Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JULY 1-7
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | MELKAHKA 57-59
Siohwa Kahrehiong Irail me Uhwong Sapwellime Aramas en Sohte Pweida
“Wasa me Keieu Doh nin Sampah”
14 Stipen koasoia dahme e kamehlele ni eimah mwohn eh imwintihti ko ar kemehla ih. (Wiewia 6:5; 7:54-60) Pwehki “kalokolok laud” me wiawi ni ahnsowo, tohnpadahk ko koaros, likin wahnpoaron ko, ahpw tangpeseng wasa koaros nan Sudia oh Sameria. Met sohte kauhdi doadoahk en kalohk. Pilip kohla Sameria pwehn ‘kalohki duwen Krais’ oh e pweida mwahu. (Wiewia 8:1-8, 14, 15, 25) Oh pil, kitail wadek: “Irail ko me mwarahkpeseng pwehki kahpwal me pwarada mwurin kamakamalahn Stipen, kohpeseng lella Penisia, Saiprus oh Andiok, ahpw re kin lohkihong mehn Suhste mahseno. Ahpw ekei ohl nanpwungen irail me kohsang Saiprus oh Sairihni kohdo Andiok oh tepida koasoakoasoiong aramas akan me kin lokaiahn Krihs, kalokalohki rongamwahu en Kaun Sises.” (Wiewia 11:19, 20) Ni ahnsowo, kalokolok me kahrehda rohng en Wehio eh kohpeseng.
15 Nan atail ahnsou, mehkot me duwehte met wiawi nan Soviet Union en mahso. Ahpw mehlel nan pahr 1950 samwa, Sounkadehdehn Siohwa kid kei kalipilipala Siberia. Pwehki re mwarahkpeseng nan soangsoangen kousoan kan, rongamwahwo kin kohkohpeseng nan sahpw laud wet. Sounkadehde tohto sohte kak diar mwohni me anahn en seiloangki mweinele mwail 6,000 samwa pwe ren kak kalohki rongamwahwo. Ahpw, koperment me kadarirailpeseng nan wehio. Emen brother koasoia: “Met duwehte, koperment kan me kahrehda kiden aramas mwahu nan Siberia en esehla padahk mehlel.”
Ire Kesempwal kan
“Kumwail Kehlail oh Tengeteng”
16 Kakehlakahda mohngiongomw. Nanmwarki Depit kasalehda eh limpoak loalopwoat ong Siohwa ni eh koulki: “Maing Koht, ei mohngiong kin tengeteng.” (Mel. 57:7, NW) Kitail pil kak kakehlakahda mohngiongitail oh likih Siohwa ni unsek. (Wadek Melkahka 112:7.) Medewehla ia duwen met eh sewese Bob, me kitail koasoiapene mwoweo. Ni toahkte ko ar nda me re pahn kaunopadahte nta ma mie anahnepe, e mwadangete sapengki me ma re peien kihong ih nta, ahnsowohte e pahn kohkohsang ni imwen winio. Mwuhr, Bob koasoia, “I sohte peikasalki dahme I pahn wia oh I sohte pwunodki dahme kakete wiawi.”
17 Bob kesihnendahte teng pwehki mwohn eh kohla ni imwen winio, e piladahr en tengetengete. Keieu, e men kaperenda Siohwa. Keriau, e onopki mwahu dahme Paipel oh sawasepen Paipel kan koasoia duwen en wauneki mour oh nta. Kesiluh, e uhdahn kamehlele me en idawehn sapwellimen Siohwa kaweid pahn wia kamwahupe kohkohlahte. Kitail pil kak ahneki mohngiong kehlail erein kahpwal sohte lipilipil me kitail ele lelohng.
JULY 8-14
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | MELKAHKA 60-62
Siohwa Kin Ketikihong Kitail Onepek Mwahu, Perepatail oh Katengeikitaildi
it-2 1118 par. 7
Imwen Doulik
Ni Lokaiahn Karasaras. Irail akan me kin pwoson oh peikiong Siohwa kin nsenamwahu laud, duwehte me Depit koulki: “Komwi [Siohwa] me silepei, soundoarepei kehlail en pelian ei imwintihti kan.” (Me 61:3) Irail akan me kin ese wehwehn mwareo, oh kin likih oh weuwa mwaro ni lelepek, sohte kin masak mehkot, pwehki: “KAUN-O rasehng wasahn doulik ileile ehu, wasa me aramas pwung kan kak patohla ie oh rukula.”—Lep 18:10; pil kilang 1Sa 17:45-47.
it-2 1084 par. 8
Impwal
“Impwal” pil kin wia ehu lokaiahn karasaras nan wasa tohto nan Paipel. En aramas impwal kin wia wasahn kommoal oh pere ih sang keteu de ketipin. (Sen 18:1) Nin duwen tiahk en kasamwo aramas, irail kan me mwemweitdo kak kasik me aramaso pahn apwalih oh waunekin irail ni eh kasamwo irail nan imwe impwal. Ihme kahrehda, ni Kaudiahl 7:15 eh mahsanih duwen pokon kalaimwun me Koht “pahn ketin perekipeseng sapwellime impwalo pohrail,” met kin kasalehda perehpe mwahu oh onepek mwahu. (Me 61:3, 4) Aiseia koasoia duwen kaunopada kan me en Koht pwoudo, Saion, pahn wiahda ong pwutak kan me e pahn naitikihada. Liho rong me e anahne ‘kalaudehla imwe impwal me e kin kousoan loale.’ (Ais 54:2) Kahrehda, e kalaudehla wasao pwehn pere nah seri kan.
Kosonned Sarawi Kan Mehn Wia Kamwahupatail
14 Kitail kak likih me sapwellimen Koht kosonned sohte pahn wekila. Mendahki kitail mihmi nan ahnsou me diren kahpwal, kitail kak likih me Siohwa kin wia Paip kehlail ehu me kin tengeteng oh pahn mihmi soutuk. (Melkahka 90:2) E mahsanih duwen pein Ih: “Ngehi Siohwa; I sohte kin wekidekla.” (Malakai 3:6) Sapwellimen Koht koasoandi kan, nin duwen me ntingihdi nan Paipel, kin wia mehkan me aramas kak uhdahn likih—sohte duwehte ahn aramas koasoandi kan me kin wekiwekidek. (Seims 1:17) Karasepe, erein sounpahr tohto, irail toahkte en pelien madamadau en aramas kose me: mweidohng nsenen seri iei epwel mwahu, ahpw mwuri, ekei irail toahkte pwukat wekidala arail kamehlele met oh wehkada me arail kaweid me sapwung. Koasoandi en sampah oh arail kaweid akan kin wekiwekseli likamwete e kin ieiangseli kisinieng. Ahpw, sapwellimen Siohwa mahsen sohte kin wekiwekseli. Erein pahr epwiki kei, Paipel kihda kaweid en iaduwen apwalihada seri kan ni limpoak. Wahnpoaron Pohl mahsanih: “Sahm akan, kumwail dehr kamwakara mwahl noumwail seri kan, ahpw kakairirailada ni peneu oh kaweid en Siohwa.” (Episos 6:4, NW) Ia uwen kansenamwahu en ese me kitail kak likih koasoandi en Siohwa kan oh me re sohte pahn wekidekla!
Ire Kesempwal kan
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhk Keriau en Melkahka kan
62:11. Koht sohte kin koapworopworki kehl sang ekei wasa tohrohr. Ih me utupen kehl. ‘Kakehl iei sapwellime.’
JULY 15-21
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | MELKAHKA 63-65
“Sapwellimomwi Limpoak Poatopoat me Mwahusang Mour”
Ihs Me Kak Irehdi Sang Kitail Limpoak En Koht?
17 Ia uwen kesempwal sapwellimen Koht limpoak ong kowe? Ke pil ahneki soangen pepehm me Depit kin ahneki, duwehte me ntingdi wasaht: “Sapwellimomwi limpoak poatopoat me mwahusang mour, iei me I pahn patohwan kapingahkin komwi. I pahn patohwan kapingkalahngan ong komwi erein ei mour; I pahn kapahdawohng komwi pehi kat ni ei pahn kapakap.” (Melkahka 63:3, 4) Mie mehkot nin sampah me aramas akan pahn kak kihong kitail me mwahu sang atail paiekihda sapwellimen Koht limpoak oh atail kompoakepahnki Koht? Karasepe ieu, ma emen pahn nantihong rapahki doadoahk pweilaud, eri, met pahn mwahu sang ahneki popohl oh peren me kin kohsang ahneki nanpwungmwahu rehn Koht? (Luk 12:15) Ekei Kristian akan kin lelohng kahpwal me irail anahne wiahda arail pilipil ma re pahn kaudokiong Siohwa oh mehla de re sohla kaudokiong Siohwa. Met wiawiong Sounkadehdehn Siohwa tohto me mih nan imweteng en kalokolok kan ni ahnsoun Mahwen Keriau en Sampah wiawi. Pali laud en riatail Kristian brother oh sister kan me pilada en dadaurete ni limpoak en Koht, oh irail perenki wia met edetehn irail pahn mehla. Irail akan me kin lelepek en dadaurete ni limpoak en Koht kak likih me irail pahn ale sang rehn Koht mour soutuk, oh met mehkot me sampah sohte kak kihong kitail. (Mark 8:34-36) Ahpw, pil mie mehkan kesempwal likin mour soutuk.
18 Kitail ese me sohte aramas emen pahn kak ahneki mour soutuk ma sohte Siohwa, ahpw song en medewehla duwen ia mwomwen atail mour en mour soutuk ma sohte Sounkapikpatail. Atail mour pahn sohte katepe. Siohwa me ketikihong sapwellime aramas akan doadoahk katapan en wia ni imwin rahn akan. Eri, kitail kak likih me ahnsou me Siohwa, Soun Koasoandi Lapalapie, pahn ketikihong aramas akan en ale mour soutuk, e pahn audaudki mehkan me mwahu oh katapan ong atail mehn kasukuhl oh ong mehkan me kitail pahn wiewia. (Eklesiasdes 3:11) Mendahki ia uwen laud kitail pahn song en sukuhliki mehkot ni sounpar kid kid kei, kitail sohte pahn, ni unsek, wehwehki duwen “ia uwen loalen sapwellimen Koht kapai kan oh sapwellime erpit oh kupwurokong!”—Rom 11:33.
“Kalahnganki Mehkoaros”
E uhdahn konehng kitail en kasalehda kalahngan ong Koht. Mwein mie ahnsou me ke kin medewe duwen kisakis mwahu tohto me e ketikihda oh pahn doulahte ketikihda, duwehte kapai kan en papah ih oh pil atail anahn en war kan. (Deud. 8:17, 18; Wiewia 14:17) Ahpw kitail en dehr medewe ahnsou kiste duwen sapwellimen Koht kamwahu kan. Kitail en kihong ahnsou laud en medemedewe mwahu duwen kapai tohtohie me Koht ketikihda ni sapan ong kitail oh pil ong irail kan me kitail poakohng. Atail doudouloale duwen kadek sapan en Sounkapikpatailo pahn uhdahn kalaudehla atail kalahngan ong ih oh kakehlailihala atail likih uwen eh ketin poakohng oh kesempwalkin kitail.—1 Sohn 4:9.
Pousehlahte Doudouloale Sapwellimen Koht Mahsen kan
7 Kitail anahne nantihong laud en doudouloale oh medemedewe dahme kitail kin onopki. Ihme kahrehda e keieu mwahu ken doudouloale ni ahnsou me ke sohte pwang oh ni wasa ehu me sohte katairong, me soahng tohto sohte pahn kerempwa iuk. Sounmelkahka Depit kin doudouloale ni ahnsou me e wie pepehd nan eh pehto ni pwong kan. (Mel. 63:6) Sises, me unsek, kin ketin pilada wasa kan me meleilei pwehn doudouloale oh kapakap.—Luk 6:12.
Kahlemengih Sises ni Atail Kin Padahk ni Limpoak
6 Ni atail kin koasoia soahng kan me kitail kesempwalki, aramas kan kak kilang atail peren oh ngoang. Met kin mehlel ni atail kin koasoia duwen emen me kitail poakohng. Kitail kin perenki ehukihong meteikan dahme kitail ese duwen aramaso. Kitail kin kapinga, wauneki, oh uhki ih. Kitail kin wia met pwe kitail men meteikan en pil perenki ih oh eh irair kan duwehte kitail.
Ire Kesempwal kan
w07 11/15 15 par. 6
Ke Kin Kansenamwahwih Meteikan?
En karangkehdi ihmw ehu mengeisang kauwada me kapw. Ire mehlel wet en karangkehdi oh kauwada pil kin pidada atail lokaia kan. Nin duwen aramas soh unsek kei, kitail koaros mie atail sapwung oh luwet. Nanmwarki Solomon koasoia: “Sohte aramas emen nin sampah me kin wia me pwung ahnsou koaros oh sohte sapwungala pak ehu.” (Eklesiasdes 7:20) E mengei en diarada en aramas sapwung oh kauwehki ih lokaia kamedek kan. (Melkahka 64:2-4) Eri, kitail anahne kaiahne pein kitail pwe atail koasoi en kin mwahu.
JULY 22-28
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | MELKAHKA 66-68
Siohwa Kin Ketiki Atail Wisik kan
Ia Duwen Siohwa Eh Kin Ketin Sapengala Atail Kapakap kan
15 Atail kapakap sohte kin kalapw pasapengla ni ahl kapwuriamwei kan. Ahpw pasapeng kan me kitail alehdi ih me kitail uhdahn anahne pwehn loalopwoatohngete Samatailo nanleng. Eri kitail en kin tetehk ia duwen Siohwa eh ketin sapengala atail kapakap kan. Sister men me adaneki Yoko pehm me Siohwa sohte kin ketin sapengala eh kapakap kan. Ih eri tepida ntingihedi dahme e kin peki rehn Siohwa. Mwurin ahnsou werei, e kilang nan nah pwuhko oh esehda me Siohwa ketin sapengala pali laud en eh kapakap kan, pil eh kapakap kan me e manokehla. Kitail anahne kalapw uhdi oh medemedewe duwen Siohwa eh kin ketin sapengala atail kapakap kan.—Mel. 66:19, 20.
w10 12/1 23 par. 6
Nsenohki Pahpa de Nohno me Kin Kelehpw Apwalih nah Seri
Siohwa ketin doadoahngki sapwellime manaman en kamwakid ekei ren ntingihedi koulen sarawi de melkahka kan, me mehn Israel pahn koulki ni ahnsoun kaudok. Medewehla kangoang me liohdi oh seri sepwoupwou kan alehdi ni ar kin koulki mahsen sarawi kan me kin katamankihong irail me Siohwa iei sahm men oh sounkopwung men ong irail oh e pahn ketin sewese irail. (Melkahka 68:5; 146:9) Kitail pil kak kangoangehki pahpa de nohno me kin kelehpw apwalih nah seri lokaia kangoang kan me pahn sewese ih erein sounpar tohto. Ruth, nohno men me kin kelehpw apwalih nah seri, tamatamante dahme emen pahpa ndaiong ih, mendahki met wiawi sounpar 20 samwalahro: “Ke uhdahn apwalih mwahu noumw pwutak riemeno. Wonlahte wia met.” Ruth koasoia: “Ni ei rong lokaia pwukat sang reh, met uhdahn kamwakid ie.” Ni mehlel, “lokaia kadek kin wia wini mwahu” oh kak kangoange pahpa de nohno me kin kelehpw apwalih nah seri laudsang dahme kitail kin medewe. (Lepin Padahk 15:4, Contemporary English Version) Ke kak medewehla ehu lokaiahn kaping me ke kak ndaiong pahpa de nohno me kin kelehpw apwalih nah seri?
w09 4/1 31 par. 1
Semen me Sepwoupwou kan
“KOHT, me kin ketiket nan Tehnpese sarawi, kin ketin apwalih me sepwoupwou kan.” (Melkahka 68:5) Mahsen pwukat kin kasalehda mehkot duwen Siohwa Koht me kin sair mohngiongatail—e kin ketin nsenohki anahn en irail kan me kin ahneki apwal. Eh ketin nsenohki seri kan me ar pahpa de nohno mehla sansalda mwahu nan Kosonned me e ketikihong Israel. Kitail pahn tehkpene mahs iren Paipel me tepin koasoia “me sepwoupwou men” nan Eksodus 22:22-24.
Siohwa Kin Ketin Seweseiuk en Pweida
17 Wadek Melkahka 40:5. Emen me kin kohdahla pohn nahna kin akadeiong en lel ni kadokeo. Ahpw mie wasa tohto me e kak uhdi oh kilang soahng kaselel kan. Duwehte met, en kaukaule wiahda ahnsou en uhdi oh medewe ia duwen Siohwa eh kin ketin seweseiuk en pweida mehnda ma ke kin lelohng kahpwal ehu. Ni kaimwiseklahn ehuehu rahn, idek rehmw: ‘Ni ahl dah me I kilang sapwellimen Siohwa kapai rahnwet? Mendahki kahpwalo mihmihte, ia duwen Siohwa eh kin ketin sewese ie en dadaur?’ Tehk ma ke kak kilang ehu kapai sang rehn Siohwa me seweseiuk en pweida.
Ire Kesempwal kan
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhk Keriau en Melkahka kan
68:18—Ihs irail me wia “kisakis sang rehn me kahngohdi kan”? Irail ohl pwukat me kohsang nanpwungen aramas akan me selidi ni ahnsou re kalowehdi Sapwen Inou. Soangen ohl pwukat mwuhr kin iang pwukoahki en sewese Mehn Lipai kan nan arail doadoahk.—Esra 8:20.
JULY 29–AUGUST 4
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | MELKAHKA 69
Ia Duwen Soahng kan me Wiawihong Sises Eh Kokohpda nan Melkahka 69
Re Awiawih Mesaiao
17 Aramas akan pahn kailongki Mesaiao ni soh kahrepe. (Mel. 69:4) Sises ketin mahsanih: “Ma I sohte wiadahr soangen doadoahk kan mwohn masarail me sohte emen wiadahr, nahn, sohte pahn diparail. A met re kilangehr ei wiewia kan oh kailongkin ie oh pil kailongki Semei. Iei kahrepen mepwukat ar wiawi, pwe me ntingdier nan arail Kosonned en pweida: ‘Irail kailongkin ie, ni sohte kahrepe.’” (Sohn 15:24, 25) “Kosonnedo” wasaht kin wehwehki iren Paipel kan pwon me mie ahnsowo. (Sohn 10:34; 12:34) Dahme kitail kin wadek duwen Sises nan pwuhken rongamwahu ko kin kadehdehda me aramas tohto kin kailongki ih, ahpw mehlel kaunen pelien lamalam en mehn Suhs ko. Oh Sises pil ketin mahsanih: “Sampah sohte kak kailongkin kumwail, a e kin kailongkin ie, pwehki ei kin kalap padahkihong me eh wiewia kan me suwed.”—Sohn 7:7.
Ngoangki Kaudok Mehlel
7 Ehu ahnsou Sises uhdahn ketin kasalehda ngoang laud. Met wiawi erein tepin sapwellime doadoahk en kalohk, ni ahnsoun Pahsohpa nan pahr 30. Sises oh sapwellime tohnpadahk kan kohla Serusalem oh diarada nan tehnpas sarawio “ohl ekei me kin netinetki kou, sihpw oh mwuroi, oh pil ekei ohl me kin kawiliali mwohni, wie mwomwohd ni arail tehpel kan.” Eri ia duwen Sises eh ketin mwekidki met, oh dahme met wiahiong sapwellime tohnpadahk kan?—Wadek Sohn 2:13-17.
8 Dahme Sises ketin wia oh mahsanih ahnsowo katamandohng sapwellime tohnpadahk ko kokohp me mi nan en Depit melkahka me koasoia: “Ei ngoangki lingan en Tehnpasomwi kin ngkengken loalei.” (Mel. 69:9) Dahme kahrehda re tamanda kokohpo? Pwehki ihte aramas men me mwekidki soangen ngoang wet pahn wia mehkot me kin kahrehiong ih nan keper laud. Samworo kan, sounkawehwehn Kosonnedo oh pil meteikan kin utungada wiepen ale wihn en netinet kan me kin wiawi wasao. Pwe en kasalehda oh kauhdi arail wiewia kanamenek wet, Sises ketin wiahkihla pein ih imwintihti en kaun en pelian lamalam ako ni ahnsowo. Nin duwen tohnpadahk ko arail wehwehki, ‘ngoangki lingan en Tehnpesen Koht,’ de ngoangki kaudok mehlel uhdahn sansalda rahno. Ahpw ia wehwehn ngoang? E kin weksang karuwaru?
g95 10/22 31 par. 4
Ke Kak Mehla Ma Ke nan Kapehd Tikitikla?
Ekei nda me ohlahn mohngiong iei ehu kahrepe me Sises Krais pwoula, nin duwen me kokohpdahr duwen ih: “Lokaia kepweikeng kan kauwelahr mohngiongi, oh sohte mehkot kak sewese ie.” (Melkahka 69:20) Ih uhdahn wehwehn mahsen pwukat met? Mweinele ei, pwe Sises ketin lokolok awa kei mwohn eh pwoula—kaidehn ni paliwarte ahpw pil ni pepehm. (Madiu 27:46; Luk 22:44; Ipru 5:7) Oh pil, ohlahn mohngiong kakete kasalehda kahrepen “nta oh pihl” kusieisang ni ohla me ketieuwo doakoahdi ni kahlepeo mwurinte eh pwoula. Mohngiong de selen nta laud me pospeseng kak kapwilla nta nan mwaremware de ni perehpen mohngiong (pericardium)—me iei kili ehu me mie pile me pwaindi mohngiongo. Ma ehu rehn mepwukat ohla, e kak kahrehda dahme mwomwen “nta oh pihl” en kusiei.—Sohn 19:34.
it-2 650
Tuhke Pwoisin
Me pid Mesaiao, e kokohpda me tuhke “pwoisin” pahn kohieng ih pwehn sakan. (Me 69:21) Met wiawi mwohn Sises Krais eh posdahng ni tuhke, mie me kihong ih wain me doalkihda mehkot katik. Ni eh song waino, e soikala waino me kakete katikala eh lokoloko. Pweidahn kokohp wet me kileldi nan Madiu (27:34) doadoahngki lepin lokaiahn Krihs kho·leʹ (mehkot katik), lepin lokaiaohte dierek nan Melkahka 69:21 ni Septuagint en Krihs. Ahpw, pwuhken Rongamwahu en Mark koasoia mir (Mr 15:23), oh met kakete kihda madamadau ehu me tuhke “pwoisin” de “mehkot katik” iei “mir.” De pil ehu madamadau, waino kakete doalki mehkot katik oh mir.
Ire Kesempwal kan
Kapahda Peh Lelepek Kan Ni Kapakap
11 Aramas tohto kin kapakap ihte pwehki irail men peki mehkot sang rehn Koht, ahpw atail limpoak ong Siohwa Koht pahn anahne kamwekid kitail en kasalehong Ih atail kalahngan oh kapinga Ih ni atail pahn wia kapakap mwohn wehi pokon oh ni ahnsou me kitail kelepw. Pohl ntingihdi, “Kumwail dehr pwunodki mehkot, ahpw nan amwail kapakap akan kumwail en peki dahme kumwail kin anahne. Amwail kasapahlkalahngan en pil iang amwail kapakap ahnsou koaros. Eri, sapwellimen Koht popohl, me inenen laudsang uwen atail dehdehki, ahpw pahn nekinekid mohngiongimwail oh pil amwail lamalam rehn Krais Sises.” (Pilipai 4:6, 7) Ei, likin atail pekipek kan, kitail anahne kasalehda atail kasapahlkalahngan ong pai ni pali ngehn oh ni paliwar me Siohwa ketkihong kitail. (Lepin Padahk 10:22) Sounmelkahka koulki: “Omw meirong ong Koht en kin mihmi ni kapingkalahngan, oh ke en patohwanohng Wasa Lapalap soahng koaros me ke inoukidahr.” (Melkahka 50:14) Oh en Depit koul en kapakap ehu kin oarepene mahsen pwukat: “I pahn kapingahki Koht apwoat koulen; I pahn lohkiseli sapwellime roson lapalap ni ei pahn kapikapinga.” (Melkahka 69:30) E soh konehng kitail en pil wia met ni ahnsou me kitail kin wia atail kapakap mwohn wehi pokon oh ni ahnsou me kitail kin kelepw?
AUGUST 5-11
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | MELKAHKA 70-72
Padahkihong “Dih en Mwuhr kan” Duwen Sapwellimen Koht Manaman
Pwulopwul Kan—Kaiahneda Amwail Kehlen Kasawihada Mwahu!
17 Ke anahne pepehd ahnsou koaros ma ke men liksang lidip kan en Sehdan—oh ekei pak, ke anahne ahneki eimah laud. Ekei pak ke pahn mihla pahn irair me kaidehn ihte iengomw tohnsukuhl akan kin uhwong kowe ahpw pil sampah pwon. Sounmelkahka Depit kapakapki: “Maing Kaun Siohwa, komwihte me ei koapworopwor; komwihte me I kin likih sang ni ei tikitik. Komw ketin padahkihieier sang ni ei tikitik, oh lel met I pil lohlohkiseli sapwellimomwi wiewia kapwuriamwei kan.” (Melkahka 71:5, 17, NW) Depit kin kasalehda eimah. Ahpw iahd e tepida kekeirada irair wet? Sang ni ahnsou me e wie pwulopwulte! Mwohn e kemehla Kolaiad, Depit kin kasansalehda eimah ni ahnsou me e kin sinsile nein eh pahpa mahn akan oh kemehla laion men oh pehr men. (1 Samuel 17:34-37) Ahpw, soahng koaros ni eimah me Depit wiahda, e kin kapinga Siohwa oh “kin likih [ih] sang ni ei tikitik.” Pwehki Depit kin likih Siohwa, met kin sewese ih en powehdi kasongosong kan. Ke pil pahn diarada ma ke pahn likih Siohwa, e pahn kihong uhk eimah oh kehl pwehn ‘kalowehdi sampah.’—1 Sohn 5:4.
g04 10/8 23 par. 3
Ia Pahn Mwomwen Atail Wiewia ong me Mah kan?
Sounmelkahkao kapakapki: “Komw dehr ketin likidmelieiehla ni ei likeilapalahr, komw pil dehr ketin keseiehla ni ei luwetalahr.” (Melkahka 71:9) Siohwa sohte kin ketin ‘likidmeliehla’ sapwellime ladu lelepek kan mehnda ma pein irail kin pehm me re mahla oh sohla katepe. Sounmelkahkao sohte pehm me Siohwa ketin likidmeliehla ih; e pohnese me e anahne kalaudehla eh likih Sounwiepeo ni eh mahmahla. Siohwa kin ketin mwekidki soangen loalopwoat wet ni eh kin ketikihong aramaso sawas erein eh mour. (Melkahka 18:25) Soangen sawas wet kin kalapw kohsang rehn ienge Kristian kan.
Papah Siohwa Mwohn Rahn Kansensuwed kan Pahn Kohdo
4 Ma ke koahieklahr nan mour pein idek rehmw, ‘Dahme I pahn wiahiong ahi mour met, erein eh miehte ahi kehl?’ Nin duwen Kristian koahiek men, mie soahng kei me ke kak wia me meteikan sohte kak wia. Karasepe, ke kak padahkihong me pwulopwul kan dahme ke sukuhlki sang Siohwa. Ke kak ehukihong meteikan soahng kaperen kan me ke lelohng ni omw papah Koht. Nanmwarki Depit kin kapakapki ahl akan en wia met. E ntingihedi: “Komw ketin padahkihieier sang ni ei tikitik . . . A met ni ei mahlahr oh moangepwetalahr, Maing Koht, komw dehr ketin likidmelieiehla! Komw ketin ieiang ie nindokon ei pahn kalohki sapwellimomwi roson oh manaman ong dih en mwuhr kan.”—Mel. 71:17, 18.
5 Ia duwen omw kak ehukihong meteikan dahme ke eseier erein sounpar tohto? Ke kak lukehdo me pwulopwul kan ni imwomwo pwe kumwail en paiekihda amwail kangoange emenemen? Ke kak koasoanehdi ken iang irail kalohk oh mweidohng irail en kilang peren me ke ahneki ni omw papah Siohwa? Elihu nda: “I medemedewe me kumwail me uhdahn pahn mahsen, kumwail me mah kan uhdahn pahn sawaski amwail kupwurokong.” (Sohp 32:7) Wahnpoaron Pohl padahkihong lih Kristian koahiek kan ren kangoange meteikan sang arail koasoi oh mehn kahlemeng. E ntingihedi: “Lih mah kan . . . en kin kihwei padahk mwahu.”—Taitus 2:3.
Ire Kesempwal kan
it-1 768
Iupreitis
Irepen Sahpw me Kohieng Israel. Ni Koht eh ketin mahseniong Eipraam, e ketin inoukihong kadaudok en Eipraam sahpwo “sang ni irepen Isip lel Pillap Iupreitis.” (Sen 15:18) E kin ketin pwurupwurehng mahsanihong wehin Israel inou wet. (Eks 23:31; Deu 1:7, 8; 11:24; Sos 1:4) Keieun Kronikel 5:9 mahsanih me ekei kadaudok en Reupen mwohn mwehin Depit, kalaudehla arail wasahn kousoano “lellahng palimesehn sapwtehn me kohla lel ni Pillap Iupreitis.” Ahpw, pwehki Iupreitis dohki mwail 500 (800 km), ni ar pahn seiloak “palimesehn Kilead” (1Kr 5:10), met kakete wehwehki me mehn Reupen kan kalaudehla sapwarailo ni palimesehn Kilead lel ni irepen Sapwtehn en Siria, sapwtehno kohla lel Iupreitis. (RS koasoia, “lel ni wasahn pedolong en sapwtehno paliet Iupreitis”; JB, “lel ni tepin sapwtehn me ididi ni pillap Iupreitis.”) Kahrehda e mwomwen me sapwellimen Siohwa inowo tepin pweida ni mwehin Depit oh Solomon ni ahnsou me irepen sapwen Israel lella ni keilen Iupreitis iangahki wehin mehn Aram Sohpa kan, e sansal me wasa me kotehla paliepeng en Siria pil iangete. (2Sa 8:3; 1Na 4:21; 1Kr 18:3-8; 2Kr 9:26) Pwehki pillap wet uhdahn laud, e kin kalapw adaneki “Pillapo.”—Sos 24:2, 15; Me 72:8, NW.
AUGUST 12-18
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | MELKAHKA 73-74
Ia Duwen Ma Kitail Peirinki Irail kan me Sohte Kin Papah Koht?
Siohwa Kin Ketin Doarehla Irail kan me Mworusala
14 Sounnting en Melkahka 73 mehn Lipai men. Eri e ahneki pwais kaselel en papah nan sapwellimen Siohwa tehnpas sarawio. Ahpw mie ehu ahnsou nan eh mour me e uhdahn mworusala. Dahme kahrehda? E tepida peirinki aramas suwed oh pohnmwahso kan, kaidehn pwehki irail aramas suwed kei, ahpw pwehki arail mour mwomwen mwahusang ah. (Mel. 73:2-9, 11-14) Re mwomwen ahneki soahng koaros—kepwehpwe, mour mwahu, oh sohte pwunod. Ni mehn Lipaio eh kilang met, e tepida mworusala laud oh nda: “Eri dah, sohte pahn katepen ei mour mwakelekel oh sohte wiahda dihp?” E sansal me met kakete kahrehiong ih en uhdihsang kaudokiong Siohwa.
Siohwa Kin Ketin Doarehla Irail kan me Mworusala
15 Wadek Melkahka 73:16-19, 22-25. Mehn Lipaio ‘patohlong nan Tehnpas en Koht.’ Nan tehnpas en Koht, wasa me e kin iangih meteikan me kin kaudokiong Siohwa, e kak ahneki meleilei, kasawih mwahu eh irairo, oh kapakapki. Imwilahn met, e tepida kilang me eh madamadauo sohte wia elen loalokong, oh e kak ekisekis sohla kompoakepahnki Siohwa. E pil wehwehkihda me me suwed kan mihmi “wasa likekiris” oh “imwilahrail meid kamasepwehk.” Mehn Lipaio anahne ahneki soangen madamadau me Siohwa ketin sapwellimanki pwehn dehr kin mworusala oh peirinki aramas suwed kan. Ni eh wia met, e solahr pahn pwunodki, oh e pahn peren. E nda: “Dahme I pahn inangih nin sampah me kaidehk [Siohwa]?”
16 Mehn kasukuhl ong kitail. Kitail en dehr kin peirinki aramas suwed kan me mwomwen paiamwahu. Arail peren pahn sohrala oh re sohte pahn mour kohkohlahte. (Ekl. 8:12, 13) Ma kitail kin peirinki irail, kitail pahn mworusala oh kakete sohla kompoakepahnki Siohwa. Eri ma ke kin tepida ahneki pepehm duwehte mehn Lipaio, alasang ih. Peikiong sapwellimen Koht kaweid me limpoak, oh werekiong irail kan me kin wia kupwuren Siohwa. Ni omw poakohng Siohwa eh laudsang mehkoaros, ke pahn diar peren mehlel. Oh ke pahn mihmihte nan ahl me kahluwalahng “mour mehlelo.”—1 Tim. 6:19.
Alasang en Moses Eh Pwoson
5 Ia duwen omw kak soikala “perenki dihp ahnsou mwotomwot”? Dehr manokehla me peren me kohsang omw wia dihp kin ongete ahnsou mwotomwot. Pwoson pahn seweseiuk ken kilang me “sampah wet oh mehkoaros nin sampah me aramas kin inengieng kin sosohrala.” (1 Sohn 2:15-17) Doudouloale imwilahn me dipan akan me sohte men koluhla. Irail mi “wasa likekiris kei . . . imwilahrail meid kamasepwehk.” (Mel. 73:18, 19) Ni omw kin lelohng songosong en wia dihp, idek rehmw, ‘Dahme I mwahuki ong pein ngehi ni ahnsou kohkohdo?’
Dehr Mweidohng Mehkot en Kahudi Omw Pahn Alehdi Lingan
3 Sounmelkahkao kamehlele me Siohwa pahn ketikihong ih lingan. (Wadek Melkahka 73:23, 24.) Ia duwen Siohwa eh ketikihong lingan sapwellime aramas peik kan? E ketin wia met sang ni eh ketin kupwurkin irail oh kapairailda ni ahl tohto. Karasepe, e ketin sewese irail ren wehwehki kupwure oh ketin mweidohng ren ahneki nanpwungmwahu keren reh.—1 Kor. 2:7; Seims 4:8.
4 Siohwa pil ketikihong kitail lingan ni eh ketin mweidohng kitail en kalohki rongamwahwo. (2 Kor. 4:1, 7) Ni atail kapinga Siohwa sang ni atail iang doadoahk en kalohk, kitail kin alehdi lingan sang ih oh kitail kin wia kamwahu ong meteikan. Siohwa ketin inoukihong kitail: “I pahn kin wauneki irail kan me kin waunekin ie.” (1 Sam. 2:30) Siohwa kin ketin kawauwih irail kan me kin wia doadoahk en kalohk sang ni eh ketikihong irail adamwahu, me iei e ketin kupwurkin irail. Oh meteikan nan mwomwohdiso pahn kapinga irail.—Lep. Pad. 11:16; 22:1.
5 Ia pahn duwen ahnsou kohkohdo ong irail kan me kin peikiong Siohwa? Paipel inoukihda: “E ahpw pahn ketin kawauwihiukala ni eh pahn ketikihong uhk sahpwo, oh ke pahn kilang me suwed akan ar pahn koakoahksang.” (Mel. 37:34) Sapwellimen Koht ladu kan ahneki koapworopwor inenen kaselel en mour kohkohlahte.—Mel. 37:29.
Ire Kesempwal kan
it-2 240
Lepaiadan
Melkahka 74 kasalehda koasoipen Koht eh ketin kapitala sapwellime aramas akan, oh iretikitik 13 oh 14 kasalehda ni karasaras duwen eh ketin doarehla Israel sang Isip. Wasaht lepin lokaia “kemisik kamasepwehk en nan sehdo” duwehte lepin lokaiao “Lepaiadan,” oh tiakpeseng moangen Lepaiadan ele dokedoke lohdi me wiawihong Parao oh nah kariso ni ahnsou me Israel pedoisang Isip. Ni kawehwehn Aramaik Targums koasoia “me kehlail kan en Parao” a kaidehn “moangen Lepaiadan.” (Pil kilang Ese 29:3-5, wasa me Parao karasarasiong “kieil kamasepwehk” me mi nanwerengen dahu en Nail kan; oh pil Ese 32:2.) Aiseia 27:1 doadoahngki Lepaiadan (LXX, “drakon”) nin duwen kilelen wehi ehu, pwihn ehu sang sampah pwon oh emen me adaneki “serpent” oh “drakon” me kin kakaun. (Kau 12:9) Kokohpo pid duwen ehu kasapahldohn Israel, kahrehda Siohwa eh ketin kaloke Lepaiadan kin pidada Papilon. Ahpw, iretikitik 12 oh 13 pil kin koasoia Asiria oh Isip. Eri, e sansal me Lepaiadan wasaht kin dokedoke pwihn ehu sang sampah pwon de wehi ehu me kin uhwong Siohwa oh sapwellime tohnkaudok kan.
AUGUST 19-25
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | MELKAHKA 75-77
Dehr Suwei—Dahme Kahrehda?
Kilang Wekpeseng en Aramas
4 Mwurin Pohl nda me aramas akan pahn roporop ong pein irail, e pil nda me aramas akan pahn aksuwei, pohnmwahso, oh aklapalap. Aramas me kin ahneki soangen irair suwed pwukat kin kalapw medewe me re mwahusang meteikan pwehki mwomwarail, dahme re kak wia, dahme re ahneki, oh ma re lapalap de soh. Laudsang soahng koaros, soangen aramas pwukat kin mwahuki aramas en tehk de wauneki irail. Emen ohl saman koasoia duwen soangen aramas me duwehte met: “Nan eh mohngiong mie kisin mwoahl ehu me pein ih kin poaridi mwowe.” Ekei kin nda me aklapalap uhdahn suwed, pil pein aramas aklapalap kan sohte perenki ni arail kilang meteikan ar kin aklapalap.
5 Siohwa ketin kalahdeki pohnmwahso, me Paipel mahsanih me iei aramas “aklapalap.” (Lep. Pad. 6:16, 17) Ni mehlel, aklapalap kin kahrehiong aramas men en dohsang Koht. (Mel. 10:4) Aklapalap iei ehu irair en Tepilo. (1 Tim. 3:6) E kansensuwed me ekei sapwellimen Koht ladu kan pil kin aklapalapala. Karasepe, Nanmwarki en Suda, Usaia, kin lelepek erein sounpar tohto. Ahpw Paipel mahsanih: “Ahnsou me Usaia kehlaillahr, e ahpw aklapalapala, oh met kahrehiong eh pwupwudi. E mwamwahlkihla KAUN-O eh Koht.” Usaia kohla ni tehnpas sarawio oh isik warpwohmwahu, ahpw e sohte ahneki pwuhng en wia met. Mwuhr, Nanmwarki lelepeko Esekaia pil aklapalapala, ahpw met sohte werei.—2 Kron. 26:16; 32:25, 26.
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhk Kesiluh oh Kapahieu en Melkahka kan
75:4, 5, 10—Dahme kin wehwehkiong lepin mahsen wet “kohd”? Kohd en mahn emen kin wia mehn pereparail kehlail ieu. Kahrehda lepin lokaia “kohd” ni karasaras kin wehwehki manaman de kehl. Siohwa kin kihda koden sapwellime aramas akan oh kahrehong irail en kesepwilda, ahpw kin ‘lopukasang koden aramas suwed akan.’ E kin ketin kehkehlikihong kitail en dehr ‘kasapwilada kodetail wasa ileile’ me wehwehki kitail en dehr aklapalap de pohnmwahso. Pwehki Siohwa me pahn ketin kasapwilada irail kan, kitail en kilangwohng koasonepen pwukoah kan nan mwomwohdiso me iei Ih me ketikihda.—Melkahka 75:7.
Ire Kesempwal kan
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhk Kesiluh oh Kapahieu en Melkahka kan
76:10—Iaduwen “en aramas lingeringer” ah kak wia kapingpen Siohwa? Ni ahnsou me Koht kin ketin mweidohng tohnsampah kan en kasalehda arail lingeringer ong kitail pwehki atail wia sapwellime ladu kan, mehkot mwahu pahn kak wiawi mwuri. Kahpwal soulipilipil me kitail pahn kakete lelohng ni imwi kak wia kaweid ohng kitail. Siohwa kin ketin mweidohng lokolok ohngete mehn wia kaiahn. (1 Piter 5:10) Ahn aramas emen ah lingeringer, Koht kin kakehlailkihda ih. Iaduwen ma kitail lelohng apwal oh mehkihla? Pil met kak kaindandiala Siohwa pwehki irail akan me kin kilang atail kanengamah oh lelepek kakete pil tepiada iang kapinga Koht.
AUGUST 26–SEPTEMBER 1
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | MELKAHKA 78
En Israel Salelepek—Mehn Kataman Ehu
w96 12/1 29-30
“Tamanda Rahn akan en Mahso”—Dahme Kahrehda?
E kansensuwed me mehn Israel kan kin kalapw lohdi pahn dihp en manokonok. Ia imwilahn met? “Re pwurupwurehngete kasongosonge Koht oh katoutouwihala nan kupwuren Koht Sarawien Israel. Re manokehla sapwellime manaman lapalap oh rahn me e ketin kapitirailla sang ar imwintihti kan.” (Melkahka 78:41, 42) Kedekedeo, ar kin manokehla sapwellimen Siohwa kehkehlik kan kahrehda eh ketin soikirailla.—Madiu 21:42, 43.
Sounmelkahkao wiahda mehn kahlemeng mwahu, e ntingihedi: “Maing KAUN, I pahn patohwan tamanda wiepen nin limomwi lapalap akan; I pahn tamataman soahng kapwuriamwei kan me komw wiadahr kawao. I pahn medemedewe duwen mehkoaros me komw ketin wiadahr; I pahn medemedewe duwen sapwellimomwi wiewia manaman akan.” (Melkahka 77:11, 12) Soangen doudouloale wet kin sewese kitail en tamanda atail kin papah ni loalopwoat mahso oh sapwellimen Siohwa wiewiahn limpoak kan, met pahn kamwakid oh kangoange kitail. Oh pil, “tamanda rahn akan en mahso” kak kihsang pwang oh kak kamwakid kitail en wia uwen atail kak koaros oh dadaurete ni lelepek.
‘Dehr Lipahned’
16 Lipahned oh kaulim kin kahrehong atail madamadau en kohwongete pein kitail oh atail kahpwal kan oh kahrehong kitail en manokehla kapai kan me kitail kin perenki nin duwen Sounkadehdehn Siohwa kan. Pwe kitail en kak powehdi atail ineng en lipahned, kitail anahne en keieu medemedewe duwen kapai pwukat. Karasepe, emenemen kitail ahneki kapai kaselel en kadehdehda duwen mwaren Siohwa. (Aiseia 43:10) Kitail kak kakairada nanpwung keren reh, oh kitail pahn kak kapakap ong “Sounkaronge Kapakap” nan ahnsou koaros. (Melkahka 65:2; Seims 4:8) Atail mour kin mie wehwe laud pwehki kitail wehwehki duwen irair me pid kaunda lapalap oh ahnsou koaros taman me e wia atail kapai en kolokolete atail lelepek ong Koht. (Lepin Padahk 27:11) Kitail kak kaukaule towehda doadoahk en kalohki rongamwahu en Wehio. (Madiu 24:14) Pwoson meirong tomw en Sises Krais kak kahrehong kitail en ahneki nsen mwakelekel. (Sohn 3:16) Met iei kapai kan me kitail kin ale sohte lipilipil dahme kitail kin dadaur pah.
w11 7/1 10 par. 3-4
Siohwa Ketin Sapwellimanki Pepehm?
Sounmelkahkao nda: “Ia uwen tohtohn ar kin kahngohdiong nan sapwtehno.” (Iretikitik 40) Iretikitik en mwurio kapatahiong: “Re pwurupwurehngete kasongosonge Koht.” (Iretikitik 41) Tehk me sounntingo kasalehda ar kin pwurupwurehng uhwong. Madamadau suwed wet mwadang pwarada nan sapwtehno mwurinte ar saledeksang Isip. Aramas ako tepida kaulime Koht, peikasalki ma e kak oh kupwurki apwalih irail. (Nempe 14:1-4) Ehu pwuhk ong sounkawehwehn Paipel kan koasoia me mahsen ko “ar kin kahngohdiong” kak “kawehwehdi ‘re kakeluwakihala ar mohngiong ong Koht’ de ‘re ndaiong Koht “Soh.”’” Ahpw, pwehki sapwellime mahk kalahngan, Siohwa pahn ketin mahkohng sapwellime aramas ako ni ar koluhla. Ahpw, re pahn pwuralahng ar wiewiahn mahs ko oh pwurehng uhwong oh met pahn pousehlahte wiawi.—Melkahka 78:10-19, 38.
Ia sapwellimen Siohwa pepehm ni ehuehu ahnsou me sapwellime aramas akan kin uhwongada? Iretikitik 40 mahsanih, re kin “kansensuwedihada.” Ehu kawehwe tohrohr mahsanih me re kin “kahrehiong ih en pahtou.” Ehu dikseneri en Paipel kawehwehda: “Wehwehn wasaht iei en mehn Ipru ko wiewia kan kin kahrehda medek—duwehte wiewiahn seri sapeik oh uhwong men.” Duwehte seri ketihwo men eh kak kamedekihala en eh pahpa oh nohno pepehm, mehn Israel uhwong kan “katoutouwihala nan kupwuren Koht Sarawien Israel.”—Iretikitik 41.
Ire Kesempwal kan
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhk Kesiluh oh Kapahieu en Melkahka kan
78:24, 25, NW; footnote—Dahme kahrehda manna kin adaneki “wahnpilawa sang nanleng” oh “kisin tungoal en tohnleng kan”? Ahd pwukat sohte kin wehwehki me tohnleng kan kin kangkang manna. E wia “wahnpilawa sang nanleng” pwehki e kohdihdo sang nanleng. (Melkahka 105:40) Pwehki tohnleng kan, de “me manaman akan” kin koukousoan nanleng, lepin koasoi “kenen tohnleng kan pilawa” kin wehwehki me Koht me ketiket nanleng iei Ih me ketikihdo. (Melkahka 11:4) Siohwa mwein ele doadoahngki tohnleng kan en kihong mehn Israel akan manna.