Kasin Makaliktar so Kamarerwa ed Patey?

“KAMARERWA: Say espiritual a kabiangan na too a nikuenta bilang makaliktar kayariy ipatey tan singa mainomay a peketan na liket odino ermen ed sakey ya arapen a kipapasen.” (The Compact Edition of the Oxford English Dictionary) Maslak a relihyon so nagkalalo odino nabawasan na pikasakey ed sayan kabaliksan. Ibabaga na New Catholic Encyclopedia: “Say doktrina a say kamarerwa na too so ag-ompatey tan mantultuloy a manbilay kayariy ipatey na too . . . so sakey ed saray baton-panukong na Kristianon pilosopya tan teologo.”

Anganko nayarin manorpresa itan ed sikayo, sirin, a nakabatan a sayan sisisiaen a baton-panukong so inaon manlapud paganon pilosopya. Sakbay na kianak nen Jesus, sikato so sinisian say kamarerwa so bengatlan agnanengneng a makapanbilay a nisian manlapud laman. Sirin nayarian ton makaliktar ed ipatey na laman, a manbibilay ed nengneng na sakey ya anyani, odino espiritu.

Pinalaknab iyan sisisiaen na saray Griego ed pilosopiko iran termino. Si Sokrates, say bantog a Griegon pilosopo, so walan inaon a mansasalitan: “Say kamarerwa, . . . no sikatoy ontaynan a dalisay, ya agmangisagar na laman, . . . ya onparpar ed saman so kapadpara ed inkasikato, ed agnanengneng, a dibino, ya ag-ompatey, tan makabat, tan sano onsabi diman sikato so maliket, a bulos a manlapud lingo tan kakulang-kulangan tan takot . . . tan ed amin ya arum iran sakit na too, tan . . . manbilay ed katuaan ed amin kayariy panaon dingan na saray dirios.”​—Phadeo, 80, D, E; 81, A.

Aliwan Bangat na Biblia

Panon, sirin, a sayan paganon sisisiaen ed ag-ompatey a kamarerwa et sinmabin nibangat ed Kakristianoan tan Judaismo?

Say New Catholic Encyclopedia so onkulang ed saray bengatla sanen ibabaga ton: “Say kanonotan ed kamarerwan mantultuloy a manbilay kayari na patey so agnatebek ed Biblia.” Sikatoy nagkalalon suston ibaga a satan a doktrinan ag-ompatey a kamarerwa so agnaromog a balot ed say Biblia! Bidbiren na satan ya ensiklopedian: “Say kaisipan a kamarerwa na toon mismo so agmipetekan ed D[aan] a S[ipan] unong ed Griego tan modernon pilosopya.”

Diad natatawag a Daan a Sipan, say Hebreon salitan neʹphesh, a mabetbet a nipatalos a bilang “kamarerwa,” so nisulat a 754 a danay. Diad natatawag a Balon Sipan, say Griegon salitan psy·kheʹ, a mabetbet met a nipatalos a bilang “kamarerwa,” so pinmatnag a 102 danay. Sano sukimaten tayo no panon so inkausar na sarayan salita ed Biblia, sakey a makapakelaw a retrato so ompatnag.

Diad Genesis 2:7 nabasa tayon inlinawa na Dios ed eleng nen Adan so linawa na bilay, tan “nagmaliw a mabilay a kamarerwa [Hebreo, neʹphesh]” si Adan. Imanoen: Si Adan so ag-initdan na sakey a mabilay a kamarerwa; sikato so nagmaliw a sakey. Diad sananey a salita, say balobalonin apalsan Adan so sakey a kamarerwa! Agpankelawan a satan a New Catholic Encyclopedia so anampot a: “Say kamarerwa ed D[aan] a S[ipan] so mankabaliksan na aliwan sakey a kabiangan na too, noagta say interon too​—too a bilang sakey a mabilay a pinalsa.”

Mikasakey iray arum a kasulatan ed saya. Alimbawa, say Levitico 7:20 so angisiglaot a “say kamarerwan mangan ed laman na bagat a yaapay.” Ibabaga na Levitico 23:30: “Siopaman a kamarerwa a manggawa ed dinan man a kimey.” Sasalitaen na Uliran 25:25: “Singa ambetel a danum ed naksawan a kamarerwa, ontan so maong a balita a manlapud arawin pasen.” Tan ibaga na Salmo 105:​18 ed sikatayo: “Ed saray grilios apasakitan iray sali-sali to; niiyan ed pangawan so kamarerwa to.” Natan, anto so makaakan na karne, makapankimey, narepreskoan na danum, tan niiyan ed pangawan? Kasin nisian itan, ya espiritual a kabiangan na too, odino kasin sikato so toon mismo? Say ebat so mabitar.

Makapalikliket, bilang sakey a kamarerwa so aliwan niduma ed too. Ibabaga na Genesis 1:​20 ed sikatayo a diad sakey a panamalsan panaon, imbaga na Dios a: “Saray danudanum mamapaway ira komon na saray mabilay a kamarerwa a langoy langoy.” On, anggan saray sira so kamarerwa! Diad sananey a panamalsan panaon, inturo na Dios itan a “saray ayep ya amo tan korongkorong ya ayep tan atap ya ayep” so saray kamarerwa!​—Genesis 1:​24; ipareng so Levitico 11:​10, 46, 24:18; Numeros 31:28; Job 41:21; Ezekiel 47:9.

Say “kamarerwa” ed say Biblia, sirin, agto tukoyen so nianinon espiritun bengatla ya ontaynan a manlapud laman kayariy patey. Kabaliksan to so sakey a persona odino sakey ya ayep, odino say bilay a pangayagaan na too odino ayep.

Anto so Nagawa Kayari na Patey?

Malinlinew, sirin, say Biblia so misonian ed paganon kanonotan a say too so walaan na sakey ya ag-ompatey a kamarerwa. Siopa, ed isip yo, so mangibangat na katuaan ed sayan pamaakaran? Saray paganon Griegon pilosopo odino saray dilin nisipan a totoo na Dios? Peteg, saray totoo na Dios, ya angiteran to na impuyan a Salita to.

Anggaman ontan, mansiansia so tepet ya, Anto so nagawa ed kamarerwa kayari na ipapatey? Lapud ta say kamarerwa so too, malinlinew, a say kamarerwa so ompatey sano ompatey so too. Diad arum a salita, say inatey a too so inatey a kamarerwa. Mikasakey iray dakel a kasulatan ed saya. “Say kamarerwan mankasalanan​—sikato a dili so ompatey,” ibabaga na Ezekiel 18:4. Nabasa tayo ed Uko-ukom 16:30: “Tan intuloy ya imbaga nen Samson: ‘Komon ta say kamarerwak ompatey a pati saray Pilisteo.’ ” Ipanengneng na arum a kasulatan a saray kamarerwa so niarawi (Genesis 17:14), kinabil na kampilan (Josue 10:37), pamalekne (Job 7:15), tan nalener (Jonas 2:5). Say naandin kamarerwa, odino sakey ya inatey a kamarerwa, so sakey ya inatey a too.​—Levitico 19:28; 21:1, 11.

Anto, sirin, so kipapasen na inatey iran kamarerwa? Simplen nibagan, say patey so kasonian na bilay. Amin a saray pakalikna tayo so mikasakey ed pisikal a lamalaman tayo. Say abilidad tayo a makanengneng, makadngel, tan mannonot so mandependi ed dugan iyandar na mata, layag, tan utek tayo. No anggapoy mata agtayo makanengneng. No anggapoy layag agtayo makadngel. No anggapoy utek agtayo makapanggawa na anggan dinan. Sano ompatey so sakey a too, amin a sarayan pisikal iran organismo so ontundan onandar. Ompatey itayo.

Mitunusan ed saya, ibabaga na Eclesiastes 9:5, 10: “Saray inaatey, sikaray agmikabat ed antokaman a bengatla . . . Ta anggapo so kimey nisay gawa nisay kakabatan nisay pikakabat ed Sheol [lubok], a laen mo.” Mipadpara, ibaga na Salmo 146:3, 4: “Agkayo manmatalek ed saray dederlengen, nisay dia ed anak na too, a diad sikato et anggapo so kilalaban. Say espiritu to so ompaway, sikato so ompawil ed dalin to; diad satan ya agew saray nonot to so natawtaw.” Kanian sano saray totoo (kamarerwa) so ompatey, simplen ontunda so kiwala ra.

Doktrina na Iglesian Nanlapud Paganon Bangat

‘Balet agta say Balon Sipan mangibangat ed ag-ompatey a kamarerwa?’ nayarin itepet na arum. Andin balot. Say New Catholic Encyclopedia binidbir to: “Say B[alon] S[ipan] so nansiansian matoor ed sayan [Daan a Sipan] ed pakatalos ed patey.” Diad arum a balikas, ibabangat na “Balon Sipan” a say kamarerwa so ompatey. Indemostra nen Jesu-Kristo ya agto sisiaen a satan a kamarerwa so ag-ompatey. Intepet to: “Kasin matunong ed agew na sabaton a manggaway maong odino manggaway mauges, a mangiliktar odino mamatey na kamarerwa?” (Marcos 3:4) Miparan enendorso nen Kristianon apostol Pablo so impangikuenta ed kamarerwa na “Daan a Sipan” diad impangaon ed Genesis 2:​7: “Sikato so walan nisulat: ‘Say inmunan toon Adan so nagmaliw a mabilay a kamarerwa.’”​—1 Corinto 15:45.

Panon, sirin, a say Platonikon kaisipan so nagmaliw a doktrina na iglesia? Isalaysay na Encyclopædia of Religion and Ethics, nen James Hastings: “Sanen say Kristianon ebanghelyo so linmabas ed pintuan na Judio iran sinagoga ed Romanon Imperyo, sakey ya ideya na kamarerwa a manunan tuloy a Hebreo so nialis ed kaliberliber na Griegon nonot, a baleg a resulta ed pangiadapta.” Nanggunaetan na saray managbangat na iglesia a gawaey mensahe ra “a matudio ed Griegon-kaisipan a mundo” diad pangusar “na niletneg iran termino tan kaisipan na Griegon sikologo.” Ginapoan na saray Judion teologo ya angidemostra na “mabiskeg ya impluensya ed Platonismo’ ed saray sulat da.​—Encyclopædia Judaica.

Say Biblikon bangat nipaakar ed kamarerwa so inwaklit tan sinandian na doktrina a satan so andi-lingon pagano. Saya so agnapatunong ed saray katunungan a diad panggawa ed satan gawaen ton maapelo’y Inkakristianon a lalo ed karaklan. Sanen manpupulong ed Atena, say utel na Griegon kultura, ag-imbangat nen apostol Pablo so Platonikon doktrina na kamarerwa. Kasonian, sikatoy nanpulong na Kristianon doktrina na kioli anggaman dakel a Griegon dumerengel to et aromog dan mairap ya awaten no anto so ibabaga to.​—Gawa 17:​22-32.

Peteg, si Pablo so nanpasakbay a sumpad pankasakey na nibased-Biblian katuaan tan paganismo sanen inkuanton: “Anto so piulopan na liwawa ed bilunget? Niarum ni, anto so pinonongan nen Kristo tan si Belial?” (2 Corinto 6:14, 15) Anggapoy panduaruwa a diad pangyabuloy ed paganon bangat a magmaliw a sakey ed saray baton-panukong ed pilosopya tan teologo to, say Kakristianoan so angitarok na kabalawan ed Dios a mismo!

Ilalo parad Inaatey

Bulos iray totoo a manisia no anto so pilien da. Anggaman ontan, agnayarin ipulisay a satan a doktrinan ag-ompatey a kamarerwa so agmakasulatan. Sirin, kasin saray totoo so andian ya ilalo na bilay kayariy patey?

Kayarin tinmepet si Job ed tepet ya, “Ombilay ta’y [too] lamet?” intuloy ton angiter na apuyanan ya ebat. Inkuanto: “Ontawag ka [Jehova], tan onebat ak ed sika. Ta manpilalek ka ed gawa na saray limam.” (Job 14:14, 15) On, mangitarya so Biblia na ilalo na kioli parad amin na saramay walad kanonotan na Dios. Gagala to ya ipawil iray matoor ya ariripen to, a singa si Job, ed bilay! Pinaletan nen Kristo Jesus so kinapeteg na sayan ilalo, sasalitaen: “Agkayo mankelaw ed saya, ta onsabi so oras ya amin na saraman so wala ed pakanodnonotan a lubok so makadngel na boses to tan ompaway ira, saraman so nanggawa na maong a bengatla so diad kioli ed bilay, saraman so angagamil na mauges a bengatla so diad kioli ed kaukom.”​—Juan 5:28, 29.

Sano onsabi so panaon na kasumpalan na saman a propesiya, isisipan na Isaias 25:8, a say Dios “akmonen to so patey ed ando lan ando.” Kabaliksan na saya so mundo, ya unong ya isalaysay na Apocalipsis 21:4 ya, “anggapolay ipapatey.” Labay yo ta so manbilay ed mundo ya andian na saray tulor odino punenarya, anggaporay sementeryo odino pangiponponan, anggapolay lua na kaermenan noagta saray lua lambengat na gayaga?

Tua, nayarin binmaleg kayon anisia ed doktrinan ag-ompatey a kamarerwa. Ingen diad panaral na Biblia, nabayuboan yo so pananisia ed manangibulos iran sipan na Biblia.a Naaralan yo met no anto so nepeg yon gawaen pian natawir so sipan na Biblia, aliwan diad pakaliktar bilang ag-ompatey a kamarerwa, ingen diad pakaawat na “andi-anggaan a bilay” diad Paraison dalin!​—Juan 17:3; Lucas 23:43.

[Paimano ed leksab]