Impiernon Apuy—Mandarlang Odino Onkukuyep?
SI Jonathan Edwards sakey a protestantin managbangat so asanay a mangigtot ed kapusoan na saray Kolonyan Amerikano ed koma-18 siglo ed saray mabitar ya ilustrasyon to’d impierno. Aminsan et dineskribe to’y sakey ya eksena ya insasabit na Dios iray makasalanan ed maapuy a singa makapadimla iran genggeng. Binaat nen Edwards iray membro to: “O sikayon managkasalanan, ibitin kayo ed tinebey, ed manliub ya apuy na madibinon sanok, tan lawas akaparaan a siniten itan, tan poolan a napulpultot.”
Anggaman ontan, ag-abayag kayari na impangipaliwawa nen Edwards ed sayan balitadon sermon, say pananisia ed doktrinan impiernon apuy so ginmapon kinmapoy.a Say libron The Decline of Hell, nen D. P. Walker et ibabaga ton “diad komapat a dekada na koma-18 siglo say doktrina na andi-anggaan a panamairap para’d akondena so mapublikon inangat.” Legan na koma-19 siglo, saray apuy na impierno so nantultuloy a kinmuyep, tan diad kapegleyan na koma-20 a siglo, say panmoria nen Edwards ed impierno a bilang ‘pugon a saray biktima et masyadon pinairap ed saray kanonotan tan lamalaman da ed andi-anggaan’ so tinmundan tema na tongtongan. “Inataki na modernon kanonotan tan binuragas na saray apuy na Hiroshima tan Holocaust a lalon mauges nen saray makapasinagem ed impierno,” insulat nen dyurnalis a Jeffery Sheler, “saray makapataktakot a deskripsyon na impierno so aliwa lan makapataktakot a tuloy nen say dati.”
Dakel a managbangat so akabalang met na liknaan da ed apuy tan asupre. Saray mabiskeg a sermon ed saray makapasinagem na impierno so naandipat manlapu’d pulpiton retorika ed tradisyonal iran iglesia na Kakristianoan. Para’d karaklan a teologo, say impierno so nagmaliw a kadaanan a tema para’d seryoson panagaral. Pigaran taon so apalabas sakey a manag-awaran na iglesia so manusukimat para’d sakey a paliwawa’d unibersidad nipaakar ed impierno, tan nirepaso toray indese na pigaran makabat iran palapagan. Sikato’y agmakaromog na anggan sakey a paulon-salita nipaakar ed “impierno.” Unong ed magasin a Newsweek, sinampotan na manag-awaran: “Say impierno so naandipat. Tan anggapoy akaimano.”
Say Ipapawil na Impierno
Naandipat? Aliwan sigpot. Makapakelaw, diad apalabas iran taon say doktrina na impierno so pinmatnag lamet ed arum iran pasen. Say survey ed Amerika so mangipanengneng a say bilang na totoon manisia ed impierno so dinmaak a manlapu’d 53 porsiento nen 1981 ya angga’d 60 porsiento nen 1990. Niarum ed saya so sankamundoan ya idaraak na saray managbangat ed impierno, tan mapatnag a say seryoson ipapawil na impierno diad kanonotan na Kakristianoan so peteg a makatantanda ed interon globo.
Balet kasin sayan impawil so mangaapekta lambengat ed saray ordinaryon totoo ed simbaan, odino lalanoren to met iray klero? Say katuaan et satan ya impiernon apuy a singa imbangat nen Jonathan Edwards ed apalabas lan 250 a taon so agbalot nakal manlapu’d arum iran kadaanan a pulpito na Kakristianoan. Nen 1991, inkuan na U.S.News & World Report: “Anggan diad limog na arum a liberal a tradisyonal iran sekta, walaray pakatandaan a saray teologo so onggagapon mannonot a nagkalalon seryoso nipaakar ed ideya na impierno nen say walad sikara diad saray dekada.” Malinew, kayari na saray taon na impangibaliwala, say impiernon apuy so binmantog lamet tan impasen ya importanti ed sankamundoan. Anggaman ontan, nansiansia kasi iray maapuy a nengneng to?
Linmesan Tepetepet
Si teologon W. F. Wolbrecht so andian na panduaruwa: “Say impierno et impierno, tan anggapo so pilalek odino kanonotan na too a makabawas ed andi-anggaan a panamairapan.” Dakel iran mimimisa so agtanton segurado. Anggaman agmanduaruwa ed kiwawala na impierno, sikara so walaan na tepetepet nipaakar ed nengneng na impierno. Bidbiren met na sananey a teologo: “Parad siak met, say impierno so agnasuppiat a katuaan, malinew a niyabawag ed testimonya na Biblia, balet say pihon nengneng to so makawetwet.” On, diad ondaraak a bilang na saray teologo tan ordinaryon totoo, say tepet natan et aliwa lan, “Wala ta’y impierno?” noagta, “Anto so impierno?”
Panon so pangebat yo? Antoy nibaga ed sikayo nipaakar ed nengneng na impierno? Tan akin a saray masimoon a Kristianos so nawewetwet ed sayan doktrina?
[Paimano ed leksab]
a Nen Hulyo 8, 1741, imbangat nen Edwards so sermon a “Saray Makasalanan ed saray Lima na Masebeg a Dios.”
[Picture Credit Line ed pahina 2]
Cover: Ilustrasyon nen Dore ed Tumult and Escape ed Divine Comedy nen Dante
[Picture Credit Line ed pahina 3]
Ilustrasyon nen Dore ed Devils and Virgil para’d Divine Comedy nen Dante