Maak kennis met Hong Kong
Door Ontwaakt!-correspondent in Hong Kong
IN NOVEMBER 1972 werd in Hong Kong de rode loper uitgelegd voor de één miljoenste bezoeker van het jaar. Het was voor de Britse kolonie de eerste maal sinds haar bestaan dat deze mijlpaal werd bereikt.
De overgrote meerderheid van de bezoekers arriveert hier met de vliegtuigen die dagelijks in groten getale het vliegveld Kai Tak aandoen. Vele anderen komen aan met vracht- en passagiersboten, die gemeerd worden aan een boei of aanleggen aan de moderne kade op de punt van het schiereiland Kowloon, de toegangspoort tot de toeristenwijken.
Bij aankomst in de avond, wordt men vergast op een gloed van kleurrijke reclameverlichting aan beide kanten van de haven. Vermoedelijk zal de passagier ook een soort van lichtgevende duizendpoten over het water zien bewegen. Dit zijn in werkelijkheid passagiersponten, die echter door het weerkaatsende licht uit hun verlichte ramen precies lijken op lichtgevende, veelpotige wezens, die zich langzaam kruipend voortbewegen tussen het eiland en het vasteland.
Het interessantste aspect
Veel buitenlanders, die hier komen, „zien” Hong Kong echter nooit. Hoe komt dit?
Na aankomst worden zij direct naar hun hotel in de toeristenwijk gedirigeerd, waarna zij gedurende hun gehele verblijf niets anders doen dan in ditzelfde gebied winkel in winkel uit lopen, zodat het enige Oosterse wat zij zien, bestaat uit souvenirs, gezichten en Chinese opschriften. Verreweg het interessantste aspect van Hong Kong is evenwel de bevolking en haar levenswijze.
Achter de onpersoonlijke, commerciële façade van Hong Kongs toeristenindustrie, kan men de ijverige, zelfbewuste en gewoonlijk vriendelijke, welgemanierde Chinese bevolking treffen. De overgrote meerderheid is afkomstig uit China of heeft ouders die daar vandaan komen. De oudere generaties hebben nog die warme, vertrouwde vriendelijkheid over zich, die zo kenmerkend is voor mensen van het platteland, waarvandaan ook de meesten van hen afkomstig zijn. Hoogstwaarschijnlijk hebben zij in kleine dorpjes gewoond waar wederzijdse bezorgdheid en vriendschap heersten en waar misdaad nagenoeg onbekend was. De bevolking is echter veranderd, helaas.
De morele achteruitgang en de gevolgen daarvan
Seksuele misdrijven en gewelddaden waarvan tien jaar geleden nog niet werd gehoord zijn momenteel gewoon geworden.
Voor de toename in misdaad en het daarmee gepaard gaande verlies aan vertrouwen, was het heel gewoon als een bezoeker automatisch bij een Chinees huis werd binnengenodigd voor een kop thee. Droevig genoeg kijken nu de meeste mensen als er wordt geklopt of gebeld, eerst door inbraakvrije ijzeren hekken of kijkgaatjes in de deur, en laten alleen die personen binnen die ze kennen. Hoewel het misdaadcijfer hier lager ligt dan op veel plaatsen elders ter wereld, is nagenoeg iedereen die hier op straat wandelt, bevangen door een geest van wantrouwen en angst.
Ook de traditionele nauwe familiebanden smelten weg nu de jongere gezinsleden over eigen geld beschikken en vaak alleen maar datgene doen waar ze zin in hebben. Menigmaal kijken schoolgaande kinderen neer op hun ongeletterde ouders, die vroeger te arm waren om naar school te kunnen. Ook het Chinese gezin is dus, evenals dit in andere landen is waar te nemen, niet kunnen ontkomen aan het verval van het gezinsleven.
Een kijkje in de rondte nemen
Om Hong Kong te leren kennen, is het niet nodig een plaats te boeken bij een van de commerciële tourondernemingen. Bijna alle vervoermiddelen, of het nu ponten, bussen of trams zijn, hebben hun beginpunt bij een hoofdstation aan de ene kant, en hun eindpunt bij een hoofdstation aan de andere kant van hun route. Men kan dus zonder bezwaar op een van deze vervoermiddelen stappen, zich naar een eindstation laten rijden, daar rondkijken en dan met hetzelfde vervoer naar het punt van uitgang terugkeren, zonder de weg te hoeven kwijtraken.
Voor een tocht van het ene uiteinde van het eiland Hong Kong naar het andere uiteinde hoeft men in de tram slechts 20 Hongkongse centen, overeenkomend met 10 Nederlandse centen, te betalen. Op het bovendek van een dubbeldektram kan men op zijn gemak het leven hier gadeslaan. Men kan de huisvrouw haar dagelijkse inkopen zien doen, schepen zien lossen, riksja’s zien rijden, winkels met allerhande zeevoedsel opmerken en de oude en nieuwe woonwijken aanschouwen. Veel busroutes op het schiereiland Kowloon eindigen bij een van de grote regeringsgebouwen alwaar een korte rondwandeling iemand ervan zal overtuigen dat Hong Kong alleen nog maar de hoogte in kan bouwen.
Wat dunkt u, zullen we de stad eens vanuit een andere hoek gaan bekijken? Een tocht naar de Victoria Peak, een berg op het eiland Hong Kong, beloont ons met een groots panorama van de kolonie. Ook de rit naar boven is adembenemend; op sommige plaatsen maakt de trambaan een helling van wel 45 graden; ze staat dan ook bekend als de steilste ter wereld.
De haven zelf is fascinerende en de beste indruk van het leven onder de „bootmensen” krijgt men door zelf het water op te gaan. Verreweg de meesten van deze geharde mensen voorzien in hun levensonderhoud door de vis- of oestervangst, of door met hun jonken de schepen te helpen lossen die dagelijks aankomen. Het aantal personen dat op het water woont, neemt echter gestaag af, nu meer en meer van hen van de regering een woning op het land krijgen. Dit valt zeer in de smaak van de jongere generatie, die het werk daar aantrekkelijker en minder inspannend vindt.
Bindingen met het vasteland
De New Territories vormen een gebied dat zich achter Kowloon op het vasteland van China uitstrekt. In 1898 werd dit gebied door China aan de Britse regering verpacht, waardoor de kolonie een iets grotere omvang bereikte dan de stad New York.
Het plattelandsleven is hier in sommige opzichten honderden jaren stil blijven staan. Men kan nog boeren zien die hun lapjes grond bewateren met behulp van twee sproei-emmers die aan de uiteinden hangen van een dikke bamhoestaaf die zij over hun schouders dragen. Vlug en handig geven zij zo twee rijen groenten tegelijkertijd water! Ook de waterbuffel, de tractor van de Oriënt, is hier nog aanwezig.
Het afgelopen jaar mochten 3000 personen China verlaten en in de kolonie komen wonen. Daarnaast wisten nog eens 6000 vluchtelingen illegaal uit China te ontsnappen en op Brits gebied te komen; in de regel mogen zulke grensoverschrijders in de kolonie blijven. Desalniettemin zijn de betrekkingen tussen Hong Kong en China over het geheel genomen goed te noemen.
Dit blijkt wel uit het feit dat duizenden inwoners van Hong Kong geregeld naar en van China mogen reizen. Tevens is er vanuit China een constante aanvoer van water — meer dan 57.000.000.000 liter per jaar — en grote hoeveelheden voedsel, waarvan Hong Kong sterk afhankelijk is. De handel is vrij en de communistische warenhuizen in de kolonie doen geweldig goede zaken.
Voedsel en winkelen
Iedereen die van lekker eten houdt, kan in Hong Kong zijn tong laten strelen. Men kan hier een schijnbaar eindeloze rij van verschillende gerechten proberen. Zo zijn er restaurants die gespecialiseerd zijn in voedsel uit bijna elke provincie van China — waar men pekingeend kan eten, gedroogde paddestoelen, pijlinktvis met selderij, of varkensvlees in taotjo (brei van sojabonen), om slechts enkele interessante gerechten te noemen.
Chinese mensen zijn zeer gastvrij en zullen zich grote uitgaven getroosten, ook al kunnen zij zich dit heel slecht veroorloven, om het hun gasten en vrienden maar zo aangenaam mogelijk te maken. Dikwijls nemen zij hun bezoekers mee naar een restaurant, hun eigen huis en kookkunst als te minderwaardig beschouwend. In werkelijkheid zijn de meeste huisvrouwen echter uitstekende kokkinnen, terwijl de sfeer hij hen thuis vaak ontspannender is dan in een restaurant.
De tafeletiquette kent geen bepaalde taboes. Meestentijds wordt het voedsel opgediend op een ronde tafel, plaats biedend aan ongeveer tien personen, waarop voor elke persoon een eigen kom met rijst staat. De soong, het hoofdgerecht, heeft een plaats midden op de tafel en elk neemt daaruit zoveel als hij wil; de hapgrote brokjes worden met de eetstokjes opgepikt en te zamen met de rijst gegeten. Het doet allen altijd heel veel genoegen als Westerse bezoekers een sportieve poging met de eetstokjes wagen. Misschien bent u bang reeds de hongerdood te zijn gestorven voordat u erin zult slagen iets in de mond te krijgen, maar volharding loont en alras zult u bij de hantering van deze Oosterse vork de slag te pakken hebben.
Houding ten opzichte van religie
Zo op het eerste gezicht lijkt het er misschien op dat de religies van de christenheid hier een drijvende kracht vormen, gezien de vele scholen, ziekenhuizen en gezelligheidsverenigingen die op de een of andere wijze kerkelijk gebonden zijn. Voor de meeste mensen is religie echter slechts een middel voor de bereiking van een bepaald doel. Als een school van een kerk in de buurt niet te duur is, zijn vader en moeder vaak graag bereid zich bij de desbetreffende religie aan te sluiten om hun kinderen onderwijs te kunnen laten volgen. Velen worden daarnaast lid van een kerk omdat „mijn buurman het ook is geworden”.
De grote kracht van de kerken ligt in hun sociale activiteiten en diverse vormen van financiële hulp. Er wordt de kerkleden krachtig duidelijk gemaakt dat zij wanneer zij eenmaal gedoopt zijn, de kerk niet kunnen verlaten zonder daar in materieel opzicht schade van te ondervinden door het verlies van o.a. huisvesting, schoolvoorzieningen, sociale bijstand en zelfs begrafenismogelijkheid. Het komt er dus in feite op neer dat de kerken bekeerlingen kopen.
Zonder overdrijving kan er worden gezegd dat de katholieke en protestantse scholen wat de opbouw van het geloof in de ware God en zijn Woord de bijbel aangaat, volkomen hebben gefaald. Ze verwoesten veeleer het geloof van hun leerlingen. Zo staat er bijvoorbeeld in een religieus boek, bestemd voor gebruik op protestantse scholen, dat het Genesisverslag van de schepping een mythe is en dat het is geschreven door slecht ingelichte, bijgelovige joden die geen wetenschappelijke kennis bezaten.
Wel, draait het leven in het Oosterse gezin dan misschien om het boeddhisme en de voorouderaanbidding? Doorgaans niet. De meeste boeddhisten en voorouderaanbidders blijven weliswaar niet in gebreke wierook te branden en offers te brengen voor geluk en voorspoed, maar dit soort van aanbidding wordt toch zuiver en alleen met een zelfzuchtig oogmerk beoefend. De jongere generaties raken steeds meer vervreemd van deze traditionele aanbiddingsvormen en laten ze over aan de oudere leden van het gezin. Zij besteden hun tijd in plaats daarvan liever aan plezier maken en geld verdienen.
Hoe komt het dat religie de mensen in Hong Kong zo weinig doet? Een opmerkzame cartoontekenaar sloeg waarschijnlijk de spijker op de kop met zijn opmerking: „Hong Kong schittert van het geld.” En dit is beslist waar; alle methoden om aan geld te komen worden in ere gehouden, of dit nu de effectenmarkt, de paardenrennen of andere zowel legale als illegale vormen van gokken betreft. De mensen zijn nu zover dat zij geld en goud als de enige ware zekerheden beschouwen. Een goede samenvatting van de filosofie die velen er met betrekking tot religie en geld op na houden, vormt het korte en kernachtige Chinese spreekwoord: „Chin haw toong sun”, hetgeen betekent: „Met geld kan men goden kopen.”
Er zijn evenwel toch ook veel mensen, voor het merendeel jongeren, die de ijdelheid inzien van de blinde jacht op rijkdom en die naar iets blijvenders en bevredigenders zoeken (Pred. 5:10; 7:12). Zulke personen worden door de meer dan 250 getuigen van Jehovah in Hong Kong geholpen de Schepper en zijn voornemen te leren kennen. Velen van deze geïnteresseerde personen waren aanwezig op de internationale „Goddelijke Zegepraal”-vergadering van Jehovah’s getuigen in Hong Kong, die van 8 tot 12 augustus werd gehouden. Deze vergadering in het Grantham College op Kowloon was tevens een trekpleister voor vele honderden bezoekers die kwamen om nader kennis te maken met Hong Kong.