Stervende koraalriffen — Zijn mensen ervoor verantwoordelijk?
OP HET in 1992 gehouden Internationale Symposium over Koraalriffen werd bericht dat de mens direct of indirect verantwoordelijk is voor de dood van vijf tot tien procent van de levende riffen van de wereld en dat nog eens zestig procent in de komende twintig tot veertig jaar verloren zou kunnen gaan. Volgens Clive Wilkinson van het Australische Instituut van Mariene Wetenschappen zijn alleen riffen in afgelegen gebieden nog redelijk gezond. De krant USA Today verklaarde dat tot de gebieden met beschadigde „riffen in Azië Japan, Taiwan, de Filippijnen, Indonesië, Singapore, Sri Lanka en India behoren; in Afrika Kenia, Tanzania, Mozambique en Madagaskar; in Amerika de Dominicaanse Republiek, Haïti, Cuba, Jamaica, Trinidad and Tobago, en Florida. De oorzaken van het verval lopen uiteen, maar een dichte kustbevolking en grote kustprojecten zijn factoren die ze allemaal gemeen hebben.”
Koraalriffen doen het normaal gesproken goed bij zeewatertemperaturen van 25 tot 29 °C, afhankelijk van hun ligging. Maar de smalle temperatuurmarge voor gezond koraal ligt erg dicht bij de dodelijke temperatuur. Een stijging van één of twee graden boven het gebruikelijke zomerse maximum kan fataal zijn. Hoewel er verscheidene oorzaken aan te wijzen zijn voor plaatselijke koraalverbleking en het daaropvolgend afsterven, vermoeden veel wetenschappers dat de mondiale opwarming een gemeenschappelijke wereldwijde oorzaak kan zijn. Het blad Scientific American berichtte over deze conclusie: „De berichten uit 1987 over koraalverbleking vielen samen met de groeiende bezorgdheid over mondiale opwarming. Het was dan ook niet verwonderlijk dat sommige wetenschappers en andere waarnemers tot de conclusie kwamen dat koraalriffen dienden als de kanarie in de kolenmijn — de eerste aanwijzing voor een stijging van de mondiale oceaantemperaturen. Hoewel hogere plaatselijke zeewatertemperaturen klaarblijkelijk de oorzaak waren van de verbleking, is het thans niet mogelijk een definitief verband tussen dit effect en de mondiale opwarming te leggen.”
In U.S.News & World Report werd gezegd: „Recente onderzoeken in het Caribisch gebied hebben de hypothese gestaafd dat abnormaal warme oceanen de recente uitbarstingen hebben teweeggebracht.” Thomas J. Goreau, die aan het hoofd staat van de Mondiale Koraalrif Alliantie, trok een pessimistische vergelijking tussen het lot van de riffen en het slinken van het regenwoud in het Amazonegebied. „Over vijftig jaar zullen er nog wat regenwouden over zijn,” zei hij, „maar gezien het tempo waarin de koraalriffen nu verdwijnen, zullen die het zeker niet zo lang redden.”
Verwoesting wereldwijd — Talrijke oorzaken
Langs de kust van de Grote Oceaan in Midden-Amerika is in 1983 wel 95 procent van het koraal gestorven. Een soortgelijke maar minder verwoestende verbleking deed zich in dezelfde periode voor in het centrale en westelijke deel van de Grote Oceaan. Ernstige verbleking trof het Australische Groot Barrièrerif en gebieden in de Grote en de Indische Oceaan. Thailand, Indonesië en de Galápagoseilanden meldden ook beschadiging. Daarna trad uitgebreide verbleking op bij de Bahamas, Colombia, Jamaica, Porto Rico en het zuiden van Texas en Florida.
Duidelijk werd dat er sprake was van een mondiaal patroon van rifverwoesting. In Natural History werd opgemerkt: „In de betrekkelijk korte tijd dat rif-ecosystemen worden bestudeerd, is een verbleking van de recente omvang nooit waargenomen. Peter Glynn, bioloog aan de Universiteit van Miami, heeft 400 jaar oude koralen in het ernstig verbleekte oostelijke deel van de Grote Oceaan bestudeerd en heeft geen bewijzen aangetroffen voor soortgelijke rampen in het verleden. De ernstige verbleking duidt erop dat de algemene opwarming in de jaren ’80 van ingrijpende invloed op de koraalriffen geweest kan zijn en is misschien veelzeggend wat de toekomst van de riffen betreft indien het broeikaseffect tot nog hogere temperaturen leidt. Helaas zullen de mondiale opwarming en de achteruitgang van het milieu zo goed als zeker aanhouden en acuter worden, zodat de frequentie van wereldwijde verblekingscyclussen zal toenemen.”
In U.S.News & World Report werd gewezen op nog een vermoedelijke oorzaak: „Het dunner worden van de ozonlaag, die levende schepselen beschermt tegen schadelijke ultraviolette straling, kan ook enigermate verantwoordelijk zijn voor het recente afsterven van riffen.”
In kustgebieden, waar ruim de helft van de wereldbevolking woont, heeft het onverantwoordelijke gedrag van mensen een zware aanslag op de koraalriffen betekend. Uit een studie door de World Conservation Union en de UNEP (het VN-Milieuprogramma) is gebleken dat mensen in 93 landen aanzienlijke hoeveelheden rif hebben beschadigd of vernield. Veel ontwikkelingsgebieden lozen hun ongezuiverde rioolwater rechtstreeks in de oceaan en verontreinigen die op deze manier.
Mangroven, die in zout water kunnen leven en onreinheden uitfilteren, worden omgehakt voor timmerhout en brandstof. Riffen worden losgetrokken en als bouwmateriaal gebruikt. Op Sri Lanka en in India zijn hele stukken rif vermalen tot cement. Grote en kleine schepen laten het anker op riffen vallen of lopen erop vast, waardoor ze verbrijzeld worden.
Het blad National Geographic beschreef wat er gebeurt in Florida’s John Pennekamp Coral Reef State Park: „Hun boten vervuilen het water en alles erin met aardolieprodukten en rioolvuil. Incompetente bestuurders knallen tegen de riffen op. De zee ligt bezaaid met bekertjes van schuimplastic, aluminium blikjes, glas, plastic zakken, flessen en kilometers in de knoop geraakt vislijn. Dit afval verdwijnt niet — het is nagenoeg onverwoestbaar.”
[Illustratieverantwoording op blz. 16]
Met toestemming van Australian International Public Relations
[Illustratieverantwoording op blz. 17]
Met toestemming van het Ministerie van Toerisme op de Bahamas