Tumboken so Liwawa na Mundo
“Say ontombok ed siak . . . wala ed sikato so silew na bilay.”—JUAN 8:12.
1. Panon a makana so liwawa?
ANTO so gawaen tayo no anggapoy silew? Isipen pa so iliing ya inagew-agew ed loob na taon diad 24 oras a bilunget. Isipen pa so sakey a mundon andiay kolor, ta no anggapoy liwawa anggapoy kolor. On, no anggapoy silew, sikatayo met so anggapo! Akin ya ontan? Lapud, diad andar a tatawage’y photosynthesis, uusaren na berden tantanaman so liwawa pian gawaen so taganon kakanen tayo—saray bukel, pising, tan prutas. Tua, no maminsan et mangan itayo na karne na ayayep. Balet saraman ya ayayep so mangakan na tantanaman odino arum ya ayayep so nabibilay lapud tantanaman. Kanian, saray pisikal a bilay tayo so sigpot a mandedepende’d liwawa.
2. Antoray walan mabibiskeg a lapuan na liwawa, tan anto so ibabaga na saya ed sikatayo nipaakar ed si Jehova?
2 Say liwawa tayo so manlalapud banwa, a bitewen. Anggaman ipapaway na banwa tayo so abalbaleg a kantidad na liwawa, satan so melanting lambengat a bitewen. Dakel niray babaleg. Tan say grupo na bibitewen a panbibilayan tayo, a Milky Way galaksi, so walaay masulok a sanlasus bilyon a bibitewen. Niarum ni, wala so agnabilang iran binilyon a galaksi ed talba. Agaylan baleg a kumpol na bibitewen! Agaylan baleg iran kantidad na liwawa so manlalapud saratan! Agaylan si Jehova so mabisbiskeg a subol na liwawa, ya amalsa ed saratan ya amin. Iyaabawag na Isaias 40:26: “Itangay yo so saray mata yo ed tagey, tan nengnengen yo no siopa so amalsa ed saraya, a sikato alaen to so saray ejercito ra ed bilang; sikato tawagen to ra ya amin ed ngaran; lapu ed kabaleg a toloy na biskeg to ed pakapanyari, tan lapu ed mabiskeg ed pakayari, angapo so kulang angan sakey.”
Sananey a Nengneng na Liwawa
3. Panon kaimportante so espiritual a liwawan nanlapud si Jehova?
3 Si Jehova so Subol met na sananey a nengneng na liwawa, liwawan manggawa’d sikatayon nawalaan na espiritual a pakanengneng, espiritual a kaliwawaan. Inukeran na sakey a diksyunario so “naliwawaan” ed onian dalan: “Panginabang na pikakabat: pangibangat; pangiter na aralem ya espiritual a pakatalos.” Inukeran to so “aliwawaan” bilang: “nibulos ed inka-ignoranti tan agsuston impormasyon.” Say espiritual a kaliwawaan manlapud si Jehova so niwala diad panamegley na suston pikakabat ed Salita to, say Biblia. Satan so mangipakabat ed sikatayo no siopa so Dios tan antoray gagala to. “Ta say Dios so nankuan: Say silew onsindag ed saray kabilungetan, a sikato so anindag ed saray kapusoan tayo, a mangiter ed silew na karonongan na gloria na Dios ed lupa nen Jesu-Cristo.” (2 Corinto 4:6) Kanian, saray katuaan ed Salita na Dios so mangibulos ed sikatayo manlapu’d inka-ignoranti tan agsuston impormasyon. Inkuan nen Jesus: “Nakabatan yo so katuaan, et say katuaan sikayo so gawaen to a bolos.”—Juan 8:32.
4, 5. Panon a say pikakabat ed si Jehova so onkanan liwawa ed saray kabibilay tayo?
4 Si Jehova, say Subol na tuan espiritual a kaliwawaan, so “ayadyari dia ed pikakabat.” (Job 37:16) Ontan met, iyaabawag na Salmo 119:105 so nipaakar ed Dios: “Say salitam sikato so sakey a silewan ya onkana ed saray salisalik, tan sakey a liwawa ya onkana ed basbas ko.” Kanian agto lambengat naliwawaan so ontumbok a kundang na bilay tayo noagta ontan met ed arapen a dalan. No anggapo itan, say bilay so singa panmamaneho na kotse ed malikon dalan ed kapalandeyan diad labin maudiem ya anggapo so silew na kotse odino ed inerman. Say espiritual a liwawan manlalapu’d Dios so nipareng ed liwawan isisindag na saray arap-a-silew na kotse. Say silew so manisindag ed dalan pian nanengneng tayon eksakto so laen tayo.
5 Ipapanengneng na propesiya diad Isaias 2:2-5 a diad panaon tayo et titiponen na Dios manlapu’d amin a nasyones iray totoon mankaliktan na espiritual a kaliwawaan ta pian naaralan tan naagamil da so tuan panagdayew. Kuan na bersikulo 3: “Ibangat to itayo ed saray dalan to, tan manakar itayo ed saray basbas to.” Say bersikulo 5 so mangiimbita’d saray manaanap na katuaan: “Dago kayo, tan manakar itayo ed silew nen Jehova.”
6. Diad kaunoran, iner so pangitontonan ed sikatayo na liwawan manlapud si Jehova?
6 Kanian, si Jehova so Subol na duaran nengneng na liwawa a makana ed bilay: say pisikal tan espiritual. Say pisikal a liwawa so ontutulong ed pisikal iran laman tayo a mansiansian mabilay angga’d natan, nayarin diad 70 odino 80 taon odino ontan. Balet say espiritual a liwawa so mangitonton ed maandon bilay diad paraison dalin. Satan so unong ed impikasi nen Jesus ed Dios: “Saya sikato so andi-angaan a bilay, ya naantaan da ka a saksakey a tua’n Dios, tan saman so inbakim, salanti Jesu-Cristo.”—Juan 17:3.
Say Mundo ed Espiritual a Kabilungetan
7. Akin a nakaukolan tayo so espiritual a pakaliwawaan natan nen say diad kapiganman?
7 Natan et nagkalalon kaukolan tayo so espiritual a liwawa. Ipapanengneng na saray propesiya a singa say Mateo kapitulo 24 tan 2 Timoteo kapitulo 3 ya asingger itayo ed anggaan na sayan sistema na bengabengatla. Saraya tan arum niran propesiya so angipasakbay ed makapataktakot iran bengatla a nagagawa ed panaon tayo, a mangipapaamta ed sikatayon wala tayo la ed “kaunoran iran agew.” Tua ed saratan a propesiya, naimatonan na sayan siglo so nantutumbokan iran desyang. Say krimen tan karawalan so makapataktakot a tinmalubo ed inerman. Saray bakal so angetel na masulok a sanlasus laksan bilay. Saray sakit, a singa say makapatey ya AIDS, so mangagamlang ed nilaksa, masulok a 160,000 so atigway ed AIDS dia lambengat ed Estados Unidos. Nagegebay bilay na pamilya tan say seksual a moralidad so momoriaen bilang karaanan.
8. Anton kipapasen so kidudungetan na sankatooan natan, tan akin?
8 Inkuan na datin sekretaryo-heneral na Nasyones Unidas a si Javier Pérez de Cuéllar: “Iyoopresi na kipapasen na mundo so mabitar a paneknek a say inkaduka [so mangibabaliwala] ed pankakasakey na saray sosyedad.” Inkuanton “masulok a sakey bilyon a totoo natan so manbibilay ed sigpot ya inkaduka” tan “saya so anunson ed saray puersan onarap ed maruksan pansesepakan.” Inkuanton, sarayan “alablabas a kairapan so manusumlang ed saray polaing a napanempey na saray gobierno.” Tan inkuan na pangulo na sakey a maimpluensyan organisasyon: “Say manunan probleman kidudungetan na sosyedad et lapud satan so nagmaliw ya agnabanlongan.” Agaylan tua iray salita diad Salmo 146:3: “Agyo iyan so panmatalek yo ed saray piprincipe, nisay dia ed anak na too, a dia ed sikato angapo so tulong.”
9. Sioparay responsablen tuloy ed kabilungetan a manliliktob ed katooan, tan siopa so makapangekal ed sayan impluensya diad sikatayo?
9 Say kipapasen natan so unong ed impasakbay na Isaias 60:2: “Ta, nia say kabilungetan sakbongan to so dalin, tan say makapal a kabilungetan so saray balbaley.” Sayan kabilungetan a manasakbong ed baleg a karaklan na manaayam ed dalin so lapud agda pangaaksobi ed espiritual a liwawan manlalapud si Jehova. Tan say lamot a sengegan na espiritual a kabilungetan et si Satanas a Diablo tan dedemonyos to, saray manunan kakabusol na Dios na liwawa. Sikara so “saray manuley na kabilungetan na sayan mundo.” (Efeso 6:12) Unong ya ibaga na 2 Corinto 4:4, say Diablo so “dios na saya’n panaon [sistema na bengabengatla, NW] ya binulag to so kaisipan da lapu’d ag panisia, pian say silew na evangelio na gloria nen Cristo a sikato so talintao na Dios, ag komon onsinag ed sikara.” Anggapoy uley na toon makaekal ed impluensya nen Satanas diad mundo. Say Dios lambengat so makayari.
“Sakey a Baleg a Liwawa”
10. Panon nen Isaias ya impasakbay a diad agew tayo et nisindag so liwawa ed katooan?
10 Ingen, anggaman sasakbongan na makdel a kabilungetan so kaslakan ed katooan, impasakbay met na Salita na Dios diad Isaias 60:2, 3: “Si Jehova onalagey naani ed tapew mo, et say gloria to nanengneng mo naani ed tapew mo. Et saray nacion ondago ra naani ed liwawam.” Saya so mitunosan ed Isaias kapitulo 2, ya angisipan a say aliwawaan a tuan panagdayew ed Jehova so niletneg ed sarayan kaunoran iran agew tan, unong ya ibabaga na bersikulo 2 tan 3, “saray amin a nacion onagos ira ya anga ed sikato. Et dakerakel a baley so onla tan kuan da, Dago kayo, tan ondatdang itayo ed palandey nen Jehova,” salanti, diad nitandoron tuan panagdayew to. Kanian anggaman say mundo so babanlongan nen Satanas, say liwawa manlapud Dios so nisisindag tan mangibubulos ed dakerakel manlapud kabilungetan.
11. Siopa so sankaprominentian diad panangidalangirang ed liwawa nen Jehova, tan panon so impangipabidbir nen Simeon ed sikato?
11 Ipapasakbay na propesiya diad Isaias 9:2 a mangibaki so Dios diad mundo na sakey a mangisindag na liwawa to. Ibabaga to: “Saray kabalbaleyan a nanakar ed kabilungetan anengneng da so baleg a silew: saray nanayam ed dalin na anino na patey, dia ed sikara sinminag so silew.” Sayan “baleg a silew” et say Sangiyan nen Jehova, si Jesu-Kristo. Inkuan nen Jesus: “Siak so silew na mundo: say ontombok ed siak ag manakar ed kabilungtan, balet wala ed sikato so silew na bilay.” (Juan 8:12) Saya so kabat na arum anggan sanen si Jesus so melag ya ugaw. Ibabaga na Lucas 2:25 a sakey a lakin manngaray Simeon so “matunong tan mapangako” tan “say Espiritu Santo so wala ed sikato.” Sanen anengneng nen Simeon so ugaw a Jesus, inkuanto diad pikakasi ed Dios: “Ta anengneng na saray matak so panangilaban mo, a sikato so intadiam ed arap na amin a totoo; Sakey a Silew a pinagkapuyan [pangekal ed sakbong, NW] ed saray Gentiles.”—Lucas 2:30-32.
12. Kapigan tan panon nen Jesus ya inggapon ekalen so sakbong na kabilungetan a manasakbong ed totoo?
12 Inggapo nen Jesus ya ekalen so sakbong na kabilungetan manlapud katooan kayarin tuloy na inkabautismoan to. Ibaga ed sikatayo na Mateo 4:12-16 a sinumpal na saya so Isaias 9:1, 2, a sinalita to so nipaakar ed “baleg a silew” ya onggapon onsindag ed totoon manaakar ed espiritual a kabilungetan. Ikuan na Mateo 4:17: “Nanlapu’d saman a panaon ginmapo’y Jesus a nanpulong, tan nankuan, Mansibkel kayo; ta asinger la so panaria’y tawen.” Diad impanpulong na nipaakar ed maong a balita na Panarian na Dios, niliwawaan nen Jesus iray totoo nipaakar ed saray gagala na Dios. Sikato’y “angisindag na liwawa ed bilay tan agkabubulok diad panamegley na maong a balita.”—2 Timoteo 1:10, NW.
13. Panon nen Jesus a dineskribe so inkasikato, tan akin a nagawaan to itan tekep na ontan ya inkaseguro?
13 Sitotoor ya indalangirang nen Jesus so liwawa na Dios. Inkuanto: “Sinmabi ak a silew dia ed mundo, pian say siopaman a manisia ed siak ag mansiansia ed kabilungtan. . . . Agak mansalita na manlapu ed inkasiak; ingen say Ama ya angibaki dia ed siak, initdan to ak na sakey a gangan, no anto so nepeg ko’n ibaga, tan anto so nepeg kon salitaen. Et amtak a say gangan to sikato so bilay ya andi-angaan.”—Juan 12:44-50.
“Dia ed Sikato so Kawalaan na Bilay”
14. Panon a nipabidbir si Jesus diad Juan 1:1, 2?
14 On, imbaki nen Jehova so Anak to diad dalin pian magmaliw a silew a mangipanengneng ed totoo na dalan a mamaarap ed andi-anggaan a bilay. Imanoen so inkiparungtal na saya diad Juan 1:1-16. Nabasa ed bersikulo 1 tan 2: “Dia ed gapo wala la so Verbo, tan say Verbo wala ed Dios, tan say Verbo sikato so Dios [sakey a dios, NW.] Sikato lamlamang wala la ed Dios dia ed gapo.” Dia et tinawag nen Juan so sakbay-toon Jesus ed titulon “Verbo.” Saya so mangipabidbir ed betang a gawaen to bilang Sangiyan nen Jehova a Dios. Tan sanen inkuan nen Juan a “dia ed gapo wala la so Verbo,” kabaliksan ton say Verbo so gapo na manamalsan gawagawa nen Jehova, “say sengeg na pinalsa na Dios.” (Apocalipsis 3:14) Say matalonan posisyon to ed limog na saray pinalsa na Dios so mangiter na peteg a letnegan diad inkatawag ton “sakey a dios,” makapanyarin sakey. Sikatoy tatawagen na Isaias 9:6 a “Makapanyarin Dios,” balet aliwan Makapanyarin-amin a Dios.
15. Anton kaaruman ya impormasyon so iiter ed sikatayo na Juan 1:3-5 nipaakar ed si Jesus?
15 Ibabaga na Juan 1:3: “Amin a bengabengatla agawa ed panamegley to; et no sikato so andi angapo’y antokaman ya agawa ed saray agawa.” Ibabaga met na Colosas 1:16 a “dia ed sikato apalesa so amin a bengatla, dia ed katawenan tan tapew na dalin.” Ibaga na Juan 1:4 a “Dia ed sikato so kawalaan nen saman na bilay; et say bilay sikato so silew na saray totoo.” Kanian diad panamegley na Verbo, amin nin arum a nengneng na bilay so apalsa; ontan met diad panamegley na Anak to, ginawan posibli na Dios parad makasalanan, ompapatey a katooan so pakagamor na andi-anggaan a bilay. Peteg, si Jesus so makapanyarin sakey a tinukoy na Isaias 9:2 a “baleg a silew.” Tan ibabaga na Juan 1:5: “Et say silew onsinag ed kabilungtan; et sikato’y ag atalosan na kabilungtan.” Say silew et irerepresenta to so katuaan tan inkatunong, a misuniyan ed kabilungetan, ya irerepresenta to so lingo tan ag-inkatunong. Kanian ipapanengneng nen Juan ya agtalonaan na bilunget so liwawa.
16. Panon nen Juan a Managbautismo ya indanet so laknab na kimey nen Jesus?
16 Sisingbaten natan nen Juan so bersikulo 6 ya anggad 9: “Sinmabi sakey a laki, ya inbaki’ Dios, a say ngaran to Juan [a Managbautismo]. Sikato lanlamang linma dia a pinagka tasi, pian makapan tasi ed silew, pian amin manisia komon lapu’d sikato. Aliwa a sikato [Juan] so silew, noag say linma dia pian makapan tasi ed silew [Jesus]. Wala nen saman so tua ya silew, salanti sakey a sikato so manilew na balang sakey a totoo ya onloloob ed mundo.” Inturo nen Juan so onsabin Mesias tan impaarap toray patumbok to ed Sikato. Ag-manbayag, amin a nengneng na totoo so naikdan na pankanawnawan mangawat ed liwawa. Kanian si Jesus so sinmabi aliwan diad kagunggunaan lambengat na saray Judios noagta diad kagunggunaan na amin a katooan—mayaman odino duka, anggan antoy rasa.
17. Anto so ibabaga ed sikatayo na Juan 1:10, 11 nipaakar ed espiritual a kipapasen na saray Judios ed agew nen Jesus?
17 Ituloy na bersikulo 10 tan 11: “Sikato so wala nen saman ed mundo, tan say mundo agawa ed panamegley to et sikato so ag kinabat na mundo. Sikato linma dia ed saray kayarian to, et saray kayarian to nen saman sikato so ag da inawat.” Si Jesus, diad sakbay toon kiwawala to, so samay sakey a diad panamegley to et apalsa so mundo na katooan. Anggaman kuan, sanen walad dalin, sikato so impulisay na kaslakan a dilin katooan to, saray Judios. Agda labay a niwalwal so kaugsan tan pansimpisimpitan da.
18. Panon so pangipapanengneng na Juan 1:12, 13 ya arum so nayarin magmaliw ya ananak na Dios tekep na nikabkabiig a tawir?
18 Ibabaga nen Juan diad bersikulo 12 tan 13: “Balet amiamin ya angawat ed sikato, inter to’d sikara so pankatonongan a magmaliw ya anak na Dios, salanti saray manisia ed ngaran to: A nianak ira, aliwa a dia’d dala nisay dia’d linawa na laman, nisay diad linawa na laki noag ingen dia ed Dios.” Ipapanengneng na sarayan bersikulo a diad gapo, saray patumbok nen Jesus so aliwan ananak na Dios. Sakbay na insabi nen Jesus diad dalin, say ontan ya inka-ilalak odino mangatatawen ya ilalo so agni nilukas ed totoo. Balet diad panamegley na merito na dondon bagat nen Kristo ya angagamilan da na pananisia, arum a totoo so atagibi tan awalaan na ilalon bilay bilang arari a kaiba nen Kristo diad mangatatawen a Panarian na Dios.
19. Akin a si Jesus so walad sankaabigan a talindeg a mangidalangirang ed liwawa na Dios, unong a nipanengneng ed Juan 1:14?
19 Ikakatunongan na bersikulo 14: “Et say Verbo nagmaliw a laman tan akipan-ayam ed sikatayo (et anengneng mi so gloria to, singa gloria na bogbogtong a nanlapu ed Ama).” Diad dalin, indalangirang nen Jesus so gloria na Dios diad paraan a mogmon nagawaan na Panguloan ya anak na Dios. Kanian diad nikabkabiig a paraan, sikato so sankakualipikadoan a mangiparungtal ed Dios tan saray gagala To diad totoo.
20. Unong a nirekord ed Juan 1:15, anto so ibabaga ed sikatayo nen Juan a Managbautismo nipaakar ed si Jesus?
20 Ontumbok, isulat nen apostol Juan diad bersikulo 15: “Sikato so tasian nen Juan [a Managbautismo], tan man-akis, a kuanto, Sikatoya’man so inkuan ko. Say mantombok ed siak nagmaliw ya onaan nen siak; ta sikato nen saman so onaan nen siak.” Si Juan a Managbautismo so nianak la ngalngali anemiran bulan, sakbay na inkiyanak nen Jesus. Balet dakel nin kimkimey so ginawa nen Jesus nen si Juan, kanian sikatoy matalona nen si Juan ed amin a pamaakaran. Tan binidbir nen Juan a si Jesus so niwala la sakbay to, lapud si Jesus so walaan na sakbay-toon kiwawala.
Saray Langkap Manlapud si Jehova
21. Akin ya ibabaga na Juan 1:16 ya angawat itayo na “gracia dia met ed gracia”?
21 Ikakatunongan na Juan 1:16: “Ta dia ed inkapno to angawat itayo ya amin, tan say gracia dia met ed gracia.” Anggaman saray totoo so nianak ed kasalanan lapud impakatawir ed satan ed si Adan, ingagala nen Jehova so kaderal na sayan mauges a sistema, say kililiktar na nilaksa a mamaarap ed balon mundo, say kioli na inaatey, tan say kaekal na kasalanan tan patey, a mansumpal ed maandon bilay diad sakey a paraison dalin. Amin na sarayan bengatla so agkanepegan, agnankimeyan odino nansagpotan na makasalanan a totoo. Sikara so langkap manlapud si Jehova diad panamegley nen Kristo.
22. (a) Anto so ginawan posibli na sankabalgan a langkap na Dios? (b) Anton imbitasyon so ninanatnat ed sikatayo diad unor a libro na Biblia?
22 Anto so sankabalgan a langkap a manggawa’d sayan amin a posibli? “Ontan la’y inpangaro na Dios ed mundo, ya inter to so bogbogtong ya Anak to, pian siopaman a manisia ed sikato agnatawtaw, no ag wala so bilay to’n andi angaan.” (Juan 3:16) Kanian, say suston pikakabat ed Dios tan say Anak to, “say Manunan Ahente na bilay,” so makana parad saramay mankaliktan na espiritual a liwawa tan andi-anggaan a bilay. (Gawa 3:15, NW) Kanian say unor a libro na Biblia so manginanatnat na onggendan ya imbitasyon ed amin a manangaro ed katuaan tan mankaliktan na bilay: “‘Gala!’ Tan say makadngel, kuan to komon: Gala. Tan say napgaan, ondago: et say malabay, mangala ed danum na bilay ya andi bayar.”—Apocalipsis 22:17.
23. Anto so gawaen na saray malakarneron totoo sano ondago ra ed liwawa?
23 Saray mapaabeba, malakarneron totoo so aglambengat ondago ed liwawa na mundo noagta satan a liwawa so tumboken da: “Saray carnero sikato’y tomboken da: ta sikara kabat da so [tanol na katuaan] voces to.” (Juan 10:4) On, maliket iran “ontumbok a maapapit ed saray bakat to” lapud kabat da a say panggawa na ontan so mankabaliksan na maandon bilay parad sikara.—1 Pedro 2:21.
Panon Yon Ebatan?
◻ Anton duaran nengneng na liwawa so manlalapu ed si Jehova?
◻ Akin ya ontanlan importante natan so espiritual a pakaliwawaan?
◻ Diad anton dalan a si Jesus so “baleg a liwawa”?
◻ Anto so ibabaga ed sikatayo na Juan kapitulo 1 nipaakar ed si Jesus?
◻ Antoran langkap so onaagus ed saramay ontutumbok ed liwawa na mundo?
[Litrato ed pahina 10]
Tinawag nen Simeon si Jesus a “sakey a liwawan mangekal na sakbong manlapud nasyones”