Prinsipyo Odino Inkabantog Dinan so Giyam?

LEGAN a walad komanem a grado ed eskuelaan, si Norihito so kabiangan na sakey a galaw. Bigla-biglan sikatoy kaukolan a mandesisyon. Amin ya eskuela so kaukolan a mibiang ed sakey a patriotikon seremonya. Kasin sikato so kaukolan a miulop ed saray kaeskuela to ed sayan kuanmono niyugalin rutina?

Naaralan nen Norihito manlapud Biblia a mauges so mibiang ed antokaman a gawan panagdayew ed sakey a dios nilikud ed si Jehova. (Exodo 20:4, 5; Mateo 4:10) Amta to met a saray Kristiano so kaukolan a mansiansian neutral ed amin a minumundon mapulitikan kurang. (Daniel 3:1-30; Juan 17:16) Kanian anggaman sikato so pinaseseg na saray kaeskuela to a mibiang, sikato so sitetepel balet marespeton tinmalindeg a malet. Anto kasi gawaen mo sano sika so walad mipadparan situasyon?

Say Pilalek Mon Napibiang

Ipapanengneng na Kasulatan a saray totoo so pinalsa na Dios a magmaliw a makaaro, makapanpapaknaan, tan mangayaga ed paniiban panggawa na bengabengatla. Natural lambengat a manpilalek so sakey a nakaiba toray kabarkada to, sikatoy naawat, sikatoy napibiang. Say ontan a liknaan so nagkalalon mamaliket ed bilay tan mangiter na deen tan pantutunosan ed saray pidedeneng tayo ed arum.​—Genesis 2:18; Salmo 133:1; 1 Pedro 3:8.

Say nisipor a pilalek a nibiang so nipapatnag diad mabiskeg a panangidanet ed piabobon a nanenengneng ed pigaran kultora anggan natan. Alimbawa, saray ugugaw ya Hapones so nipapasal manlapud sankasakbayan iran taon pian naamtaan tan miabobon ed ididikta na karaklan. Say tawir da so mangibabangat ed sikara a sakey ed sankabalgan a kimey da et say piabobon ed komunidad. “Saray Hapones so mas makapankimey a grupo-grupo nen saray taga Sagur,” inkuan nen Edwin Reischauer, datin embahador na E.U. ed Hapon tan sakey a manangimaton ed saray walna na Hapones. Intuloy to: “Manwarin saray taga Sagur so palaway a nanengnengan na independensya tan ugali bilang indibidual, maslak ya Hapones so kontento lan miabobon ed panangawes, kondukta, estiloy panagbilay, tan anggan ed panagnonot da ed saray totontonen na grupo ra.” Anggaman ontan, say pilalek a miabobon so aglambengat naromog ed saray Hapones. Satan so nagagawa ed interon uniberso.

Saray Desdes Pian Miabobon

Anggaman panpirpirawatan na sakey so manggawa na sankaabigan pian labayen na arum, wala so kapeligroan ed makulangkulang a piabobon ed no anto so popular. Akin? Lapud say sakey a bengatlan popular ed karaklan so mabetbet a misumlangan ed aabobonan na Dios. “Say sankamundoan mandokdokol ed kaugsan,” so ibabaga na Biblia ed sikatayo. (1 Juan 5:19) Sisisilib ya uusaren nen Satanas so amin a paraan a nausar to​—materyalismo, abeban moral, panangiduma ed rasa, inkapanatiko ed relihyon, nasyonalismo, tan arum ni—​pian naimpluensyaan so karaklan tan niyarawi ra manlapud Dios. Say piabobon ed saratan ya agamil so diad katuaan et mangipapasen ed sakey a sumlang ed si Jehova a Dios tan ed saray gagala to. Kanian saray Kristiano so sisimbawaen ya: “Ag kayo miaabobon onong ed sayan mundo: no ag ingen mangoman kayo lapu ed kapasimbalo na kanonotan yo, pian nasali yo no anto so maong, tan makapaliket, tan nasnaspot a linawa na Dios.”​—Roma 12:2.

Diad panbibilay ed sayan sistema na bengabengatla, saray Kristiano so mantultuloy a nisilong ed desdes a miabobon ed no anto so popular. Saray tobonbalo so nagkalalon magmainomay a naingganyo ed saya. Say pilalek a magmaliw a singa saray kaeskuela ra ed panag-ayos tan kakikiwas so talagan mabiskeg. Mankakaukolan na peteg ya inkakpel para’d sikara ya isalaysay ed saray kaeskuela ra no akin a sikaray agmibibiang ed arum iran aktibidad. Anggaman ontan, say isaew a sitetepel a pangibalikas ed talindeg da so nayarin mangitarok na espiritual a desyang ed sikara.​—Uliran 24:1, 19, 20.

Saray matatken ed edad so nidudunget met ed saratan a desdes ed pantratrabahoan da. Ompan sikaray iilaloan a mibiang ed pigaran sosyal iran aktibidad kayari oras na trabaho odino ed saray agew na piestay opisyal. Say pangipulisay da so nayarin mangipatnag a sikaray onaarawi tan anggapoy kooperasyon, a mamapalesa na mairap a kipapasen ed pantratrabahoan da. Nayarin liknaen na arum a napilitan a man-overtime na andukey ya oras lapu labat ta gagawaen itan na arum tan iilaloan ya ontan met so gawaen da. Say isuko ed ontan a pamaakaran so makaderal ed espiritualidad da tan ontan met et mangamper ed panumpal da ed arum niran obligasyon da.​—1 Corinto 15:33; 1 Timoteo 6:6-8.

Saray desdes pian miabobon so naimano met aliwa lambengat ed eskuelaan odino pantratrabahoan. Sakey a Kristianon ina so angisalaysay ya aminsan et pinokpokan to so panisiplina ed anak to, anggaman nakaukolan a tuloy, lapu labat ta liknaen ton ag-onabobon iray arum ya asawan bibiin presenti’d saman.​—Uliran 29:15, 17.

Nayarin Lingo so Karaklan

Say Biblia so mangiiter ed sikatayo na dakel a direktan simbawa nipaakar ed itumbok ed karaklan. Alimbawa, nibaga ed nasyon na Israel: “Agmo nepeg so ontombok ed saray dakel a totoo a manggawa na mauges; nisay nepeg mo so mansalita ed sakey a kolkolan ya onsian ka ed katonongan tan ononor ka ed dakel a totoo a panumpa na kaalasan.” (Exodo 23:2; ipareng so Roma 6:16.) Sayan simbawa so agnaynay a tinumbok. Aminsan, kayarin tuloy na intaynan da ed Ehipto, sanen si Moises so inmalis, walaray sinansakey ya angimpluensya ed si Aaron tan ed totoo a manggawa na binmalitok a baka tan dayewen iman ed “fiesta ed kinen Jehova.” Saray totoo so angan tan inminum tan nangayaga ed inkasikara diad panagkanta tan panagsayaw legan a mangibabagat ed binmalitok a baka. Lapud sayan imoral a panagtalintao, ngalngali 3,000 ya angidaulo so pinatey. Balet dakel ni so binakbak nen Jehova lapud agsinononot ya intumbok da ed karaklan.​—Exodo 32:1-35.

Sananey nin alimbawa na itutumbok ed karaklan ed panggawa na mauges so agawa nen inmunan siglo a mitukoyan ed impatey nen Jesu-Kristo. Lapud atangguyor na maimon iran relihyoson pangulo, dakel ed totoo so akibiang ed impangikelyaw a pateyen si Jesus. (Marcos 15:11) Sanen impaimano ed sikara nen Pedro so seryoson lingo ra nen Pentecostes kayari kioli tan itokotok nen Jesus ed tawen, dakel so “nanermen ed kapusoan da” tan amoria ra so ginawa ra diad intumbok ed karaklan.​—Gawa 2:36, 37.

Magmaong Iray Prinsipyo na Biblia

Unong a malinew ya ipapanengneng na sarayan salaysay, say makulangkulang ya itutumbok ed karaklan so nayarin mamaarap ed seryoson pansumpalan. Agaylan magmaong so itumbok ed Biblia tan paulyanan a saray prinsipyo to so mangigiya ed saray bilay tayo! “Ta unong ya atagtagey so saray tawen nen say dalin, ontan ira so saray dalan ko atagtagey ira nen saray dalan yo, tan saray kanonotan ko nen saray kanonotan yo,” kuan nen Jehova. (Isaias 55:9) No nipaakar ed moral tan saray siglaotan na too​—on diad amin a desisyon ed bilay—​naulit-ulit a nipanengneng a say itumbok ed saray dalan nen Jehova so magmaong a tuloy nen say itumbok ed no anto so popular. Saya so tombok na sakey a mas maliket tan mas mabunigas a kabibilay.

Alimbawa, wadtan so eksperiensia nen Kazuya. Anggaman naaralan to so Biblia ed pigaran panaon, sikato so nantultuloy a tinmumbok ed kurso na karaklan​—nambanikelan to so onyaman tan ontalona. Saray sagpot to a paliketen iray superyor to tan apresyaen na saray katrabahoan to so mabetbet ya angipaarap ed piinuman anggad kabuasan la. Sikatoy nagmaliw a maanap, agpadaeg, tan maisasanok. Lapud alablabas ya estiloy-panagbilay, sikatoy naataki, a sengegay ngalngali sigpot ya inkaparalisis to. Legan a manpapaabig ed ospital, amorekdek toray naaralan to manlapud Biblia tan say dalan na kabibilay to. Dinisidi to a panaon la pian igapo ton iyaplika so naaralan to. Sikatoy inmekal ed posisyon to bilang manedyer tan sinalatan to met iray kalimog to. Sikato met so nanggawa na masimoon a gunaet a mangisulong ed balon Kristianon personalidad tan amasimbalo ed panmoria to ed materyal a kaykayarian. Bilang nansumpalan, anguman iray bengatlan papablien to, tan sikatoy nagmaliw a mabunigas. Diad kaunoran, intalaga to so bilay to ed si Jehova tan nanpabautismo.

Ta pian ontalona ed itumbok ed kurson agpopular ed karaklan, nepeg ya amtaen na sakey iray nalalanor a prinsipyo tan sigpot a nakumbinsi a talagan duga iraya. Onman so asagmak nen Masaru. Sanen sikato so walad komanem a grado ed elementarya, sikatoy inrekomenda na kaklase to a magmaliw a kandidato para’d presidenti na student council. Medyo nababaingan, nanonotan to a lapud agto sigpot ya atalosan iray prinsipyo na Biblia, sikato so ag-akapangisalaysay ed kaklase to no akin a sikatoy agnayarin mangandidato para’d mapulitikan posisyon. Say takot ed too so angamper ed sikaton mangipaamtan sikatoy sakey a Kristiano. Anggapo so agawaan to noagta ipeyeng so ulo to tan ulit-uliten itan a tekep na saray lua, “Agko nagawaan itan.”

Sayan ansakit ya eksperiensia so anagdag ed sikaton surien no akin a say Kristiano so agmibabali ed mapulitika iran aktibidad. (Ipareng so Juan 6:15.) Diad saginonor, sanen sikato so junior high school, sakey a mipadparan situasyon so nipaarap ed sikato. Anggaman ontan, natan et sikato la so akaparaan a mangisalaysay na talindeg to ed maestro to. Inawat na maestro so salaysay to, a pati saray kaklase to a nantepet nipaakar ed nibase’d-Biblian pananisia to.

Sano Amin so Manggawa na Maptek

Diad onsasabin balon mundo ed silong na uley nen Kristo, say gawaen na amin et saramay bengatlan maptek. Natan ta anggapo ni itan, sikatayo so kaukolan a manbantay sumpad pakatangguyor a miabobon ed no anto so popular. Sikatayo so napaseseg manlapud simbawa nen Pablo: “Bangta wala ed liberliber tayo so sakey a sankabalgan a lurem na saray tasi, ikaindan tayo so amin a pakabelatan, tan say kasalanan ya akaliktob a sankainomayan ed sikatayo, tan batiken tayo a siaanos komon so babatiken a niyan ed arap tayo.”​—Hebreos 12:1.

Sano walaray isyu tan angat a naabet mo, anto so gawaen mo? Kasin sika so onsuko lapud takot ed too tan ontumbok ed gagawaen na karaklan? Odino sika so onarap ed Salita na Dios, say Biblia, tan tumboken iray prinsipyo to? Say panggawa ed kaunoran ya asalambit so aglambengat mangungguna ed sika natan noagta mangiter met ed sika na ilalo a napibiang ed totoon “lapu ed pananisia tan anos tawiren da so saray sipasipan.”​—Hebreos 6:12.