Ia Mwomwen Mour me Komw Men Noumw Seri kan en Lalaudla oh Ahneki?
KOMW kin wiahki noumw seri kan duwehte sohso pweilaud ehu? (Melkahka 127:3) De komw kin kilangwong kekeirada irail nin duwen katoutou en mwohni ehu me sohte kak pweida? Apwaliada seri kan sohte kin wahdo mwohni, ahpw pahpa oh nohno kin doadoahngkihla mwohni apwalih irail lau re kak pein kamour pein irail. Duwehte omw kin anahne pilahn mwahu pwehn kak apwalki ehu sohso, e pil duwehte pahpa oh nohno ara anahne pilahn mwahu pwehn kak apwalih neirail seri kan.
Pahpa oh nohno nsenoh kan kin men mour en neirail seri kan en mwahu sangete nin tepio. Mendahki soahng suwed oh inenen kansensuwed kan me kin wiawi nan sampah wet, pahpa oh nohno kan kak wia soahng tohto pwehn pere neirail seri kan. Tehk irair en Werner oh Eva, me pwarada nan artikel en mwowe.a
Ni Ahnsou Me Pahpa Oh Nohno Kan Kin Uhdahn Nseno
Werner ripohtki me ah pahpa oh nohno sohte kin mweidohng mehkan en pein wiawi, ahpw kin kasalehda ara nsenohki mehlel dahme kin wiawi nan sukuhl. E koasoia: “I uhdahn kin kalahnganki iren sawas kan me re kihong ie, oh I pehm me re nsenohkin ie oh kin utung ie. Nin duwen pahpa oh nohno kan, ara peneu me kehlail, ahpw I ese me re wia kompoakepahi mehlel kan.” Oh ni ahnsou me Eva inenen nsensuwedkihla ah sukuhl me kahrehong en pwunod oh sohte kak meir, ah pahpa oh nohno, Francisco oh Inez, pil kin doadoahngkihla ahnsou laud koasoakoasoiong ih oh sewese ih en pwurehng toupahrekla ni pali en madamadau oh ngehn.
Iaduwen Francisco oh Inez rapahki en pere neira seri kan oh kaunopadahng ira mouren aramas laud? Eri, sangete ni ahnsou me seri ko pwelel, pahpa oh nohno limpoak wet kin ahnsou koaros koasoanehong seri ko en iang ira nan ara wiewia kan en ehuehu rahn. Francisco oh Inez sohte kin werekiongte kompoakepara laud kan, ahpw ira kin kahre seri kan wasa kan koaros me re kohla ie. Nin duwen pahpa oh nohno limpoak kan, re kin pil kihong neira pwutak oh serepein kaweid me konehng. Inez koasoia: “Se padahkiohng ira iaduwen ren apwalih nan ihmw, en kasohtik, oh en apwali pein ara likou kan. Oh se sewese emenemen ira en pilada ehu doadoahk oh en katoupahrekih ara pwukoa kan ong mehkan en palingehn.”
Ia uwen eh kesempwal en esehla noumw seri kan oh kihong irail kaweid! Kitail en kasawih wasa siluh me komw kak wia met: (1) Sewese noumw seri kan en pilada ehu doadoahk en mwohni me konehng; (2) kaunopada irail en kak powehdi kapwunod kan nan sukuhl oh nan wasahn doadoahk; (3) kasalehong irail iaduwen re kak kaitarala arail anahn en pali ngehn kan.
Sewese Irail Pilada Doadoahk Me Konehng
Pwehki en emen doadoahk en mwohni sohte ihte kin kamwekidih ah irair en mwohni ahpw pil kin kihsang pali laud en ah ahnsou, kaweid mwahu en pahpa oh nohno kin oarepene tetehk dahme emenemen seri kin perenki oh arail koahiek. Pwehki sohte aramas pwerisek kin men wia katoutou ehu ong mehteikan, pahpa oh nohno kan anahne medemedewe ni keneinei iaduwen neirail serio kak kaunopada pwehn kamourih pein ih oh ehu peneinei. Noumw pwutak de serepein anahne sukuhlkihdi ehu doadoahk en mwohni pwehn kamourih? Nin duwen pahpa de nohno men me uhdahn kin nseno, nantiong sewese noumw seri en kekeirada soahngen irair me duwehte ineng en doadoahk pwerisek, men sukuhlkihdi mehkan, oh koahiek en miniminiong mehteikan.
Tehk Nicole. E koasoia: “Ahi pahpa oh nohno kin kahre ie en iang irail doadoahk nan ara pisines en kamwakel. Re kaweidiki me I en kihda ekis persent en mwohni me I kadoahkehda ong pweinen dipwisoun nan ihmw oh I en nainekihla luhwen mwohni pwehn pwainki dahme I mwahuki de I en nekidala nan pangk. Met kihong ie pepehm en ahneki pwukoa me uhdahn katapan mwuhr nan ahi mour.”
Mahsan en Koht, Paipel, sohte kin oaretikihda soahngen doadoahk en mwohni dah me emen en pilada wia. Ahpw mie kaweid mwahu kan me e kin ketikihda. Karasepe ehu, wahnpoaron Pohl mahsanih: “Mehmen me sohte men doadoahk, a en dehr iang tungoal.” Ni ah ntingwohng Kristian kan nan Deselonika, e pil mahsanih: “Se koasoia met pwehki at rong me dene mie aramas ekei nanpwungamwail me kin mwomwohd mwahl, me sohte kin wia mehkot, ahpw kin kedirepwe en aramas teikan ar doadoahk. Eri, ni mwaren atail Kaun Sises Krais se koasoanediong aramas pwukat oh kangoangoangehkin irail: re en weweidki mour pwung oh doadoahk pwe re en kak pein koadoakihada ar mour.”—2 Deselonika 3:10-12.
Ahpw, kaidehn ihte mouren iei en alehda doadoahk ehu oh koadoahkehda mwohni. Kedekedeo, irail ko me nohn nannanti nan mour pahn nsensuwedla oh pahn diarada me re kin mwomwen “pwakipwaki kisinieng.” (Eklesiasdes 1:14) Pahpa oh nohno kan sohte kin kangoangehki neirail seri kan en rapahki ndand oh kepwehpwe, ahpw re kin sewese neirail seri kan en kilang loalokong en mahsan sarawi kan en wahnpoaron Sohn: “Kumwail dehr poakohng sampah de dipwisou me mihmi nin sampah. Pwe ma kumwail kin poakohng sampah, poakepen Sahmo sohte mih loalamwail. Pwe mehpwukat koaros kisehn sampah: dipen ineng en uduk, oh mehkan me aramas kin kilang oh ahnehda, oh mehkoaros me mi nin sampah me aramas kin pohnmwahsohkihda—mehpwukat koaros sohte kohsang rehn Sahm, re kohsang nin sampah. Sampah wet oh mehkoaros nin sampah me aramas kin inengieng kin sosohrala; ahpw me kin kapwaiada kupwur en Koht pahn momour kohkohlahte.”—1 Sohn 2:15-17.
Iaduwen Komw Kak Kaitarala Arail Anahn En Pali En Pepehm?
Nin duwen pahpa de nohno men, dahme komw soh ahneki lamalam en sounkaian en sounmwadong kan? E sohte kin nsenohkihte kekeirada rehn sounmwadong kan me e apwali arail kehl en kak tang marahra de lus dei. Ni mehlel, e pahn pil nantiong sewese irail en powehdi arail lamalam me dene re sohte pahn pweida, oh met pahn kakehlailla arail kehl en pepehm. Nan ahmw irair, nin duwen pahpa de nohno men, iaduwen omw kak kangoange, kakehle, oh kainengehda noumw seri kan?
Tehk Rogério, emen me pwulopwul me mahki sounpar 13. Likin ah kin pwunodki wekidekala kan me wiawi nan paliwere, e kin pil pwunod pwehki saminimin en ah pahpa oh nohno oh ara sohte kin nsenohkin ih. Dahme kak wiawihong soahngen me pwulopwul duwehte ih? Mendahki e kin apwal en pere noumw seri kan sang kapwunod oh wiewia suwed kan koaros, dehr uhdisang omw pwukoa nin duwen pahpa de nohno men. Dehr kin nohn lemeidihd, ahpw ahnsou koaros tamataman me emenemen seri kan me wekpeseng. Ni omw kasalehda kadek oh limpoak, met pahn kahrehong noumw me pwulopwulo en ahneki pepehm en meleilei. Met pahn kahrehong ih ni eh pahn laudla e sohte pahn ahneki madamadau me ah pilipil kan me sapwung de sohte me pahn wauneki ih.
Mendahki ia uwen pweida mwahu me pein amwail pahpa oh nohno kan kin wia ni arail kin kaitarala amwail anahn en pepehm kan, mie soahng siluh me kak sewese komwi en pweida nin duwen pahpa de nohno sawas men: (1) Liksang nohn soupisengkihla pein omw kahpwal akan me pahn kahrehong komwi en pohnsowehla en noumw seri kan kisin kahpwal akan; (2) nantiong en ahneki irair en koasoakoasoipene ieu me kaperen oh sansalamwahu ni rahn akan koaros; (3) kakehlail arail lamalam ong me re kak wiahda pilipil pwung oh kak ehuiong aramas teikan.
Ni ah tamanda ahnsou me e pwulopwul, Birgit koasoia: “I sukuhlkihdiehr me ke sohte kak wekidala aramas kan en wiahla dahme ke men ren wiahla. Ahi nohno kasukuhlkiohng ie me ma I kilang irair kan rehn mehteikan me I sohte pwungki, dahme I en wia iei en liksang duwehte irail. E pil koasoia me ahnsou me keieu mwahu I en wekidala pein elei kan iei ahnsou me I wie pwulopwulte.”
Ahpw, noumw seri kan anahne laudsang ihte doadoahk en mwohni de arail pepehm en kaitarala. Kalelepek rehmw, ‘I kin kilangwohng epwel en pahpa oh nohno me iei pwukoa ehu sang rehn Koht?’ Ma komw kin pwungki met, komw pahn men apwalihong noumw seri kan arail anahn en pali ngehn.
Ahl Akan en Apwalihong Arail Anahn En Pali Ngehn
Nan sapwellime Kapahrek en Pohn Dohl, Sises Krais mahsanih: “Meid pai irail ko me kin pohnese arail anahn en pali ngehn, pwehki arail wehi iei Wehin nanleng.” (Madiu 5:3, New World Translation) Dahme kin pidada kaitarala anahn akan en pali ngehn? Seri kan kin keieu paiekihda ni ahnsou me pahpa oh nohno kan kin wiahda mehn kalimeng mwahu en pwoson Siohwa Koht. Wahnpoaron Pohl ntingihdi: “Eri, sohte me kak kenikenla pahn kupwur en Koht ma sohte eh pwoson. Pwe mehmen me men kohwohng rehn Koht uhdahn pahn kamehlele me Koht ketin mie, oh me Koht kin ketin katingih irail kan me kin raparapahki.” (Ipru 11:6) Ahpw, pwe pwoson en mie katepe, kapakap me anahn. (Rom 12:12) Ma komw pohnese pein omw anahn en pali ngehn, komw pahn rapahki kaweid sang powe, duwehte me ahn Samson pahpa wia, semen serio me wiahla Sounkopwung ndand en Israel. (Sounkopwung 13:8) Komw sohte pahn ihte kapakap ahpw komw pahn pil ale sawas sang sapwellimen Koht Mahsen, Pwuhk Sarawi.—2 Timoty 3:16, 17.b
Mendahki doadoahk laud kan koaros me kin pidada kihda kaweid pwung kan, oh pil utuht ni pali en pepehm, oh iangahki sawas en palingehn, pwukoahn pahpa oh nohno kin wia kating ehu. Emen pahpa me naineki seri riemen nan Brazil koasoia: “I sohte kak medewehla sohte naineki nei seri ko. Mie soahng mwahu tohto me kitail kak ehukiohng irail.” Ni ah kawehwehda dahme kahrehda seri ko kin kekeirada mwahu, nohno kapataiong: “Se kin ahnsou koaros ehupene, oh se kin wia pwe soahng kan en kaperen oh kansenamwahu. Oh, me keieu kesempwal, se kin ahnsou koaros kapakapki seri kan.”
Priscilla tamanda limpoak oh kanengamah me ah pahpa oh nohno kin kasalehong ih ni ahnsou kan me kin mie kahpwal ehu. E koasoia: “Re wia kompoakepahi mehlel oh kin sewese ie ni soahng koaros. Ni ahnsou me I tikitik, I uhdahn pehm me re kin wiahkin ie ‘ehu sohso sang rehn Siohwa.’ ” (Melkahka 127:3) Duwehte pahpa oh nohno tohto teikan, dahme komw soh koasoanehdi ahnsoun omw pahn mih rehn noumw seri kan pwe kumwail en wadekpene Paipel oh pwuhk en Kristian kan? Amwail tehkpene koasoi en nan Paipel kan oh mouren kosonned kan en Pwuhk Sarawi nan irair ehu me kapilipilkihpene lamalam en ehi kak sewese noumw seri kan en ahneki likilik oh en ahneki koapworopwor mehlel ong ahnsou kohkohdo.
Ni Ahnsou Me Seri Koaros Pahn Ahneki Meleilei
Mendahki ong seri tohto rahnwet ahnsou kohkohdo kin mwomwen kansensuwed, Mahsen en Koht kamehleleiong kitail me sampah pahn ahnsou keren wiahla wasahn kousoan meleilei ehu ong tohnsampah. Medewehla ahnsouwo nan sapwellimen Koht sampah kapwo me e ketin inoukihda me pahpa oh nohno kan sohla pahn pwunodki peresang neirail seri kan keper! (2 Piter 3:13) Song tamanla pweida kaselel en kokohp wet: “Kidi en wel kan oh sihpw kan pahn kousoanpene ni popohl, lepard kan pahn kin wendi mpen kisin kuht kan. Koupwul kan oh laion pwulopwul kan pahn kin mwengepene, oh kisin seri kan me pahn wia sileparail.” (Aiseia 11:6) Pil rahnwet, meleilei en palingehn me kasansalda ni mahsan pwukat kin pweida ni karasaras rehn irail ko me kin papah Siohwa. Nanpwungarail, komw pahn pehm sapwellimen Koht epwel limpoak. Ma komw kasalehda limpoak ong Koht, komw kak koapworopworki me e kin ketin wehwehki omw pepehm ni duwen pahpa men de nohno men oh pahn sewese uhk en powehdi kapwunod kan oh kasongosong kan me lelohng uhk. Onopki sapwellime Mahsen oh koapworopworki sapwellime Wehi.
Sewese noumw seri kan ong pohn elen mour soutuk ni omw pahn wiahda mehn kalimeng mwahu. Ma komw kin wiahki wasahn omw ruk rehn Siohwa Koht, omw ahnsou kohkohdo oh pil iangahki en noumw seri kan ahnsou kohkohdo kak deila sang soahng kan koaros me kumwail kin kasikasik. Komw kak ahneki soahngen koapworopwor ohte me sounmelkahkao ahneki me koulki: “Rapahki omw peren rehn Kauno [“Siohwa,” NW]; oh e ahpw pahn ketikihong uhk dahme ke keieu inengieng.”—Melkahka 37:4.
[Nting tikitik kan me mi pah]
a Ahd akan me kadoadoahk nan artikel wet kin wekila.
b Kilang irelaud 5 lel 7 nan pwuhken The Secret of Family Happiness, me Watchtower Bible oh Tract Society en New York, Inc. ntingihda.