Hobennan Sa Puntra . . .
Dicon Mi Mayor No Stima Mi?
“Prome cu mi tata a diborcia for di mi mama, nos tawata bai lama, come afo y core keiro den su auto. Despues tur e cosnan ei a caba na nada. Mi Tata a cambia. Ta parce cu el a diborcia for di mi tambe.”—Karen.a
TIN masha hopi hoben ta sinti asina. Mescos cu Karen, nan ta sinti cu nan tata of mama no ta stima nan mas—of cu nunca el a stima nan. Aki nos no ta referi na sintimentonan negativo cu por lanta pa un tempo entre hobennan y nan mayornan debi na friccion; tampoco nos ta referi na resentimento cu tin bes ta lanta como reaccion riba un disiplina cu un mayor a duna. Mas bien, nos ta referi na algun caso caminda mayornan ta culpabel di berdadero negligencia, esta, cu nan ta keda sin duna nan yiunan e atencion y disiplina necesario. Den otro casonan e mayor lo por tin e custumber di trata su yiunan na un manera severo, talbes cu palabra ofensivo of maltrato fisico.
No tin nada otro cu ta causa un herida emocional mas profundo cu rechaso di un mayor. “Mi tawata sinti cu mi ta un yiu indeseabel y neglisha”, Karen ta bisa. Si bo a yega di haya bo den un situacion dificil asina, considera algun sugerencia cu ta mustra bo con pa trata cu bo sintimentonan. Bo por ta sigur cu te na ora mes cu bo no tin apoyo di bo tata of mama, bo por tin exito den bida!
Comprende Bo Mayornan
Pa cuminsa, ta corecto pa bo spera cu bo mayornan ta stima bo. Amor di un mayor pa yiu mester ta manera salimento di solo: natural y confiabel. Dios ta spera cu mayornan ta demostra e clase di amor ei. (Colosensenan 3:21; Tito 2:4) Pues, dicon mayornan sa neglisha, bandona of maltrata nan yiunan de bes en cuando?
Un di e causanan por ta loke nan mes a experencia den bida. Puntra bo mes: ‘Unda mi mayornan a siña cria yiu?’ Den hopi caso mayornan por a siña esei unicamente for di nan mayornan. Y den nos mundo moderno sin cariño, cu un cantidad di hende “sin amor”, hopi bes e entrenamento ei ta laga hopi di desea. (2 Timoteo 3:1-5) Esei por hiba na resultado teribel: mayornan cu a ser maltrata na mucha na nan turno ta maltrata nan yiunan.
Ademas, mayornan por ta hopi infelis pa varios motibo. Algun ta purba scapa di miseria y frustracion door di traha so, bebe hopi of uza droga. Por ehempel, William cu Joan a lanta hunto cu un tata alcoholico. “Nunca mi tata tawatin algo bon di bisa di nos”, Joan ta bisa. “Pero loke tawata piyo ta su rabia ora e tawata burachi. E tawata zundra mama henter anochi. Hopi bes mi tawatin miedo.” Asta si mayornan no ta bruto di un manera abierto, nan comportacion por laga nan asina agota cu nan ta sobra masha tiki energia pa duna nan yiunan e amor y atencion necesario.
William ta pensa cu e ta comprende pakico su tata tawata actua asina straño. “Mi tata a lanta na Berlin, Alemania, durante Segundo Guera Mundial”, e ta splica. “Como mucha el a pasa den bastante cos horibel y el a mira hopi morto. Tur dia e mester a lucha pa biba, djis pa e haya algo di come. Mi ta pensa cu loke el a pasa aden a afect’e seriamente.” Si, Bijbel ta admiti cu bou di opresion severo hende por actua manera loco.—Eclesiastes 7:7.
William cu Joan ta haya cu e experencia di nan tata ta hustifica e manera cu el a trata nan? “No”, William ta bisa. “Loke el a pasa aden no ta un excuse pa su bebemento pisa ni su mal comportacion. Sinembargo, door cu mi sa kico mi tata a pasa aden, mi por a comprende miho dicon e tawata comporta su mes asina.”
Si bo acepta e echo cu bo mayornan ta imperfecto y busca pa sa algo di nan pasado, esei por yuda bo comprende nan miho. Proverbionan 19:11 ta bisa: “Un hende huicioso no ta rabia lihe.” (Beibel na papiamentu koriente)
Con pa Deal cu Bo Sintimentonan y Vence Nan
Tin otro sintimentonan negativo cu por molestia bo debi na e situacion na cas. Por ehempel, falta di atencion di tanto tata como mama a pone Patricia sinti cu “e no bal nada y cu nan no stim’e.” LaNeisha tawatin problema pa confia hende homber en general despues cu su tata a bandona nan ora e tawatin apenas ocho aña di edad. Y Shayla tawatin gana pa casi tur hende cu e topa dun’e atencion, djis pa yena e bashi cu su mama, “un adicto na droga”, a laga atras.
Rabia y yaluci tambe por ta un problema. Ora Karen a mira su tata, kende a bolbe casa, mustra amor na su famia nobo, el a sintie “masha yalurs na cierto momento”, ya cu el a desea e amor ei. Tin biaha, Leilani a asta sinti cu e tawata odia su mayornan. “Constantemente mi tawata pleita cu nan”, el a bisa.
Si bo tene cuenta cu e sircunstancianan aki, tur e sintimentonan aki ta comprendibel. Pero con bo por deal na un manera constructivo cu e emocionnan negativo aki y vence nan? Considera e siguiente sugerencianan:
• Hala serca Yehova Dios. (Santiago 4:8) Bo por haci esaki door di sigui un programa di lesamento personal di Bijbel y tambe asocia regularmente cu e pueblo di Yehova. Ora bo mira con Yehova ta trata cu otro hende, lo bo realisa cu E ta fiel, cu bo por confi’e. Yehova a puntra e Israelitanan: “Un mohe por lubida su yiu cu e ta cria na pecho, y no tene compasion cu e yiu di su mondongo?” El a priminti: “Esakinan por lubida, ma Ami si lo no lubida bo.” (Isaias 49:15) Pues haci oracion na Dios regularmente. No precupa y pensa cu bo tin cu uza precis e palabranan corecto. E ta comprende bo. (Romanonan 8:26) Realisa esaki: Asta ora ta parce cu ningun otro persona no ta stima bo, Yehova si ta stima bo.—Salmo 27:10.
• Papia francamente cu un adulto di confiansa. Sera amistad cu rumannan cu ta maduro spiritualmente. Papia francamente cu nan tocante bo sintimento- y precupacionnan. Den e congregacion cristian di Testigonan di Yehova, bo por haya tata y mama spiritual. (Marco 10:29, 30) Sinembargo, podise ta abo tin cu tuma e iniciativa y ser franco cu nan. Otro hende no por sa kico bo ta sinti si bo no conta nan. Ora bo desahoga bo mes bo por haya un alivio cu lo por ta un berdadero consuelo pa bo.—1 Samuel 1:12-18.
• Keda ocupa cu hacimento di cos pa otro hende. Pa evita e peliger di sinti duele di bo mes, purba pa no sinta pensa riba e aspectonan negativo di bo situacion. Mas bien, siña aprecia loke bo tin. Probecha di tur e oportunidadnan pa ‘no busca bo interes personal so, ma busca tambe interes di otronan.’ (Filipensenan 2:4) Pone metanan spiritual, y traha duro cu un actitud positivo pa bo logra nan. Un excelente manera pa concentra riba otro hende en bes di riba bo mes ta door di sirbi e necesidad di otronan den e sirbishi cristian.
• Sigui mustra respet pa bo mayornan. Corda semper pa bo pega na principio- y normanan di Bijbel. Esaki ta encera mustra honor na bo mayornan. (Efesionan 6:1, 2) Di e manera ei bo ta evita di adopta un actitud rencoroso y vengativo pa cu nan. Corda, nada malo cu un mayor por a haci aparentemente, hamas lo por hustifica mal echo di bo parti. Pues, laga cosnan den man di Yehova. (Romanonan 12:17-21) E ta “stima husticia” y E ta cla pa proteha su yiunan. (Salmo 37:28; Exodo 22:22-24) Segun cu bo ta sigui mustra e debido respet pa bo mayornan, purba cultiva e fruta di Dios su spirito—y riba tur cos e fruta di amor.—Galationan 5:22, 23.
Bo Por Tin Exito
No tin duda, falta di amor di un mayor por haci hopi dolo. Pero fayo di mayornan no tin nodi determina ki clase di persona abo lo bira. Bo mes por scohe un resultado felis y exitoso pa bo mes door di aplica den bo bida e principionan di Bijbel menciona anteriormente.
William, menciona anteriormente, ta un sirbido di tempo completo na un oficina di sucursal di Testigonan di Yehova. E ta bisa: “Yehova a duna nos hopi herment pa yuda nos trata cu e situacionnan tragico aki. Ta un gran honor cu nos tin un Tata celestial asina amoroso y bondadoso!” Su ruman mohe, Joan, ta un minister pionero di tempo completo, y ta sirbi caminda e necesidad pa predicado ta mas grandi. “Segun cu nos tawata crece, nos a mira e distincion cla ‘entre un cu ta sirbi Dios y un cu no ta sirbie’”, e ta bisa. (Malakias 3:18) “Nos experencia a duna nos un determinacion fuerte pa lucha pa e berdad y hacie di nos mes.”
Bo tambe por tin exito. Bijbel ta bisa: “Esnan cu sembra cu awa na wowo lo cosecha cu grito di alegria.” (Salmo 126:5) Con nos por aplica e texto aki? Wel, si bo ta traha duro pa aplica e principionan corecto bou di condicionnan dificil, cu tempo bo lagrimanan lo ser remplasa door di goso segun cu bo ta experencia Dios su bendicion.
Pesei, sigui haci esfuerso pa hala mas serca Yehova Dios. (Hebreonan 6:10; 11:6) Asta si bo a pasa den añanan di ansiedad, frustracion y remordimento, tiki tiki e sintimentonan aki lo kita y nan lo ser remplasa door di “e pas di Dios, cu ta surpasa tur comprendemento.”—Filipensenan 4:6, 7.
[Nota]
a A cambia algun di e nombernan.
[Cuadro na pagina 21]
Bo Ta Sinti . . .
• Cu bo tin masha poco balor?
• Cu no ta safe ni sabi pa confia otro hende?
• Cu bo mester di consuelo continuo?
• Cu bo no por controla bo rabia of yaluci?
Si bo contesta riba e preguntanan aki ta si, papia e asunto mas pronto posibel cu un mayor, anciano of un amigo cristian maduro cu bo por confia.
[Plachinan na pagina 22]
Dal pasonan positivo pa deal cu bo sintimentonan y vence nan