Vijftig jaar gefrustreerde krachtsinspanningen
„WIJ, DE VOLKEN VAN DE VERENIGDE NATIES, VASTBESLOTEN komende geslachten te beveiligen tegen de oorlogsgesel, die tweemaal gedurende ons leven onuitsprekelijk leed over de mensheid heeft gebracht, en opnieuw het vertrouwen in de grondrechten van de mens, in de waardigheid en waarde van de menselijke persoon, in de gelijke rechten van mannen en vrouwen, alsmede van grote en kleine volken te bevestigen, . . .” — Voorwoord van het Handvest van de Verenigde Naties.
OP 24 oktober 1995 bestaan de Verenigde Naties vijftig jaar. Alle 185 huidige lidstaten onderschrijven de oorspronkelijke beginselen en doeleinden van de organisatie zoals ze in dat Handvest zijn geformuleerd: Het handhaven van internationale vrede en veiligheid; het onderdrukken van daden van agressie die de wereldvrede bedreigen; het bevorderen van vriendschappelijke betrekkingen tussen de natiën; het beschermen van de fundamentele vrijheden van alle volken zonder discriminatie op grond van ras, geslacht, taal of religie; en het bewerkstelligen van internationale samenwerking bij het oplossen van economische, sociale en culturele vraagstukken.
Vijftig jaar lang hebben de Verenigde Naties opmerkelijke krachtsinspanningen gedaan om wereldomvattende vrede en veiligheid tot stand te brengen. Er zijn redenen aan te voeren voor de veronderstelling dat ze een derde wereldoorlog hebben voorkomen, en de massale vernietiging van mensenlevens door het gebruik van atoombommen is niet herhaald. De Verenigde Naties hebben miljoenen kinderen aan voedsel en medicijnen geholpen. De organisatie heeft bijgedragen tot verbeterde gezondheidsnormen in veel landen, onder meer door te zorgen voor veiliger drinkwater en immunisatie tegen gevaarlijke ziekten. Miljoenen vluchtelingen hebben humanitaire hulp ontvangen.
Uit erkentelijkheid voor haar prestaties heeft de organisatie der Verenigde Naties vijfmaal de Nobelprijs voor de vrede gekregen. Toch is de bedroevende realiteit dat wij nog steeds niet in een wereld zonder oorlog leven.
Vrede en veiligheid — Doeleinden die niet werden bereikt
Na vijftig jaar krachtsinspanningen zijn de doeleinden vrede en veiligheid nog steeds niet bereikt. In een onlangs voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties gehouden rede gaf de president van de Verenigde Staten uiting aan zijn frustratie door te zeggen dat „deze eeuw, zo vol hoop en gelegenheden en prestaties, ook een tijdperk van verregaande verwoesting en diepe wanhoop is”.
Aan het einde van 1994 merkte The New York Times op: „Er zijn bijna 150 oorlogen of schermutselingen gaande waarin duizenden mensen omkomen — volgens de meeste berekeningen meer burgers dan soldaten — en honderdduizenden vluchteling worden.” Het Departement van Voorlichting van de Verenigde Naties meldde dat sinds 1945 meer dan 20 miljoen mensen het leven hebben verloren als gevolg van gewapende conflicten. De Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, Madeleine Albright, merkte op dat „regionale conflicten tegenwoordig in veel opzichten wreder zijn”. Schending van de mensenrechten en discriminatie halen dagelijks het nieuws. Veel natiën schijnen elkaar eerder te dulden dan vriendschappelijk te bezien.
Sir David Hannay, de Britse ambassadeur bij de Verenigde Naties, gaf toe dat „de Verenigde Naties tot en met de jaren tachtig niet ver van een eervolle mislukking verwijderd zijn geweest”. De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Boutros Boutros Ghali, klaagde dat er steeds meer onverschilligheid en vermoeidheid onder de lidstaten heerst wanneer het op vredesoperaties aankomt. Hij kwam tot de conclusie dat voor veel van de leden „de Verenigde Naties niet de allerhoogste prioriteit hebben”.
De invloed van de media
Hoe machtig de Verenigde Naties ook mogen lijken, dikwijls worden hun krachtsinspanningen gedwarsboomd door de politiek en de media. De organisatie staat machteloos als ze de steun van haar leden moet ontberen. Maar zonder de goedkeuring van het publiek zullen veel VN-leden de Verenigde Naties niet steunen. Volgens The Wall Street Journal hebben bijvoorbeeld de „spectaculaire mislukkingen in Somalië en Bosnië veel Amerikanen tot de overtuiging gebracht dat de organisatie niet alleen verkwistend maar zelfs regelrecht gevaarlijk is”. Deze houding van het publiek heeft op haar beurt sommige Amerikaanse politici ertoe gebracht om voor te stellen de financiële steun van de VS aan de Verenigde Naties te verminderen.
Nieuwsorganisaties nemen geen blad voor de mond als het erom gaat ernstig kritiek te leveren op de Verenigde Naties. Uitdrukkingen als „volslagen incompetentie”, „onhanteerbaar”, „inefficiënt” en „lamgelegd” zijn zonder terughoudendheid gebruikt bij het beschrijven van verschillende aspecten van VN-operaties. The Washington Post National Weekly Edition verklaarde onlangs dat „de Verenigde Naties nog steeds een traag bewegende bureaucratie zijn die moeizame pogingen doet om zich aan een echt bestaande wereld aan te passen”.
Een andere krant haalde de woorden aan waarmee secretaris-generaal Boutros Boutros Ghali zijn frustratie uitte over de slachtpartijen in Rwanda. Hij zei: „Het is niet alleen een mislukking voor de Verenigde Naties; het is een mislukking voor de internationale gemeenschap. En wij allen zijn verantwoordelijk voor deze mislukking.” In een populair actualiteitenprogramma op de tv werd in 1993 verklaard dat de Verenigde Naties „er niet in zijn geslaagd de grootste bedreiging voor de vrede — de verbreiding van kernwapens — een halt toe te roepen”. Het tv-programma sprak over een Verenigde Naties die „de afgelopen tientallen jaren voornamelijk gepraat heeft”.
Dit wijdverbreide gevoel van teleurstelling baart de functionarissen van de Verenigde Naties veel zorgen en maakt hun frustratie nog groter. Maar toch schijnen velen, ondanks de frustraties, bij de vijftigste verjaardag van de Verenigde Naties een hernieuwd optimisme te hebben en hopen zij op een nieuw begin. Ambassadeur Albright vertolkte, hoewel zij de tekortkomingen van de Verenigde Naties erkende, de gevoelens van velen toen ze zei: „Wij moeten ophouden met praten over wat achter ons ligt, en wij moeten gaan praten over waar wij naar toe gaan.”
Ja, waar gaat de wereld naar toe? Zal er ooit een wereld zonder oorlog zijn? Zo ja, welke rol zullen de Verenigde Naties daarin spelen? Indien u godvrezend bent, zou u bovendien de vraag moeten stellen: ’Welke rol zal God daarin spelen?’
[Kader op blz. 4]
GEFRUSTREERDE KRACHTSINSPANNINGEN
Vrede en veiligheid kunnen niet bestaan zolang er oorlog, armoede, misdaad en corruptie is. De Verenigde Naties hebben onlangs de volgende statistieken vrijgegeven.
Oorlogen: „Van de 82 gewapende conflicten tussen 1989 en 1992 waren er 79 van binnenlandse aard, vele op grond van etnische verschillen; 90 procent van de slachtoffers waren burgers.” — Departement van Voorlichting van de Verenigde Naties (UNDPI)
Wapens: „Het ICRC [Internationale Comité van het Rode Kruis] schat dat meer dan 95 fabrieken in 48 landen jaarlijks tussen de 5 en 10 miljoen antipersoneelmijnen produceren.” — Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR)
„In Afrika liggen ongeveer 30 miljoen mijnen, verspreid over 18 landen.” — UNHCR
Armoede: „Wereldwijd leeft een op de vijf mensen — in totaal meer dan een miljard — onder de armoedegrens, en naar schatting sterven jaarlijks 13 tot 18 miljoen mensen aan met armoede verband houdende oorzaken.” — UNDPI
Misdaad: „Voor zover er aangifte van is gedaan, is de misdaad wereldwijd sinds de jaren tachtig jaarlijks met gemiddeld 5 procent toegenomen; alleen al in de VS worden jaarlijks 35 miljoen misdrijven begaan.” — UNDPI
Corruptie: „De corruptie in het openbare leven begint alledaags te worden. In sommige landen kosten financiële fraudegevallen naar schatting het equivalent van 10 procent van het bruto nationaal produkt van het land.” — UNDPI