Fortalece pa Enfrenta Pruebanan Nos Dilanti
Manera Edward Michalec A Relat’e
E shérif di Wharton, Texas, Merca, tabata furioso. Hibando mi prizon pa di cuater biaha, el a grita: “Di con bo no ta cumpli cu ordunan?”
“Mi tin tur derecho di haci esaki,” mi a contestá impulsivamente. Esaki a pone e shérif rabia mas ainda, anto el a cuminsá batí mi cu klop. Otro agentenan a uni cuné i a dal mi cu e cabo di nan pistol.
ESEI a sosodé casi 60 aña pasá. Ora mi wak bek, mi por mira cu Jehova Dios a usa situacionnan asina pa entrená mi pa enfrentá e desafio di ta un dje único dos Testigonan di Jehova na Bolivia, un pais suramericano dje tamaño di Francia. Mi experencia kisas lo yudá bo wak con Jehova por hací bo fuerte ora bo ta enfrentá vários prueba.
Aya na 1936, miéntras mi tabata trahando den un lugá di drecha radio na Boling, Texas, mi a tende un transmision di un discurso di Joseph F. Rutherford, presidente dje Sociedad Watch Tower e tempu ei. Su discurso a bai tocante e bendicionnan cu e Reino di Dios lo trece pa humanidad obediente. Esei a atraé mi mashá. (Mateo 6:9, 10; Revelacion 21:3, 4) Mas despues mi a haña algun buki skirbí dor di Rutherford den nos biblioteca personal i a cuminsá lesa nan.
Mi madrasa a alarmá dor di mi interes den loke el a yama “tur e bukinan religioso bieu ei.” El a sconde nan i a menasá di kima nan. Ora mi a skirbi Sociedad Watch Tower pa haña abonament riba E Toren di Vigilancia i The Golden Age, un nomber anterior pa Spierta!, Sociedad a pidi William Harper, dje Congregacion Wharton recien establecí, pa bishitá mi. Pronto, nos tur, ami, mi madrasa, mi ruman homber i mi mitar ruman homber mas chikitu tabata studiando Bijbel cu Ruman Harper. No a tarda mashá cu nos tur a simbolisá nos dedicacion na Jehova mediante bautismo bou di awa.
Na 1938, Shield Toutjian, un representante biahero di Sociedad, a bishitá nos cas na Boling i a duna un discurso bíblico. Nos sala di cas tabata yen-yen di hende—tabatin asta hende pará den e portanan cu ta bai n’e otro cuartonan. Ruman Toutjian a papia tocante e awante di profeta Jeremías den predicá na e pueblo den su dia apesar di nan oposicion. (Jeremías 1:19; 6:10; 15:15, 20; 20:8) Mediante discursonan asina, Jehova tabata fortaleciendo nos pa pruebanan cu nos lo a bai enfrentá.
Un Decision i Su Consecuencianan
Pronto mi a realisá cu mi mester a tuma un decision. Anteriormente, mi a sigui un estudio den administracion di negoshi i a busca pa logra prominencia den e mundu di negoshi. Mi tabatin un negoshi den bende i drecha radio i a traha pa un compania di telefon, instalando liñanan di telefon. Pero awor mi a cuminsá comprendé cu berdadero éxito den bida ta nificá agradá nos Creador, Jehova Dios. Por lo tantu mi a cera mi negoshi i a drecha un caravan. Pa 1 di januari, 1939, mi a uni cu un grupo di pionero, ministernan di tempu completo, cerca dje pueblito Three Rivers, den e Municipio Karnes, Texas.
Na September 1939, Guera Mundial II a estayá na Europa. Opositornan a probechá dje situacion pa calumniá Testigonan di Jehova. Nan a pretendé cu nos tabata rebeldenan cu a apoyá e enemigu of cu nos tabata spion pa e aliansa militar entre Alemania, Italia i Hapon. Hopi hende a kere e acusacionnan falsu ei i a cuminsá causa problema pa nos. Durante principio di añanan ’40, mi a ser encarcelá nuebe of dies biaha, incluyendo esun mencioná anteriormente ora e shérif i su agentenan policial a batí mi severamente. Mi mester a haña atencion médico despues di esei.
Por cierto, e mésun shérif aki despues a ofrecé pa keda sin persiguí un homber cu a ser acusá di hunga wega di placa ilegal a cambio di un fabor—e homber, un trahador grueso dje campo di petroli, mester a batí mi. P’esei, un dia ora mi tabata ofreciendo revista riba caya, e homber a atacá mi cu un cadena! Algun agente policial a aparecé, pero en bes di arest’é, nan a cera ami! Mas despues, e agresor a contá mi pa ki motibu el a atacá mi sin cu mi a provok’é i a pidi disculpa.
Lesnan cu Mi A Siña for di Pruebanan
Enfrentando pruebanan asina eigenlijk a fortalecé mi fe den Dios. Pa cuminsá, mi no ta corda e dolor ora nan tabata batí mi, pero sí mi ta corda e serenidad i e pas cu mi a sinti despues. (Echonan 5:40-42) Asina ei mi a siña haci manera apostel Pablo a exhortá: “Hubilá miéntras cu nos ta den tribulacionnan, ya cu nos sa cu tribulacion ta producí awante.” (Romanonan 5:3) Despues, ora mi tabata corda riba e batínan cu mi a haña, esei a hací mi determiná pa, cu Jehova su yudansa, nunca permití ningun dje agentenan di Satanas stop mi di duna testimonio.
Ademas, mi a siña un otro les balioso. Mi comentario sin tacto, “Mi tin tur derecho di haci esaki,” a provocá e shérif. Mas despues, el a bolbe confrontá mi, e biaha aki pa motibu cu Testigonan no ta enbolbé nan mes den guera. (Isaías 2:4) Tratando di provocá mi, el a puntra: “Si bo ser yamá pa sirbi bo patria, lo bo bai?”
Pa awor ya mi a siña mi les tocante tacto caba, anto mi a contestá: “Si mi tabata sigur cu esei tabata Jehova su boluntad, sigur cu sí.” E contesta ei a baha su rabia, i nada mas a sosodé.
Entrenamentu p’e Carera di Mi Bida
Un punto sobresaliente den mi bida tabata asistí n’e di tres klas dje Scol Bíblico di Galad di Watchtower, na 1944. E scol aki ta ofrecé un curso di entrenamentu di cincu luna pa trabou di misionero. Promé cu mi a asistí n’e scol aki, mi tabatin un fobia pa papia dilanti un auditorio. Loke berdaderamente a yudá mi tabata cu mi mester a duna discurso regularmente dilanti rond di shen studiante, hopi bes pafó den un teater na aire liber. Nos instructor di oratorio, Maxwell Friend, tabata interumpí i grita: “Ruman Michalec, mi no por tendé bo!” Asina ei mi a bin realisá cu eigenlijk mi tabatin un bos basta poderoso.
Despues cu Nathan H. Knorr, presidente dje scol e tempu ei, a anunciá cu mi asignacion di misionero tabata Bolivia, mi ta corda cu el a amonestá mi: “Lo bo haña hopi hende humilde ei. Sea amoroso, tene pacenshi i mustra consideracion cu nan.” Pa motibu cu Guera Mundial II tabata andando ainda, nos mester a warda pa un tempu promé cu sali pa nos asignacion. Finalmente, dia 25 di october, 1945, ami cu Harold Morris—un compañero di klas—a yega na Aeropuerto El Alto, djis pafó di La Paz, e ciudad capital di Bolivia. Dje manera ei nos a bira e único dos Testigonan den e di tres pais mas grandi di Sur América.
Un bus a hiba nos for dje aeropuerto, cu tabata 4.100 meter riba nivel di laman, p’e ciudad capital, La Paz, cu ta extendé over dje flur i e bandanan di un cañon grandi. Tabata difícil pa ahustá na biba na un altura hopi mas cu 3 kilometer riba nivel di laman.
Un Comienso Chikitu i Turbulento
Nos a cuminsá unbes cu bishitá hende di cas pa cas. Nan tabata amabel i tabatin pacenshi cu nos segun cu nos a lucha cu nos tiki spañó. Pronto nos cada un tabata conduciendo entre 18 pa 20 studio di Bijbel tur siman. Seis luna despues, dia 16 di april, 1946, un grupito felis a reuní cu nos pa e celebracion anual dje morto di Cristo. Poco tempu despues, cuater graduado mas di Galad a yega, incluyendo Elizabeth Hollins, kende despues a bira mi esposa.
Pronto ami cu Ruman Morris a cuminsá bishitá otro stadnan, incluyendo Cochabamba i Oruro, e tempu ei e di dos i di tres stad mas grandi di Bolivia. Ora mi a informá Ruman Knorr di e interes cu nos a haña i e literatura bíblico cu nos a laga, el a sugerí pa nos bishitá e stadnan aki mas of ménos cada tres luna, pa yuda esnan cu a mustra interes. Hopi dje hendenan amical i hospitalario aki despues a bira Testigo di Jehova.
Ya cu Guera Mundial II a terminá apénas e aña promé, Bolivia tabata pasando dor di disturbio político. Rivalidad político i miedu pa nazismo bolbe lanta cabes den Sur América a hiba na demostracionnan explosivo riba caya i asesinatonan. Durante zomer di 1946, nan a mata e presidente dje pais, anto a cologá su curpa na un palu di lus dilanti e palacio presidencial. Tin biaha violencia a hacié imposibel pa hende sali mes for di nan cas.
Un dia, ora Elizabeth tabata pasando riba e plasa principal den un bus, el a mira tres hóben cologá na staca. Hororisá, el a dal un gritu chikitu. Un señora pasahero a bisa: “Si bo no ta gusta loke bo ta wak, kita cara.” Sucesonan asina a hinca den nos cu nos tin cu confia plenamente riba Jehova.
Sin embargo, meimei dje turbulencia, berdad di Bijbel tabata sacando rais den curasonnan humilde. Na september 1946, a establecé un oficina di sucursal na La Paz, i ami a ser nombrá como superintendente di sucursal. Un apartamento di huur den cua e oficina tabata, a sirbi tambe como cas di misionero. Algun luna despues, ora e promé congregacion na Bolivia a ser formá, e mésun apartamento aki a sirbi como nos lugá di reunion.
Na 1946 tambe nos a cuminsá tene discursonan público. Pa e promé discurso a obtené e sala dje Biblioteca Municipal den centro di La Paz. Un homber yugoslavo amical cu tabata studiando cu nos a paga pa pone un anuncio den e corant local pa anunciá e discurso. E sala tabata basta yen. Ya cu ainda mi tabata luchando cu mi spañó, mi tabata hopi nervioso pa duna e discurso ei. Pero cu Jehova su yudansa e reunion tabata un éxito. Esaki a resultá di ta e promé di un seri di cuater discurso cu nos a tene den e sala.
Na 1947 nos a ricibí seis misionero mas di Galad, i un cuater mas na 1948. E casnan cu nos por a huur tabatin masha poco comodidadnan moderno. Ademas di pega na nos programa ocupá di misionero, cu tempu nos, e misioneronan dje promé klasnan di Galad, mester a busca trabou ‘part-time’ pa haña placa pa reemplasá nos pañanan gastá. Bayendo di un stad pa otro tambe tabata un desafio. Hopi bes, mi a biaha over di camindanan friu meimei dje cerunan sintá patras den un truck habrí. Pero Jehova a sigui duna nos animacion fortificante mediante su organisacion.
Na mart 1949, Ruman Knorr i su secretario, Milton Henschel, a bini for di New York i a bishitá nos tres casnan di misionero, na La Paz, Cochabamba i Oruro. Ki animador tabata pa tende di e aumentonan magnífico den hopi pais i dje construccion dje Cas di Betel nobo i dje facilidadnan di imprenta n’e sede mundial di Testigonan di Jehova na Brooklyn! Ruman Knorr a sugerí pa nos tin nos cas i Salon di Reino den un sitio mas central den La Paz. El a bisa nos tambe cu lo a manda mas misionero ainda.
Mas despues, na 1949, nos tabatin nos promé asamblea di circuito, den e stad di Oruro. Tabata un animacion pa hopi di nos rumannan cristian nobo pa topa un e otro pa promé biaha. P’e tempu ei, Bolivia a alcansá un máximo di 48 proclamador di Reino i tabatin tres congregacion.
Mi Fiel Compañera
Como resultado di compartí añanan di sirbishi di misionero huntu, ami cu Elizabeth a yega na conocé i stima otro. Finalmente, na 1953, nos a casa. El a cuminsá den e ministerio di pionero na januari 1939, mescos cu ami. Traha pionero den e tempunan ayá tabata difícil pa e tambe. Debí na su actividad di predicá intrépido, e tambe a ser encarcelá, i nan a pon’é pasa dor di cayanan manera un simpel criminal.
Elizabeth ta admití cu e tabatin miedu ora el a tuma parti na marchanan di informacion i a carga e posternan na curpa cu tabata bisa: “Religion Ta un Trampa i un Engaño.” Pero el a haci loke Jehova su organisacion a instruí nos pa haci n’e tempu ei. Manera el a bisa, el a hacié pa Jehova. E experencianan ei a fortalec’é pa e pruebanan cu el a wanta durante e promé añanan ei na Bolivia.
Diferente Asignacionnan
Pa un par di aña despues cu nos a casa, nos a pasa hopi di nos tempu den e trabou biahero. Nos a bishitá no solamente e cuater congregacionnan na Bolivia, sino tambe tur e gruponan isolá di personanan interesá como tambe cada pueblo cu tabatin un poblacion di mas cu 4.000. Nos propósito tabata pa localisá i cultivá cualkier interes den berdad di Bijbel entre e hendenan bibando den e lugánan ei. Tabata emocionante pa mira cu pa meimei di añanan ’60, tabatin congregacionnan den casi tur e pueblitonan cu nos a bishitá rond di dies aña promé.
Miéntras tantu, mi tabata hañando problemanan di salú cu tabata birando pió dor dje gran altitud di La Paz. Pues na 1957 un otro ruman homber a tuma over e responsabilidad di supervisá e sucursal, i ami cu Elizabeth a ser asigná na e cas di misionero na Cochabamba, un stad den un vaye na un altitud mas abou. Na nos promé reunion, tabatin algun misionero presente, pero ni un boliviano nativo. Pa ora nos a laga Cochabamba 15 aña despues, na 1972, tabatin dos congregacion. Awor tin 35 congregacion den e vaye di Cochabamba, cu mas di 2.600 proclamador di Reino!
Na 1972 nos a ser trasladá pa Santa Cruz den e parti mas abou i tropical. Ainda nos ta biba aki den un par di kamber riba un Salon di Reino. Ora nos a yega, Santa Cruz tambe tabatin dos congregacion, pero awor tin mas cu 45, cu mas di 3.600 publicador participando den e ministerio cristian.
Esta contentu nos ta cu nos a permanecé den nos asignacion di misionero e mas cu 50 añanan aki pa mira e recogementu di rond di 12.300 di Jehova su pueblo den e pais aki! Berdaderamente tabata un placer pa nos sirbi e personanan kerí aki.
Un Bida Felis di Sirbi Otronan
Promé cu mi a sali pa mi asignacion di misionero, e consehero legal di Sociedad Watch Tower, Hayden C. Covington, un co-ciudadano di Texas, a bisa: “Ed, na Texas nos tabatin hopi espacio pa move. Pero den un cas di misionero, boso lo ta pertá riba otro. Esei lo nificá haci cambio.” E tabatin razon. Biba cerá den cuartonan pertá cu otronan ta un desafio, pero e ta solamente unu dje hopinan cu un misionero cristian ta enfrentá.
Pues, si bo mester pensa di muda bai for di cas pa sirbi Jehova den un otro área, corda cu e bida di un berdadero siguidor di Cristo ta unu di sirbi otronan. (Mateo 20:28) P’esei, un misionero mester prepará su mes mentalmente pa aceptá un bida di abnegacion. Algun por kere cu nan lo ricibí prominencia. Kisas nan lo haña esei—ora nan yama amigu i parientenan na cas ayó. Pero esei ta disparcé ora bo yega den e pueblo chikitu of un becindario pober di stad cu lo ta bo asignacion. Kico mi conseho ta?
Ora bo hañá bo cu dificultad, manera problemanan di salú, sintimentu di ta isolá for di bo famia, of kisas dificultad pa bai bon cu bo rumannan cristian den un asignacion, aceptá tur esaki como parti di bo entrenamentu. Si bo haci esei, cu tempu lo bo ser recompensá, manera apostel Pedro a skirbi: “Despues cu boso a sufri un poco tempu, e Dios di tur bondad inmerecí . . . mes lo terminá boso entrenamentu, lo e haci boso firme, lo e haci boso fuerte.”—1 Pedro 5:10.
Edward Michalec a fayecé dia 7 di juli, 1996, ora tabata finalisando e artículo aki pa ser publicá.
[Plachi na página 19]
Na Bolivia na 1947
[Plachi na página 20, 21]
Hopi bes lesnan di oratorio a ser tené pafó, manera e potret mas despues aki dje amfiteater na Galad ta mustra
[Plachi na página 23]
Cu mi casá