Kamweit Me Kin Kohsang Loalokongkihla Loalokong Pwung Me Pid Duwen Koht
OHNG ekei aramas, dahme Paipel kin mahsanihki duwen sapwellimen Koht limpoak oh mahk kin kahrehda peidek kesempwal akan. Aramas akan kin wia soangen peidek kan duwehte mehpwukat: Ma Koht kupwurki en ketikihweisang suwed, oh mwahngih duwen wiepen wia met, oh sapwellimaniki kehl en wia met, dahme kahrehda suwed mihmihkihte? Ong irail, kahpwalo iei dene ia pahn mwomwen wiepen koasoanehdi ire sapahrek siluh: (1) Koht sapwellimaniki kehl unsek; (2) Koht me limpoak oh mwahu; oh (3) irair apwal akan wie mihmihte rehtail. Irail kin nda me pwehki irair kesiluwo inenen sansal me e mehlel, kahrehda ehu rehn ire riau me luwe sohte pahn kak mehlel. Ong irail, ehu mwein Koht sohte kak ketin irehdi suwed en wiwiawi, de ehu, e sohte ketin nsenohki.
Rahn ekei mwurin ohlahn World Trade Center nan New York, emen lapalap en kaun en pelien lamalam nan United States koasoia: “Aramas kin peidek rehi . . . pak tohto nan ahi mour duwen dahme kahrehda Koht ketin mweidong apwal oh lokolok en miehki. I anahne wehkada me I inenen sehse pasapengpen peidek wet oh sehse kaitarala pein ai madamadau duwen ire wet.”
Pwe en sapeng peidek wet, sounpadahk men en palien sukuhl en Pwuhk Sarawi ntingihdi me kapehde mwekidikihda “padahk en Pwuhk Sarawi” me kaun en pelien lamalam padahki. E pil iang kamehlele madamadau en ohl loalokong emen me ntingihdi: “E wia kisehn ire mehlel me pwehki atail sohte kak wehwehki kahrepen lokolok kan, iei pil duwen atail sohte kak wehwehki duwen Koht.” Ahpw, mehlel pwoat me kitail sohte pahn kak wehwehki dahme kahrehda Koht ketin mweidohng suwed en wiawi?
Iaduwen Suwed a Tepida
Weksang douluhl dahme kaunen lamalam akan pahn koasoia, Paipel sohte kasalehda me Koht a ketin mweidohng suwed en mihmi kin wia mehkot me sohte aramas kak wehwehki. Ire kesempwal wasaht pwe kitail en wehwehki duwen kahrepen suwed a mie, iei kitail en pohnese me Siohwa sohte ketin kapikada sampah suwed ieu. E ketin kapikada tepin pwopwoudo oh ira wia aramas unsek riemen, oh sohte dipara nin tepio. Siohwa ketin tehk sapahl sapwellime doadoahk en kapikipik oh mwahngih me e “inenen mwahu.” (Senesis 1:26, 31) Sapwellime kupwur ong Adam oh Ihp iei ira en katehlapah Paradais en Ihden en mihla wasa koaros nan sampah oh kadirehkihla aramas peren akan me pahn mih pahn mwetehn sapwellime kaunda limpoak.—Aiseia 45:18.
Suwed kin tepida sang ngehn emen me kapikipikda me nin tapio e kin loaloapwoatong Koht, e uhd noarokehda kaudok en uhd kohwong Ih. (Seims 1:14, 15) Lamalam en uhwong me e tungoalehkihda sansalada nan sampah ni ah ketin kesehdi tepin pwopwoudo en iangala ah pali oh uhwongada Koht. Adam oh Ihp sohte peikiong sapwellimen Koht kaweid sansal me mahsanih me ira en dehpa kang de sair wahn tuhkehn ese dahme mwahu oh dahme suwed ahpw ira ale oh kang. (Senesis 3:1-6) Ni ara wia met, ira kaidehn ihte sapeikiong Koht, ahpw ira pil kasalehda me ira men uhtohrasang Koht.
Irair en Ihs Me Ahneki Pwung en Kaunda Kohda
Sapeik me wiawi nan Ihden kasalehda peidek me pid ihs me ahneki pwung en kaunda, oh wia mehn kasalepen dahme kesempwal nan sampah oh nanleng pwon. Pelian Koht me aramas wiahla kihda peidek ma iei Siohwa sapwellimaniki pwung en kaunda pein sapwellime kapikipik kan. Sounkapikipik menet sapwellimaniki pwung, aramas en peikiong? Aramas soh pahn mour mwahu ma irail uhda tohr kihda arail mour?
Sapwellimen Siohwa elen ketkihda pasapengpen uhwong sapwellime manaman en kaunda wet, wiawi ni ahl ehu me pil kasalehda touparek en sapwellime limpoak, kopwungpwung, erpit oh kehl. E kakete ketin doadoahngki sapwellime kehl en kemehla ira me pelianda Ih ni ahnsouohte. Irair wet pahn mwomwen me E wia kopwung pahrek ieu. Pwehki E sapwellimaniki pwung en wia met. Ahpw, ma E pahn ketin wia met, a pasapeng me pid ihs me kin ahneki pwung en kaunda sohte pahn pasapengla. Oh pil, Koht kakete ketin likidmeliehla oh sohte ketin tehk dihp me ira wiahdahr. Ahl wet ong ekei aramas, pahn mwomwen me iei elen limpoak. Ahpw, e pil sohte pahn sapeng madamadau me Sehdan kihda me aramas pahn mour mwahu ma irail pahn uhdatohrasang Koht. Oh pil, iaduwen soangen ahl wet soh pahn pil kangoange mehteikan en pil sohpeiweisang sapwellimen Siohwa elen mour pwung? Met pahn imwikihla kahpwal ong aramas kohkohlahte.
Sang nan sapwellimen Siohwa erpit, E ketin mweidohng aramas en idawehnwei pein arail ahl ong lepin ahnsou kis. Mendahki met ah pahn wehwehki me E ketin mweidong suwed en mihmi nan lepin ahnsou ieu, oh pwe aramas en ahneki ahnsou mwahu en kadehdehda ma iei irail kak pein kakaun arail wiewia kan likin Koht, oh pein momourki pein koasoanehdi dahme mwahu oh dahme suwed. Eri, lelodo met ia imwin arail pein kakaun irail? Poadoapoad en aramas kasalehdahr mwuledek en mahwin, kopwung saparek, epwel saparek oh lokolok. Ni met ah pahn kasalehda mehlel me elen uhwong kaundahn Siohwa wet sohte kak pweida eri pwunglahn peidek oh uhwong kan me wiawihda nan Ihden pahn kakehr pasapengla kohkohlahte.
Ahpw, ni ahnsouwet, Koht kin ketin kasalehda sapwellime limpoak ni ah ketikihda sapwellime Ohl Sises Krais, me ketin ketikihda moure pwehn wia mehn meirong. Met kahrehdahr aramas peik kan en saledeksangehr pahn kanaudok en dihp oh mehla me kohsang sapeik en Adam. Tomw en dihp wet ritingadahng irail koaros me kin pwoson Sises en kak ale mour soutuk.—Sohn 3:16.
Mahsen en kamweit sang rehn Siohwa kamweitkin kitail me apwal pwukat pahn mwotomwot. Sounmelkahka mahsanih, “Ahnsou tehkis a irail me suwed akan solahr pahn mie. Ke pahn rapahkin irail ah ke sohte pahn diar irail. Ahpw me opampap akan pahn sapwenkihla sampah oh re pahn diar peren oh diren popohl.”—Melkahka 37:10, 11.
Ahnsou Kohkohdo Pahn Direki Peren oh Popohl
Pweipweidahn kokohp en Paipel akan kasalehda me ahnsou me Koht pahn ketikihdo imwin soumwahu, nsensuwed oh mehla kerendohr. Tehk duwen mehn karasepe kapwuriamwei en soahng kan me pahn wia mwuhr ah kohiongehr wahnpoaron Sohn nan kasansal ehu. E ntingihdi: “I kilangada lahng kapw oh sampah kapw; pwe lahng en mahso oh sampah en mahso solahr mie, oh madau pil solahr. . . . Oh pein Koht pahn ketiket rehn aramas akan. Oh e pahn ketin limwihasang pilen masarail, oh mehla solahr pahn mie, pil solahr mwahiei de sengiseng pil solahr.” Me kin kasalehda me met inou likilik kei, met kohwong rehn Sohn: “Ntingihdi met pwe mahsen pwukat me lelepek oh mehlel.”—Kaudiahl 21:1-5.
A iaduwen aramas lik kei me sohte karaunparail ahpw melahr sangete mwurin uhpene me wiawihier nan Ihdeno? Siohwa ketin inoukihda me e pahn kapwurehiong mour en aramas akan me memeir nan irair en mehla. Wahnpoaron Pohl mahsanih: “I kopworoapworki Koht . . . me pahn mie iasadahn koaros me pwung oh me sapwung kan.” (Wiewia 24:15) Irail pwukat pahn ale koapworopwor en mour kohkohlahte nan sampah ieu me “aramas pwung me pahn kousoan ie.”—2 Piter 3:13.
Duwehte pahpa limpoak emen ah pahn mweidohng nah seri men en ale pwal kamedek ieu ma e ese me pwalo pahn kahrehda kamwahu kan me pahn poatoapoat, eri Siohwa kin mweidohng aramas akan en lelohng irair suwed akan nan sampah ong lepin ahnsou kis. Ahpw, kapai soutuk kan kaukaunop ong koaros me kin rapahki kupwuren Koht. Pohl kawehwehda: “Pwe wiepen lahng oh sampah pwupwsangehr koasondihpe, kaidehk sang ni pein nsenarail, ahpw pwehki kupwuren Koht. Ahpw mie koapworopwor wet: ehu rahn audepen lahng oh sampah uhdahn pahn maiaudahsang mouren liduwih mehla, oh pahn iang sapwellimen Koht seri kan nan arail saledek lingan.”—Rom 8:20, 21.
Met ni mehlel nuhs ieu—kaidehn soahng me kitail kin patohwan nan TV de wadek nan nuhs ahpw rongamwahu ieu. Met ieu nuhs keieu mwahu me sang rehn “Koht en soangen kansenamwahu koaros,” me kin nsenohki kitail ni mehlel.—2 Korint 1:3.
[Kilels nan Pali 6]
Ahnsou kin kasansalehda me aramas akan sohte kak pweida kakaun arail wiewia kan likin Koht
[Credits Lines]
Somalian family: UN PHOTO 159849/M. GRANT; atom bomb: USAF photo; concentration camp: U.S. National Archives photo