BIBLIYOTEKA YA PA INTERNETI ya Watchtower
Watchtower
BIBLIYOTEKA YA PA INTERNETI
Cinyungwe
  • BIBLIYA
  • MABUKHU
  • MITSONKHANO
  • g20 N.° 1 matsa. 8-13
  • Kodi n’Ciyani Comwe Mungacite Mukakhala na Thupo?

Mbuto mwasankhulayi iribe vidiyo iri-yentse.

Pepani, bzikukhala bzakunesa kuti vidiyoyi iwoneke.

  • Kodi n’Ciyani Comwe Mungacite Mukakhala na Thupo?
  • Mukani!—2020
  • Tumisolo twa nkhani
  • Nkhani Yakundendemerana
  • Bzomwe Munabzo pa Ntsikuyo Bzikukwanireni
  • Lekani Kumbadikhirira Kucita Bzinthu Bzomwe Imwepo ne Anzanu Angakwanise Lini
  • Dziwani Bzomwe Bzimbakucitisani Thupo
  • Yezerani Kumbacita Bzinthu Mwakuthemera
  • Mbawonani Bzinthu Mwakuthemera
  • Mbasamalirani Thanzi Lanu
  • Mbaikhani Bzinthu Bzakufunika pa Mbuto Yakuyamba
  • Mbakumbirani Thandizo
  • Bvumani Kuti Mulungu Akutsogolereni
  • Kodi Thupo n’Ciyani?
    Mukani!—2020
  • Kodi Muna Thupo?
    Mukani!—2020
Mukani!—2020
g20 N.° 1 matsa. 8-13
Mkazi winango ali mu mzinda ndipo akubzibva kukhala wakukhotcerereka na wakukomedwa.

Bzomwe Bzingakutsangalazeni Mukakhala Na Thupo

Kodi n’Ciyani Comwe Mungacite Mukakhala na Thupo?

Kuti mukwanise kulimbana na thupo, imwepo mun’funika kukumbukira momwe moyo wanu uliri, momwe mumbacitira bzinthu na winango, bzakulinga bzanu, bzinthu bzomwe mumbaikha pa mbuto yakuyamba, ayai bzinthu bzomwe mpsakufunika kwene-kwene pa moyo wanu. Nkhani ino ina malango yomwe yangakuthandizeni kuwona momwe mungalimbanire na thupo na kulicepesa.

Bzomwe Munabzo pa Ntsikuyo Bzikukwanireni

Mkazi winango akufamba mu mzinda, ndipo akubzibva kukhala wakukhotcerereka na wakukomedwa.

‘Lekani kumbacita thupo na bzinthu bza ntsiku ya mwangwana, pakuti ntsiku ya mangwana in’dzakhala na bzinthu bzace bzakucitisa thupo.’ —MATEU 6:34.

Bzomwe bzikuthandauza: Munthu ali-wentse ambakhala na thupo. Napo bziri tenepo, mukakhala na thupo mun’funika lini kuthimizira thupo lanulo mwa kumbakumbukira bza mangwana. Tenepo, bvumani kuti bzomwe munabzo pa ntsikuyo bzikukwanireni.

  • Thupo lingakucitiseni kukhala wakusunama. Tenepo dziwani ibzi: Cakuyamba, thupo mungakwanise lini kulitcenkha. Mwa ciratizo, kukumbukira bzinthu bzomwe mungakwanise lini kubzitcenkha, kungathimizire thupo lanu. Caciwiri, dziwani kuti bzinthu bzomwe mumbacita nabzo thupo kawiri-kawiri bzimbacitika lini.

Lekani Kumbadikhirira Kucita Bzinthu Bzomwe Imwepo ne Anzanu Angakwanise Lini

‘Nzeru yakucokera kudzulu . . . njakulekerera.’—TIYAGO 3:17.

Bzomwe bzikuthandauza: Lekani kumbabziwona kukhala wakulungamiratu. Tenepo, lekani kumbadikhirira kuti imwepo ayai anzanu ambacite bzinthu mwakulungamiratu.

  • Mbawonani bzinthu mwakuthemera, mbacitani bzomwe mungakwanise ndipo mbazindikirani bzomwe imwepo ne anzanu angakwanise lini kucita. Mukacita bzimwebzi, imwepo mun’dzacepesa thupo lanu na la anzanu, ndipo bzinthu bzin’dzakufambirani bwino. Ndipo kuthimizira bzimwebzi, pitirizani kukhala wakukondwa. Tenepo, mukambakhala wa ntsangala napo bzinthu bzireke kukufambirani bwino, imwepo mun’dzatsangalazidwa na kubzibva bwino mu mtima.

Dziwani Bzomwe Bzimbakucitisani Thupo

‘Munthu wakuzindikira ambakhala wakuderekha.’—MIMWANI 17:27.

Bzomwe bzikuthandauza: Makumbukidwe yakuphonyeka yangadzonge kakumbukidwe kanu na bzakusankhula bzanu, tenepo mbakhalani wakuderekha.

  • Zindikirani bzomwe bzimbakucitisani thupo ndipo khalani tceru na momwe mumbacitira bzinthu. Mwa ciratizo, mukakhala na thupo, pendani bzomwe mukukumbuka, momwe mukubvera na momwe mungacitire bzinthu ndipo bzikakwanisika, citani kubzinemba pa tsamba. Tenepo, mukambakhala tceru na bzomwe mumbacita, imwepo mun’dzakwanisa kulimbana na thupo. Kuthimizira bzimwebzi, kumbukirani momwe mungamalisire bzinthu bzomwe bzimbakucitisani thupo pa moyo wanu. Ndipo penu mungakwanise lini kubzimalisa, pinango mungafunike kucepesa mabasa yanu ayai kudziwa kuphatisa bwino basa nthawe yanu.

  • Yezerani kucinja momwe mumbawonera bzinthu. Dziwani kuti bzomwe bzingakucitiseni thupo, winango angacite lini nabzo thupo. Bzentse bzimbathemba momwe munthu ali-wentse ambawonera bzinthu. Onani malango aya:

    1. Lekani kuthamangira kukumbuka kuti munthu wakuphonyerani thangwe ra kukuwengani. Mwa ciratizo, tiyezezere kuti imwepo muli pa mfolo, ndipo munthu winango wakupitirani kutsogolo kwanu. Kodi mungabzibve tani? Mukakumbukira kuti munthuyo ngwapezi-pezi, imwepo mungacite thupo kwene-kwene. Kodi bzingakhale lini bwino kukumbuka kuti munthuyo alibe kucita utowa ndipo akhafuna lini kukupundizani?

    2. Onani mbali yabwino ya nkhaniyo. Mwa ciratizo, tiyezezere kuti mukudikhirira kuti muwonane na dotolo ayai muli pa aeroporto kwa nthawe itali kuti mupakire ndeke. Tsono kuti muleke kubva kuwawa pakudikhirapo, imwepo mungafunike kuwerenga mabukhu, mensaje na bzinthu bzinango.

    3. Idziweni bwino nkhaniyo. Bzibvunzeni kuti: ‘Kodi mangwana ayai mdzinga wa mangwana nkhani imweyi in’dzakhala lini mulandu ukulu?’ Dziwani kusiyanisa mulandu ukulu na mulandu ung’ono.

Yezerani Kumbacita Bzinthu Mwakuthemera

Mkazi winango akufamba mu mzinda, ndipo akubzibva kukhala wakukhotcerereka na wakukomedwa.

‘Bzinthu bzentse bzimbacitike mwakuthemera na mwakulongosoka.’ —1 WAKOLINTO 14:40.

Bzomwe bzikuthandauza: Mbayezerani kucita bzinthu mwakuthemera pa moyo wanu.

  • Bziri bwino kuti timbabzipfunzise momwe tingacitire bzinthu mwakuthemera pa moyo wathu. Cinthu cibodzi comwe cingacitise kuti mumbacite bzinthu mwakusaya kuthemera na kukhala na thupo, ni kufuna kumbacita bzinthubzo pomwe nthawe yamala kale. Ndipo bzimwebzi, bzingakucitiseni kukhala na bzinthu bzizinji bzakucita. Yezerani kuphatisa basa malango aya:

    1. Nembani ndandanda ya bzinthu bzomwe mun’funa kucita ndipo mbacitani nyongo yakuteweza ndandandayo.

    2. Zindikirani ndipo cinjani cinthu ciri-centse comwe cingakutaziseni kucita bzomwe mwanembabzo.

Mbawonani Bzinthu Mwakuthemera

‘Kupuma pang’ono kuli bwino kuposa kuphata basa na nyongo na kuthamangisa mphepo.’ —MPALIZI 4:6.

Bzomwe bzikuthandauza: Wanthu wakuzolowera kuphata basa mwakupitirira malire, ambawona lini phindu la basa lomwe ambalicita na ‘nyongo.’ Iwo ambakhala alibe mphanvu ne nthawe kuti awone phindu la basalo.

  • Mbawonani mwakuthemera basa na kobiri. Kukhala na kobiri zizinji kumbathandauza lini kukhala na cikondweso kwene-kwene ayai kucepesa thupo. Ndipo Mpalizi 5:12, ambati: ‘Bzizinji bzomwe munthu wakudala anabzo bzimbamusayisa tulo.’ Tenepo, bzinthu bzomwe munabzo bzikukwanireni.

  • Mbakhalani na nthawe yakupuma. Imwepo mungacepese thupo mwa kumbacita bzinthu bzomwe mumbadekedwa nabzo. Koma nthawe zinango, masenzeka yomwe mukhacita kale-kale, kuwona nkhani za pa TV, pinango bzingakuthandizeni lini kumalisa thupo.

  • Phatisani basa mitcini ya nzeru mwakuthemera. Tcenkhani kumbandomala nthawe izinji mukuwona email, mensaje ayai nkhani za pa interneti. Ndipo mukakotoka kubasa, lekani kumbandotanganidwa na bzinthu bza kubasako, pokha-pokha bzikakhala kuti mpsakufunika.

Mbasamalirani Thanzi Lanu

Mkazi winango akufamba mu mzinda, ndipo akubzibva kukhala wakukhotcerereka na wakukomedwa.

‘Masenzeka yakulimbisa thupi yambabweresa phindu.’—1 TIMOTIO 4:8.

Bzomwe bzikuthandauza: Kucita masenzeka yakulimbisa thupi kawiri-kawiri, kungakuthandizeni kukhala na thanzi labwino.

  • Mbacitani masenzeka yakulimbisa thupi. Masenzeka yakulimbisa thupi yangakucitiseni kukhala wakukondwa yacikuthandizani kuwona momwe mungacitire bzinthu mukakhala na thupo. Mbadyani cakudya cakupasa thanzi ndipo lekani kumbamala nthawe izinji ne kudya. Ndipo mbagonani nthawe yakukwanira.

  • Tcenkhani kumbacita bzinthu bzomwe mukukumbuka kuti bzingamalise thupo, ninga kufumali, kumwa mankhwala yakudzungulumwisa, ayai kumwa kwene-kwene. Na kupita kwa nthawe, bzinthu bzimwebzi bzingathimizire thupo lanu thangwe bzingakudzongereni thanzi pabodzi na kobiri zanu.

  • Mukakhala na thupo kwene-kwene, mbakumbirani dotolo kuti akuthandizeni. Ndipo mun’funika lini kucita manyazi kukumbira thandizolo.

    KUDEKA MTIMA KUNGAMALISE THUPO

    ‘Munthu wabwino ambabzibweresera phindu, tsono munthu wakuipa ambabzibweresera tsoka.’ —MIMWANI 11:17.

    Bukhu linango limbalewa kuti: “Kudeka Mtima Kungamalise Thupo.” Mwakubverana na munembi winango wa mabukhu Tim Cantopher, kudekera mtima winango kumbatithandiza kukhala na thanzi labwino ndipo kumbatikondwesa. Tsono munthu omwe ambacitira bzinthu bzakuipa wanthu winango, ambakhala lini wakukondwa thangwe palibe omwe ambafuna kucita naye tsantsa.

    Tikambabzidekera mtima, tingatsangalazidwembo tikakhala na thupo. Mwa ciratizo, tin’funika lini kumbabziwona kuti ndife lini wakufunika. Jezu adati: ‘Umbafune mwanzako ninga momwe umbabzifunira wekha.’ —Marko 12:31.

Mbaikhani Bzinthu Bzakufunika pa Mbuto Yakuyamba

‘[Tsimikizani] kuti mpsiponi bzinthu bzakufunika kwene-kwene.’—WAFIRIPO 1:10.

Bzomwe bzikuthandauza: Mbakumbukirani bzinthu bzomwe bzin’funika kukhala pa mbuto yakuyamba.

  • Nembani cinthu ciri-centse comwe mumbacita mwakubverana na kufunika kwa cinthuco. Kucita bzimwebzi kun’dzakuthandizani kuyamba kucita bzinthu bzomwe mpsakufunika kwene-kwene. Ndipo mun’dzazindikira bzinthu bzomwe mungadzabzicite nthawe inango, bzomwe mungapase winango kuti acite na bzomwe mungawone kuti mpsakusaya kufunika kucita.

  • Nembani nthawe yomwe mumbamala pa mdzinga wa thunthu. Mukamala, onani momwe mungaphatisire bwino basa nthaweyo. Mukambaphatisa bwino basa nthawe yanu, mun’dzabzibva lini kukhala wakupanikizika.

  • Mbapambulani nthawe kuti mumbapume. Napo nthaweyo ikhale yakucepa, kucita bzimwebzi, kungakuthandizeni kubwezeresa mphanvu zanu na kucepesa thupo.

Mkazi winango akufamba mu mzinda, ndipo akubzibva kukhala wakukhotcerereka na wakukomedwa.

Mbakumbirani Thandizo

‘Thupo limbalemesa mtima wa munthu, tsono mafala yabwino yambakondwesa mtimayo.’—MIMWANI 12:25.

Bzomwe bzikuthandauza: Mafala yabwino ya winango, yangakucitiseni kubzibva bwino.

  • Mbacezani na munthu omwe ambakubvesesani momwe mumbabvera. Munthuyo angakuthandizeni kucinja momwe mumbawonera bzinthu, mpaka kugumana thandizo lomwe mukhalikumbukira lini. Ndipo kundouza munthuyo bzomwe bziri mu mtima mwanu, kungakucitiseni kubzibva bwino.

  • Kumbirani thandizo. Kodi bzingakhale lini bwino kukumbira winango kuti akuthandizeni kucita mabasa yomwe imwepo mumbacita?

  • Penu mwanzanu wa kubasa wakusunamisani, kumbukirani momwe mungamalisire bvutolo. Mwa ciratizo, imwepo mwakudeka mtima, mungamufotokozere momwe mukubvera. (Mimwani 17:27) Bzimwebzi bzikasaya kukwanisika, kodi bzingakhale bwino kucepesa nthawe yomwe mumbaceza na munthuyo?

Bvumani Kuti Mulungu Akutsogolereni

Mkazi winango akufamba mu mzinda, ndipo akubzibva kukhala wakukhotcerereka na wakukomedwa.

‘An’kondwa ni wale omwe ambazindikira kuti [an’funika kutsogoleredwa na Mulungu].’—MATEU 5:3.

Bzomwe bzikuthandauza: Wanthufe timbafunikira bzinthu bzizinji sikuti kokha cakudya, bzakubvala na mbuto yakukhala. Tenepo, tin’funika kuzindikira kuti mpsakufunika kutsogoleredwa na Mulungu. Tsono, kuti tikhale wakukondwa, tin’funika kuzindikira cakusaya cimweci na kucita nyongo yakucikwanirisa.

  • Kupemba kwa Mulungu kungakuthandizeni kwene-kwene. Iye akukuuzani kuti ‘[mumutulire] thupo lanu lentse, thangwe iye ambakusamalirani.’ (1 Pedru 5:7) Kupemba na kumbakumbukira bzinthu bzabwino, kungakuthandizeni kukhala na mtendere wa mu mtima.—Wafiripo 4:6, 7.

  • Mbawerengani mabukhu yomwe yangakuthandizeni kukhala pa uxamwali na Mulungu. Malango yomwe yali mu Revista ino yacokera m’Bibliya, bukhu lomwe lidanembedwa kuti litithandize kukhala pa uxamwali na Mulungu. Iro limbatithandizambo kukhala ‘wanzeru na wakuzindikira.’ (Mimwani 3:21) Kodi bzingakhale lini bwino mucikhala na cakulinga cakumbaliwerenga? Bukhu la Mimwani ndiro lingakhale labwino kuyamba kuliwerenga.

MBALEKERERANI WINANGO AKAKUPHONYERANI

‘Kuzindikira kwa munthu kumbamucitisa kubweza ukali bwace, ndipo mpsakudeka kwa iye kumbayebwa bzinthu bzakusunamisa.’—MIMWANI 19:11.

Mu bukhu linango lakulewa bza makumbukidwe ya munthu, Loren Toussaint adalewa kuti: “Thupo limbadzonga thanzi la munthu, koma kulekerera kumbakhotcerera thanziro.” Iye adalewa pomwe kuti: “Kulekerera kumbatithandiza kuleka kukhala na bzakukumbuka bzizinji, kukhala na makumbukidwe yakuphonyeka kuna munthu omwe wacita bzinthu bzomwe tiribe kukomedwa nabzo, ndipo kumbatithandizambo kukulisa makhalidwe yabwino yomwe tingalatize kuna munthuyo.” Pa kumalizira iye adalewa kuti kulekerera, “kumbathandiza kucepesa mabvuto yomwe yambabwera thangwe ra thupo.”

    Mabukhu ya Cinyungwe (2008-2025)
    Bulani
    Pitani
    • Cinyungwe
    • Tumizani
    • Bzomwe mumbafuna
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mitemo Yomwe Mun'funika Kuteweza
    • Mtemo Wacintsintsi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Pitani
    Tumizani