BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g99 8/8 pág. 5-8
  • En Busca di Hende Su Destino

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • En Busca di Hende Su Destino
  • Spièrta!—1999
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • E Antiguo Raisnan di Creencia den Destino
  • Creencia den Destino den Antiguo Egipto
  • Grecia i Roma
  • Debatenan “Cristian” Tocante Destino
  • Hende na Tur Parti Ta Kere Aden
  • Ta Destino of Puru Casualidad?
    Spièrta!—1999
  • Bijbel Ta Siña Nos pa Kere den Destino?
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1996
  • Nos Futuro Ta Predestiná?
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1998
  • Tin un Tempu pa Tur Kos
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—2009
Mas Artíkulo
Spièrta!—1999
g99 8/8 pág. 5-8

En Busca di Hende Su Destino

DI CON casi tur caminda hende ta kere den destino? Atrabes di siglonan, hende a busca pa descubrí e misterionan di bida i pa haña un propósito pa cosnan cu tabata sosodé. E historiadó Helmer Ringgren ta splica: “Ta di esei e conceptonan ‘dios,’ ‘destino’ i ‘casualidad’ a surgi, dependiendo di si hende a atribuí e sucesonan na e poder di un persona, na un forsa impersonal of na ningun forsa ordenador.” Historia ta contené un abundancia di creencia, leyenda i mito relacioná cu destino.

Jean Bottéro, un experto riba e civilisacion di antiguo Asiria i Babilonia, ta bisa: “Tur aspecto di nos cultura ta formá pa gran parti dor dje civilisacion di Mesopotamia.” E ta agregá cu ta den antiguo Mesopotamia, esta Babilonia, nos ta haña “hende su promé-promé reaccion i reflehonan perceptibel riba cos sobrenatural, e structura religioso mas bieu cu hende a identificá.” Aki tambe ta caminda nos ta haña e orígennan di kerementu den destino.

E Antiguo Raisnan di Creencia den Destino

Meimei dje ruinanan antiguo di Mesopotamia, caminda awe ta Irak, arkeólogonan a descubrí algun dje skirbimentunan mas bieu cu hende a yega di haña. Miles di tabla riba cua hende a skirbi den spijkerschrift ta duna nos un bon cuadro di bida den e antiguo civilisacionnan di Sumer i Akkad i den e famoso stad di Babilonia. Segun arkeólogo Samuel N. Kramer, e sumerionan “tabata masha preocupá mes cu e problema di sufrimentu humano, foral relacioná cu su causanan un tiki misterioso.” Den nan búskeda pa haña contesta, nan a bini riba e idea di destino.

Den su buki Babylon, e arkeólogo Joan Oates ta bisa cu “cada babilonio tabatin su mes dios of diosa personal.” E babilonionan tabata kere cu diosnan “a dicidí e destino di henter humanidad, tantu individual como colectivamente.” Segun Kramer, e sumerionan a kere cu “e diosnan cu a controlá e cósmos a planea i instituí maldad, falsedad i violencia como un parti básico di civilisacion.” Tur caminda hende a kere den destino i tabatin un respet profundo p’e.

E babilonionan a kere cu, pa medio di divinacion, esta “un técnica di comunicá cu e diosnan,” tabata posibel pa haña sa kico tabata e plan dje diosnan. Divinacion a encerá trata na pronosticá e futuro dor di observá, decifrá i interpretá cos i sucesonan. E maneranan típico tabata di examiná soño, shirishiri i comportacion di bestia. (Compará cu Ezekiel 21:21; Daniel 2:1-4.) Riba tabla di klei nan tabata registrá sucesonan inesperá of fuera di normal cu segun nan a revelá e futuro.

Segun Édouard Dhorme, un erudito frances riba civilisacion antiguo, “con leu cu nos bai bek den historia di Mesopotamia, nos ta contra cu e miradó di destino i e idea di divinacion.” Divinacion tabata un parti integral di bida. Sí, profesor Bottéro ta bisa cu “por a considerá tur cos como un posibel obheto pa examiná i pa usa den divinacion . . . Nan a tuma e universo material completo como evidencia for di cua, den un manera of otro, por a conocé e futuro despues di a studi’é cuidadosamente.” E mesopotamionan a considerá astrologia como un medio pa pronosticá futuro, i p’esei a practik’é cu fervor.—Compará cu Isaías 47:13.

Ademas di esei, babilonionan a usa dou of tiramentu di lot den divinacion. Den su buki Randomness (Suerte), Deborah Bennett ta splica cu nan a usa esakinan pa “eliminá e posibilidad di manipulacion humano i pa asina duna e diosnan un canal bisto mediante cua nan por a expresá nan boluntad divino.” Sin embargo, nan no a considerá decision dje diosnan como incambiabel. Nan por a apelá na e diosnan pa kita e cos malu destiná pa nan.

Creencia den Destino den Antiguo Egipto

Den siglo 15 P.E.C., Babilonia i Egipto tabatin contacto extenso cu otro. Entre e intercambio di cultura cu a surgi, tabatin prácticanan religioso relacioná cu destino. Di con e egipcionan a aceptá creencia den destino? Segun John R. Baines, profesor dje Universidad di Oxford i un experto den cultura di antiguo Egipto: “Gran parti dje religion [egipcio] tabatin di haber cu intentonan pa comprendé sucesonan impredicibel i desafortuná, i reaccioná riba nan.”

Entre e hopi diosnan egipcio, Isis tabata esun describí como “la doña di bida, esun cu a goberná destino.” E egipcionan a practicá divinacion i astrologia tambe. (Compará cu Isaías 19:3.) Un historiadó ta bisa: “No tabatin límite na loke nan a pensa pa puntra e diosnan.” Sin embargo, Egipto no tabata e único civilisacion cu a tuma cos over for di Babilonia.

Grecia i Roma

Ora ta trata di asuntunan religioso, “Grecia di antigwedad no a scapa for dje influencia trasedental pero intenso di Babilonia,” segun Jean Bottéro. Profesor Peter Green ta splica di con creencia den destino tabata asina popular na Grecia: “Den un mundu insigur, den cua hende tabata cada bes ménos dispuesto pa tuma responsabilidad pa nan mes decisionnan, i cu hopi biaha tabata ègt sinti nan manera puru marioneta, hibá di un punta pa otro dor di loke Destino a imponé, siendo inscudriñabel i inflexibel, [destino determiná dor dje diosnan] tabata un manera pa e individuo haña un bista di su futuro. Cu yudansa di abilidad i perspicacia special, por a pronosticá loke Destino a dicta pa sosodé. Kisas esei no tabata loke un hende kier a tende; pero por lo ménos e tabata spiertá pa e por ta prepará.”

Kerementu den destino a duna hende siguransa di loke ta bai sosodé den futuro. Pero el a sirbi propósitonan malbado tambe. E idea di destino a contribuí na controlá e masanan, i p’esei, segun e historiadó F. H. Sandbach, “e creencia cu mundu tabata completamente bou di control di Providencia a atraé e clase cu a goberná e pueblo.”

Di con? Profesor Green ta splica cu e creencia aki “tabata un hustificacion automático, tantu moral, teológico i lingwístico, pa e órden social i político establecí: e tabata e instrumento mas poderoso i mas sutil cu e clase gobernante griego a yega di inventá pa haci sigur cu nan lo a keda na poder. E simpel echo cu algu ta sosodé a nificá cu e tabata destiná pa sosodé; i ya cu ta Providencia a pone naturalesa ser bon pa humanidad, loke tabata predestiná no por tabata otro sino pa bon di tur.” En realidad, el a sirbi “pa hustificá egoismo cruel.”

For di literatura griego ta bira bisto cu creencia den destino tabata algu generalmente aceptá. Algun dje estilonan literario antiguo tabata épica, leyenda i tragedia, i destino a hunga un papel clave den nan. Den mitologia griego, destino di hende tabata representá pa tres diosa yamá Moirai. Cloto tabata e hiladó dje hilu di bida, Lakésis a determiná con largu bida lo ta i Átropo tabata corta e bida ora e tempu asigná a yega. E romanonan tambe tabatin un trinidad di dios asina cu nan a yama Parca.

E romano i griegonan tabata ansioso pa sa cua tabata nan supuesto destino. P’esei nan a tuma astrologia i divinacion over for di Babilonia i a sigui desaroy’é. E romanonan a yama e sucesonan usá pa pronosticá futuro portenta, esta señalnan. E mensahenan cu e señalnan aki tabata duna, tabata yama omina. Pa siglo 3 P.E.C., astrologia a bira popular na Grecia, i na 62 P.E.C., a aparecé e promé horoscop griego conocí. E griegonan tabata asina interesá den astrologia cu, segun profesor Gilbert Murray, astrologia “a influenciá e mente dje griego mescos cu un malesa nobo ta influenciá un pueblo riba un isla remoto.”

Den un intento pa conocé e futuro, e griego i romanonan a haci uso extenso di medionan spiritista. Supuestamente, e diosnan tabata comunicá cu hende mediante e medionan aki. (Compará cu Echonan 16:16-19.) Ki efecto e creencianan aki tabatin? Filósofo Bertrand Russell a bisa: “Miedu a reemplasá speransa; e propósito di bida tabata pa scapa di cos malu, en bes di purba logra algu constructivo.” Temanan similar a bira tópico di controversia den cristiandad.

Debatenan “Cristian” Tocante Destino

E cristiannan di promé siglo a biba den un cultura hopi influenciá dor di ideanan griego i romano tocante destino. Por ehempel, e asina yamá Tatanan di Iglesia, a usa e obranan di filósofonan griego, manera Aristóteles i Plato, masha hopi como nan fuente. Un problema cu nan a trata na resolvé tabata esaki: Con bo por splica cu un Dios todopoderoso cu sa tur cos, “Esun cu ta declará desde e principio e final,” ta a la bes un Dios di amor? (Isaías 46:10; 1 Juan 4:8) Segun nan, si Dios tabata conocé e final for di principio, anto sigur e tabata sa di antemano cu hende lo a bai cai den picá i ki consecuencianan desastroso esei lo a trece cuné.

Orígenes, un dje escritornan cristian di siglo 3 mas activo, tabata di opinion cu un dje elementonan importante pa tene na mente tabata e concepto di boluntad liber. El a skirbi: “En realidad, tin masha hopi texto den e Scritura cu ta mustra masha cla mes cu ta existí boluntad liber.”

Orígenes a bisa cu atribuí e responsabilidad pa nos actonan na un of otro forsa exterior “no ta cuadra ni cu berdad ni cu razonabilidad, sino ta e declaracion di esun cu kier destruí e concepto di boluntad liber.” Orígenes su punto tabata cu e echo cu Dios por sa di antemano den ki órden cosnan ta bai sosodé, no kier men cu e ta causa e cosnan ei ni cu e ta determiná cu nan tin cu sosodé. Sin embargo, no ta tur hende tabata di acuerdo cuné.

Agustin (354-430 E.C.), un Tata di Iglesia cu hopi influencia, a complicá e asuntu dor di kita e papel cu boluntad liber ta hunga den sucesonan. Agustin a duna predestinacion su base teológico den cristiandad. Su obranan skirbí, foral De libero arbitrio (Tocante Boluntad Liber), tabata central den discusionnan den Edad Medio. Finalmente e debate a alcansá un culminacion durante Reformacion, ora cu cristiandad a hañ’é masha dividí riba e asuntu di predestinacion.a

Hende na Tur Parti Ta Kere Aden

Pero di ningun manera ideanan tocante destino no ta limitá na paisnan den Occidente. Algu cu ta mustra cu moslimnan ta kere den destino ta cu hopi di nan ta bisa “mektoub” (“ta pará skirbí”), ora nan haña nan cu desaster. Ta cierto cu hopi religion oriental ta enfatisá e papel dje persona den su propio destino, pero tog nan tin elementonan di predestinacion den nan siñansanan.

Por ehempel, den hinduismo i budismo, karma ta e destino cu ta resultá for di bo actonan den un bida anterior i for di cua bo no por scapa. Na China, e skirbimentunan mas bieu cu nan a descubrí tabata esnan riba casca di morcoi, usá den miramentu di destino. Creencia den destino a forma parti tambe dje creencianan di indjannan dje continente di América. Por ehempel, e aztecanan a inventá kalender pa mustra personanan individual nan destino. Na Africa tambe creencia den predestinacion ta comun.

Si mira bon, e aceptacion general dje concepto di destino ta mustra cu hende tin un necesidad fundamental pa kere den un poder superior. Den su buki Man’s Religions, John B. Noss ta reconocé: “Den un manera of otro, tur religion ta bisa cu hende no ta, i no por para su so. Su bida ta relacioná cu i asta ta dependé di podernan den Naturalesa i Sociedad fuera di dje mes. Hende sa, sea e ta bon conciente di dje of no, cu e no ta un centro independiente di forsa capas pa para apart for di mundu.”

Ademas di tin e necesidad di kere den Dios, nos tin un necesidad fundamental tambe pa comprendé loke ta sosodé rond di nos. Pero tin un diferencia den reconocé e existencia di un Creador todopoderoso, i kere cu e ta determiná un destino incambiabel pa nos. Ki papel precis nos ta hunga den forma nos destino? Ki papel Dios ta hunga den esaki?

[Nota]

a Mira nos revista acompañante, E Toren di Vigilancia, di 15 di februari 1995, página 3-4.

[Plachi na página 5]

Un kalender astrológico di Babilonia, aña 1000 P.E.C.

[Rekonosementu]

Musée du Louvre, Paris

[Plachi na página 7]

E griego i romanonan a kere cu tres diosa a determiná hende su destino

[Rekonosementu]

Musée du Louvre, Paris

[Plachi na página 7]

Isis di Egipto, “esun cu a goberná destino”

[Rekonosementu]

Musée du Louvre, Paris

[Plachi na página 8]

E skirbimentunan chines mas antiguo riba casca di morcoi, tabata usá den miramentu di destino

[Rekonosementu]

Instituto pa Historia i Filologia, Academia Sinica, Taipei

[Plachi na página 8]

Riba e caha perso aki tin signonan dje zodiac

[Rekonosementu]

Potret sacá pa cortesia di Museo Británico

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí