Alcoholisme — de feiten, de fabeltjes

Wie is de typische alcoholist?

1 2 3 4 (Zie illustraties in publikatie)

HEBT u nummer 4 gekozen? Misschien wel het hardnekkigste fabeltje over alcoholisme is dat u zich de typische alcoholist moet voorstellen als een verlopen figuur die op straat zijn roes ligt uit te slapen. In werkelijkheid vindt men slechts 5 procent van de alcoholisten in de armoewijken en afbraakbuurten van de grote steden. En de rest dan? Ze hebben de zorg voor kinderen thuis, ze hebben de zorg voor patiënten, ze werken op kantoor.

Waarschijnlijk bestaan er over geen ander ernstig gezondheidsprobleem zo veel verdichtsels als over alcoholisme. Wat zijn de feiten? Eerst zullen de feiten erkend moeten worden, voordat er sprake kan zijn van een behandeling van alcoholisme. Want alcoholisme kan met succes behandeld worden.

● Wat is een alcoholist?

Volgens Marty Mann, stichter en adviseur van de Amerikaanse Nationale Commissie tegen Alcoholisme, ’is een alcoholist iemand wiens drinken een voortdurend en groeiend probleem veroorzaakt op het een of andere terrein van zijn leven’. Het sleutelwoord is „voortdurend”. Om dit te illustreren: Als drank een probleem creëert in het gezinsleven of sociale leven, in de zakelijke sfeer of in de uitoefening van het beroep van een gewone drinker, zou hij minder kunnen gaan drinken, ook al vergt dat misschien grote vastberadenheid. Bij de alcoholist ligt het anders. Natuurlijk, misschien probeert hija wel te minderen. Maar ongeacht hoe vastberaden hij is, als hij eenmaal begint te drinken, kan hij dat niet onder controle houden en zo veroorzaakt drinken een „voortdurend” probleem in zijn leven.

● Waarom wordt alcoholisme een „ziekte” genoemd?

In algemene zin wordt een ziekte gedefinieerd als „een functionele of structurele verstoring in een orgaan of deel van het lichaam, waarbij bepaalde herkenbare symptomen optreden”. Beantwoordt alcoholisme aan deze definitie? Volgens de American Medical Association, de Wereldgezondheidsorganisatie en talrijke andere medische instellingen en regeringsbureaus doet het dat.

In welk opzicht bestaat er een „functionele verstoring” in het lichaam van de alcoholist? Alcohol werkt bij hem anders dan bij andere mensen. In de vroege stadia consumeert hij vaak enorme hoeveelheden alcohol zonder dronken te worden. Ook kan hij ’blackouts’ krijgen waarbij hij later niet meer weet wat hij heeft gezegd of gedaan terwijl hij dronk, hoewel hij volledig bij bewustzijn was en voor anderen heel normaal leek. En, zoals wij zullen zien, er zijn herkenbare symptomen.

Alcoholisme is niet louter een fysiek probleem. De alcoholist heeft ook mentale, emotionele en geestelijke problemen, en bij pogingen om hem te helpen moeten deze factoren in aanmerking genomen worden.

● Hebben sommigen aanleg voor alcoholisme?

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat dit het geval kan zijn. Zo vond men in een onderzoek dat tussen 1970 en 1976 in Denemarken werd uitgevoerd, dat de zoon van een alcoholist met een viermaal zo grote waarschijnlijkheid zelf alcoholist zal zijn als de zoon van een niet-alcoholist, en dit ondanks het feit dat de kinderen waren geadopteerd en grootgebracht door ouders die geen alcoholisten waren.

In een ander onderzoek, uitgevoerd aan de University of Washington in Seattle, werd ontdekt dat jonge mannen bij wie alcoholisme in de familie voorkwam, veel aceetaldehydeb in hun bloed kregen wanneer zij alcohol dronken. Science Digest veronderstelt dat „meer aceetaldehyde de alcoholroes en het genot dat alcohol schenkt, verhoogt, en daarom een sterke prikkel vormt om meer te drinken”.

Dergelijke bevindingen zijn echter niet doorslaggevend en vormen slechts een aanwijzing dat er een bepaalde mate van erfelijke aanleg kan bestaan.

● Kan alcoholisme genezen worden?

Als met „genezen” bedoeld wordt dat iemand kan terugkeren tot een normaal beheerst alcoholgebruik, dan zal het antwoord ontkennend moeten zijn. Dit is zo zelden voorgekomen dat de meeste deskundigen Neen zullen antwoorden. Dr. Sheila Blume, die aan het hoofd staat van de Dienst Alcoholisme en Alcoholmisbruik in de staat New York, formuleert het aldus: „Ik zeg mijn patiënten dat zij zich moeten voorstellen dat zij aan deze kant van Long Island Sound staan en dat hun wordt gevraagd om door water dat wemelt van de haaien, naar Connecticut te zwemmen. Van honderden zwemmers zullen misschien een of twee het halen — maar zou u het water induiken?”

Alcoholisme is echter wel controleerbaar, en de meeste raadgevers en herstellende alcoholisten zijn het erover eens dat het het best onder controle te houden is door totale onthouding.

● Is het hetzelfde als dronkenschap?

Neen. Dronkenschap beschrijft het gevolg van een teveel aan alcohol — een tijdelijk verlies van controle over de lichamelijke en mentale vermogens. Maar niet ieder die dronken wordt, is een alcoholist. En niet elke alcoholist wordt dronken. Een herstellende alcoholist bijvoorbeeld drinkt misschien totaal niet. Toch is hij nog steeds een alcoholist; als hij zou beginnen met drinken, zou hij uiteindelijk alle controle kwijtraken.

De bijbel veroordeelt zowel zwaar drinken als dronkenschap als moreel verkeerd (Spr. 23:20, 21; 1 Kor. 5:11-13; 6:9, 10). Maar de alcoholist hoeft niet dronken te worden. Hij kan nuchter blijven door niet te drinken. Als hij echter in het volledige besef van zijn omstandigheden verkiest door te gaan met drinken en steeds opnieuw dronken wordt, dan heeft hij een moreel probleem — dronkenschap.

● Is het gewoon een kwestie van wilskracht?

„De meeste alcoholisten hebben een meer dan gewone wilskracht”, antwoordt Marty Mann. „Zij staan op en gaan naar hun werk wanneer ieder ander die zich net zo voelde, in bed zou blijven en de dokter zou laten komen.” Als alcoholisten alleen maar te weinig wilskracht bezaten, dan zouden ongetwijfeld de meesten van hen „in de goot” zijn beland.

Misschien stamt het fabeltje dat alcoholisten zwakkelingen zijn uit wat er gebeurt wanneer zij drinken — zij verliezen hun beheersing. De alcoholist moet dus zijn wilskracht gebruiken om zich te onthouden van zijn eerste borrel.

● Hoe staat het met tranquillizers?

De alcoholist die ’s morgens bij het wakkerworden last heeft van beven en niet in de ochtend al wil gaan drinken, grijpt misschien naar een tranquillizer. Maar wat hij misschien niet beseft, is dat zijn lichaam het verschil niet weet. Alcohol is een kalmerend middel, een stemmingveranderende drug, net als tranquillizers, slaappillen, pijnstillers en zelfs medicijnen tegen verkoudheid (die antihistamine bevatten). En iedere stemmingveranderende drug kan voor de alcoholist een gevaar vormen.

Om werkelijk vorderingen te maken op de weg terug, zo zeggen vele deskundigen, doet de alcoholist er goed aan zich niet alleen te onthouden van alcohol maar van alle stemmingveranderende middelen.

● Waarin verschilt het drinken van de alcoholist van gewoon drinken?

Het drinken van de alcoholist gaat verder dan wat als normaal wordt geaccepteerd. Wanneer bijvoorbeeld iemand die u kent, zich gaat afzonderen om stiekem melk te drinken, dan zou u beslist concluderen dat er iets mis is. Het is niet normaal. Maar alcoholisten nemen heel vaak stiekem een borrel, en verbergen zelfs flessen om later te kunnen drinken. Normale drinkers doen dat niet.

Het grootste verschil echter tussen het drinken van de alcoholist en normaal drinken is de kwestie van controle. De sociale drinker, zelfs de zware drinker, kan gewoonlijk wel bepalen wanneer en hoeveel hij of zij zal drinken. De alcoholist kan dat niet. Hij drinkt altijd meer dan hij van plan was.

Gaan anderen zich steeds meer zorgen maken over uw drinken? Wees eerlijk tegenover uzelf. ’Ik kan er op ieder moment mee ophouden’, zegt u misschien. En waarschijnlijk hebt u gelijk. Maar de drank laten staan is geen test, want zelfs in een heel ver stadium kan een alcoholist dat soms enige tijd. Trouwens, hoe voelt u zich gedurende zo’n periode van onthouding — kalm en relaxed of nerveus en gespannen? Bedenk, de sleutel is controle. Daarom zegt het boek Alcoholics Anonymous ook: „Als u bij het drinken weinig controle hebt over de hoeveelheid die u neemt, bent u waarschijnlijk alcoholist.”

● Waarom ziet de alcoholist niet wat er met hem aan de hand is?

Naarmate zijn toestand verergert, vermindert het gevoel van eigenwaarde van de alcoholist en komen angstige bezorgdheid, schuldgevoelens, schaamte en wroeging daarvoor in de plaats. Om met zichzelf te kunnen leven gaat hij onbewust verscheidene verdedigingsmechanismen gebruiken.

Rationalisatie: Hij heeft voor zijn drinken en de effecten ervan een aantal excuses: „Ik ben nerveus”, „Ik ben gedeprimeerd”, „Ik heb op een lege maag gedronken”.

Projectie: Hij projecteert zijn pijnlijke gevoelens op anderen. Anderen „zijn onsympathiek”, „zijn kwaadaardig”, „zijn gemeen”, „mogen me niet”.

Repressie: Hij bant pijnlijke episodes van te veel drinken uit zijn geest en is er werkelijk van overtuigd dat ze nooit hebben plaatsgevonden. Wanneer zijn vrouw nog helemaal overstuur is van het drinkgelag van de vorige avond, is hij in staat haar bezorgd te vragen: ’Zit je iets dwars vanmorgen?’ En zij kan haar oren niet geloven!

Gelukkig gestemde herinneringen: Soms heeft hij heel gelukkige herinneringen aan zijn drinkpartijen. Hij kan zeggen: ’Ja, ik had er gisteravond een paar op, maar ik was prima’ — terwijl hij in werkelijkheid helemaal niet ’prima’ was. De alcohol heeft zijn manier van waarnemen verwrongen.

Deze verdedigingsmechanismen vormen een muur van ontkenning die de alcoholist verhinderen te zien wat er met hem aan de hand is. Hij heeft hulp nodig.c

● Wat voor soort hulp is er nodig?

’Alles wat hij nodig heeft is hulp om met drinken te stoppen’, zou u kunnen denken. Maar hij heeft meer nodig.

Fysiek: Hij moet op een veilige manier losgemaakt worden van de alcohol (ontgifting, detoxificatie). Hiertoe kan opname in een ziekenhuis noodzakelijk zijn, zodat de met de alcohol in verband staande gezondheidsproblemen ook behandeld kunnen worden. Maar het fysieke herstel is niet genoeg. Anders kan hij wanneer hij zich eenmaal beter voelt, gaan denken: ’Nu kan ik de drank wel aan.’

Mentaal: Hij dient de feiten betreffende alcoholisme te leren kennen zodat hij gaat beseffen en accepteren dat er logische redenen zijn om zich voortaan totaal te onthouden van alcohol. Deze kennis zal hem helpen in zijn levenslange strijd om nuchter te blijven.

Sociaal: Hij moet weer leren op een normale ontspannen manier met zichzelf en anderen te leven.

Emotioneel: Hij moet leren het hoofd te bieden aan angstige bezorgdheid en andere negatieve gevoelens die hij heeft. Hij moet leren gelukkig te zijn zonder alcohol.

Geestelijk: Aangezien hij tot hopeloosheid en vrees geneigd is, heeft hij hulp nodig die hem met hoop, rustige verzekerdheid en vertrouwen zal bezielen.

● Waar kan dergelijke hulp gevonden worden?

Er zijn verschillende vormen van behandeling beschikbaar, maar één ding is absoluut noodzakelijk — te kunnen praten met iemand die kennis van zaken en sympathie heeft, misschien iemand die dat zelf ook allemaal heeft meegemaakt en overwonnen. Dit kan hoop geven omdat de alcoholist daaruit leert dat ook hij kan genezen. Vele alcoholisten zijn geholpen door een Alcohol Rehabilitatie Centrum. Dergelijke centra beschikken over medewerkers die uit verschillende wetenschapsgebieden gerekruteerd zijn, onder wie artsen, psychiaters, psychologen en maatschappelijke werkers. Hier maakt de patiënt gewoonlijk een heel educatieproces door waarin hij de feiten omtrent alcoholisme leert kennen op een manier die hij kan aanvaarden.

Ook kan groepstherapie onder leiding van getrainde raadgevers de patiënt praktische hulp bieden bij zijn problemen en hem helpen ’achter zijn verschansingen vandaan te komen’ en te gaan beseffen welke onbewuste verdedigingsmechanismen hij al die tijd heeft gebruikt. Aangezien hij moeilijk iets kan veranderen wat hij niet kan zien, is een dergelijk inzicht een hulp bij zijn herstel. Maar welke therapie er ook wordt gebruikt, het hoofddoel is de patiënt te helpen problemen emotioneel te verwerken zonder zijn toevlucht te nemen tot alcohol.

Maar wanneer de herstellende alcoholist de behandeling achter de rug heeft, komt hij weer tegenover de problemen te staan die hem vroeger tot drinken aanzetten. Hij kan nog last hebben van negatieve gevoelens over zichzelf, het kunnen gezinsproblemen zijn of onzekerheid ten aanzien van zijn baan. Het is duidelijk dat de hulp voortgezet moet worden, wil hij hiertegen opgewassen zijn. Voor deze verdere begeleiding wenden sommigen zich tot plaatselijke vrijwilligersgroepen bestaande uit herstellende alcoholisten die zich aan onderlinge hulp hebben gewijd.d

Er is echter nog een andere bron van hulp beschikbaar, een die de herstellende alcoholist in zijn dagelijkse strijd om het leven aan te kunnen en nuchter te blijven, kracht kan geven „die datgene wat normaal is te boven gaat”. Wat is die kracht? — 2 Kor. 4:7, 8.

„Mijn succes”, verklaart een herstellende alcoholist, „is te danken aan mijn geloof in Jehovah, de kracht van het gebed en de hulp die me werd gegeven door mijn christelijke broeders. Zonder dat was ik in de goot terechtgekomen of had de alcohol mijn dood veroorzaakt.” Ja, door de bijbel te bestuderen met Jehovah’s Getuigen en christelijke vergaderingen bij te wonen kreeg deze man werkelijk geloof in God en verwierf hij liefdevolle christelijke metgezellen. Maar hoe kan dit alles een hulp vormen?

Wel, zijn studie van Gods Woord kan de herstellende alcoholist helpen zijn manier van denken te veranderen (Rom. 12:1, 2). Schuldgevoelens en wroeging worden verlicht naarmate hij Jehovah als een barmhartige, vergevende God leert kennen (Ex. 34:6, 7). Bovendien laten bijbelse beginselen hem zien hoe hij zijn gezinsleven kan verbeteren, hoe hij het soort werknemer kan zijn waarmee iedere baas blij zal zijn, en hoe hij de gedachten en daden kan vermijden die nodeloze spanningen en bezorgdheid creëren. — Ef. 5:22-33; Spr. 10:4; 13:4; Matth. 6:25-34.

Als hij bouwt aan zijn verhouding tot Jehovah God en vertrouwen in hem leert stellen, zal hij ook leren zijn zorgen en lasten in gebed aan Jehovah toe te vertrouwen. Met de hulp van liefdevolle christelijke vrienden leert hij zijn gevoelens en behoeften duidelijk over te brengen en gaat hij beseffen dat hij zonder vrees anderen kan benaderen. Dergelijke betrekkingen bezielen de herstellende alcoholist met de gevoelens van zekerheid en eigenwaarde waaraan hij zo sterk behoefte heeft. — Ps. 55:22; 65:2; Spr. 17:17; 18:24.

Bestaat er bij uzelf of bij anderen bezorgdheid over uw drinken? Heeft drinken u op een of meer terreinen van uw leven problemen veroorzaakt? Doe er dan iets aan! Waarom zou u doorgaan met iets dat u zo veel pijn en moeilijkheden kan bezorgen? Door de feiten te leren kennen, niet de fabeltjes, en door in harmonie met die feiten te handelen, is het mogelijk van alcoholisme te herstellen en een gelukkig produktief leven te leiden.

[Voetnoten]

[Inzet op blz. 8]

Er is een bron van hulp beschikbaar die kracht kan geven „die datgene wat normaal is te boven gaat”

[Inzet op blz. 8]

Veroorzaakt drinken problemen in uw leven? Waarom zou u doorgaan met iets dat u zo veel pijn en moeilijkheden kan bezorgen?

[Kader op blz. 5]

Symptomen van alcoholisme

(Bedenk alstublieft dat dit slechts enkele symptomen zijn en dat het verschijnen van deze symptomen van persoon tot persoon kan verschillen.)

Mogelijke vroege symptomen

● De drank naar binnen slaan („Anderen drinken zo langzaam”)

● Stiekem drinken

● Van tevoren al drinken („Ik kan er net zo goed alvast eentje nemen”)

● Vergrote tolerantie (Drank beter kunnen verdragen)

● Blackouts („Hoe ben ik gisteren thuisgekomen?”)

Mogelijke symptomen in een volgende fase

● Begin van controleverlies

● Ontkenning van het probleem

● Verandering van drinkpatroon („Ik kan misschien beter op bier overgaan. Het is die whisky waar ik niet tegen kan”)

● Pogingen de drank te laten staan

● Drinkt wanneer hij alleen is

Mogelijke late symptomen

● Alle controle verloren

● Onmatig drinken neemt toe in frequentie en ernst

● Men gaat de drank weer slechter verdragen

● Onredelijke vrees en angstige bezorgdheid

● Delirium tremens

[Illustratie op blz. 6]

Weet haar lichaam het verschil?

[Illustratie op blz. 7]

Doet een normale drinker dit?