Jonge mensen vragen . . .

Een alcoholische ouder — Wat maak ik van de situatie?

„Ik vond het verschrikkelijk om thuis te komen. Ik wist nooit zeker of Mam er zou zijn, en als ze er was, of ze dronken zou zijn en luidkeels zou gaan verkondigen wat een waardeloze zoon ik wel was.” — Robert.

„Ik vond het zo pijnlijk mensen mee naar huis te nemen . . . Ik schaamde me dood voor mijn familie.” — Patricia.

MILJOENEN jongeren ondervinden dagelijks wat een kwelling het is te leven met een alcoholische ouder. Het boek Teen Troubles zegt: „Leven met een alcoholische ouder betekent leven met spanningen — spanningen die uit allerlei hoeken op je af komen.”

Naar verhouding veel alcoholische ouders mishandelen of misbruiken hun kinderen.a De situatie is echter niet altijd zo extreem. Toch wordt in het boek Options opgemerkt: „Als drinken [de alcoholische ouder] onberekenbaar, onverantwoordelijk, roekeloos of kregelig maakt, is dat al erg genoeg.”

Het is dan ook geen wonder dat je je soms boos, verward of gefrustreerd voelt. Maar hoewel leven met een alcoholische ouder moeilijk is, kun je leren er het beste van te maken.

Het begrijpen van het probleem

Om te beginnen helpt het als je wat inzicht krijgt in de reden waarom je vader of moeder eigenlijk drinkt.b „Een man van verstand is degene die bekwaam beleid verwerft”, zegt Spreuken 1:5.

Een alcoholist is niet gewoon iemand die zo af en toe dronken wordt, noch is een alcoholist noodzakelijkerwijs een dronkaard. Deskundigen omschrijven alcoholisme als een chronische drinkstoornis die ernstige problemen veroorzaakt waaronder iemands leven, werk en gezondheid te lijden hebben. De alcoholist wordt volledig in beslag genomen — geobsedeerd — door alcohol en kan het gebruik ervan eenvoudig niet beheersen. De meeste deskundigen zijn het erover eens dat alcoholisme alleen onder controle gehouden kan worden door totale onthouding van alcohol.c

Hoewel bij alcoholisme enkele heel aparte fysiologische factoren een rol kunnen spelen waardoor bepaalde mensen meer aanleg hebben voor alcoholverslaving dan andere, zijn er kennelijk ook emotionele factoren bij betrokken. Achter het uiterlijk van een alcoholist gaat bijvoorbeeld vaak chronische zelfhaat schuil. (Vergelijk Spreuken 14:13.) „In mijn praktijk”, zegt dr. Abraham Twerski, „ben ik nog nooit een alcoholist tegengekomen die, voordat hij zich te buiten ging aan alcohol, een positief besef van eigenwaarde, het gevoel iets te presteren en zelfvertrouwen had.” Trouwens, veel alcoholisten zijn opgegroeid in alcoholische gezinnen. De drank kan dienen om de pijn van de emotionele littekens uit hun jeugd te verzachten.

Drinken maakt de problemen van een alcoholist echter alleen maar groter. Volgens het boek Under the Influence worden zijn „daden, gedachten en emoties door alcohol verwrongen”. De alcoholist heeft daarom veel meer dan een drankprobleem; hij heeft ook een diepgeworteld denkprobleem. Hij kan behoorlijk wat hulp nodig hebben, misschien van een ervaren specialist, om met drinken te stoppen. Toch kun je, wanneer je iets van alcoholisme begrijpt, je vader of moeder op zijn minst met een zeker mededogen gaan bezien. — Spreuken 19:11.

Hoe het jou raakt

Wanneer een van de ouders alcoholist is, ondervindt elk gezinslid daar de invloed van. (Vergelijk 1 Korinthiërs 12:26.) Je leven kan vol onzekerheden zijn. Komt je vader nuchter thuis of dronken? Wordt er geknuffeld of geknuppeld? Ja, alcoholische ouders vallen vaak van het ene uiterste in het andere. „Zij kunnen liefdevol zijn en verantwoordelijkheidsbesef hebben wanneer zij nuchter zijn, maar redeloos gewelddadig en grof zijn wanneer zij dronken zijn”, merkt dr. James P. Comer op. Door die onvoorspelbaarheid word je emotioneel misschien voortdurend heen en weer geslingerd. Het ene moment houd je van je alcoholische vader, het volgende moment walg je van hem. „Er zijn dagen dat ik gewoon wou dat hij dood was”, bekende een jonge vrouw.

De gevolgen van opgroeien in een alcoholisch gezin treden soms pas na jaren aan het licht. Kinderen van alcoholisten worden vaak ook zelf alcoholist — of trouwen er een. Zo raakte een jonge christelijke vrouw gesteld op een man die zij omschreef als „een aankomend alcoholist”. Hoewel zij enkele heel aardige, evenwichtige christelijke mannen kende, was zij niet in hen geïnteresseerd. Waarom voelde zij zich zo aangetrokken tot een alcoholist? Sprekend namens anderen in dezelfde situatie zegt zij: „Dit zijn de enige mannen met wie we te maken hebben gehad en die we kunnen begrijpen.”

Een christelijke ouderling kon haar helpen haar denkwijze op dit punt te veranderen, zodat de vicieuze cirkel van het alcoholisme werd doorbroken. Het is dus duidelijk dat je niet gedoemd bent ongelukkig te zijn enkel omdat je uit een alcoholisch gezin komt. Het is mogelijk de eventuele schade tot een minimum te beperken en misschien zelfs je alcoholische ouder te helpen.

Wat je kunt doen

Dr. Stanton E. Samenow merkt op: „De omgeving waaruit iemand komt, is minder doorslaggevend dan de manier waarop de persoon in kwestie verkiest op die omgeving te reageren.” Ja, zelfs als de situatie thuis uit de hand schijnt te lopen, kun je ervoor zorgen je eigen leven in de hand te hebben. Hoe?

Neem niet de verantwoordelijkheid voor het drinken van je vader of moeder op je. „Mijn ouders maakten me wijs dat het mijn schuld was”, zei de dertienjarige Beth. Zij weten hun drinken aan haar onhandelbaarheid. „Ik voelde me verschrikkelijk schuldig over de hele situatie”, gaf zij toe. Toch is je ouder — en alleen je ouder — verantwoordelijk voor zijn alcoholisme. „Een ieder zal zijn eigen vracht dragen”, zegt Galaten 6:5.

Je kunt daarom je alcoholische ouder niet genezen. Schelden en tekeergaan, huilen en met hem redeneren haalt niet veel uit. Aan de andere kant ben je niet verplicht hem tegen de gevolgen van zijn drinken te beschermen door voor hem te liegen of hem uit de voortuin weg te slepen als hij daar stomdronken is neergevallen.

Moedig hem aan hulp in te roepen. Gewoonlijk is hiervoor de medewerking van je niet-alcoholische ouder en broers en zussen nodig.d In Ontwaakt! van 22 maart 1983 werden specifieke suggesties gegeven over de manier waarop gezinsleden (1) de alcoholist kunnen helpen de consequenties van zijn drinken onder de ogen te zien en (2) hem rechtstreeks kunnen confronteren met zijn drinken. Als de zaak op die manier wordt aangepakt, helpt dat hem misschien in te zien dat hij hulp nodig heeft.

Verlaat de gevarenzone. In Spreuken 17:14 staat: „Verwijder u . . . vóórdat de ruzie is uitgebroken.” Breng jezelf niet in gevaar door in een ouderlijke ruzie verzeild te raken (Spreuken 26:17). Trek je zo mogelijk in je kamer terug, of ga naar een vriend of vriendin. Wanneer er gevaar voor geweld bestaat, is er misschien hulp van buitenaf nodig.

Accepteer je gevoelens. Sommige jongeren voelen zich schuldig omdat zij soms een hekel hebben aan hun vader. Maar het is alleen maar normaal dat je dat gevoel hebt, vooral als zijn drankzucht hem belet je de zorg en steun te geven die je nodig hebt. Het is waar dat de bijbel je de verplichting oplegt je vader te eren (Efeziërs 6:2, 3). Maar „eren” betekent zijn ouderlijk gezag te respecteren zoals je een politieagent of rechter respecteert. Het betekent niet dat je zijn drinken goedkeurt (Romeinen 12:9). En ook ben je niet slecht omdat je walgt van zijn drankzucht; dronkenschap is walgelijk! (Zie Spreuken 23:29-35.) Maar je kunt misschien wel leren je haat op zijn alcoholisme te richten in plaats van op hem persoonlijk. — Vergelijk Judas 23.

Zoek opbouwende omgang: Wanneer het leven thuis chaotisch is, kun je uit het oog verliezen wat normaal is. Het is daarom belangrijk dat je omgaat met geestelijk en emotioneel gezonde mensen. De christelijke gemeente is een bron van „broers en zusters en moeders” die veel kunnen doen om je te vormen en te steunen (Markus 10:30). Zij kunnen ook zorgen dat je zo af en toe eens uit de spanningen in het gezin bent. Omgang met christelijke gezinnen kan je bovendien een gezond beeld geven van het gezinsleven, een dat het verwrongen beeld dat je thuis waarneemt, kan wijzigen.

Roep hulp in. Een rijpe volwassene hebben in wie je vertrouwen hebt en met wie je je gevoelens kunt delen, helpt echt. Gemeenteouderlingen vervullen vaak deze rol. „Hoe ellendig je je ook voelt,” laat dr. Timmen Cermak weten, „bedenk dat je niet alleen hoeft te lijden.”

Nee, misschien ben je niet in staat de situatie thuis te veranderen. Maar, zo schreef dr. Claudia Black: „Gezinsleden kunnen verandering brengen in de manier waarop hun leven wordt beïnvloed.” Richt je in plaats van te proberen de alcoholist in de hand te houden op de enige die je in de hand kunt houden — jezelf. Schenk aandacht aan je geestelijke behoeften (Mattheüs 5:3; 24:14; Hebreeën 10:24, 25). ’Blijf je eigen redding bewerken’, zegt de bijbel in Filippenzen 2:12. Door dit te doen, zul je worden geholpen een positieve instelling te behouden, en misschien zal het je ouder er zelfs toe aanzetten hulp te zoeken voor zijn probleem.

[Voetnoten]

[Illustratie op blz. 17]

Bespreek je gevoelens openlijk met een volwassene in wie je vertrouwen hebt