Iesu Keriso—Tali e Tau Hūhū ha Tautolu

“Ko e heigoa e tau kupu he tau tagata kia au po ko hai?”—LUKA 9:18.

TALAHAU e Iesu e hūhū ia ha kua iloa e ia kua kehekehe e tau manatu he tau tagata hagaao ki a ia. Ka kua nakai fai kakano mitaki ke fakagogoa. Ko Iesu ne nakai ko e tagata matahū, kua gahua fakagalogalo. Ne atāina a ia ke lafi mo e tau tagata he tau maaga mo e tau magamotu ha lautolu. Ne fakamatala mo e fakaako e ia e tau tagata ha kua manako a ia ke iloa he tau tagata e tala mooli hagaao ki a ia.—Luka 8:1.

Ko e tala mooli hagaao ki a Iesu kua maeke ke iloa mai he tau kupu mo e tau gahua haana ne fakamau i loto he fā e Evagelia he Tohi Tapu—Mataio, Mareko, Luka, mo Ioane. Ko e fakamauaga omoomoi ia ko e fakavēaga ma e tau tali ha tautolu hagaao ki a Iesu.a—Ioane 17:17.

HŪHŪ: Ko Iesu mooli kia ko e tagata mai i tuai?

TALI: E. Ko e tau tagata fakamauaga tala tuai fakalalolagi, putoia a Josephus mo Tacitus he senetenari fakamua, ne talahau ko Iesu ko e tagata mai i tuai. Mua atu e aoga, kua fakakite fakamooli mai he tau Evagelia ko e tagata mooli a Iesu, nakai ko e tagata fakatai. Kua mahino mo e matafeiga e fakamauaga he talahau e magaaho mo e matakavi. Ma e fakatai, ko e tagata tohia Evagelia ko Luka ne totoku e tau takitaki tokofitu—ko e tau higoa ha lautolu ne fakamooli ai he tau tagata fakamau tala tuai fakalalolagi—ke maeke ke fakakite e tau ne kamata e Iesu e fekafekauaga haana.—Luka 3:1, 2, 23.

Kua mauokafua e fakamooliaga ko Iesu ko e tagata mai i tuai. “Laulahi he tau pulotu to talahau ko e tagata ne higoa ko Iesu mai i Nasareta ne moui ai he magahala he senetenari fakamua,” ne fakamau he tohi Evidence for the Historical Jesus.

HŪHŪ: Ko Iesu mooli kia ko e Atua?

TALI: Nakai. Ne nakai talahau e Iesu kua fakataufata a ia mo e Atua. He taha faahi, ne lagaloga e fakakite e Iesu na tokolalo hifo a ia ia Iehova.b Ma e fakatai, ne hagaao a Iesu ki a Iehova ko e “hoku Atua” mo e “ko e Atua moli tokotaha ni.” (Mataio 27:46; Ioane 17:3) Ko e tagata ni ne tokolalo hifo ka fakaaoga e tau talahauaga pihia ka hagaao ke he taha tagata. Ko e tagata gahua kua hagaao ke he takitaki gahua haana ko e “takitaki haaku” po ke “tagata leveki” kua maaliali ai e tokolalo hifo he tuaga haana.

Ne fakakite foki e Iesu kua nakai tatai a ia mo e Atua. Lagataha e tala age a Iesu ke he tau tagata totoko ne paleko e pule haana: “Kua tohi ke he fakatufono ha mutolu, Ko e moli e kupu ne talahaua he tokoua a tagata. Ko au nei kua talahau e au a au, ha ne talahau foki au he Matua ne fakafano mai au.” (Ioane 8:17, 18) Kua nakai lata a Iesu ke tatai mo Iehova. Maeke fēfē foki a laua ke onoono ki ai ko e tokoua e tagata ne talahau?c

HŪHŪ: Ko Iesu kia ko e tagata mitaki hokoia?

TALI: Nakai. Fai mena atu foki ki a ia. Maama e Iesu na loga e matagahua aoga haana ke fakamooli aki e finagalo he Atua. Hanei falu he tau mena ia:

● “Tama fuataha he Atua.” (Ioane 3:18) Ne iloa e Iesu e tupumaiaga haana. Kua leva tigahau e moui haana ato fanau a ia ke he lalolagi. “Ko e mena . . . hifo mai au he lagi,” he fakamaama e ia. (Ioane 6:38) Ko Iesu ne tufuga fakamua he Atua, ti lagomatai e ia ke tufuga e tau mena oti kana ne toe. Ha ko ia ni tokotaha ne tufuga he Atua, kua maeke a Iesu ke fakahigoa ko e “Tama fuataha he Atua.”—Ioane 1:3, 14; Kolose 1:15, 16.

● “Tama he tagata.” (Mataio 8:20) Ne lagaloga e hagaao a Iesu ki a ia ni ko e “Tama he tagata,” he fakaaoga e talahauaga ne liga laga 80 i loto he tau Evagelia. Kua fakakite mai he talahauaga nei ko ia ko e tagata moolioli ti nakai ko e Atua ne faliu tino tagata. Puhala fe he Tama fuataha he Atua ne fanau mai ko e tagata? Puhala he agaaga tapu, ne hiki e Iehova e moui he Tama haana ke he manava he tamafine tote Iutaia ko Maria, ti maeke ai ke fakafua e tama. Ko e fua, ne fanau mai a Iesu nakai fai agahala mo e mitaki katoatoa.—Mataio 1:18; Luka 1:35; Ioane 8:46.

● “Akoako.” (Ioane 13:13) Ne talahau fakamahino e Iesu ko e gahua ne age he Atua ki a ia ko e “fakaako [mo e] fakamatala atu foki e ia e vagahau mitaki” hagaao ke he Kautu he Atua. (Mataio 4:23; Luka 4:43) Ha ko e ofoofogia he maaliali mo e mukamuka, ne fakamaama e ia e Kautu he Atua mo e mena ka taute ai ke fakamooli e finagalo ha Iehova.—Mataio 6:9, 10.

● “[Ko e] Loko.” (Ioane 1:1) Ne eke a Iesu mo Gutuvagahau he Atua—ko e puhala ne foaki he Atua e tau vala tala mo e tau fakatonuaga ke he falu. Ne fakaaoga e Iehova a Iesu ke fakailoa e fekau Haana ke he tau tagata he lalolagi.—Ioane 7:16, 17.

HŪHŪ: Ko Iesu kia e Mesia ne mavehe?

TALI: E. Ne talahau mai he tau perofetaaga he Tohi Tapu e hauaga he Mesia, po ke Keriso, kakano ‘Ko Ia ne Fakauku.’ Ko Ia ne Mavehe to fakamatapatu e fakamooliaga he finagalo ha Iehova. He taha mogo, ne tala age e taha fifine Samaria ki a Iesu: “Kua iloa e au ka haele mai e Mesia, ne ui ko e Keriso.” Ti tala age fakamahino e Iesu ki a ia: “Ko au haia, ha ne vagahau atu kia koe.”—Ioane 4:25, 26.

Fai fakamooliaga nakai ko e Mesia mooli a Iesu? Tolu e fakamooliaga ne pota fakalataha ke fakakite mai e fakamooliaga ofoofogia, tuga e pite matalima ne fakakite e tagata tokotaha. Felauaki nakai a Iesu mo e fakatino? Manamanatu:

● Haana matohiaga. Ne talahau tuai he Tohi Tapu to tupu mai e Mesia ia Aperahamo puhala he magafaoa ha Tavita. (Kenese 22:18; Salamo 132:11, 12) Ne tupu mai a Iesu he tau magafaoa ua ia.—Mataio 1:1-16; Luka 3:23-38.

● Tau perofetaaga kua fakamooli. I loto he tau Tohiaga Tapu Heperu e falu perofetaaga hagaao ke he moui he Mesia he lalolagi, putoia e tau vala tala matafeiga hagaao ke he fanauaga mo e mate ha Iesu. Ne fakamooli oti e Iesu e tau perofetaaga. Falu i ai: Ne fanau a ia i Petelehema (Mika 5:2; Luka 2:4-11), ne ui mai a ia i Aikupito (Hosea 11:1; Mataio 2:15), ti tamate a ia mo e nakai fati taha huimotua (Salamo 34:20; Ioane 19:33, 36). Kua nakai maeke ia Iesu ke hikihiki e moui haana ke felauaki tonu mo e tau mena kua lata ke fakamooli oti aki e tau perofetaaga faka-Mesia.d

● Fakamooliaga ni he Atua. He mogo ne fanau a Iesu, ne fakafano atu he Atua e tau agelu ke tala age ke he tau leveki mamoe kua fanau tuai e Mesia. (Luka 2:10-14) He fekafekauaga ha Iesu ne lagaloga e vagahau mai e Atua he lagi, he fakakite e taliaaga haana ki a Iesu. (Mataio 3:16, 17; 17:1-5) Ne fakamalolō e Iehova a Iesu ke taute e tau mana malolō lahi, ti fakakite mooli foki ko Iesu ko e Mesia.—Gahua 10:38.

HŪHŪ: Ko e ha ne matematekelea ai a Iesu ti mate?

TALI: Ha ko e tagata nakai agahala, kua nakai lata a Iesu ke matematekelea. Ti nakai lata foki a ia ke pao fao ke he akau tuga e tagata kolokolovao ti toka he naia ke mate fakamā ai. Ka kua amanaki a Iesu ke he ekefakakelea pihia ti makai ai ke talia.—Mataio 20:17-19; 1 Peteru 2:21-23.

Ko e tau perofetaaga faka-Mesia ne talahau tuai ko e Mesia to matematekelea ti mate ke palepale aki e tau agahala he falu. (Isaia 53:5; Tanielu 9:24, 26) Ne talahau e Iesu kua hau a ia “kia foaki atu foki hana moui mo lukutoto ke hukui aki e tau tagata tokologa.” (Mataio 20:28) Ko lautolu ne tua ke he uho he fakahaoaga he mate ke he poa haana kua moua e amaamanakiaga ke laveaki mai he agahala mo e mate ti moui tukulagi he Parataiso he lalolagi.e—Ioane 3:16; 1 Ioane 4:9, 10.

HŪHŪ: Talitonu mooli nakai a tautolu na fakaliu tu mai a Iesu he mate?

TALI: E. Ne amanaki katoatoa a Iesu ke fakaliu tu mai he mate. (Mataio 16:21) Ka e aoga ke mailoga kua nakai totoku e Iesu po ko lautolu ne tohia e Tohi Tapu na fakaliu tu mai a Iesu he tau malolō pauaki. Ko e manatu pihia kua uka lahi ke talitonu. Ka kua pehē e Tohi Tapu: “Ko ia ne fakatu mai he Atua, kua vevete e ia e matematekelea he mate.” (Gahua 2:24) Ka talia e tautolu na fai Atua ti ko ia e Tufuga he tau mena oti kana, kua ha ha ia tautolu e mauokafua katoatoa ke talitonu na maeke e Tama haana ke fakaliu tu mai he mate.—Heperu 3:4.

Fai fakamooliaga ofoofogia kia na fakaliu tu mai a Iesu? Manamanatu ke he tau mena nei.

● Fakamooliaga kitia mata. Kavi ke he 22 e tau he mole e mate ha Iesu, ne tohi he aposetolo ko Paulo kua molea e toko 500 a lautolu ne kitekite ki a Iesu ne fakaliu tu mai ti kua momoui agaia e laulahi ia lautolu he mogo ne tohi e Paulo. (1 Korinito 15:6) Taha po ke ua e tagata talahau ka mukamuka ke fakaheu, ka ko hai ke fakaheu e fakamooliaga he toko 500 ne kitia mata ai?

● Tau tagata kitia mata ne mauokafua. Ko e tau tutaki fakamua atu ha Iesu—ko lautolu he tuaga mua atu ke iloa e tau mena ne tupu mooli—ne fakapuloa fakamalolō kua fakaliu tu mai a Iesu. (Gahua 2:29-32; 3:13-15) Ne onoono a lautolu ko e talitonu ke he liu tu mai haana kua aoga lahi ke he tua faka-Kerisiano. (1 Korinito 15:12-19) Ko e tau tutaki ia kua mautali ke mamate ka e nakai fakahui e tua ha lautolu ki a Iesu. (Gahua 7:51-60; 12:1, 2) Iloa nakai e koe ha tagata ne iloa mo e makai ke mate ma e pikopiko pihia?

Kua fakatutala a tautolu ke he tau tali he Tohi Tapu ke he ono e matapatu hūhū hagaao ki a Iesu. Kua tala mai he tau tali maaliali ia ki a tautolu ko hai a Iesu. Ka e aoga mooli kia e tau tali? Kakano, kua fai kehe nakai ka fifili a koe ke talitonu hagaao ki a Iesu?

[Tau Matahui Tala]