Fifitaki e Tua ha Lautolu

Mafanatia a Ia he Haana Atua

NE POI a Elia he uha ka kua pouli fakahaga. Ne loa lahi e hala haana ato hoko ki Isereelu, ti nakai ko e fuata a ia. Ka e poi fakamanavaloa a ia ha ko e “lima a Iehova” ha i luga haana. Ko e malolō ne gahuahua he tino haana kua nakaila logona pihia ai e ia. Kakano ha kua mua a ia he matakau he tau solofanua ne toho e Patuiki ko Ahapo he kariota patuiki haana!​—1 Tau Patuiki 18:46.

Ko e Patuiki ko Ahapo mogonei kua mamao i tua, ti loa e fenoga haana mai i mua. Manamanatu la ki a Elia hane kemokemo e tau mata haana ha ko e tau matauha he poi a ia, he liu manamanatu ke he aho lavelave lahi he moui haana. Nakai fakauaua, ko e kautūaga mua ue atu ma Iehova ko e Atua ha Elia, mo e tapuakiaga mooli. Mamao ligo mai a ia mogonei, ti kua galo he pouligia he afā, ne tu ai e Mouga ko Karamelu ne agi he matagi, ne fakaaoga e Iehova a Elia ke moumou e tapuakiaga Paala ke he puhala malolō mo e kehe ue atu. Totou teau e tau perofeta Paala ne fakatapakupaku e kaihā fakalialia ti latatonu ni ke tamate. Ti liogi a Elia ki a Iehova ke utakehe e vahā laā ne lauia e motu ke tolu mo e hafa e tau. Ne to lipilipi e uha!a​—1 Tau Patuiki 18:18-45.

He poi a Elia he uha ke 30 e kilomita ki Isereelu, ne liga manatu a ia ko e hikiaga mooli a nei kua hoko mai tuai. To lata ia Ahapo ke hiki! He mole e mena ne kitia e ia, mooli kua nakai fai fifiliaga foki a ia ka e tiaki e tapuakiaga Paala, ke taofi haana a patuiki fifine ko Iesepela, mo e ke fakaoti e favaleaga ke he tau fekafekau a Iehova.

Ka tutupu e tau mena ke he puhala ne manako a tautolu ki ai, ko e logonaaga pauaki kua fakamalagaki e tau amanakiaga ha tautolu. Liga manamanatu a tautolu ke he tau tuaga ha tautolu he moui to fakatumau ke holo ki mua, liga manamanatu foki kua mole tuai e tau lekua makimaki ha tautolu. Nakai ofo ai ka manamanatu pihia a Elia, ha ko e “tagata haia tuga na tautolu.” (Iakopo 5:17) Ka ko e tau lekua ha Elia ne nakaila oti ia. He falu tulā to matakutaku lahi a Elia ti fakaatukehe, ati manako a ia ke mate. Ko e heigoa ne tupu? Ti lagomatai fēfē e Iehova e perofeta haana ke fakafoou e tua haana mo e loto malolō haana? Kitekite la tautolu ki ai.

Tau Mena Tutupu ne Nakai Amanaki ki Ai

He hoko a Ahapo ke he fale patuiki haana i Isereelu, fakakite nakai e ia ha fakamooliaga kua hiki a ia ke eke mo tagata fakaagaaga lahi? Totou e tautolu: “Kua tala age e Ahapo kia Iesepela e tau mena oti ne eke e Elia, katoa oti mo e keli ai e ia e tau perofeta oti he pelu.” (1 Tau Patuiki 19:1) Mailoga ko e tala a Ahapo ke he tau mena tutupu he aho ne nakai totoku e Atua ha Elia, ko Iehova. Ko e tagata he tuaga fakatino ko Ahapo ne kitia e tau mena tutupu fakamana he aho ke he puhala fakatagata hokoia​—ko e “tau mena oti ne eke e Elia.” Maaliali ai, ne nakai fakaako a ia ke fakalilifu a Iehova ko e Atua. Ti tali atu fēfē a Iesepela kua mahani ke taui atu?

Ne ita lahi mahaki a ia! He ita lahi mahaki, ne fakafano atu e ia e fekau nai ki a Elia: “Kia eke pihia he tau atua kia au mo e lafilafi ki ai, kaeke ke nakai fakatatai e au e moui hāu mo e moui ha lautolu, ke he magaaho pehenai a pogipogi.” (1 Tau Patuiki 19:2) Ko e fakamatakutaku nei ke tamate ne mua atu e kelea. Kakano ai, ne omonuo a Iesepela kua lata a ia ke mate ka nakai maeke a ia ke tamate a Elia he aho ia ke taui aki e tau perofeta Paala haana. Manamanatu ki a Elia ne ala mai he mohe he nofoaga tu tokolalo i Isereelu he pō afā ia​—ti logona e tau kupu nakai mitaki ne fakafano mai he tagata uta fekau he patuiki fifine. Lauia fēfē a ia?

Kautū Mai he Fakaloleloleaga mo e Matakutaku

Ane tokiofa e Elia e tau manatu kua teitei oti tuai e totokoaga ke he tapuakiaga Paala, to fakatokelea ai e tau amaamanakiaga haana he mogo tonu ia. Ne loto maō ni a Iesepela. Ko e tokologa lahi he tau tagata gahua mahani fakamooli a Elia ne fitā e tamate ha ko e poaki ha Iesepela, ti tuga ko ia mogonei. Talahau he Tohi Tapu ki a tautolu: “Kua kitia ai e ia.” Kua fakamaama ai he New World Translation pehē: “Ati matakutaku a ia.” Ne kitia, po ke mailoga kia e Elia ke he manamanatuaga haana e mate mamahi ne fakatoka e Iesepela ke lata mo ia? Ka takele a ia he tau manatu pihia, ko e mena ia ni ne mahala e loto malolō haana. He ha tuaga ni, maeke a Elia ke “[kamata ke] fano ke moui ai”​—ne poi a ia ke moui.​—1 Tau Patuiki 18:4; 19:3.

Nakai ni ko Elia hokoia e tagata ne tua kua kautū mai he matakutaku. He magaaho fakamui, ne pihia foki e lekua he aposetolo ko Peteru. Tuga anei, he fakamalolō e Iesu a Peteru ke fano mo Ia i luga he fuga vai, ne kamata e aposetolo ke “kikite a ia ke he matagi kua lahi.” Ati galo e loto malolō haana mo e kamata ke tomo. (Mataio 14:30) Ko e tau fifitakiaga ha Peteru mo Elia ne fakaako ki a tautolu e fakatonuaga aoga lahi. Ka manako a tautolu ke fakatumau e loto malolō ha tautolu, kia nakai fakaatā e tautolu e tau manamanatuaga ha tautolu ke takele ke he tau mena hagahaga kelea ka fakamatakutaku a tautolu. Lata ia tautolu ke hagaaki tumau ke he Punaaga he ha tautolu a amaamanakiaga mo e malolō.

“Tokai”

Ha kua matakutaku, ne hola a Elia ke he faahi toga ki lalo kavi ke he 150 e kilomita ki Peresepa, ko e maaga ne tata ke he katofia he faahi toga ha Iuta. Ne toka e ia e fekafekau haana i ai ti fano tokotaha ke he tutakale. Pehē e tala na fano a ia “ko e fenoga ke lata mo e aho taha,” ti liga fakatino e tautolu a ia he kamata ke fano he hakeaga laā, ne nakai fai koloa foki ne uta mo ia. He agihoa mo e omoomoi he matakutaku, ne taufetului a ia ke he hala hagahaga kelea mo e vela pakutoa he laā. He kula fakahaga e atagia ia mo e galo ke he mapualagi, ne nakai fai malolō a Elia ne toe. Mategūgū ai, ne nofo a ia i lalo he akau ratami​—ko e mena tata lahi mahaki naia ke fakamalu he fonua takalekale ia.​—1 Tau Patuiki 19:4.

Ne liogi fakamakamaka lahi a Elia. Ne ole a ia ke mate. Pehē a ia: “Kua nakai mua haku a mahani mitaki ke he haku a tau matua.” Ne iloa e ia ko e efuefu mo e tau polohui motua ni e tau matua tupuna haana he tukuaga, ne nakai maeke ke taute ha mitaki ma e ha tagata. (Fakamatalaaga 9:10) Ne logona hifo foki e Elia e fakateaga. Ko e mena ia ne tagi a ia: “Tokai.” Ko e ha ke moui ai?

Lata kia ke ofo ke iloa ko e tagata he Atua kua maeke ke loto malipilipi lahi? Nakai lata. Tokologa e tau tagata taane mo e tau fifine mahani fakamooli ne fakamau he Tohi Tapu kua fakamaama e tau logonaaga momoko lahi ti manako a lautolu ke mamate​—ko lautolu ia ko Repeka, Iakopo, Mose, mo Iopu.​—Kenese 25:22; 37:35; Numera 11:13-15; Iopu 14:13.

He vahā nei, kua nonofo a tautolu he “tau aho uka,” ti kua nakai ofo ai kua tokologa e tagata, pihia foki e tau fekafekau mahani fakamooli he Atua kua moua e lautolu e logonaaga malipilipi he falu mogo. (2 Timoteo 3:1) Ka lauia a koe he tuaga matematekelea pihia, muitua ke he fifitakiaga a Elia he puhala nei: Liligi e tau logonaaga haau ke he Atua. Mua atu, ko Iehova “ko e Atua foki hana e tau fakamafanaaga oti.” (2 Korinito 1:3) Fakamafana kia e ia a Elia?

Fakatumau e Iehova e Perofeta Haana

Fēfē e manatu haau ke he logonaaga a Iehova he ono hifo a ia mai he lagi ti kitia e perofeta fakahelehele haana ne takoto i lalo he akau ia he tutakale mo e olelalo ke mate a ia? Nakai lata a tautolu ke tali manatu. He mole e pulumohea a Elia, ne fakafano e Iehova e agelu ki a ia. Ne fafagu fakatekiteki he agelu a Elia he piki atu ki ai mo e pehē: “Kia matike a a koe, ti kai.” Ne taute pihia e Elia, ha kua fakatoka totonu he agelu e mena kai mitaki, areto mafana mo e vala vai ma haana. Na fakaaue foki nakai a ia ke he agelu? Pehē e tala ko e perofeta kua kai ti inu ti liu ai mohe. Kua fakaatukehe lahi foki kia a ia ke tutala? Pete ia, ne fafagu he agelu a ia ke lagaua aki, liga he matafatafaata aho. Liu foki, ne tomatoma e ia a Elia, “Kia matike a a koe, ti kai,” ti lafi e ia e tau kupu ofoofogia nei, “ha kua mamao ni e puhala ke fano ai a koe.”​—1 Tau Patuiki 19:5-7.

Fakaaue ke he lotomatala ne foaki he Atua, ne iloa he agelu e mena ne gutu atu a Elia ki ai. Ne iloa foki e ia to mamao lahi e puhala ma Elia ke fano ni he malolō haana. Mafanatia mooli ke fekafekau ke he Atua kua iloa mitaki atu ia tautolu ni e tau foliaga mo e tau kūkū ha tautolu! (Salamo 103:13, 14) Aoga fēfē a Elia mai he kai ia?

Totou e tautolu: “Ti matike a ia, kua kai a ia mo e inu; ti fano ai a ia ke he malolo he tau mena ne kai ke he fagofulu e aho ti fagofulu e po kua hoko ni ki Horepa ko e mouga he Atua [mooli].” (1 Tau Patuiki 19:8) Tuga a Mose he kavi ke he ono e senetenari ne fakamua atu ia ia mo Iesu ne teitei hogofulu e senetenari he mole a ia, ne fakakanopogi a Elia ke 40 e aho mo e 40 e po. (Esoto 34:28; Luka 4:1, 2) Ko e taha e kai ia ne nakai taute e tau lekua oti kana haana ke galo, ka kua fakatumau a ia ke he puhala fakamana. Manamanatu la ke he fuakau taane ia ne fakamakamaka he fina atu he tutakale nakai fai hala he taha aho ke he taha aho, he taha faahi tapu ke he taha faahi tapu, ke teitei taha e mahina mo e hafa!

Kua fakatumau pihia foki e Iehova e tau fekafekau haana he vahā nei, nakai ke he tau mena kai fakamana, ka e he puhala aoga lahi mahaki. Ne foaki e ia fakaagaaga ke he tau fekafekau haana. (Mataio 4:4) He fakaako hagaao ke he Atua mai he Kupu haana mo e mai he tau tohi ne fakavē fakamitaki ke he Tohi Tapu kua fakatumau fakaagaaga a tautolu. Ko e uta e huhua fakaagaaga pihia ka nakai utakehe e tau lekua oti kana ha tautolu, ka e maeke ke lagomatai ai a tautolu ke fakauka ke he mena ne liga nakai fahia ki ai. Takitaki atu foki ai ke he “moui tukulagi.”​—Ioane 17:3.

Ne fano hui a Elia ke teitei 320 e kilomita ato hoko a ia ke he Mouga ko Horepa, ko e matakavi ne puhala e Iehova ko e Atua he agelu, ne kua leva tigahau e tū atu ki a Mose i loto he akau talatala he afi puhopuho ti ko e matakavi he mogo fakamui ne taute e Iehova e maveheaga he Fakatufono mo Isaraela. Ne moua e Elia e huaga i loto he ana.

Puhala ne Fakamafana mo e Fakamalolō e Iehova e Perofeta Haana

I Horepa, ko e “kupu” a Iehova​—ne ta atu mooli he agelu—​ne lagā mai e hūhū mukamuka nei: “Elia na e, ko e eke ha a koe ke he mena na?” Ko e hūhū kua tuga e vagahau ke he puhala totonu, ha kua uta e Elia tuga ko e uiina ke liligi e tau logonaaga haana. Ti liligi mooli ai e ia! Pehē a ia: “Kua fakamalolo ni au ha ko Iehova ko e Atua a Sapaota, ha kua tiaki he fanau a Isaraela hāu a maveheaga, kua ulu ki lalo e lautolu hau a tau fatapoa, kua kelipopo foki e lautolu hau a tau perofeta ke he pelu, kua toe ni au hoko au; kua kumi foki e lautolu au ke tamate.” (1 Tau Patuiki 19:9, 10) Ko e tau kupu a Elia kua fakakite ai tolu e kakano ma e haana tau logonaaga malipilipi.

Fakamua, ne logona hifo e Elia kua gahua teao a ia. Pete ne tau tau loga he “fakamalolo” po ke, fakamooli katoatoa he fekafekau ki a Iehova, ko e tuku fakamua e higoa tapu he Atua mo e tapuakiaga ki luga he tau mena oti kana, ne kitia e Elia e tau tuaga ne tuga ni ke holo ki mua e kelea. Ne nakai tua mo e totoko agaia e tau tagata, ka e tupu holofa e tapuakiaga fakavai. Uaaki, ne logona e Elia e matimati. “Kua toe ni au hoko au,” he ui e ia, ke tuga na ko ia e tagata taane fakahiku he motu kua fekafekau agaia ki a Iehova. Toluaki, ne matakutaku a Elia. Tokologa he tau matakainaga perofeta haana ne fitā he mamate, ti talitonu a ia ko ia mogonei. Liga nakai mukamuka ma Elia ke fakakite e tau logonaaga ia, ka e nakai fakaatā e ia e fakatokoluga po ke fuafuakelea ke taofi a ia. He hafagi haana loto ke he haana a Atua he liogi, ne fakatoka e ia e fifitakiaga mitaki ma e tau tagata mahani fakamooli oti.​—Salamo 62:8.

Tali atu fēfē a Iehova ke he tau matakutaku mo e tau tupetupe a Elia? Ne tala age e agelu ki a Elia ke tū he gutuana. Ne omaoma a ia, he nakai iloa ko e heigoa ka tupu. Ati tō e matagi lahi! Kua liga tomumu lahi mahaki ai, mo e malolō lahi ati uulu ai e tau mouga mo e lipilipi e tau kaumaka. Manamanatu la ki a Elia ne lali ke ufiufi e tau mata haana ka e totō e tapulu fulufulu manu mamafa ha kua malolō e havili ki a ia. Ti taufetului foki a ia ke tu ke mau, ha ko e kelekele kua malagaki ti luelue fano​—he lulululu he mafuike e magamotu! Nakaila totoka a ia, ne mole atu ni e afi lahi ti fakapepeke a ia he liu ke he ana ke malu ai mai he velagia.​—1 Tau Patuiki 19:11, 12.

He tau magaaho takitaha, kua fakamanatu he tala ki a tautolu kua nakai ha i ai a Iehova he tau mena tutupu ofoofogia nei ne fakakite e malolō he tufugatiaaga. Ne iloa e Elia nakai ko e atua fakavai a Iehova ke tuga a Paala, ne fakaheke he tau tagata tapuaki fakahehē haana “Ko Ia ne Heke he Tau Aolū,” po ko ia ne fakatō e uha. Ko Iehova ko e Punaaga mooli he malolō ofoofogia oti kana ne moua he tufugatiaaga, ka kua mahomo atu foki a ia ke he tau mena oti ne taute e ia. Nakai apiapi foki e lagi he tau lagi ia ia! (1 Patuiki 8:27) Ka e maeke fēfē e tau mena oti nei ke lagomatai a Elia? Manatu e matakutaku haana. Ko e Atua tuga a Iehova he faahi haana, mo e Haana malolō mua ue atu ia, ne nakai fai mena a Elia ke matakutaku mai ia Ahapo mo Iesepela!​—Salamo 118:6.

He oti e afi, ne milino ai ti logona e Elia e “leo tote ne vagahau mai fakatekiteki.” Ne uiina ai ki a Elia ke liu fakakite e manatu haana, ti taute ai e ia he liligi e tau tupetupe haana ke lagaua aki.b Liga tamai foki he mena nā e totokaaga ki a ia. Ka kua moua ai e Elia e lahi he mafanatia ke he mena ne tala age foki he “leo tote ne vagahau mai fakatekiteki” ki a ia. Ne fakamafana foki e Iehova a Elia kua mamao ligo mai a ia he fakateaga. Pihia fēfē? Ne fakakite fakalahi age he Atua e finagalo haana kua leva hagaao ke he totokoaga ke he tapuakiaga Paala i Isaraela. Maaliali ai, ne nakai gahua teao a Elia ha kua holo pauaki ki mua e finagalo he Atua. Lafi ki ai, ne fai vala agaia a Elia ke he finagalo ia, ha kua liu a Iehova fakafano a ia ke gahua ke he falu he tau fakatonuaga pauaki.​—1 Tau Patuiki 19:12-17.

Ka e kua e tau logonaaga matimati a Elia? Ua e mena ne taute e Iehova hagaao ki ai. Fakamua, ne tala age a ia ki a Elia ke fakauku a Elisaio ko e perofeta ke tū hake ka mole a ia. Ko e tagata taane fuata nei to eke mo hoa mo e lagomatai a Elia ke he tau tau loga. Kua aoga mooli e fakamafanaaga ia! Uaaki, ne fakakite e Iehova e tala fiafia nei: “Kua toka e au maku i Isaraela, toko fitu e afe, ko lautolu oti kua nakai fakatokotui kia Paala, ko lautolu oti foki kua nakai figita kia ia.” (1 Tau Patuiki 19:18) Nakai tokotaha mogoia a Elia. Liga fakamafana he mena ia e loto haana ke logona e tokoafe ha lautolu e tau tagata mahani fakamooli ne nakai talia ke tapuaki ki a Paala. Kua manako a lautolu ki a Elia ke fakatumau e fekafekauaga fakamooli haana, ke fakatoka e fifitakiaga he mahani fakamooli mauokafua ki a Iehova he vahā pouliuli ia. Liga mafanatia lahi a Elia ke logona e tau kupu ia he utafekau a Iehova ne “leo tote ne vagahau mai fakatekiteki,” he haana Atua.

Tuga a Elia, liga ofomate a tautolu ha ko e malolō ue atu ne kitia ke he tufugatiaaga, ti lata tuai ni ke pihia. Ko e tufugatiaaga kua fakaata lahi e malolō he Tufuga. (Roma 1:20) Kua fiafia agaia a Iehova ke fakaaoga e malolō ue atu haana ke lagomatai e tau fekafekau fakamooli haana. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 16:9) Ka e vagahau katoatoa mai e Atua ki a tautolu puhala he tau lautohi he haana a Kupu, ko e Tohi Tapu. (Isaia 30:21) Kakano, kua tatai e Tohi Tapu ke he “leo tote ne vagahau mai fakatekiteki,” ne kua takitaki e Iehova a tautolu he vahā nei, fakahako a tautolu, fakamalolō a tautolu, mo e fakamafana a tautolu ke he haana a fakaalofa.

Talia nakai e Elia e fakamafanaaga a Iehova ne foaki ki a ia he Mouga ko Horepa? Talia katoatoa! Nakai leva ti liu a ia gahua foki, liu agataha loto malolō, ko e perofeta mahani fakamooli ne totoko ke he mahani kelea he tapuakiaga fakavai. Ka tokaloto pihia foki e tautolu e tau kupu omoomoi he Atua, ko e “fakamafanatia mai he tau Tohi,” to maeke ia tautolu ke fifitaki e tua ha Elia.​—Roma 15:4.

[Tau Matahui Tala]

[Fakatino he lau 24]

Fakamonuina lahi e Iehova a Elia, he tau mogo mitaki mo e kelea

[Fakatino he lau 25]

He tupetupe lahi mahaki ne liligi e Elia e loto haana ki a Iehova

[Fakatino he lau 26]

Fakaaoga e Iehova e malolō ofoofogia haana ke fakamafana mo e fakamalolō a Elia