Kapitulo 4

Say Agmaligen a “Babilonia” So Nigana ed Kadederal

1. (a) Anto so kabaliksan na salitan “babilonia,” tan siopa so angiletneg ed syudad diad satan a ngaran? (b) Anton panagpaalagey a proyekto so ginawa nen ambisyoson Nimrod, tan tekep na anton resulta?

¹ Say gutgutan so mananda ed mundo natan​—diad pulitika, sosyal, tan relihyon. Say Ingles a patalos ed Hebreon salita ed Biblia a para ed gutgut so “babilonia.” Diad Genesis, say Babilonia so asalita a bilang Babel, sakey a ngaran a kabaliksan to met so “gutgut.” Say syudad ed satan a ngaran so inletneg nen Nimrod, sakey a rebelde a sumpad si Jehova. (Genesis 10:8-10) Diman, saray totoo ed leksab na panangipangulo nen ambisyoson Nimrod so ginmapon angipaalagey na sakey a tori a mamaatagey ed tawen diad panmodmora ed si Jehova. Sayan makapabanday-ed-Dios a proyekto so inamper nen Jehova diad impangutgut to ed lenguahe na saray managpaalagey, ta pian sikara so agmantatalosan ed balang sinansakey legan a sasalien da so mankimey a mankakasakey.​—Genesis 11:1-9.

2. (a) Anto so agawa ed pakayari na mundon Babilonia nen 539 K.K.P., tan kasin saman so ananda ed anggaan na syudad ed satan a ngaran? (b) Anto so ag-apaneknekan a nansumpalan na kadaanan a syudad na Babilonia?

² Abayag ed kayari na saman, sakey a balon syudad a walaan na ngaran a Babilonia so nikurit a wala ed Ilog Euprates. (2 Arari 17:24; 1 Awaran 9:1) Nen 539 K.K.P. et say Binababilonian Pakayari na Mundo so inggeba nen Ciro a Baleg, say imperador na Medo-Persia, diad kasumpalan na propesiya nen Jehova ed Isaias 45:1-6. Anggaman say Babilonia so anagmak na makatantandan inkagba, sikato so naabuloyan a mantultuloy a wala a bilang sakey a syudad. Nibalita a sikato so wala ya anggan dia ed saginonor a kapaldua na inmunan siglo na Komon a Panaon tayo. (1 Pedro 5:13) Saman a daan a syudad, anggaman kuan, so ag-apaneknekan a sikato so “Babilonia a Baleg,” ya insulat nen apostol Juan diad libro na Apocalipsis kapitulo 17.

3. Anto so tuan pakabidbiran ed Babilonia a Baleg?

³ Say apocaliptikon “Babilonia a Baleg,” a niretrato a bilang sakey a biin imoral ya akakabayo ed “eskarlatan-kolor ya atap ya ayep,” so mangitalindeg ed sankamundoan ya imperyo na palson relihyon, a pati amin a relihyon ed natatawag na Kakristianoan.a (Apocalipsis 17:3-5) Unong ed naimatonan nen apostol Juan nipaakar ed sikato, sayan simbolikon organisasyon so nanggawa na espiritual a pilalawanan ed amin na saray mapulitikan manuley ed dalin. Say sankamundoan ya imperyo na palson relihyon, Babilonia a Baleg, so siansia nin walaan na abalbaleg ya impluensya.

“Sakey a Kaaro na Mundo”​—Aliwan diad Dios

4. Legan na Guerra Mundial I, panon a say Babilonia a Baleg so angarum ed saray krimen to a sumpad atooan a pamilya?

⁴ Anggaman kuan, say talindeg na Babilonia a Baleg so aliwan maligen a tuloy, tan satan so nagkalautlan kipapasen nanlapulad impanampot na Guerra Mundial I. Legan na saman a gutgutan, inaruman to so krimen to a sumpad pamilya na too. Saray klero na Kakristianoan, a mangibabagan patumbok nen Jesu-Kristo, so nampulong ed saray lalakin walad kalangweran ya onla ed saray lawak na bakalan. Say inatey lan Harry Emerson Fosdick, sakey a prominentin klero na Protestante, so anuporta ed bakal balet diad saginonor et inako to: “Anggan diad saray simbaan mi et sikami so angipayapay na saray bandira na bakal . . . Diad sakey a sukong na sangi mi et indayew mi so Prinsipe na Kareenan tan diad sananey et ingloria mi so bakal.” Saray papari tan arum iran klero na Kakristianoan so angisaklang na saray pikakasi a para ed saray mibabakal a sundalo diad saray relihyoson pantitipon, tan sikara so nanserbi a bilang chaplains a para ed armada, say nibi, tan diad air force.b

5. (a) Antoran salita na Santiago 4:4 so ag-impapuso na Kakristianoan? (b) Anto so nepeg a madibinon panangukom ed sikato?

⁵ Say Kakristianoan, ed silong na panangiwanwan na sarayan relihyoson papangulo, so ag-angipapuso ed saray salita na Santiago 4:4: “Mikakalugoran, agyo ta kabat a say pikakaaro ed mundo et sikato so pibubusol ed Dios? Siopaman, sirin, a labay to so magmaliw a kaaro na mundo et gagawaen to so inkasikaton sakey a kabusol na Dios.” Sirin say Kakristianoan so mankukurang a bilang kabusol na Sankatageyan a Dios ya anggad sayan mismon panaon. Peteg a sikato so andian na madibinon pananalimbeng, tan nisengeg ed sayan makanan rason et say mismon kiwawala to so mansiansian agmaligen. Saray mapulitikon kakaaro to so agnapanmatalkan, tan say etab ed sumpad-relihyoson panangiwanwan so mantutultuloy ya ombibiskeg. Aliwan nisesengeg ed sikato ya ibabaga na Dios: “Agyo didiwiten a totoo iray nilanaan ko.”​—1 Awaran 16:22.

“Ompaway Kayo ed Sikato, Baley Ko”

6, 7. (a) Anton maganat a tawag so nipaknol ed Apocalipsis 18:4, tan diad siopa so nipaarapan to? (b) Kapigan so asasakbay balet ta miulibay a tawag so ginmapon onaplika ed saray Judios a maneermen ed kadaanan a Babilonia?

⁶ Diad sarayan alanaan tan saray kakaiba ra legan na sayan konklusyon na sistema na bengabengatla, say madibinon tawag so onkekelyaw a magangganat: “Ompaway kayo ed sikato, baley ko, no agyo labay so minabang ed sikato diad saray kasalanan to.” (Apocalipsis 18:4) On, ompaway ed sankamundoan ya imperyo na palson relihyon, say Babilonia a Baleg.

⁷ Sayan tawag so mangiyaaniweng ed saray salita na Jeremias 50:8 tan 51:6, 45, a nipaarap ed nakdaan na saray Judios a sinentensyaan nen Jehova ed 70 na inkakautibo tan inkadestiero ed dalin na Babilonia. Saraman a salita so ginmapon inmaplika ed saray Judios a maneermen ed Babilonia nen 537 K.K.P., kayarin say nipasakbay a Ciro a Baleg so angimartsa ed saray Medo-Persianon trupa to ya angga ed ngalngalilan naekatan ya Ilog Euprates tan onloob ed syudad na Babilonia.

8. (a) Panon so impanumpal nen Ciro a Baleg ed Isaias 45:1-6? (b) Akin a samay sakey ya inyanino nen Ciro a Baleg so nakaukolan ya onkiwas unong ed sayan mapropetikon padron na saray bengatla?

⁸ Diad ununan taon na uley to, si Ciro a Baleg so kinmiwas ed kasumpalan na propesiya ed Isaias 45:1-6. Mipadpara, say sakey ya inyanino nen Imperador Ciro, balet sikato so mas lalon mabibiskeg, si Jesu-Kristo, so kinmiwas unong ed sayan mapropetikon padron na saray bengatla. Saya so diad samay inggeter a panaon kayari na inloob to ed maarin uley to ed tawen diad nikawanan nen Jehova a Dios, sanen “say aturon panaon na nasyones” so anampot nen Oktubre 1914. (Lucas 21:24) Legan na inmunan guerra mundial nen 1914-18, say nakdaan na saray espiritual ya Israelitas so anagmak na inkakautibo ed saray lima na Babilonia a Baleg tan saray mapulitikon kaarowan to.

9, 10. (a) Anton kiwas so inala a sumpad saray waloran membro na hedkuarter na Sosyedad? (b) Anto so ebidensya a say Babilonia a Baleg so walad benegan na kurang a mamatunda ed kimey na saray totoo nen Jehova?

⁹ Alimbawa, diad Estados Unidos et say sankabaloan a libron impalapag na Watch Tower Society ed saman a panaon, say The Finished Mystery, so sinebelan a bilang sumpa. Saray duaran autor na libro so nidunget ed korte pederal ed Brooklyn, Nueva York, tan agmakatunongan ya asentensyaan ed 20 taon na kipangaw ed panangipukokan pederal diad Atlanta, Georgia. Ontan met ed presidente na managpalapag a sosyedad, say sekretaryo-tesorero, tan talora nin arum a membro na hedkuarter. Say katambayan a managpatalos so asentensyaan ed kapaldua na satan a karakel na panaon diad panangipukokan pederal.

¹⁰ Tan sirin nen Hulyo 4, 1918, sarayan waloran dedikadon Kristianos so pinalugan ed tren a mamaarap ed Atlanta, Georgia, pian nasibletan na kawayangan diman. Saray membro na Brooklyn hedkuarter na Watch Tower Society ed saman so nakaukolan a mangasikaso ed saray bengatla diad sankaabigan a pakayari ra. Siopa so natetel ed sayan kipapasen? Onebat so libron Preachers Present Arms: “Say impanganalisa ed interon kaso so angitonton ed konklusyon a saray iglesia tan saray klero so orihinal a walad benegan diad pakurang a pangerep ed saray Russellites [Tastasi]. . . . Sanen say balita ed duamplon taon a sentensya so akasabi ed saray editor na relihyoson imprintaan, ngalngalin amin ed sarayan palapagan, baleg tan melag, so nanliket ed inkagawa. Agkon balot ayarian ya amtaen so anggan anton salita na simpatya ed anggan anton ortudokson relihyoson palapagan.”​—Ray H. Abrams, pahina 183, 184.

Inkagba​—Balet Aliwan diad Kadederal

11, 12. (a) Anto so ginetman gawaen na Babilonia a Baleg? (b) Panon a sikato so anagmak na makatantandan inkagba, anggaman aliwan diad kadederal? (c) Anto so epekto ed saray awayangan a totoo nen Jehova?

¹¹ Balet say panliliket ed Babilonia a Baleg so agnambayag. Diad primabera na 1919, say Babilonia a Baleg so anagmak na makatantandan inkagba, a tumboken na saray pigaran relihyoson nagawgawa sakbay a sikato so sigpot a naderal. Inisip na Babilonia a Baleg ya imedmer so totoo nen Jehova tan mansiansian kautibo lawas. Balet nen Marso na 1919 et saray puerta na prisowan so apaskar a nilukas ed saray waloran representante na Watch Tower Society, tan sikara so nipaway ed piansa. Saginonor, sikara so sigpot a nilukpos ed amin a panamakasalanan.

¹² Anggapo la natan so panliliket na Babilonia a Baleg! Kuan na libron Preachers Present Arms nipaakar ed desisyon na korte diad impangibulos ed saray Tastasi: “Sayan desisyon so mareereen ya inlugay na saray iglesias.” Balet baleg so gayaga na saray totoo nen Jehova. Say sankamundoan a muyongan da so naapiger lamet. Diad kumbension da nen 1919 ed Cedar Point, Ohio, say presidente na Sosyedad so amaligsa ed saray nilibulibon inmatendi ya onkiwas ed paliwawa to “Iyabawag so Panarian.” Saray Tasi nen Jehova so bulos la lamet, sitetepel a mangiyaabawag ed Panarian na Dios ed lapag! Say Babilonia a Baleg so anagmak na inkagba, anggaman aliwan diad kadederal. Say Babaleg a Ciro, si Jesu-Kristo, so analo ed sikato tan imbulos toray matoor a patumbok to.

13. Sanen pinmatnag ed eksena so Liga na Nasyones, anto so ginawa na Babilonia a Baleg?

¹³ Sirin say Babilonia a Baleg so naabuloyan a makaliktar ed kayari-bakal a panaon. Sanen niproponi so Liga na Nasyones a bilang sakey a manamemben-na-kareenan ya ulop ed mundo, say Konsilyo Pederal na saray Iglesia nen Kristo ed America so anuporta ed satan, a mapublikon inyabawag to a say Liga na Nasyones so “mapulitikon balikas na Panarian na Dios ed dalin.” Sanen say niproponin Liga so diad kaunoran et niletneg, say Babilonia a Baleg so kinmabayo ed beneg to tan sirin inggapo to so impankabayo to ed sayan simbolikon “eskarlatan-kolor ya atap ya ayep.”​—Apocalipsis 17:3.

14. (a) Legan na Guerra Mundial II, anto so kurang na kiwas na Babilonia a Baleg? (b) Sanen say ginaway-toon manamemben na kareenan ya ahensya so inminmuas a nanlapud kaaralman ed kayari na Guerra Mundial II, anto so ginawa na Babilonia a Baleg?

¹⁴ Sanen sayan andian-na-epekton manamemben-na-kareenan ya ahensya so nigalasugos ed kaaralman na agpakagalaw diad interak na Guerra Mundial II, say Babilonia a Baleg so ataynanan ya ag-akakabayo. (Apocalipsis 17:8) Balet sikato so wadman a tampol ed saray 57 nasyones a nanggegewgew ed Guerra Mundial II. Say impangapag to ed saray katooran to ed baetan na saray manbabakal a grupo so ag-angonigon ed sikato, anggan say inkaapag-apag to ed dakel iran nilasuslasus a manggugutgutan a relihyoson sektas tan denominasyon so agbalot angonigon ed sikato. Sanen say ginaway-toon manamemben-na-kareenan ya ahensya, ed porma na Nasyones Unidas, so inminmuas ed kaaralman na agpakagalaw diad impanampot na Guerra Mundial II, say Babilonia a Baleg so tampol a kinmabayo ed beneg to tan inggapo ton agamilen so impluensya ed sikato.

Saray Mapulitikan Pakayari So Ompuliktar a Sumpad Babilonia

15, 16. (a) Say katooan natan so nidunget ya arap-arapan ed anton makapataktakot a nanengneng? (b) Anto so denitermina na Makapanyarin-amin a Dios, a mitukoyan ed Apocalipsis 17:15-18?

¹⁵ Say interon mundo na katooan so ngalngalilan nipaarap ed makapataktakot a nanengneng. Saya so ipuliktar na saray mapulitikan pakayari a sumpad Babilonia a Baleg, dingan na getman pamunas ed sikato ed kiwawala. Saya so nayarin ompatnag a makaparalisa na puso ed totoon sisisimoon a manisian amin a relihyon so maong. Balet say Soberano na Talba, si Jehova a Dios, so determinado a say Babilonia a Baleg so andian na pasen ed amin a talba tan abayaglan dinutakan to so ayaman na palsa. Sikato so nepeg a maruksan nipaarap ed sigpot a kadederal.

¹⁶ Wala laray akaparaan a mabibiskeg ya ahensya a nayarin abuloyan na Dios a mangipakurang ed kadederal to, salanti, saray mapulitikon elemento na mundo. Say pinuyanan-na-Dios ya Apocalipsis so mangipapasakbay a si Jehova so mangipapuliktar ed saray manangaro to a sumpad sikato, tan sikato so lakseban da, ya iparungtal da so peteg a kipapasen to​—sakey ya ademonyoan a paklap! Tan insan sikara, diad panangibaga, so mamool ed sikato diad apuy tan pagmaliwen dan bunton na saray dapol. Sikato so tratoen da a mipadpara ed saman so inter to ed saray agmanangikumpromison managdayew ed tuan Dios.​—Apocalipsis 17:15-18; 18:24.

17. Kasin say sumpa-ed-Babilonian pakurang na saray mapulitikon pakayari so mangiparaap ed sikara diad panagdayew ed si Jehova a Dios, tan panon so pikabat tayo?

¹⁷ Sayan maruksan sumpad-relihyoson kiwas ed biang na saray mapulitikon pakayari so agmankabaliksan a sikara ed kayari so onarap diad pandayew ed si Jehova a Dios. Say masebeg a sumpa-ed-Babilonian kiwas so agmankabaliksan a sikara la so magmaliw a kakaaro na Dios. Tano andi et sikara so ag-onkiwas ed saginonor ya ipapanengneng na libro na Apocalipsis a gawaen da. (Apocalipsis 17:12-14) Nayarin sikara so manliket na abalbaleg diad sumpad-relihyoson kurang ya inyabuloy nen Jehova a Dios ed sikara a gawaen, balet sikaran siansia so mantultuloy a palikdoen na “dios na sayan sistema na bengabengatla,” si Satanas a Diablo, say lawas, ag-onsukon sumusumpa ed si Jehova a Dios.​—2 Corinto 4:4.

18, 19. (a) Siopa so agmakaliktar a makanengneng ed kaalangon na sankatalbaan ya inkasoberano nen Jehova diad panamegley na “Prinsipe na Kareenan”? (b) Balet siopa so lawas mabilay a tastasi ed kaalangon nen Jehova a sumpad Babilonia a Baleg?

¹⁸ Say Babilonia a Baleg so agmakaliktar a makanengneng ed engranden pantok, say panangalangon ed sankatalbaan ya inkasoberano nen Jehova ed panamegley na “Prinsipe na Kareenan,” a sikato la natan so “Makapanyari a Dios” ed nikawanan na Sakey a Makapanyarin-amin tan Supremon Dios, si Jehova.​—Isaias 9:6.

¹⁹ Diad saray dikingan, ed leksab na agnatanek a madibinon pananalimbeng, et saray tastasi nen Jehova. (Isaias 43:10, 12) Diad leksab na ganggan a manlapud matunong a katawenan, sikato so situtulok a pinmaway ed Babilonia a Baleg. (Apocalipsis 18:4) Say matunong a panliket da so agnasukat diad natatasian da. Sikara ed kayari to so lawas magmaliw a tastasi nen Jehova tan maandon makayarin mantasi no nipaakar ed impangalangon to ed inkasikato ed Babilonia a Baleg.​—Apocalipsis 19:1-3.

[Saray Paimano ed Leksab]