Koahiek ong Doadoahngki “Kedlahs en Sapwellimen Koht Manaman”
“Kumwail pil ale . . . kedlahs en sapwellimen Koht manaman, me iei, mahsen en Koht.”—EP. 6:17, NW.
1, 2. Ia duwen atail pahn mwekidki anahn laud ong sounkalohk en Wehio?
NI EH mahsanihada me pokono anahne sukuhlki duwen Koht, Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Mehlel pwe rahket me inenen laud, a tohndoadoahk kan me malaulau. Kumwail eri kapakap oh peki rehn Kaunen rahket pwe en ketin kadarodo tohndoadoahk tohto pwe re en iang doadoahk.” Sises sohte mahsanihte mepwukat ahpw e ketin doula oh “eri malipepene sapwellime tohnpadahk ehk riemeno” oh ketin poaroneirailpeseng ong kalohk de doadoahk en “rahket.” (Mad. 9:35-38; 10:1, 5) Mwuhr, Sises “ketin pilada tohnpadahk isiakan riemen [“isiakan,” NW] oh ketin poaronepeseng mwowe, wad riemen,” en wia doadoahk wet.—Luk 10:1, 2.
2 Pil mie anahn laud ong sounkalohk en Wehio nan atail ahnsou. Aramas meh 18,168,323 iang towehda Kataman en pahr 2009 me wiawi nan sampah pwon. Met daulih meh dep likin Sounkadehdehn Siohwa kan. Wasahn kalohk me rasehng mwetuwel ieu uhdahn mahier oh mwahuwongehr en dondol. (Sohn 4:34, 35) Ihme kahrehda, kitail anahne kapakap oh peki tohndoadoahk tohto. Ahpw dahme kitail kak wia pwehn pahrekiong pekipek wet? Kitail kak wiahla sounkalohk koahiek kei ni atail kin ngoangki iang doadoahk en kalohk oh katohnpadahk.—Mad. 28:19, 20; Mark 13:10.
3. Ia duwen sapwellimen Koht manaman eh kin sewese kitail en wia sounkalohk koahiek kei?
3 Iren onop me kitail koasoiahier kasalehda ia duwen sapwellimen Koht manaman eh kin sewese kitail en “padapadahngkiseli mahsen en Koht ni eimah mehlel.” (Wiewia 4:31) Manaman wet pil kak sewese kitail en wia sounkalohk koahiek kan. Ehu ahl me kitail en kamwahwihala atail koahiek en kalohk iei en doadoahngki mwahu sapwellimen Siohwa mahsen de Paipel, me e ketikihong kitail sang ni eh ketin doadoahngki sapwellime manaman. (2 Tim. 3:16) Audepe kan kin pwilisang rehn Koht. Eri, ni ahnsou me kitail kin doadoahngki Paipel ni koahiek pwehn utungada atail padahk, sapwellimen Koht manaman kin kaweid kitail. Mwohn atail pahn tehkpene ia duwen atail kak wia met, kitail pahn tehk ia uwen kehlail en sapwellimen Koht Mahsen.
‘Mahsen en Koht Wie Manaman’
4. Ia duwen Paipel eh kak wekidala aramas men?
4 Ia uwen manaman en sapwellimen Koht mahsen! (Ipru 4:12) Ni karasaras, mahsen kan me kohsang Paipel kin keng sang kedlahs me aramas kin wiahda, pwe e kin lellong wasa me kakon oh sahl akan kin tuhpene ie. Padahk mehlel en Paipel kin lellong loalen aramas wasa me keieu rir, wasa me eh madamadau oh pepehm kin mi ie, oh kin kasalehda soangen aramas dahmen ih. Padahk mehlel en Paipel kin manaman oh kak uhdahn wekidala aramas emen. (Wadek Kolose 3:10.) Ei, Mahsen en Koht kak wekidala mour en aramas!
5. Ia duwen Paipel eh kak kaweid kitail? Ia imwilahn met?
5 Patehng met, Paipel kin audaudki erpit me sohte kak dierek ehu wasa tohrohr. E audaudki kaweid kan me kak kasalehiong aramas akan ia duwen arail kak mour nan sampah wet me diren kahpwal. Mahsen en Koht kin kamarainih kaidehn ihte atail kahk kan ahpw pil ahl me mi mwohtail. (Mel. 119:105) E kin sawas laud ni atail kin powehdi kahpwal kan de wiahda atail pilipil duwen kompoakepatail kan, mehn kamweit, doadoahk, likou oh pil soahng teikan. (Mel. 37:25; Lep. Pad. 13:20; Sohn 15:14; 1 Tim. 2:9) En doadoahngki kaweid kan en Paipel pahn kak sewese kitail en miniminiong meteikan. (Mad. 7:12; Pil. 2:3, 4) Ni atail kin mweidohng mahsen en Koht en kamarainih ahl me mi mwohtail, kitail kak medewe dahme atail pilipil pahn wiahiong kitail ni ahnsou kohkohdo. (1 Tim. 6:9) Iren Paipel kan pil kin kohpada duwen kupwuren Koht ong ahnsou kohkohdo oh met kin sewese kitail en rapahki mour ehu me sohte kin uhwong kupwure. (Mad. 6:33; 1 Sohn 2:17, 18) Ia uwen kansenamwahu en mour en aramas men ma e mweidohng eh mour en pahrekiong kupwuren Koht!
6. Ia uwen kehlail en Paipel eh wia dipwisou en mahwen ni atail kin peiong Sehdan?
6 Pil medewehla ia uwen kehlail en Paipel me rasehng dipwisou en mahwen pwoat ni atail kin peiong Sehdan. Pohl kahdaneki Mahsen Koht “kedlahs en sapwellimen Koht manaman.” (Ep. 6:17, NW; wadek Episos 6:12.) Ni atail kin kasalehda iren Paipel kan ni ahl me kamwakid aramas, mahseno kak sewese aramas akan en pitsang manaman en Sehdan. Paipel iei kedlahs ehu me kin doarehla mour en aramas, a e sohte kin kauwehla irail. Eri, kitail anahne doadoahngki Paipel ni koahiek.
Padahngki Mahsen en Koht ni Mehlel
7. Dahme kahrehda e kesempwal en esehla doadoahngki mwahu “kedlahs en sapwellimen Koht manaman”?
7 Sounpei men kak doadoahngki mwahu nah dipwisou kan en mahwen ihte ma e kin kaiahne oh esehla ia duwen eh pahn doadoahngki. Met pil duwehte atail pahn doadoahngki “kedlahs en sapwellimen Koht manaman” ni atail kin peiong Sehdan. Pohl ntingihdi: “Wia uwen omw kak mwohn silangin Koht, pwe en ketin pwungkin uhk, nin duwen soundoadoahk men me sohte kin namenengki eh doadoahk, me kin padahkihong aramas akan mahsen en Koht ni mehlel.”—2 Tim. 2:15.
8, 9. Dahme pahn sewese kitail pwehn kak wehwehki dahme Paipel mahsanih? Menlau kihda ehu karasaras.
8 Dahme pahn sewese kitail en “padahkihong aramas akan mahsen en Koht ni mehlel” nan atail kalohk? Mwohn atail kak padahkihong meteikan ni sansal dahme Paipel padahngki, pein kitail anahne uhdahn wehwehkihla iren Paipel kan. Kitail anahne tehk mwahu audepen iren Paipel ehu. Met wehwehki me kitail en tehk lepin lokaia kan nan ireo de pil ire kan me mi mwowe de mwurin iretikitiko me pahn kak kasalehda ni sansal wehwehn ireo.
9 Pwehn wehwehkihla ni pwung iren Paipel ehu, kitail anahne medewe duwen ire teikan me kapilpene ireo. Dahme Pohl koasoia nan Kalesia 5:13 kin karasahda duwen met. E ntingihdi: “Eri, duwen kumwail, riei ko, kumwail malipilipdohngehr en saledek. Ahpw amwail saledek wet en dehr kamangaiong ineng en paliwar en kaunkumwailda. Ahpw limpoak en kahrehiong amwail pahn uhpahpene nanpwungamwail.” Soangen saledek dahieu me Pohl kin koasokoasoia wasaht? Ia duwe, e koasokoasoia duwen saledek sang dihp oh mehla, padahk likamw akan de sang mehkot tohrohr? Nan ire kan mwowe, Pohl koasoakoasoia duwen saledek me kin “kapitkitailsang ni keriapen Kosonnedo.” (Kal. 3:13, 19-24; 4:1-5) E kin koasoia duwen saledek tohrohr ehu me Kristian akan ahneki sang ni arail kin idawehn Krais. Irail akan me kin kalahnganki soangen saledek wet kin papah meteikan pwehki arail limpoak. Ahpw, irail me sempoak kan kin lipahned oh akamai.—Kal. 5:15.
10. Pwehn wehwehkihla iren Paipel kan ni pwung, dahme kitail anahne medemedewe? Ia duwen atail kak wia met?
10 Pwehn wehwehkihla iren Paipel ehu ni pwung, kitail anahne medemedewe dahme pidada ireo me duwehte, ihs me ntingihedi pwuhken Paipelo, iahd me e ntingdi oh dahme kin wiawi ahnsowo. E pil pahn sawas en ese kahrepen pwuhko ntingdi oh ma kak, duwen tiahk kan, wiewiahn aramas akan, dahme re kin kesempwalki oh pil duwen arail kin kaudok.a
11. Dahme kitail anahne kanaiehng ni atail kin kawehwe iren Paipel kan?
11 “Padahkihong aramas akan mahsen en Koht ni mehlel” kin pidada laudsang en ihte kawehwe ni pwung. Kitail anahne kanaiehng pwe kitail en dehr doadoahngki Paipel pwehn kamasak aramas akan. Mendahki kitail kak doadoahngki Paipel pwehn utung padahk mehlel, duwehte Sises ketin wia ni ahnsou me Tepilo kasonge ih, kitail en dehr doadoahngki Paipelo pwehn kasarowe aramas de itonehng irail dahme kitail kin kamehlele. (Deud. 6:16; 8:3; 10:20; Mad. 4:4, 7, 10) Kitail anahne kapwaiada kehkehlik en wahnpoaron Piter me koasoia: “Kumwail lemmwiki Krais nan kapehdomwail kan, oh wiahki amwail Kaun. Onopada ahnsou koaros pwe kumwail en kak sapeng mehmen me peki rehmwail kumwail en kawehwehiong koapworopwor me mi rehmwail. Ahpw kumwail wia ni tiahk en kadek oh wahu.”—1 Pit. 3:15, 16.
12, 13. “Wasa kehlail” dah kan me padahk mehlel en Paipel kak kamwomwala? Menlau kihda ehu karasaras.
12 Ni ahnsou me kitail kin padahngki mahsen en Koht ni pwung, dahme met kak wia? (Wadek 2 Korint 10:4, 5.) Padahk mehlel en Paipel kak kamwomwala “wasa kehlail kan” me duwehte padahk likamw akan, tiahk keper kan, oh lamalam en aramas akan me kasalehda loalokong en aramas soh unsek. Kitail kak doadoahngki Paipel pwehn kihsang madamadau kan me kin “pelianda erpit en Koht.” Padahk kan en Paipel kak sewese meteikan en wekidala arail madamadau pwehn pahrekiong padahk mehlel.
13 Pwehn karasahda, medewehla lih men me kin koukousoan India me mahki sounpar 93. Sangete eh pwelel, e kin sukuhlki padahk me dene mouren aramas kin pwurehng ipwidi nan ehu paliwar tohrohr ni ahnsou me e mehla. Ni ahnsou me e tapiada onopki Paipel nan kisinlikou kan sang nah pwutako me kin mi nan ehu sahpw tohrohr, e mwadangete pwungki dahme e kin sukuhlki duwen Siohwa oh sapwellime inou kan. Ahpw, pwehki padahk me e tikida loale kin uhdahn tengala reh, e sapwungki dahme nah pwutako ntingkiwohng ih duwen irair en me melahr akan. E koasoia: “I apwalki kamehlele mehlelpen iren Paipel pwukat me ke ntingihdo. Pelien lamalam koaros kin padahngki me mie mehkot rehtail me sohte kin mehla. I kin kamehlele sangete mahs me paliweren aramaso me kin mehla, ahpw mie mehkot sang paliwaro me sohte sansal me kin pwurepwurehng ipwidi nan ehu paliwar tohrohr mpen pak walirar pahlopw (8,400,000). Ia duwen met eh kak likamw? Pali laud en pelien lamalam kan kin sapwung?” Eri ia duwe, “kedlahs en sapwellimen Koht manaman” kak kamwomwala wasa kehlail pwukat? Mwurin e pil alehdi kawehwehn iren Paipel teikan me pid ireo, ih eri ntingihla mwurin wihk kei: “Met I tepida wehwehkihla ire mehlel duwen mehla. I inenen perenki en ese me ni ahnsou me kaiasada pahn wiawi, kitail pahn kak tuhwong kompoakpatail kan me melahr. I koapworopworki me Wehin Koht pahn kereniong leledo.”
Doadoahngki Paipel Pwehn Kahrehiong Aramas en Kamehlele
14. Ia duwen atail kak ‘kangoange emen en kamehlele’ atail padahk?
14 Doadoahngki Paipel ni koahiek nan kalohk sohte kin pidadahte en nda iren Paipel kan. Pohl kin “koangngoangehkin irail en kamehlele” dahme e kin padahngki. Kitail en pil wia duwehte. (Wadek Wiewia kan 19:8, 9; 28:23.) Lepin lokaia me kawehwehdi ‘kangoange en kamehlele’ kin wehwehki en “kahrehiong emen en pwungki” atail padahk. Aramaso kin “uhdahn kamehlelehla mehkot.” Eri, ni ahnsou me kitail kin kahrehiong emen en kamehlele padahk en Paipel, kitail pil kin kahrehiong ih en pwungki oh likih padahko. Pwehn kapwaiada met, kitail anahne sewese soun rongorongo en wehwehki me dahme kitail nda kin mehlel. Kitail kak wia met ni ahl pwukat.
15. Ia duwen atail kak doadoahngki Paipel ni ahl ehu me pahn kahrehiong aramas akan en wauneki?
15 Doadoahngki Mahsen en Koht ni ahl ehu me pahn kahrehiong aramas akan en wauneki. Ni ahnsou me ke pahn koasoia iren Paipel ehu, medemedewe mwahu kesempwalpen sapwellimen Koht madamadau ong ireo. Mwurin omw idek peidek oh rong pasapeng sang tohnihmwo, ele ke pahn men nda met, ‘Kita pahn kilang ia duwen ata kak wehwehki sapwellimen Koht madamadau ong ire wet.’ De ke kak idek, ‘Dahme Koht mahsanihki duwen met?’ Ni atail wia met e kin kasansalehda kesempwalpen me Paipel pwilisang rehn Koht oh kin kalaudehla en soun rongorongo eh wauneki Paipelo. Met kin uhdahn kesempwal ni atail pahn kalohk ong emen me kin kamehlele Koht ahpw sohte wehwehki dahme Paipel padahngki.—Mel. 19:7-10.
16. Dahme pahn seweseiuk en kawehwe iren Paipel kan ni pwung?
16 Dehr ihte wadek ahpw en kawehwehda iren Paipel kan. Pohl kin kalapw ‘kawehwe oh kadehde’ dahme e kin padahngki. (Wiewia 17:3) Ehu iren Paipel kin kalapw koasoia ire tohtohsang ehu oh ke anahne kasansalehda ireo me pahn dokedoke dahme kumwa koasokoasoia. Ele ke kak wia met ni omw pahn pwurehng koasoia lepin lokaia kan me dokedoke ireo, de idek peidek kan me pahn sewese tohnihmwo en wehwehkihla ireo. Kowe eri kawehwehda iren Paipelo. Mwurin mwo, sewese me rongorongo en ese ia duwen eh kak doadoahngki ireo nan eh mour.
17. Ia duwen atail kak doadoahngki iren Paipel kan pwehn sewese aramas akan en medemedewe ni ahl me pahn kamwakid irail en kamehlele?
17 Doadoahngki iren Paipel kan pwehn sewese aramas akan en medemedewe ni ahl me pahn kamwakid irail en kamehlele. Pohl kin kamantik ni eh “koasoiaiong aramas akan duwen Pwuhk Sarawi.” E kin doadoahngki wiepe ehu me sewese aramaso en medemedewe ni ahl me pahn kamwakid ih en kamehlele iren Paipel kan. (Wiewia 17:2, 4) Ken duwehte ih oh nantihong lel mohngiong en me rongorong uhk. Ken doadoahngki peidek kan me pahn kasalehda omw nsenohki ih pwehn kak “idipasang” dahme mi nan eh mohngiong. (Lep. Pad. 20:5) Dehr koasoi ni soh wahu. Kawehwe ni sansal oh pwung. Anahne mie mehn kadehde pwehn utung ireo. Omw padahk kan anahne poahsoankihda Mahsen en Koht. En kawehwehda oh karasahda iren Paipel ehu kin mwahusang omw en wadekete iren Paipel kan. Met pil kak kahrehiong aramas en kamehlele omw padahk. Ekei pak, ele ke anahne wia roporop oh doadoahngki ire teikan pwehn sewese aramaso en wehwehki. Lih me mahki sounpar 93 me kitail koasoiahier anahne esehla dahme kahrehda e inenen rekla padahk me dene mie mehkot rehtail me sohte kin mehla. En wehwehki ia wasa padahk wet tepisang ie oh ia duwen eh pidelong nan pali laud en pelien lamalam akan uhdahn kesempwal pwehn kahrehiong ih en pwungki dahme Paipel padahngki duwen ireo.b
Pousehlahte Doadoahngki Mahsen en Koht ni Koahiek
18, 19. Dahme kahrehda kitail anahne pousehlahte doadoahngki ni koahiek “kedlahs en sapwellimen Koht manaman”?
18 Paipel mahsanih: “Sampah wet pahn mwadang rosala.” Aramas suwed akan pahn susuwedla. (1 Kor. 7:31; 2 Tim. 3:13) Eri, e kesempwal kitail en pousehlahte kamwomwala “wasa kehlail kan” ni atail doadoahngki “kedlahs en sapwellimen Koht manaman, me iei, Mahsen en Koht.”
19 Ia uwen atail kin perenki naineki oh doadoahngki Paipel pwehn usadahsang padahk likamw akan oh kamwakid irail me ahneki mohngiong mehlel! Eri, sohte padahk likamw, tiahk keper, oh lamalam en aramas ehu me kehlail sang Mahsen en Koht. Kahrehda, kitail en nantihong doadoahngki ni koahiek “kedlahs en sapwellimen Koht manaman” nan atail doadoahk en kalohki Wehio me Koht ketikihong kitail.
[Nting tikitik kan me mi pah]
a Oaralap me koasoia “Mahsen en Siohwa Kin Ieias” nan Kahn Iroir kan kak seweseiuk en esehla mwahu dahme pidada ire kan en Paipel.
b Menlau kilang pali 25, “Me Melahr akan Kak Sewese me Momour kan?” nan makasihn wet.
Dahme Ke Sukuhlki?
• Ia uwen manaman en Mahsen en Koht?
• Ia duwen atail kak ‘padahngki mahsen en Koht ni mehlel’?
• Dahme padahk en Paipel kak wiahiong “wasa kehlail kan”?
• Ia duwen omw kak kamwahwihala omw en kahrehiong aramas akan en kamehlele omw padahk nan kalohk?
[Koakon/Kilel nan pali 18]
Ia Duwen Atail Pahn Doadoahngki Mahsen en Koht Pwehn Kahrehiong Aramas akan en Kamehlele Atail Padahk?
▪ Kahrehiong aramas akan en wauneki Paipel
▪ Kawehwe iren Paipel kan
▪ Sewese aramas akan en medemedewe ni ahl me pahn kamwakid irail en kamehlele pwehn sair mohngiongirail
[Kilel nan pali 17]
Ke anahne skuhlki en doadoahngki ni koahiek “kedlahs en sapwellimen Koht manaman”