Hoe kan het gezin helpen?

„Eerst neemt de man een glaasje, en dan neemt het glaasje een glaasje, en uiteindelijk neemt het glaasje de man.” — Oosters gezegde.

U LOOPT langs de rand van een moeras. Plotseling voelt u geen vaste grond meer onder uw voeten. In een mum van tijd zakt u weg in drijfzand. Hoe meer u worstelt, hoe dieper u wegzinkt.

Het alcoholisme verzwelgt het hele gezin op grotendeels dezelfde manier. De medeafhankelijke huwelijkspartner worstelt wanhopig om de alcoholist te veranderen. Gedreven door liefde neemt zij haar toevlucht tot dreigementen, maar hij drinkt nog steeds. Zij verstopt zijn drank, maar hij koopt andere. Zij verbergt zijn geld, maar hij leent van een vriend. Zij doet een beroep op zijn liefde voor het gezin, voor het leven, voor God zelfs — maar het mag niet baten. Hoe harder zij vecht, des te dieper zinkt het hele gezin weg in het alcoholische moeras. Om de alcoholist te helpen, moeten de gezinsleden eerst begrijpen wat alcoholisme in feite is. Zij moeten weten waarom sommige „oplossingen” bijna zeker falen en zij moeten leren welke methoden werkelijk werken.

Alcoholisme is meer dan louter dronkenschap. Het is een chronische afwijking in het drankgebruik, gekenmerkt door een voortdurend bezig zijn met alcohol en het verlies van controle over het gebruik ervan. Hoewel de meeste deskundigen het erover eens zijn dat alcoholisme niet te genezen is, kan het een halt worden toegeroepen door een programma van levenslange onthouding. — Vergelijk Mattheüs 5:29.

In sommige opzichten is de situatie te vergelijken met die van een diabeticus. Hoewel een diabeet geen verandering in zijn kwaal kan brengen, kan hij wel met zijn lichaam samenwerken door geen suiker te gebruiken. Zo ook kan een alcoholist de reactie van zijn lichaam op drank niet veranderen, maar kan hij wel in harmonie met zijn afwijking te werk gaan door zich geheel en al van alcohol te onthouden.

Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. De alcoholist wordt verblind door ontkenning. ’Zo erg is het niet met me.’ ’Mijn gezin drijft me tot drinken.’ ’Wie zou er met een baas als de mijne niet drinken?’ Zijn gerationaliseer is vaak zo overtuigend dat het hele gezin kan gaan meedoen aan het ontkenningsproces. ’Je vader moet aan het eind van de dag wat tot zichzelf komen.’ ’Papa moet drinken. Hij heeft zo veel gevit van Ma te verduren.’ Onder geen enkele voorwaarde wordt het gezinsgeheim prijsgegeven: Pa is alcoholist. „Dat is de enige manier waarop zij het met elkaar uit kunnen houden”, legt dr. Susan Forward uit. „Leugens, verontschuldigingen en geheimen zijn net zo gewoon als lucht in die huizen.”

De gezinsleden kunnen de alcoholist pas uit het drijfzand trekken als zij zichzelf eruit gekregen hebben. Sommigen zullen misschien tegenwerpen: ’Het is de alcoholist die hulp nodig heeft, niet ik!’ Maar bedenk eens: In welke mate worden uw emoties en daden beheerst door het gedrag van de alcoholist? Hoe vaak maken zijn daden dat u zich woedend, bezorgd, gefrustreerd of bang voelt? Hoe vaak komt het voor dat u thuis blijft om voor de alcoholist te zorgen terwijl u met belangrijker activiteiten bezig zou moeten zijn? Als niet-alcoholische gezinsleden stappen doen om hun eigen leven te verbeteren, zal de alcoholist misschien hun voorbeeld volgen.

Neem de schuld niet langer op u. ’Als je me beter behandelde, zou ik niet hoeven drinken’, zegt de alcoholist misschien. „Voor de alcoholist is het nodig dat u dit blijft geloven, want dan kan hij de verantwoordelijkheid voor zijn drankzucht op u schuiven”, zegt de adviseur Toby Rice Drews. Trap er niet in. De alcoholist is niet alleen afhankelijk van alcohol, maar ook van mensen die geloof hechten aan zijn ontkenning. Gezinsleden kunnen daardoor ongewild het drinken van de alcoholist bestendigen.

Een bijbelse spreuk over het verlies van zelfbeheersing zou evengoed voor de alcoholist kunnen opgaan: „Laat hem de gevolgen dragen. Haal je hem één keer uit de narigheid, dan zul je het nogmaals moeten doen” (Spreuken 19:19, Today’s English Version). Ja, laat de alcoholist zijn baas opbellen, zichzelf naar zijn bed slepen, de smeerboel achter zich opruimen. Als de gezinsleden zulke dingen voor hem doen, helpen zij hem slechts zich dood te drinken.

Roep hulp in. Het is moeilijk en misschien zelfs onmogelijk voor een gezinslid alleen uit het drijfzand te komen. U hebt steun nodig. Verlaat u terdege op vrienden die de alcoholist niet zullen steunen in zijn ontkenning en die u niet in het moeras zullen laten zitten.

Stemt de alcoholist ermee in hulp in te roepen, dan is dat reden tot grote vreugde. Maar het is nog maar het begin van het herstelproces. Aan de lichamelijke afhankelijkheid van alcohol kan in enkele dagen tijd een eind worden gemaakt door ontgifting. Maar aan de psychische afhankelijkheid is veel moeilijker iets te doen.

[Kader op blz. 5]

Duidelijke kenmerken van alcoholisten

Preoccupatie: De alcoholist ziet vol verlangen uit naar zijn drinkuurtjes. Als hij geen alcohol drinkt, denkt hij aan alcohol.

Verlies van controle: Zijn drinken loopt vaak anders dan zijn bedoeling was, in weerwil van al zijn goede voornemens.

Onverzettelijkheid: Zichzelf opgelegde principes („Ik drink nooit alleen”, „nooit onder het werk”, enzovoort) zijn gewoon een dekmantel voor de feitelijke stelregel van de alcoholist: „Niets mag mijn drinken in de weg staan.”

Tolerantie: Uitzonderlijk goed tegen drank kunnen is geen zegen — vaak is het een vroeg teken van alcoholisme.

Negatieve consequenties: Normale gewoonten zijn niet rampzalig voor iemands gezin, loopbaan en lichamelijke gezondheid. Alcoholisme is dat wel. — Spreuken 23:29-35.

Ontkenning: De alcoholist rationaliseert, bagatelliseert en excuseert zijn gedrag.