Kaiasada—E Wia Mehkot Mehlel Ong Kowe?
“Aramas koaros . . . pahn iasada sang mehla.”—WIEWIA 24:15.
1. Dahme kahrehda mehla kin mwomwen wia mehkot me uhdahn pahn lelohng aramas?
RAHNWET aramas akan kin lelohng soangen kahpwal tohto. Mie pasapeng ong ekei kahpwal pwukat. Ahpw, mie ehu me sohte aramas emen kak kamwahuwihala: mehla. Pil pein kitail sohte kak pitsang met. E kin lelohng koaros. Sheol—me wia sousou ong me tohto—kin duwehte ineng en aramas me sohte kin itarki dahme e kihsangehr ahpw pil kin nantihong kadalehla irail akan me kitail kin poakohng. (Lepin Padahk 27:20) Ahpw medewe ehu mehn kamweit mwahu wasaht.
2, 3. (a) Dahme kahrehda mehla sohte uhdahn pahn lelohng koaros, mehnda me tohto sohte wehwehki met? (b) Dahme kitail pahn kilang nan artikel wet?
2 Sapwellimen Siohwa Mahsen kin kihong kitail koapworopwor en iasada ehu rahn. Met kaidehn auraman ehu, oh sohte ehu kehl nan sampah oh nanleng me kak en kauhdi Siohwa sang en wia met. Ahpw ekei sohte wehwehki me mehla sohte pahn lelohng ekei aramas. Pwekida? Pwehki ekei irail me iang wia kisehn “pokon kalaimwun” pahn pitsang “kahn kamakam kowahlap” me pahn kereniongehr leledo. (Kaudiahl 7:9, 10, 14) Irail pahn momour kohkohlahte oh ele pahn kak ale mour soutuk. Eri, e sohte uhdahn sansal ma iei irail pahn lelohng mehla de soh. Eri, “imwintihti me pahn lohdi keieu mwuhr, iei mehla.”—1 Korint 15:26.
3 Kitail anahne en koapworopworki kaiasada duwehte wahnpoaron Pohl me mahsanih: “Aramas koaros, me mwahu oh suwed, pahn iasada sang mehla.” (Wiewia 24:15) Kitail tehk peidek siluh me pid kaiasada. Keieu, dahme kahrehda koapworopwor wet uhdahn pahn pweida? Keriau, iaduwen pein kowe kak en ale mehn kamweit sang koapworopwor en kaiasada? Kesiluh, iaduwen koapworopwor wet pahn kamwekid mwomwen ahmw kin mour rahnwet?
Kaiasada—Uhdahn Pahn Pweida
4. Iaduwen kaiasada kin kesempwal ong sapwellimen Siohwa kupwur kan?
4 Mie ire kei me kasalehda me kaiasada uhdahn pahn wiawi. Keieu, met kesempwal ong kupwur en Siohwa. Tamanda me Sehdan me kahluwahlahng aramas akan nan dihp me imwikihla mehla. Ahpw, Sises mahsanih met duwen Sehdan: “Sangete nin tapio, ih sounkam aramas emen.” (Sohn 8:44) Ahpw Siohwa inoukihda me ah pwoud “liho” de lih pwopwoud ni karasaras me iei pwihn en nanleng pahn neitikiehdi “kadaudok” men me pahn sok pohn moangen “serpento” oh kasohrala Sehdan douluhl. (Senesis 3:1-6, 15, NW; Kaudiahl 12:9, 10; 20:10) Ni en Siohwa kin ekis ekis kasalehda duwen kupwure kan me pid duwen Kadaudok en Mesaia, e sansalda me Kadaudoko pahn wia laudsang ihte kauwehla Sehdan. Sapwellimen Koht Mahseno mahsanih: “Sapwellimen Koht Iehroso ketido pwehki kahrepe wet: pwe en kauwehla doadoahk en Tepilo.” (1 Sohn 3:8) Mehla me kitail sohsohki sang dipen Adam iei me Siohwa keieu kupwurki en kohsang, oh met pahn wiawi ki Sises Krais. Pwehki met, sapwellimen Sises tomw oh kaiasada inenen kesempwal.—Wiewia 2:22-24; Rom 6:23.
5. Dahme kahrehda kaiasada pahn kasarawihala mwaren Siohwa?
5 Siohwa koasoanehdi teng en kasarawihala mware sarawi. Sehdan lahlahwe mwaren Siohwa oh kin wiahda likamw kan. E likamw oh nda me Adam oh Ihp “sohte pahn mehla” ma ira pahn kang wahn tuhke me Koht keinepwihdi. (Senesis 2:16, 17; 3:4) Sangehr ahnsowo kohdo, Sehdan wiahdahr pil ekei likamw kan me duwehte padahk en me soul kin memour mwurin paliwar ehu mehla. Ahpw ki kaiasada, Siohwa pahn kasalehda duwen likamw en padahk pwukat. E pahn uhdahn kasalehda kohkohlahte me ih kelehpw me kin ketikihda mour.
6, 7. Ia pepehm en Siohwa me pid kaiasada en irail aramas akan me melahr, oh iaduwen atail ese met?
6 Siohwa kupwurki kaiasada me melahr akan. Paipel kin kasalehda ni sansal duwen pepehm en Siohwa me pid ire wet. Karasepe, tehk en ohl lelepek Sohp koasoi en kangoang pwukat: “Ma aramas emen pahn mehla, e kak pwurehng mourda? Ahpw I pahn awiawihete ahnsou mwahu sang met [“mehkot me I anahne wia,” NW] oh kasikasik ahnsou apwal wet lao sohrala. Eri, ahnsowo, komw pahn ketin malipe ie, I ahpw pahn patohwan sapeng, komw ahpw pahn kupwurperenkiniehda, wiepen nin limomwiet.” (Sohp 14:14, 15) Ia wehwehn mahsen pwukat?
7 Sohp wehwehki me ni ahnsou me e pahn mehla, e pahn kommoaldi oh meirkihla erein ahnsou ehu. E kin kilangwohng erein ahnsowo duwehte “mehkot me [e] anahne wia,” ahnsou ehu me e anahne en mihmi oh awiawih ahnsou en saledekla. Ong ih, e uhdahn pahn saledekla ehu rahn. Sohp wehwehki me ehu rahn e pahn saledekla. Pwekida? Pwehki e wehwehki duwen pepehm en Siohwa kan. Siohwa kin uhdahn “kupwurki” en pil ehu kilang sapwellime ladu lelepek kan. Ei, Siohwa kin kupwurki en pwurehng kapwurehdo mour en irail me pwung kan. Siohwa pahn pil kihong meteikan kapai en mour kohkohlahte nan Paradais nin sampah. (Luk 23:43; Sohn 5:28, 29) Pwehki iei kupwuren Koht en kapwaiada met, eri ihs me kak kauhdi ih?
8. Iaduwen Siohwa “ketikihda kadehdepen” mehlelpen atail koapworopwor ong ni ahnsou kohkohdo?
8 Atail koapworopwor ong ahnsou kohkohdo uhdahn pahn pweida pwehki kaiasada en Sises. Ahnsou me Pohl wia kapahrek nan Adens, e padahngki: “Pwe e ketin koasoanedier rahn ehu me e pahn ketin kadeingkihda sampah pwon pwung, sang rehn ohl emen me e ketin pilada. E ketikihda kadehdepen met ong emenemen ni eh ketin kaiasadahr ohlo sang mehla!” (Wiewia 17:31) Ekei me iang rongorong en Pohl kapahrek kepitki ni arail rong duwen kaiasada. Ahpw ekei pwosonla. Ele ni arail wehwehki me koapworopwor wet uhdahn pahn pweida, met kahrehiong irail en men rong. Ni ahnsou me Siohwa kaiasada Sises, E ketin wiahda manaman me keieu en laud. E ketin kaiasada sapwellime Ohl sang mehla nin duwen ngehn kehlail ehu. (1 Piter 3:18) Ni en Sises iasada, e pil lapalapala sang ni ahnsou me e memour pohn sampah wet. Met Sises ahnekiher mour ehu me sohte kak mehla oh ihte me lapalapasang ih iei Siohwa, eri e kakehr ale doadoahk kaselel kan me Semeo ketikihong ih. Ki Sises, Siohwa pahn ketin wia kaiasada teikan—pwehn mour nanleng de mour sampah. Pein Sises mahsanih: “Ngehi me mour sapahl oh Sounkomour.” (Sohn 5:25; 11:25) Sang ni en Siohwa kaiasada Sapwellimeo, e kamehlelehong irail me lelepek teikan me irail kak ahneki soangen koapworopworohte.
9. Iaduwen poadoapoad kan nan Paipel kin kasalehda mehlelpen kaiasada?
9 Kaiasada sansalehr mwohn mesen aramas akan oh pil kileledier nan Mahsen en Koht. Paipel kin kilelehdi ni oaritik duwen kaiasada waluh me wiawi me kapwurehdo mour en aramas welimen nin sampah. Manaman pwukat sohte wiawi ni rir ahpw e wiawi wasa me aramas kan kak kilang. Sises kaiasada Lasarus, me mehlahr erein rahn pahieu, mwohn pokon ehu me wie mwahmwahiei—ele irail pwukat iei ah peneinei, kompoakepah kan oh pil mehn mpe kan. E inenen sansal mehn kadehde wet me iei Siohwa me ketikihdo Sises nin sampah me kahrehda irail kaun en lamalam kan me wia ahn Sises imwintihti sohte kak nda me e sohte wiawi. Ahpw irail uhd songosong en kemehla kaidehn ihte Sises ahpw pil Lasarus! (Sohn 11:17-44, 53; 12:9-11) Ehi, kitail kak en kamehlele me komourla uhdahn pahn wiawi. Koht kilelehdi duwen kaiasada kan me wiawi mahs oh ketikihong kitail pwe en kamweit kitail oh kakehlailih atail pwoson.
Ale Kamweit Sang Koapworopwor en Kaiasada
10. Dahme pahn sewese kitail en kak ale mehn kamweit sang koasoi kan me kileledi nan Paipel?
10 Ke kin men ale kamweit ni ahnsou me ke pahn kereniong mehla? Ehu mehn kamweit mwahu iei koasoi en kaiasada kan me dierek nan Paipel. Ni atail pahn wadek koasoi pwukat, doudouloale mepwukat, oh song en medewe dahme wiawi kak kahrehiong koapworopwor en kaiasada en uhdahn wia mehkot me mehlel ong kitail. (Rom 15:4) Mepwukat kaidehn ihte soai kei. E uhdahn wiawi ong aramas ekei me duwehte kowe oh ngehi, me uhdahn memour ahnsou ehu oh wasa ehu. Kitail song tehk ni mwotomwot karasepe ehu—tepin kaiasada me wiawi nan poadoapoad en Paipel.
11, 12. (a) Soangen kahpwal dahieu me lelohng liohdi en Sarepad oh iaduwen e mwekidki met ni tepio? (b) Kawehwehda soangen manaman dah me Siohwa ketin mweidohng Elaisa en wia ong liohdio.
11 Na song en medewe duwen met. Ni erein wihk kei, soukohp Elaisa wia soun keiru men nan imwen liohdi men nan Sarepad, oh e kin kousoan nan perehn powe en imwo. E wia ahnsou apwal ehu. Lehk lapalap oh epwel en pihl lel wasao. Aramas tohto mehla. Siohwa doadoahngki Elaisa en wiahda manaman ehu me pahn mihmihte ni ahnsou werei ehu pwehn kapaia pwoson en liohdi aktikitiko. Ni ahnsou me Koht ketikihong Elaisa kehl en wiahda manaman me pahn kahrehiong kenen liho pilawa oh leh en sohte kak sohla, liho oh nah pwutako kereniongehr mihla nan irair en duhpek oh kenera mwenge me mie itehnte rahn ehu. Ahpw kahpwal ehu lelohng ih. Nah serio soumwahuda oh sohte pwand e sohla esingek. Ia uwen en liho nsensuwedla! E apwalkiher ah sohte ah pwoud en apwalih ih, ah met nah iehroso pil mehla. Pwehki e inenen nsensuwed, kahrehda e kapwopwohnki Elaisa oh ah Koht, Siohwa! Eri dahme soukohpo pahn wia?
12 Elaisa sohte panawih liho pwehki ah karaun likamw. Ahpw e nda: “Kihdohng ie noumw pwutaken.” Ni ah wahdahla serio nan perehn powe, Elaisa kapakap ngidingid ong Siohwa pwe mour en serio en pwurehng pwurodohng. Siohwa eri ketin mwekidki met! Medewehla ia uwen ahn Elaisa peren ni ah kilang mwarmwaren serio mwekid oh serio tepida esingek. Serio pehdpeseng oh pohn mese pohmwahukihda mour. Elaisa wahla serio rehn ah nohno oh nda: “Kilang noumw pwutaken pwe e mourdahr.” Liho perenda kowahlap. Ih eri nda: “Met I eseier me komwi ohlen Koht emen, oh KAUN-O kin ketin kalokaia komwi.” (1 Nanmwarki 17:8-24) Ah pwoson Siohwa oh weliepe kan inenen kehlailasang mahs.
13. Dahme kahrehda koasoi me pid duwen en Elaisa kaiasada nein liohdio pwutako kin wahdohng kitail mehn kamweit rahnwet?
13 Ni ahmw pahn doudouloale soangen koasoi pwukat, e uhdahn kak en wahdohng uhk kamweit laud. Ia uwen ah sansal ong kitail met me Siohwa kak en powehdi atail imwintihti mehla! Na song medewehla duwen ahnsowo me soangen peren me liohdio kin ahneki me pid duwen kaiasadahn me melahr akan pahn uhd pweida rehn irail meh kid kid kei. Nanleng pahn pil perenda laud duwehte en Siohwa kin ketin perenkihda en padahkiong Sapwellimeo en kaiasada me melahr teikan nan sampah pwon. (Sohn 5:28, 29) Iaduwen, mehla kihsangehr emen me ke kin poakohng oh karanih? Ia uwen kaperen en ese me Siohwa kak oh pahn kapwurehdo mour en me mehlahr akan!
Ahmw Koapworopwor oh Ahmw Mour nan Ahnsou Wet
14. Iaduwen koapworopwor en kaiasada kin kamwekid ahmw mour?
14 Iaduwen koapworopwor en kaiasada kak kamwekid ahmw mour ni ahnsouwet? Ke kak ale kehl sang koapworopwor wet ni ahmw pahn kin lel apwal kan, kalokolok oh pil keper kan. Sehdan mwahuki ke en inenen masak mehla me pahn kahrehiong uhk en men tounmeteikihla ahmw irair en lelepek pwehki soangen inou likamw akan me dene ke pahn kak pereiukasang kahpwal kan. Tamanda me Sehdan ndaiong Siohwa: “Aramas kin mweidala mehkoaros me e ahneki pwe en doarehla pein eh mour.” (Sohp 2:4) Ni en Sehdan wia soangen lokaia pwukat, e kin kauwe kitail koaros oh pil iangahki kowe. Iaduwen, mehlel me ke pahn uhdihsang ahmw papah Siohwa ma ke pahn lelohng kahpwal kan? Ni ahmw pahn kin medemedewe duwen koapworopwor en kaiasada, met pahn sewese iuk en koasoanehdi teng me ke pahn doudoulahte kapwaiada kupwuren Samatail nanleng.
15. Iaduwen sapwellimen Sises mahsen kan me kileldi nan pwuhken Madiu 10:28 kin wahdohng kitail mehn kamweit ni atail kin lelohng keper kan?
15 Sises mahsanih: “Kumwail dehr masak irail kan me kin kemehla paliwar, re ahpw sohte kak kemehla pali ngehn; a kumwail masak Koht me kak ketin kemehla paliwar oh pali ngehn oh kesepwekelahng ira koaros nan ehl [“Gehenna,” NW].” (Madiu 10:28) Kitail sohte anahne masak Sehdan oh nah aramas akan. Mehlel, ekei irail ahneki kehl en kihong kitail nan kahpwal, de pil mehla. Ahpw, mehkan me irail kin wia kin ong ahnsoukiste. Siohwa kak oh pahn ketin kamwauihala soangen suwed kan me irail kin wia ong sapwellime ladu lelepek kan, e pahn pil kaiasada irail. Siohwa kelehpw me warohng kitail en masak, lemmwiki, oh wauneki. Ih kelehpw me ahneki manaman en kihsang mour oh koapworopwor en ahnsou kohkohdo, kauwehla paliwar oh mour nan Gehenna. Ahpw e kaperen en ese me Siohwa sohte kupwurki met en wiawihong uhk. (2 Piter 3:9) Pwehki koapworopwor en kaiasada, kitail sapwellimen Siohwa ladu kan kak ahnsou koaros koapworopworki me mie perepatail. Kapai en mour kohkohlahte mih mwohtail erein atail pahn wie lelepek, oh sohte mehkot me Sehdan oh nah kan kak en wia ong met.—Melkahka 118:6; Ipru 13:6.
16. Iaduwen mwomwen atail kin kilangwohng kaiasada kin kamwekid soangen pilipil kesempwal kan me kitail kin wiahda?
16 Ma koapworopwor en kaiasada kin uhdahn wia mehkot me mehlel ong kitail, e kak wekidala mwomwen atail kin kilangwohng mour. Kitail wehwehkihier me ‘ni mour, de ni mehla, sapwellimen Kaun-o kitail.’ (Rom 14:7, 8) Ni atail kin koasoanehdi dahme keieu en kesempwal, kitail kin utungada kaweid en Pohl: “Kumwail dehr kahlemengih wiewia kan en sampah wet, ahpw mweidohng Koht en ketin kawiliakapwala loalamwail kan unsek. Eri, kumwail ahpw pahn esehda dahme kupwuren Koht—dahme mwahu, oh dahme e kin ketin kupwurperenki, oh dahme unsek.” (Rom 12:2) Aramas tohto kin nantihong en kapwaiada arail ineng kan koaros, dahme irail kin men wia, oh dahme irail inengieng ni ahnsowohte. Pwehki arail kilangwohng mour inenen mwotomwot, likamw uhdahn re kin anahne en rapahki arail ineng kan, oh ma irail kin iang kaudok, ahpw e sohte kin pwungiong “dahme kupwuren Koht—dahme unsek.”
17, 18. (a) Iaduwen sapwellimen Koht mahsen kin kasalehda uwen mwotomwot en mour en aramas, ahpw dahme Koht kupwurki ohng kitail? (b) Dahme kahrehda kitail en nantihong kapinga rahn koaros?
17 Mehlel, mour ahnsouwet mwotomwot. “Mour kin mwadang imwisekla, oh se solahr mie,” ele mpen sounpar 70 de 80. (Melkahka 90:10) Aramas kin kohdo oh pil kohkohla, rasehng reh kan, mwete ehu me kin sohrala, oh tumwenieng ehu. (Melkahka 103:15; 144:3, 4) Ahpw Koht sohte kupwurki kitail en ihte mourki sounpar kei, loalokongla oh koahiekla, oh mwurin sounpar kei luwetala de soumwahuda oh mehla. Siohwa kapikada aramas akan oh ketikihong irail ineng en men mour kohkohlahte. Paipel mahsanihong kitail: “E ketikihong kitail atail ineng en ese dahme pahn pweida ni ahnsou kohkohdo.” (Eklesiasdes 3:11) Iaduwen, Koht me inenen lemei, ni ah ketikihong kitail ineng wet ahpw uhd kahrehiong kitail en sohte kak alehdi met? Uhdahn soh pwe “Koht iei limpoak.” (1 Sohn 4:8) E pahn ketin kaiasada aramas akan me melahr pwe irail en kak ahneki mour kohkohlahte.
18 Pwehki koapworopwor en kaiasada, kitail kilangwohng ahnsou mwahu ehu mwohtail. Kitail sohte anahne en pwunodada oh nantihong wia uwen me kitail kak koaros nan ahnsouwet. Kitail en doadoahngki dipwisoun sampah wet me pahn sohrala, duwehte ma kitail “sohte kin paieki dipwisou pwukat.” (1 Korint 7:29-31; 1 Sohn 2:17) Weksang irail kan me sohte arail koapworopwor, e wia kisakis mwahu ehu ong kitail ni atail kin ese me ma kitail pahn kolokolete atail lelepek ong Siohwa Koht, kitail pahn kak kapinga ih oh perenki mour kohkohlahte. Eri kitail en wia uwen me kitail kak koaros pwe rahn koaros kitail en kak kapinga Siohwa, me kihong kitail koapworopwor en kaiasada!
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Ia pahn ahmw pepehm me pid kaiasada?
• Dahme kahrehda kitail kak kamehlele duwen koapworopwor en kaiasada?
• Iaduwen ahmw pahn ale mehn kamweit sang koapworopwor en kaiasada?
• Iaduwen koapworopwor en kaiasada pahn kamwekid mwomwen ahmw kin mour rahnwet?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 10]
Sohp wehwehki me Siohwa kin kupwurki irail me pwung kan en kaiasada
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 11]
“Kilang noumw pwutaken pwe e mourdahr”