao he mena ne tupu? To maeke nakai a koe ke fakamagalo a Manase? Ko e hūhū aoga a ia he vahā nei ha kua momoui a tautolu he lalolagi matahavala, vale, mo e lotokai. Ti kua lata he ha e Kerisiano ke manako ke feaki e aga fakamagalo? Kaeke mogoia kua matematekelea a koe he nakai fakalilifu po ke nakai fakafili tonu, ko e heigoa ka lagomatai a koe ke tautaofi tumau e tau logonaaga haau, tali tuga ne manako a Iehova ki a koe, mo e makai ke fakamagalo?

KAKANO NE LATA A TAUTOLU KE FAKAMAGALO ATU

3-5. (a) Ko e heigoa e fakataiaga ne fakaaoga e Iesu ke lagomatai e tau tagata fanogonogo haana ke manamanatu hagaao ke he lata ke fakamagalo atu? (e) Ko e heigoa e manatu he fakataiaga ha Iesu ne fakamau ia Mataio 18:21-35?

³ Ko e fakamakai ke fakamagalo a lautolu ne fakaita a tautolu—ko lautolu ko e tau tagata he fakapotopotoaga Kerisiano po ke nakai—kua latatonu kaeke kua fakatumau e tautolu e tau fakafetuiaga mafola mo e tau tagata he magafaoa, tau kapitiga, tau tagata oti, mo Iehova. Kua fakakite he tau Tohiaga Tapu e fakamakai ke fakamagalo e falu pete he lagaloga e fakaita e lautolu a tautolu, ko e poakiaga faka-Kerisiano. Ke maeke ke fakatai e iloilo he poakiaga nei, ne fakaaoga e Iesu e fakataiaga hagaao ke he fekafekau ne fai kaitalofa.

⁴ Ne kaitalofa he fekafekau ke he iki haana e tupe lahi mahaki ne tatai mo e totogi he tagata ne 60,000,000 e aho; ka e fakamagalo noa he iki haana a ia. He mogo fakamui, ne feleveia e fekafekau nei mo e taha fekafekau ne kaitalofa ki a ia ko e katoa he tupe kua tatai mo e totogi he tagata ne 100 e aho. Ko e fekafekau nei ne kaitalofa ne ole ke fai magaaho ke liu totogi e tupe, ka kua tuku he fekafekau ne fakamagalo noa e fekafekau nei haana ke he fale puipui. Ne fakaita he aga nei e iki ha laua. “Ka e nakai kia lata he fakaalofa age a koe ke he hau a matakainaga a fekafekau, ke tuga foki au ne fakaalofa atu kia koe?” he hūhū he iki. “Ti ita ai hana iki, kua tuku atu [e fekafekau nakai fakamagalo] ke he tau leoleo, ato taui mai hana tau mena oti.”—Mata. 18:21-34.

⁵ Ko e heigoa e manatu ne taute e Iesu he fakataiaga nei? Ko e fakaotiaga haana ko e: “To eke pihia foki haku a Matua ha he lagi kia mutolu, kaeke kua nakai takitaha a mutolu mo e fakamagalo mo e tau loto katoa ha mutolu e tau matakainaga ha mutolu.” (Mata. 18:35) Kua maaliali e manatu ha Iesu. Ko e tau agahala ne taute e tautolu he moui katoa he nakai mitaki katoatoa kua fakamooli kua nakai maeke a tautolu ke fakalautatai mo e tau tuaga ha Iehova. Ka e, makai a ia ke fakamagalo a tautolu mo e to fakameā katoatoa ai. Ti ko e ha tagata ne manako ke kapitiga mo Iehova kua lata ke fakamagalo e tau kūkū he matakainaga haana. Po ke tuga ne talahau e Iesu he Lauga he Mouga: “Kaeke ke fakamagalo atu e mutolu, ke he tau tagata e tau hala ha lautolu, ti fakamagalo mai foki a mutolu he Matua ha mutolu ha ha he lagi. Kaeke foki kua nakai fakamagalo atu e mutolu ke he tau tagata e tau hala ha lautolu, ti nakai fakamagalo foki ha mutolu a Matua ha mutolu a tau hala.”—Mata. 6:14, 15.

6. Ko e ha ne nakai mukamuka tumau ke fakamagalo?

⁶ ‘Mitaki e fakaakoaga ia ke he logonaaga,’ he liga ui e koe, ‘ka e mukamuka e talahau ke he taute.’ Kakano ai ha ko e tau tali ke he tau fakaita fakatagata kua fa lauia e logonaaga. Ko e tagata ne liga ita, logona e afokau, ko e manako ma e fakafili tonu po ke taui foki. Ti ko e falu ne logona hifo to nakai maeke ia lautolu ke fakamagalo e tagata ne fakaita mai. Ka logona hifo pihia a koe, feaki fēfē e koe e aga fakamagalo ne manako a Iehova?

HAKAHAKA E TAU LOGONAAGA HAAU

7, 8. Ko e heigoa ka lagomatai a koe ke tali atu he puhala fakamagalo ka ita a koe ha ko e mahani nakai totonu he falu?

⁷ Ko e tau tali he logonaaga ke he tau logonaaga fakaita mooli ka liga malolō lahi. Manamanatu ke he tali atu he taha fuata taane, ne fakamaama he fakaakoaga ke he ita: “Ka . . . ita lahi, ne fano au ki fafo he fale ti omonuo to nakai liu au ki loto. Ko e aho fulufuluola he vahā mafana, ne fano mamao au he tau hala fuluola, ato fakahiku ko e mamanofua mo e fulufuluola ne fakatotoka mo e fakahauhau au, ti fai tulā he mole ne liu au kua fakatokihala mo e teitei tataka.” He fakakite he mena nei ne tupu, he fai magaaho a koe ke fakatotoka hifo mo e onoono fakamooli ke he tuaga ka lagomatai a koe ke kalo he tali ke he puhala nakai fakamagalo ne liga tokihala a koe he mogo fakamui.—Sala. 4:4; Fakatai 14:29; Iako. 1:19, 20.

⁸ Ka e kua ka peehi tumau mai e tau logonaaga kelea? Lali ke mailoga e kakano ne ita a koe. Kakano kia ha kua taute fakakelea atu ki a koe, liga he hemu? Po ke liga he logona hifo e koe kua lali pauaki e taha tagata ke fakamamahi a koe? Kua kelea lahi mooli kia e mahani haana? Ko e kumikumi mo e maama e kakano he tali atu haau ka fakaatā a koe ke manamanatu ke he mena kua mitaki lahi mahaki mo e tali mitaki faka-Tohi Tapu. (Totou Tau Fakatai 15:28; 17:27.) Ko e kakano pihia ka lagomatai a koe ke foli fakalahi mo e fakamakai ke fakamagalo. He fakaaoga e puhala pihia, tuga kua uka, ka e fakaatā e koe e kupu he Atua ke kumikumi e “tau manatu mo e tau fakafiliaga he [haau a] loto” mo e takitaki a koe he muitua e aga fakamagalo ha Iehova.—Hepe. 4:12.

LATA KIA IA KOE KE UTA FAKATAGATA?

9, 10. (a) To tali atu fēfē a koe ke he fakaita? (e) Maeke fēfē he moua e aga fakamagalo mitaki ke hiki e onoonoaga haau ke he moui?

⁹ Loga e tuaga he moui ne fakalagalaga e tau mahani kelea. Tuga anei, ka fakaholo a koe he peleōafi haau ti amanaki e taha motokā ti teitei oka ke he peleōafi haau. To tali atu fēfē a koe? Kua totou a koe hagaao ke he latau he puhalatū he tagata ne ita lahi ti vale atu a ia ke he taha tagata fakaholo. Ka ko e Kerisiano, to nakai manako mooli a koe ke taute e mena ia.

¹⁰ Ko e mitaki ha ia ka fai magaaho kū a koe ke hakahaka e tau manatu. Liga fai vala foki a koe he mena ne tupu ha kua fakatauhele he falu puhala a koe. Po ke taha tagata fakaholo ne liga fai lekua e motokā haana. Ko e manatu he mena nei ne tupu kua maeke ia tautolu ke fakatote hifo e ita, fakahogohogo manava, mo e falu logonaaga kelea he fai maamaaga, manamanatu fakalaulahi, mo e makai ke fakamagalo. “Aua neke fakatepetepe hāu a loto ke ita,” he talahau he Fakamatalaaga 7:9, “ha kua toka mau ai e ita ke he tau loto he tau tagata goagoa.” Ua uta fakatagata e tau mena. Ke he loga e tau magaaho, kua liga manatu ai kua taute pauaki he taha e mena ke fakaita aki; ka ko e fua he nakai mitaki katoatoa po ke nakai femaamaaki. Lali ke manamanatu fakalaulahi hagaao ke he mena ne tuga ko e tau gahua po ke tau kupu nakai totonu, ti makai ke fakamagalo mai he fakaalofa. To fiafia lahi a koe ka kautū a koe.—Totou 1 Peteru 4:8.

‘KIA LIUAKI MAI HA MUTOLU A MONUINA KI A MUTOLU’

11. Ko e tali he tau tagata ke he tala mitaki kua lata ke fakatupu e tali fe ia tautolu ko e tau tagata fakailoa he Kautu?

¹¹ Maeke fēfē a koe ke fakatumau e mahani fakalatalata ka hemu taha ki a koe he gahua he fonua? He fakafano atu e Iesu e tau tagata fakamatala toko 70, ne tala age a ia ki a lautolu ke toka hifo e mafola ke he tau fale oti ne ahiahi atu a lautolu ki ai. “Kaeke ko e tagata he monuina [po ke mafola] ha i ai, to hoko kia ia ha mutolu a fakamonuina,” he talahau e Iesu. “Ka nakai, ti liuaki mai ai kia mutolu.” (Luka 10:1, 5, 6) Kua fiafia a tautolu ka talia he tau tagata e gahua ha tautolu ke he fonua, ti maeke ia lautolu ke aoga mai he fekau ne uta e tautolu. Ka ko e falu magaaho kua nakai mafola e tali. Ti ko e heigoa mogoia? Ne pehē a Iesu ko e mafola ne manako a tautolu ke he tagata he kaina kua lata ke ha ha i ai tumau ia tautolu. He ha tuaga ni, kua lata ia tautolu ke toka e tau gutuhala takitaha mo e loto mafola, pete ne tau puhala ne fehagai e tau tagata mo tautolu. Ka tali atu a tautolu ke he fakaita ha ko e hogohogo manava, to nakai maeke a tautolu ke fakatumau e mafola.

12. Hagaao ke he tau kupu ha Paulo ia Efeso 4:31, 32, kua lata ke tali atu fēfē a tautolu?

¹² Eketaha ke fakatumau e mafola haau ke he tau tuaga oti, nakai ni ke he fekafekauaga faka-Kerisiano. Mahani mau ai, ko e fakamakai ke fakamagalo e falu kua nakai kakano kua talia e koe e tau mahani hepehepe ha lautolu po ke fakatote e hagahaga kelea ne fua mai ai. Ka ko e fakamagalo kua kakano ko e fakatoka atu he tau fakaita ha ko e tau hepehepe pihia mo e fakatumau e mafola ni haau. He takele he tau manatu kelea mo e manamanatu lahi ke he puhala ne ekefakakelea ki a lautolu, ne fakaatā he falu tagata e mahani ha lautolu ia ke utakehe e fiafia ha lautolu. Ua fakaatā e tau manatu pihia ke pule ki a koe. Manatu kua nakai maeke a koe ke fiafia ka fakafualoto a koe. Ko e mena ia, kia fakamagalo atu!—Totou Efeso 4:31, 32.

TALI ATU HE PUHALA NE FAKAFIAFIA A IEHOVA

13. (a) Maeke fēfē he Kerisiano ke “tanaki ai e tau malala kaka” ke he ulu he fī haana? (e) Ko e heigoa ka fua mai he tali totonu ke he fakaita mai?

¹³ Ha ha i ai falu mogo ka logona e koe kua lata ia koe ke lagomatai e taha ne kitia hepe ki a koe ke loto fakaaue ke he tau tuaga faka-Kerisiano. Ne tohi he aposetolo ko Paulo: “Kaeke kua hoge a ia kua fai fi kia koe, kia fagai e koe a ia; ka fia inu a ia kia fakainu e koe a ia; ha ko e mena ka eke pihia kua tanaki ai e tau malala kaka ki luga he ulu hana. Aua neke mahala a koe ke he kelea, ka kia mahala e kelea ke he mitaki.” (Roma 12:20, 21) He haau a totonu ke he puhala fakaita mai, liga fakamolū foki e koe e tau aga maō lahi mahaki mo e fakaohooho e mitaki he tau tagata. He fakakite e maamaaga, manamanatuaga—pihia foki mo e fakaalofa hofihofi—ke he tagata fakaita, liga maeke ia koe ke lagomatai a ia ke fakaako e tau kupu mooli he Tohi Tapu. Ko e heigoa ni e tuaga, ko e tali totonu kua foaki ke he tagata e magaaho ke fakaata e mahani mitaki haau.—1 Pete. 2:12; 3:16.

14. Pete ne taute fakakelea he tagata a koe, ko e ha kua lata ia koe ke fakamamao mai he fakafualoto?

¹⁴ He falu tuaga foki, to nakai latatonu ke fakalataha mo e tau tagata pihia. To putoia he mena nei a lautolu ne fai vala he taha magahala he fakapotopotoaga, ka kua agahala, ti kua nakai fakatokihala, mo e kua tuku ki tua. Ka mamahi a koe he taute he taha e agahala kelea lahi mahaki, to uka lahi ia koe ke fakamagalo a ia pete foki ka fakatokihala a ia, kua logona agaia e koe e mamahi ha ko e mena ne tupu. He tau tuaga pihia, to liga tumau a koe ke ole ki a Iehova ke lagomatai a koe ke feaki e aga fakamagalo ke he tagata hepehepe ne fakatokihala. Mole ia, maeke fēfē a koe ke iloa e loto he taha tagata? Iloa e Iehova. Ne kumikumi a ia ke he tau manatu galo he loto he tagata ti fakauka a ia ke he tau tagata hepehepe. (Sala. 7:9; Fakatai 17:3) Ko e kakano haia he tau Tohiaga Tapu ne tohi: “Aua neke taui atu e kelea ke he kelea he taha; kia tauteute e tau mena gali ki mua he tau tagata oti kana. Kaeke kua maeke ia mutolu, kia nonofo fakamitaki mo e tau tagata oti kana. Ko e tau fakahelehele na e, aua neke taui atu e mutolu, ka kia fakatokatoka atu ke he ita; ha kua tohi mai, Kua pehe mai [a Iehova], Ha ha ia au ke taui atu, to taui atu e au ni.” (Roma 12:17-19) Maeke nakai a koe ke vihiatia katoatoa e taha tagata? Nakai. (Mata. 7:1, 2) Ka e maeke ia koe ke mauokafua kua ha ha he tau lima he Atua e fakafili tonu.

15. Ko e heigoa e mailogaaga hagaao ke he tau tagata fakaita kua lata ke lauia e aga ha tautolu ki a lautolu?

¹⁵ Ka logona hifo e koe kua nakai fakafili tonu ki a koe ti uka ke fakamagalo e tagata mahani kelea ne fakatokihala, kua mitaki ke mailoga ko e tagata ne fakaita mai kua hehē foki. Kua matematekelea foki a ia he tau lauiaga ne moua mai he nakai mitaki katoatoa. (Roma 3:23) Kua logona hifo e Iehova e fakaalofa hofihofi ke he tau tagata oti kana ne nakai mitaki katoatoa. Ko e mena ia, kua latatonu ke liogi ma e tagata ne fakaita mai. To liga ke fakatote hifo e ita ha tautolu hagaao ke he taha ne fa e liogi ki ai a tautolu. Ti ko e mena ia kua lata ia tautolu ke kalo kehe he fakafualoto ki a lautolu foki ne ekefakakelea a tautolu, kua maaliali e tau kupu ha Iesu: “Kia fakaalofa atu a mutolu kia lautolu kua fai fi kia mutolu, . . . kia liogi foki a mutolu ma lautolu ne tukumale mai mo e favale mai kia mutolu.”—Mata. 5:44.

16, 17. Kua lata fēfē a koe ke tali atu ke he fakafiliaga he tau motua Kerisiano ke he tagata agahala ne fakatokihala, ti ko e ha?

¹⁶ He fakatatau ke he finagalo ha Iehova, ko e tau motua Kerisiano kua tuku age ki ai e matagahua he taute e tau tuaga hepehepe he fakapotopotoaga. Ko e tau matakainaga taane nei ne nakai iloa katoatoa e mena ne taute he Atua, ka ko e foliaga ha lautolu ke taute e fifiliaga ha lautolu ne fakalagotatai mo e takitakiaga ne foaki he Kupu he Atua i lalo he puhala he agaaga tapu. Ti ko e mena ne fifili e lautolu ke lata mo e tau tuaga pihia he mole e kumi lagomatai ki a Iehova he liogi ka fakaata e finagalo haana.—Mata. 18:18.

¹⁷ Ko e mena hanei ke fakakite e mahani fakamooli. To fakamagalo nakai e koe mo e fakamau haau a fakaalofa ki a lautolu ne fakafili ke fakatokihala? (2 Kori. 2:5-8) Liga nakai mukamuka e mena nei, mua atu ka lauia teao a koe he mahani hepehepe po kua fai matutakiaga mo ia ne lauia ai. Ka e, he fakavē e falanakiaga haau ki a Iehova mo e puhala ne fehagai a ia mo e tau mena ne tutupu he fakapotopotoaga, to fakapulotu a koe. To fakakite e koe kua atāina mooli a koe ke fakamagalo.—Fakatai 3:5, 6.

18. Ko e heigoa e tau fua ka moua e koe ha ko e atāina ke fakamagalo?

¹⁸ Kua mailoga he tau pulotu ekekafo he tau manamanatuaga e tau aoga he makai ke fakamagalo. Kua fakatoka mai e tau fakahogohogo manava mo e tau logonaaga mamahi ne fakatupu e gagao ke he tino, ti feaki ai e tau fakafetuiaga malolō lahi mo e fiafia lahi. Kehe mamao ai mo e fua he nakai makai ke fakamagalo—nakai malolō e tino, tau fakafetuiaga kelea, fakaatukehe, mo e uka e matutakiaga. Ko e monuina lahi mahaki he makai ke fakamagalo ko e mitaki e fakafetuiaga mo e ha tautolu a Matua he lagi ko Iehova.—Totou Kolose 3:12-14.