OMWATSI W’ERIGHA 32
OLWIMBO 44 Omusabe w’abolo
Yehova anzire abosi ibabindula emitima
“Yehova . . . syanzire n’omundu n’omughuma akatsandibwa, aliwe anzire abosi ibabindula emitima.”—2 PET. 3:9.
ENZUMWA NGULU:
Omo mwatsi ono tukendilangira ekyo omundu atolere erikola atoke eriyisubako, busanaki ni ky’omughaso munene okw’itwe bosi eriyisubako, kandi Yehova ng’abiriwatikya ati abandu eribindula emitima n’erileka ebibi byabo.
1. Eribindula omutima kihiriremoki?
OMUGHULU tukakola omwatsi mulebe owatuwene, litolere itwabindula omutima. EBiblia ikabugha yiti, omundu akasuba oko mutima omughulu akatsuka eripona ebibi eby’alyakola, inyaleka erikolabyo n’eriyisogha kundu eritendisubirabyo.—Ulebaye Amaana w’ebinywa, “Eribindula omutima.”
2. Busanaki itwe bosi tulaghire eriminya bingyi oko mwatsi w’eribindula omutima? (Nehemia 8:9-11)
2 Itwe bosi tulaghire okw’iminya amaana w’eribindula omutima. Busanaki? Ni busana, obuli kiro, itwe bosi tukakola amalolo. Ababuti betu Adamu na Eva, babiritusighira itwe bosi omwandu w’erilolo n’oluholo. (Rom. 3:23; 5:12) Sihali omundu n’omughuma oyubalire oko lubanza olo. Nibya ye Paulo, omulume w’obwikirirya bunene, inyakalwa n’erilolo. (Rom. 7:21-24) Neryo ekyo kinasondire eribugha kiti litolere itwabya bandu b’obuhanya mughulu wosi busana n’amalolo wetu? Iyehe. Yehova ni Mungu oyukaghanyira, kandi anzire itwabya n’obutseme. Tulebaye eky’erileberyako eky’Abayahudi b’oko biro bya Nehemia. (Soma Nehemia 8:9-11.) Yehova syabya anzire ibaghalwa kutsibu busana n’amalolo agho bakola kera, aliwe abya anzire ibamuramya n’obutseme. Yehova anasi ngoko eribindula omutima kikaletera obutseme. Neryo anzire itwaminya bingyi oko mwatsi oyo. Twamabibindula emitima n’eritsira amalolo wetu, itwanganikirirya kundu ngoko Tata wetu w’olukogho akenditughanyira.
3. Tukendikania okuti omo mwatsi ono?
3 Omo mwatsi ono tukendikania okw’ibindula omutima. Tukendilangira emyatsi isatu. Ow’erimbere, tukendigha ebyo Yehova akangiriraya Abaisraeli oko mwatsi w’eribindula omutima. Ow’akabiri, tukendilangira ekyo Yehova akakola atoke eriwatikya abandu babindule emitima yabo. N’oko ndulya, tukendilangira ekyo Yesu Kristo akangiriraya abakwenda biwe oko mwatsi w’eribindula omutima.
EBYO YEHOVA AKANGIRIRAYA ABAISRAELI OKO MWATSI W’ERIBINDULA OMUTIMA
4. Yehova mwakangiriryaki ekihanda kye Israeli oko mwatsi w’eribindula omutima?
4 Yehova abere abiha Abaisraeli b’emighambo yiwe, mubamulagha bati bakendisikyayo. Yehova naye mwalaghabo ati bamabisikyayo inyakenditeyabo n’eritsumulabo. Akakania oko mighambo eyo, Yehova mwabasikya mutima ati: “Emighambo eyo ngakuha munabwire siyikalire kutsibu okw’iwe, kandi siyiri eyo utewangahika.” (Ebih. 30:11, 16) Aliwe bamatendisikya emighambo eyo kutse ibayisogha eriramya esindi miungu, Yehova isyenditasyateyabo, neryo ibakendighalwa. Aliwe, oMungu sy’endilw’inyalekeraniabo. Endibaha akanya ak’erisubira “Yehova oMungu [wabo], . . . n’erihulikirira omulenge wiwe.” (Ebih. 30:1-3, 17-20) Ni bugha ambu babya n’akanya ak’erisuba oko mutima. Omughulu bendikola batya, Yehova enditasyayitunda hakuhi nabo n’eritasyatsumulabo.
5. Yehova mwakangani ati ngoko akahanda omutima Abaisraeli babere bayisamambula? (2 Abam. 17:13, 14)
5 Abandu ba Yehova mubayisamambula okw’iye kangyi-kangyi. Mubaramya esyosanamu n’erikola eyindi mwatsi eyikita esyonye. Ebyo mubyaleka ibaghalwa. Aliwe, Yehova mwataleka eriwatikya abandu biwe bamusubire. Mwabatumako kangyi-kangyi abaminyereri bawatikayebo eriyisubako, batoke eritasyamukolera n’omutima wabo wosi.—Soma 2 Abami 17:13, 14.
6. Yehova mwakolesya ati abaminyereri biwe erikangirirya abandu biwe omughaso w’eribindula emitima? (Ulebaye n’epitsa.)
6 Omughulu abandu ba Yehova babya bakayisamambula okw’iye, kangyi-kangyi inyakabatumako abaminyereri biwe batoke erikungabo n’erikanganiabo ebikendibahikira bamatendibindula omutima. Ng’eky’erileberyako, oMungu mwatuma Yeremia abwire Abaisraeli ati: “Israeli, oyukalegula, subula . . . Sindiendisyakutungerera omwʼihitana, kusangwa indi wʼeriganyira sindiendisyabika erihitana erihika kera na kera. Ekiguma, uyisinge ebibi byawe, uti wabirihalya oko [Yehova oMungu] wawe.” (Yer. 3:12, 13) Yehova mwabwira Yoeli ati abwire abandu biwe ati: “Munyibindukire nʼemitima yenyu yosi.” (Yoe. 2:12, 13) Mwabwira na Isaya ati abwirebo ati: “Muyeraye, muyikose. Mulusaye obubi bwʼerikola lyenyu embere syʼameso wage. Mumbaye okwʼikola ebibi.” (Isa. 1:16-19) Kandi erilabira Ezekieli Yehova mwabulya ati: “Ngatsema busana nʼoluholo lwʼababi kwehi? Nikwa kumbe angabunukala akalua omo syonzira siwe, iniabyaho. Sindi nʼobutseme omo luholo lwʼomundu oyukahola. Neryo mubinduke, erireka ebibi, mubyeho.” (Ezek. 18:23, 32) Kundi Yehova anzire abandu babyeho kera na kera, akatsema kutsibu omughulu bakabindula emitima n’erileka ebibi byabyo! Neryo Yehova akanalindilira ati omundu atsuke eriyisubako imw’inyatsuka erimuwatikya? Tulebaye eby’erileberyako bilebe oko mwatsi oyo.
Yehova mwakolesya kangyi-kangyi abaminyereri erisaba abandu biwe abayisamambula okw’iye babindule omutima (Ulebaye enungu 6-7)
7. Yehova mwakangiriryaki abandu biwe akakolesya eky’erileberyako ky’omuminyereri Hosea na mukali wiwe?
7 Langira ebyo Yehova akangiriraya abandu biwe erilabira omuminyereri Hosea na mukali wiwe ye Gomeri. Abere abikola obusingiri, mwalua oko Hosea amaenda n’oghundi mulume. Neryo, hanabya akanya k’erimuwatikya? Yehova, oyukasoma omo mitima y’abandu, mwabira Hosea ati: “Genda kandi, wanze omukali oyo wanzirwe nʼomwira wuwe, nikwa ni muteti, ngoko [Yehova] anzire abana ba Israeli, nomo babindukire [n’]erikwama esindi [miungu].” (Hos. 3:1; Misyo 16:2) Eky’eriminya, omukali wa Hosea abya inyakinakola erilolo erikalire. Nomo bine bitya, Yehova mwabwira Hosea ati amughanyire n’erimusubira.a Omo ky’erileberyako ekyo, Yehova mwasonda erikangirirya abandu biwe baminye ngoko akayowa busana n’amalolo wabo. Nomo banabya ibakinakola emyatsi eyituwene, iye abya inakinabanzire. Mwalola embere eritumirabo abaminyereri biwe bawatikayebo eribundula emitima n’emighendere yabo. Eky’erileberyako eki kikatukangiriraya ngoko Yehova asi ebyosi oko mundu, kandi akendisyalola embere eriyikasa eriwatikya omundu oyunemukola amalolo awakalire atoke eribindula omutima wiwe. (Misyo 17:3) Tulangire ng’akakola ekyo ati.
YEHOVA AKAWATIKAYA ATI ABANDU ERIBINDULA EMITIMA?
8. Yehova mwakolaki eriwatikya Kaini atoke eribindula omutima wiwe? (Enzuko 4:3-7) (Ulebaye n’epitsa.)
8 Kaini abya kambere wa Adamu na Eva. Kaini naye mwasighalya omwandu ow’erikola ebituwene ng’abandi bana ba Adamu na Eva. Kandi, eBiblia yikamubughako iti: “Abya n’emibere mibi.” (1 Yoh. 3:12) Alinga ekyo kyo kyaleka Yehova “inyatatsemera Kaini n’obuhere bwiwe.’ Omo mwanya w’eribindula emibere yiwe, “Kaini [mwahitana] kutsibu n’eriyowa muhanda.” Neryo Yehova mwayirati? Mwakania na Kaini. (Soma Enzuko 4:3-7.) Omo bolo, Yehova mwakania na Kaini, akamubwira ngoko akendimutsumula amabikola ebyuwene. Kandi, Yehova mwakunga Kaini n’erimukangania ngoko ekinigha kiwe ky’anganamukolya okw’ikola ekitsibu. Eky’obulighe, Kaini mwaghana eryowa. Mwatalighira Yehova amuwatikaye eribindula omutima. Neryo kundi Kaini mwaghana erihulikirira oMungu, Yehova mwanalw’inayisogha ati sy’endisyawatikya oghundi mundu erisuba oko mutima? Iyehe n’ahake!
Yehova mwayikasa eriwatikya Kaini abindule omutima, kandi mwamubwira ngoko amabibindula omutima inyakendimutsumula (Ulebaye enungu 8)
9. Yehova mwawatikya ati Daudi eribindula omutima?
9 Yehova inyanzire Omwami Daudi yo kutsibu. Nibya mwamwahula mo “mundu oyukakola ngoko omutima waghe anzire.” (Emib. 13:22) Aliwe, Daudi mwakola amalolo awakalire, imune n’obusingiri n’obwiti. Erikwamana n’Emighambo ya Musa, Daudi abya atolere eriitwa. (Law. 20:10; Emig. 35:31) Aliwe, Yehova iye abya anzire eriwatikya Daudi abindule omutima.b Yehova mwamutumako omuminyereri Natani nomo Daudi abya isyalyabisula amalolo wiwe n’eribindula omutima. Natani mwakolesya omufano eriwatikya Daudi aminye ngoko abirikolera oMungu y’erilolo erikalire. Omufano oyo mwatula oko mutima wa Daudi ko kutsibu, neryo mwabindula omutima wiwe. (2 Sam. 12:1-14) Mwahandika esyonyimbo esikakanganaya ngoko akayikubaya bomo oko myatsi mibi eyo akola. (Esy. 51, ebinywa by’eritangirirya) Abandu bangyi ababirikola amalolo bakasoma esyonyimbo esyo, neryo isyabakuna eribindula emitima yabo. Tukasima kutsibu erilangira ngoko Yehova mwanza Daudi n’erimuwatikya eribindula omutima?
10. Eriminya ngoko Yehova akahanda omutima kandi akatughanyira kikaleka iwayowa ghuti?
10 Yehova aponire kutsibu amalolo w’omuhanda wosi. (Esy. 5:4, 5) Aliwe, Yehova atwanzire. Neryo tukabya twabikola amalolo, akanza ati kumbe amatuwatikya. Biro byosi akasonda eriwatikya abakola-nabi erisuba oko mutima n’eriyitunda hakuhi naye, nibya b’ababi kutsibu. Kikasikaya mutima eriminya ngoko Yehova anzire eritughanyira! Eribya tukalengekania oko mubere wa Yehova ow’eriyiyinia n’ow’erighayira, kikatukuna erisighala bataleghula okw’iye n’eribya tukabindula emitima yo luba twamabikola erilolo. Muleke tukanaye oko ebyo Yesu akangiriraya abigha biwe oko mwatsi w’eribindula omutima.
ABIGHA BA YESU MUBIGHAKI OKO MWATSI W’ERIBINDULA OMUTIMA?
11-12. Yesu mwakolesya omufano wahi eritukangirirya ngoko Yehova ane tayari eritughanyira? (Ulebaye epitsa y’oko kijalada.)
11 Oko karne k’erimbere M.W., endambi muyahika Masiya amahuluka. Ngoko mutwalangira omo mwatsi owalaba, Yehova mwakolesya Yohana Mubatisya na Yesu erikangirirya abandu b’omughaso w’eribindula emitima yabo.—Mat. 3:1, 2; 4:17.
12 Omughulu Yesu abya hano oko kihugho, mwakangirirya abandu ngoko Tata wiwe ni mwangu erighanyira amalolo wetu. Yesu mwakangirirya omwatsi oyo omughulu akanaya oko mwatsi w’omwana oyuwahera. Omulwana oyo mwayisogha erilua ewa tata wiwe, amayayitsemesya. Aliwe, “Obwenge bwiwe bwabere bwasuba” mwayisogha erisuba eka wabo. Tata wiwe mwayiwata ati? Yesu mwabugha ati, “Iniakine hali, baba wiwe mwamulangira. Neryo mwamukwira obulighe. Mwatibita eyo ali, amamuwako n’erimuha ebeze.” Omwana oyo, mwasaba tata wiwe ati amuyire mo mughuma w’oko abakamukolera omubiiri, aliwe tata wiwe mwamwahulamo “mughala waghe” n’erimusubya omo mwanya wiwe omo kihanda. Tata wiwe mwabugha ati: “Alue aherire; nikwa abiribanika.” (Luka 15:11-32) Omughulu Yesu abya omo lubula, alinga mwalangira kangyi-kangyi Tata wiwe akakwira abandu b’obulighe n’erighanyirabo luba babibindula emitima. Omwatsi ogho Yesu akanaya oyo akatusikaya mutima n’eritukangania ngoko Tata wetu Yehova ni mughanyiri!
Tata w’omwana oyo wahera ow’omo musyo wa Yesu anemwasa akatibita n’erisyawa oko mughala wiwe oyukasuba eka (Ulebaya enungu 11-12)
13-14. Omukwenda Petro mwighaki oko mwatsi w’eribindula omutima, kandi mwakangirirya abandi boki oko mwatsi oyo? (Ulebaye n’epitsa.)
13 Omukwenda Petro mwigha esyosomo sy’omughaso munene erilua oko Yesu ngoko Yehova akaghanyira abakayisubako. Petro mwakola amakosa mangyi, na Yesu abya tayari erimughanyira. Ng’eky’erileberyako, abere aghana Omukama wiwe ngendo kasatu, Petro mwayikubya bomo kutsibu busana n’omwatsi oyo. (Mat. 26:34, 35, 69-75) Aliwe enyuma sy’erilubuka, Yesu mwahulukira Petro inyane iyuwene atoke erikania naye. (Luka 24:33, 34; 1 Kor. 15:3-5) Ahate eritika-tika, Yesu abya asi ngoko Petro abiribindula omutima, neryo abya anzire erimukangania ngoko abirimughanyira.
14 Petro mwigha ngoko omundu akayowa abibindula omutima n’erighanyirwa. Okw’ekyo, Petro mwakangirirya abandi omwatsi oyo. Mughulu mulebe, enyuma w’ekiro Kikulu kye Pentekoste, Petro mwabwira ekikuto kighuma ky’Abayahudi ngoko mubita Masiya. Aliwe, mwabwirabo ati: “Mubindule emitima yenyu, n’eriyisubako, amalolo wenyu atoke erisangulwa, neryo emighulu eyikatuleraya yilue oko Yehova.” (Emib. 3:14, 15, 17, 19) Petro mwakangirirya ngoko omukola-nabi akabindula omutima omw’iyisubako. Ekyo ni bugha ambu, akabindula amalengekania wiwe awatuwene, inyaleka erikola ekibi, neryo inatsuka erikola ebikatsemesaya oMungu. Kandi omukwenda Petro mwakangania ngoko Yehova endighanyira omukola-nabi oyo olosi. Ky’endibya ng’akasangula amalolo n’eribuliraniagho olosi. Enyuma w’emyaka mingyi, Petro mwabwira Abakristo ati: “Yehova . . . anemuhanda omutima busana nenyu, kundi syanzire n’omundu n’omughuma akatsandibwa, aliwe anzire abosi ibabindula emitima.” (2 Pet. 3:9) Omughulu tukabindula emitima yetu oko malolo agho twakola, nibya n’amalolo awakalire, kikasikaya mutima eriminya ngoko Yehova akatughanyira olosi!
Omo lwanzo, Yesu mwaghanyira omukwenda wiwe oyuwabindula omutima n’erimukangania ngoko abirimughanyira (Ulebaye enungu 13-14)
15-16. (a) Omukwenda Paulo mwighaki oko mwatsi w’obughanyiri? (1 Timoteo 1:12-15) (b) Tukendikania okuki omo mwatsi owakwamire?
15 Saulo owe Tarso mwakola emyatsi mingyi eyituwene. Mwendererya kutsibu abigha ba Kristo. Alinga Abakristo bangyi ibakalengekanaya bati syangabinduka. Aliwe, Yesu iye inyanasi ngoko Saulo anganabinduka n’eribindula omutima. Iye na Tata wiwe, mubalangira emibere eyuwene omo mutima wa Saulo. Yesu mwabugha oko Saulo ati: “Omundu oyu ni kindu ekyo nabirisombola” (Emib. 9:15) Nibya, Yesu mwakolesya n’ekitiko-tiko atoke erikuna Saulo eribindula omutima. (Emib. 7:58–8:3; 9:1-9, 17-20) Abere abibya Mukristo, Saulo, oyo enyuma mwaminywa mo mukwenda Paulo, inyakabugha kangyi-kangyi ati awite erisima linene ngoko Yehova na Yesu mubamukangania obughanyiri n’olukogho. (Soma 1 Timoteo 1:12-15.) Paulo mwakangirirya abaghala n’abali babo ati: “OMungu awite omutima mubuya, akasonda erikuwatikya utoke eribindula omutima waghu.”—Rom. 2:4.
16 Kiro kighuma Paulo mowa ngoko banemulekerania omo ndeko ye Korinto omulume oyukakola obusingiri. Neryo Paulo mwabwirabo ati bakoleki? Ebyo abugha byanganatukangirirya ngoko Yehova akakanganaya olwanzo omughulu akakunga abaghombe biwe, kandi ngoko akakanganaya obughanyiri omughulu bakabindula omutima. Kandi tukendilangira ngoko twangabya baghanyiri ng’iye. Omo mwatsi owakwamire, tukendikania oko ekyabya omo ndeko ye Korinto.
OLWIMBO 33 Ghusira Yehova y’amalighe waghu
a Omwatsi wa Hosea abya ayisosire. Munabwire, Yehova syasabire omundu oyo omulume kutse omukali wiwe alyasingira, asighale naye omo ndwa. Omo lwanzo, Yehova mwasondola Mughala wiwe erikangania ngoko omundu amanza, anganatwa endwa n’omukali kutse n’omulume wiwe oyo alyakola obusingiri.—Mat. 5:32; 19:9.