“I Sohte Pahn Masak Mehkot”
“Mehnda ma ei imwintihti pahn mahweniong ie, a I pahn likilikihte Koht.”—MEL. 27:3.
IA DUWEN IREN PAIPEL PWUKAT AR SEWESE KEN AHNEKI EIMAH?
Melkahka 27:1
Melkahka 27:4
Melkahka 27:11
1. Peidek dah kan me Melkahka irelaud 27 kin sewese kitail en sapengala?
DAHME kahrehda kitail kin kalaudehla atail doadoahk en kalohk mendahki irair en sampah wet susuwedla? Dahme kahrehda kitail kin perenki doadoahngki laud atail ahnsou oh kehl nan kalohk mendahki kahpwal en mwohni uhdahn laud nan sampah? Ia duwen atail kak pousehlahte ahneki eimah mendahte aramas tohto kin masak ahnsou kohkohdo? Koul en Nanmwarki Depit me kileldi nan Melkahka irelaud 27 kin kihda pasapeng en peidek pwukat.
2. Dahme masak kak wiahiong aramas? Ahpw dahme kitail kak kamehlele?
2 Depit tepikihda eh koul lokaia pwukat: “KAUN-O me kamarainpei oh komourpei; I sohte pahn masak mehmen. KAUN-O kin ketin sile sang ie soahng keper kan koaros; I sohte pahn masak mehkot.” (Mel. 27:1) Masak kak kahrehiong aramas emen en luwetala oh sohte kak wia mehkot. Ahpw emen me likih Siohwa kin ahneki eimah oh sohte masepwehk. (1 Pit. 3:14) Ma kitail kin wiahki Siohwa atail kehl oh likih ih, kitail kak kamehlele me kitail ‘pahn poadoandoarla, oh sohte kahrepen atail pahn masak mehkot.’ (Lep. Pad. 1:33; 3:25) Dahme kahrehda?
“KAUN-O ME KAMARAINPEI OH KOMOURPEI”
3. Ia duwen Siohwa eh kin ketin wia kamarainpatail? Dahme kitail anahne wia?
3 Ni en Paipel eh kin mahsanih me “KAUN-O me kamarainpei,” e kin wehwehki me Siohwa kin ketin padahkihong kitail padahk mehlel. (Mel. 27:1) Marain kak kasalehiong kitail mehkot keper de mehkot me mi mwohtail, ahpw e sohte kak kihsang. Kitail me pahn anahne soikala keper wet. Pil duwehte, Siohwa ketin kasalehiong kitail wehwehn dahme kitail kin kilang wiwiawi nan sampah. E ketin padahkihong kitail duwen keper kan nan sampah suwed wet. E ketikihong kitail kaweid mwahu nan Paipel me kin sewese kitail ahnsou koaros. Sounmelkahkao koasoia me sapwellimen Koht kehkehlik kan kin kahrehiong en loalokong sang eh imwintihti kan oh eh sounpadahk koaros. Ni atail kin kapwaiada kaweid kan en Paipel, kitail pil kak uhdahn loalokongla mehlel.—Mel. 119:98, 99, 130.
4. (a) Dahme kahrehda Depit nda me Siohwa iei eh sounkomour? (b) Iahd me Siohwa pahn ketin doarehla sapwellime ladu kan?
4 Dahme Depit koasoia nan Melkahka 27:1 kin kasalehiong kitail me e sohte kin manokehla duwen Siohwa eh ketin doarehla ih mahs. Karasepe, Siohwa ketin doarehsang ih laion men oh pehr men. Siohwa pil ketin sewese ih en kalowehdi kodono Kolaiad. Mwuhr, Siohwa ketin doarehla Depit ahnsou kan me Nanmwarki Sohl song en kemehkihla ih ketieu ehu. (1 Sam. 17:37, 49, 50; 18:11, 12; 19:10) Ihme kahrehda Depit nda me Siohwa iei eh sounkomour. Siohwa pahn ketin doarehla sapwellime ladu kan duwehte me e ketin wiahiong Depit. Iahd me e pahn ketin wia met? Ni rahn me “kahn kamakam kowahlap” pahn leledo.—Kaud. 7:14, NW; 2 Pit. 2:9.
TAMATAMAN EHUEHU AHNSOU ME SIOHWA KIN KETIN SEWESEIUK
5, 6. (a) Ia duwen mehkan me kitail kin tamanda ar kin sewese kitail en eimah? (b) Dahme kahrehda e mwahu kitail en medewe duwen Siohwa eh ketin sewese sapwellime aramas akan mahs?
5 Nan Melkahka 27:2, 3, kitail kak wadek duwen mehkot kesempwal ehu me kitail kak wia pwehn sewese kitail en ahneki eimah. (Wadek.) Depit kin tamataman ahnsou kan me Siohwa ketin doarehla ih. (1 Sam. 17:34-37) Dahme e kin tamanda kin kahrehiong ih en eimah, eri e kak dadaur pahn irair kan me keieu apwal. Ke kin tamanda ia duwen Siohwa eh kin ketin sewese iuk mahs? Dahme ke kin tamanda kin kahrehiong uhk ken eimah? Karasepe, mie pak me ke kapakapki laud duwen kahpwal ehu me kin kansensuwedih iuk? Mwuhr ke sou pehm duwen Siohwa eh ketikihong uhk erpit oh kehl pwehn dadaur pahn kahpwalo? Ke kak tamanda ia duwen Siohwa eh ketin seweseiuk ken apwalihala ekei kahpwal kan me kahrehda e apwal ong uhk ken papah ih ni peren? De ke kin tamanda duwen eh kin ketikihong uhk pwais kapw kan nan sapwellime doadoahk? (1 Kor. 16:9) Ia omw pepehm met ni omw kin medemedewe soangen ahnsou ko? Dahme ke tamanda anahne kamehlelehiong uhk me Siohwa kak ketin seweseiuk ken apwalihala de dadaurete pahn kahpwal oh pil irair kan me keieu apwal.—Rom 5:3-5.
6 Dahme kitail pahn wia ma koperment kehlail ehu men kasorehla pwihn en Sounkadehdehn Siohwa kan? Ni ahnsou kerendo kan, ekei aramas kin song en wia met ahpw re sohte kak pweida. Ma kitail tamanda duwen Siohwa eh kin ketin sewese sapwellime aramas akan mahs, kitail pahn eimah pwehn dadaurete ni ahnsou kohkohdo sohte lipilipil dahme pahn wiawi.—Dan. 3:28.
ATAIL POAKOHNG KAUDOK MEHLEL
7, 8. (a) Dahme Depit peki sang rehn Siohwa nin duwen Melkahka 27:4 kasalehda? (b) Dahkot tehnpas sarawi lapalap en Siohwa? Ia duwen atail kin kaudok mwo rahnwet?
7 Atail poakohng kaudok mehlel pil sewese kitail en eimah. (Wadek Melkahka 27:4.) Ni mwehin Depit, “tehnpas en KAUN-O” wiahte impwalo a kaidehn tehnpas sarawio. Depit kin kaunopada soahng koaros pwe nah pwutako Solomon en kak kauwada tehnpas kaselel ehu ong Siohwa. Sounpar epwiki kei mwuri, Sises ketin kawehwehda me e pahn mie ahnsou ehu me aramas akan solahr anahne kohla ni tehnpas sarawio pwehn kaudokiong Siohwa. (Sohn 4:21-23) Siohwa ketin wiahda koasoandi ehu me kak kahrehiong kitail en kaudokiong ih ni ahl me e ketin kupwurki. E ketin kupwurki atail kaudok ma kitail pwoson meirong en Sises. Nan Ipru irelaud 8 lel 10, wahnpoaron Pohl koasoia me koasoandi me kitail kak kaudokiong Koht iei tehnpas sarawi lapalap ehu me “sohte wiawihkihda pehn aramas.” Pohl kawehwehda me tehnpas sarawi wet miehla ahnsou me Sises ketin papidaisla oh toukihda pein ih pwehn ketin wia kupwuren Siohwa. Met wiawi nan pahr 29. (Ipru 10:10) Ia duwen atail kin kaudok nan tehnpas sarawi wet? Sang ni atail kin kapakap ong Siohwa “ni kapehd mehlel diren pwoson” oh pil atail kalohk ni eimah ong meteikan duwen ih. Kitail pil kin kaudok ni tehnpas sarawi wet ni atail kin towehda mihting kan oh pil ni atail wia atail kaudok en peneinei. (Ipru 10:22-25) Atail poakohng kaudok mehlel pahn sewese kitail en pousehlahte wia soahng pwukat erein imwin ahnsou apwal pwukat.
8 Nan sampah pwon, sapwellimen Siohwa ladu lelepek kan kin doadoahngki ahnsou laud ong doadoahk en kalohk, sukuhlki ehu lokaia tohrohr oh keseula wasa kan me sounkalohki Wehio malaulau. Re kin kasalehda me re duwehte sounmelkahkao. E peki rehn Siohwa soahng tehieu. E men ‘kin mihmihte nan tehnpas en KAUN-O erein eh mour, pwe en kin uduhdiahl sapwellime lingan, oh en peki sapwellime kaweid kan wasao.’ Sapwellimen Siohwa ladu kan rahnwet kin men en ketin kapaiada irail oh re kin men kaudokiong ih sohte lipilipil dahme pahn wiawi.—Wadek Melkahka 27:6.
LIKIH SAPWELLIMEN KOHT SAWAS
9, 10. Dahme Melkahka 27:10 inoukihda?
9 Dahme Depit koasoia kin kasalehda ia uwen eh likih sapwellimen Siohwa sawas. E koasoia: “Semei oh inei pil kak keseiehla, ahpw KAUN-O pahn ketin apwahpwalih ie.” (Mel. 27:10) Pwehki dahme kitail wadek nan 1 Samuel irelaud 22, kitail ese me ahn Depit pahpa nohno sohte kesehla ih. Ahpw rahnwet mie me tohto me arail peneinei keseirailla. Me tohto me arail peneinei keseirailla kin ale sawas sang mwomwohdisohn Kristian oh pehm eh kin pere irail.
10 Siohwa kin ketin onopadahr en apwalihala sapwellime ladu kan mehnda ma meteikan keseirailla. Eri kitail kak kamehlele me e pahn ketin apwalih irail ni ahnsou me re kin lelohng kahpwal teikan. Karasepe, ma kitail kin pwunodki ia duwen atail pahn apwalihala anahn en atail peneinei, kitail anahne tamataman me Siohwa pahn ketin sewese kitail. (Ipru 13:5, 6) E ketin mwahngih atail irair oh dahme kitail anahne.
11. Dahme aramas akan kin medewehki kitail Sounkadehdehn Siohwa kan ni atail kin kasalehda atail likih Siohwa? Menlau karasahda.
11 Karasepe, Victoria iei emen tohnsukuhl en Paipel nan Liberia. Ohl me e kin mihmi reh kesehla ih oh nah seri silimeno. Mendahki sohte imwe oh eh doadoahk, e sohte uhdihsang eh onop Paipel oh mwuhr e papidaisla. Ehu rahno, nah serepeino me sounpar 13 diarada ehd ehu me diren mwohni loale. Victoria oh nah serepeino sohte men wadek mwohni ko pwehki ira sohte men lelohng kasongosong en ale mehkot me kaidehn ara. Ahpw ira mwadangete rapahki sounpei me ahneki ehdo. Ni ara diarada ohlo, e nda me ma aramas koaros kin mehlel duwehte Sounkadehdehn Siohwa kan, sampah pwon pahn wia wasa mwahu oh meleilei ehu. Victoria doadoahngki nah Paipelo pwehn kasalehiong sounpeio duwen sapwellimen Siohwa inou en sampah kapw ehu. Sounpeio uhdahn mwekidki ahn Victoria pwoson oh mehlel kahrehda e kihong ih lapalahn mwohni sang nan mwohni me e kapwurehiong ko. Aramas akan nan sampah pwon kin ese me Sounkadehdehn Siohwa kan kin ahnsou koaros mehlel. Pwehki re kin likih ni unsek sapwellimen Siohwa kehl en apwalih irail kahrehda re kin mehlel.
12. Dahme kahrehda kitail kin pousehlahte papah Siohwa mendahki sohla atail doadoahk de neitail mwohni? Menlau karasahda.
12 De medewehla pepehm en Thomas, sounkalohk men me saikinte papidais nan Sierra Leone. E tepida doadoahk nin duwen sounpadahk men ahpw e sohte ale pweipwei kereniong sounpar ehu. Thomas anahne tuhwong kaunen sukuhlo pwehn ale mwohni me re saikinte pwainohng. Kaun menet emen padre oh e ndaiong Thomas me sukuhlo sohte pwungki padahk en Sounkadehdehn Siohwa kan. Padreo nda me Thomas anahne sohla wia emen Sounkadehdehn Siohwa ma e men kolokolte eh doadoahko. Thomas kohkohsang eh doadoahko mendahki sukuhlo sohte pwain. Mwurin mwo, Thomas diarada eh doadoahk wasa ehu me kin kamwahwihala redio oh cellphone. Karasepe tohto kin kasalehda me ma kitail likih Siohwa, kitail sohte anahne masak ma kitail sohla pahn ahneki dahme kitail anahne. Pwehki Siohwa ketin kapikada soahng koaros oh ahnsou koaros pere sapwellime kan, kitail ese me e pahn ketin apwalih kitail.
13. Dahme kahrehda riatail Kristian kan sang wehi semwehmwe kan kin uhdahn kedirepwkihla doadoahk en kalohk?
13 Riatail Kristian kan sang nan wehi semwehmwe tohto kin uhdahn kedirepwkihla doadoahk en kalohk. Dahme kahrehda? Ehu ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan ripohtki me aramas tohto me kin onopki Paipel sohte arail doadoahk eri kin mie arail ahnsou laud en onop ni rahn. Riatail Kristian kan pil ahneki ahnsou laud en kalohk. Aramas akan kin mwadang pwungki me kitail mihmi ni imwin rahn akan pwehki re kak kilang soahng suwed kan me kin wiewiawi. Nan ehu sahpw, sounkalohk tohto kin onop rehn aramas silimen de tohtohsang. Misineri men me kin kalohk wasao daulih sounpar 12 ntingihedi me tohtohn riatail kan kin ahneki ahnsou laud en kalohk oh onop Paipel rehn aramas akan pwehki riatail pwukat sohte kin kedirepwki soahng tohto.
14. Ni ahl dahkei Koht kak ketin pere pokon kalaimwuno?
14 Siohwa ketin inoukihda me e pahn ketin sewese, pere oh doarehla sapwellime pwihn oh kitail kamehlele me e pahn ketin kapwaiada sapwellime inou. (Mel. 37:28; 91:1-3) E pahn mie pokon kalaimwun ehu me pahn pitsang kahn kamakam kowahlap. (Kaud. 7:9, 14) Eri, Koht pahn ketin doarehla pokon kalaimwun wet sang ni eh sohte pahn ketin mweidohng emen en kasohrehla sapwellime kan koaros ni imwin rahn kan en koasoandi wet. Pil ehu ahl me Siohwa pahn ketin pere irail iei sang eh pahn ketikihong irail soahng koaros me re anahne pwehn dadaur pahn kasongosong kan oh kolokol arail nanpwungmwahu reh. Nan Armakedon, Siohwa pahn ketin pere sapwellime ladu kan sang ni eh pahn ketin doareirailla.
“MAING KAUN, KOMW KETIN PADAHKIHONG IE KUPWUROMWIEN”
15, 16. Ia duwen atail paiekihda atail doadoahngki dahme Koht ketin padahkihong kitail? Menlau karasahda.
15 Ma kitail men kolokolte atail eimah, kitail anahne pousehlahte ale kasukuhl sang rehn Koht. Depit koasoia: “Maing KAUN, komw ketin padahkihong ie kupwuromwien, oh ketin kahluwa ie nan ahl inen.” (Mel. 27:11) En ale kasukuhl sang rehn Koht kin wehwehki me kitail anahne rong kanahieng dahme Paipel mahsanih oh pil kaweid kan me kitail kin alehdi sang sapwellimen Siohwa pwihn. Kitail pil anahne mwadang kapwaiada dahme kitail sukuhlki. Karasepe, me tohto kin doadoahngki kaweid erpit en kihsang soahng kan me sohte uhdahn anahn nan arail mour. Re pwainla arail pweipwand kan oh netikihla mehkan me re sohte anahne. Eri ni ahnsou me kahpwal en mwohni laudla, re sohte kin nohn pwunod. Re sohte anahne doadoahk laud pwehn pwapwain mehkan me re sohte uhdahn anahne. Oh re kak kalaudehla arail doadoahk en kalohk. Kitail koaros anahne pein idek: ‘I kin mwadang doadoahngki soahng koaros me I wadek nan Paipel oh pil pwuhk kan me ladu lelepek oh loalokong kin wiahda mehnda ma e uhdahn apwal ong ie?’—Mad. 24:45.
16 Ni atail kin mweidohng Siohwa en ketin padahkih oh mahsanihong kitail ia duwen atail en mour, kitail sohte pahn ahneki kahrepe ehu en perki mehkot. Pioneer men nan wehin Amerika kin song en alehdi pwukoa ehu nan eh wasahn doadoahko me pahn sewese ih oh eh peneinei ren pousehlahte pioneer. Ahpw eh kauno ndaiong me e sohte pahn alehdi pwukoa wet pwehki sohte nah doaropwehn sukuhl laud. Ma met wiawihong uhk, ke pahn koluhkihla omw pilada doadoahngki pali laud en omw ahnsou ong papah Siohwa oh sohte iang sukuhl laud? Mwurin wihk riau, eh kauno sohla doadoahk oh emen kaun tohrohr idek reh duwen eh mehn akadei kan. Brothero padahkihong me ih oh eh pwoud kin doadoahngki pali laud en ara ahnsou ong papah Siohwa nin duwen Sounkadehdehn Siohwa kan oh me ira men pousehlahte ara doadoahko. Ahpw mwohn eh pahn doula koasoi, kaun menet nda: “I esehte me ke weksang meteikan! Ni ahnsou me ei pahpao pahn melahr, iengomw meh riemen kin kohdo oh wadek ong ih Paipel rahn koaros. I inoukihda me ma mie ahnsou ehu me I kak sewese Sounkadehdehn Siohwa kan, I uhdahn pahn wia.” Mandahn rahno, brothero alehdi doadoahko me kaun teio sohte men kihong. Ni atail kin mwohneki mahs Wehio nan atail mour, Siohwa pahn ketin kapwaiada sapwellime inou en ketikihong kitail soahng koaros me kitail anahne.—Mad. 6:33.
KITAIL ANAHNE AHNEKI PWOSON OH KOAPWOROPWOR
17. Dahme pahn sewese kitail en dehr masak ahnsou kohkohdo?
17 Depit sewese kitail en wehwehki ia uwen kesempwal en ahneki pwoson oh koapworopwor. E pehm me e sohte pahn ahneki koapworopwor ma e sohte pwoson me e pahn “kilang sapwellimen KAUN-O kalahngan.” (Mel. 27:13) Ia pahn mwomwen atail mour ma Koht sohte ketikihong kitail koapworopwor oh ma kitail sehse soahng kan me kileldi nan Melkahka irelaud 27? Eri ni imwin rahn pwukat, kitail anahne pousehlahte peki rehn Siohwa en ketikihdo kehl oh en ketin doarekitailla nan Armakedon.—Wadek Melkahka 27:14.
[Kilel en pali 23]
Depit ahneki eimah ni eh kin tamanda duwen Siohwa eh ketin doarehla
[Kilel en pali 25]
Kitail kin isaneki ohlahn pai en wehi pwehn kalaudehla atail doadoahk en kalohk?