Kadehde Ong Wehi Pokon Pwehn Kamourala
“Koaros me kin likweriong mwaren Kaun-o [Siohwa] pahn mourla.”—ROM 10:13.
1. Nan poadopoad en Paipel, peneu dah kei me kin kohda?
POADOAPOAD en Paipel kasansalehda ekei ‘rahnen Siohwa.’ Nohliko ni rahnen Noha, kamwomwalahn Sodom oh Komora, oh kamwomwalahn Serusalem nan 607 B.C.E. oh 70 C.E. iei rahn kamasepwehk kan en Siohwa. Rahn pwukat iei ahnsoun kopwung ong irail akan me kin uhweng Siohwa. (Malakai 4:5; Luk 21:22) Erein rahn pwuko, aramas tohto mehla pwehki ahr wiewia suwed. Ahpw ekei me pitla. Siohwa kihda peneu, padahkiong aramas suwed akan duwen kamakam kan me pahn kohwong irail oh pil mweidong ahnsou ong aramas pwung kan en kamourala.
2, 3. (a) Mehnia kokohp me pwurehng wadawadda nan rahn en Pendekos? (b) Sang Pendekos 33 C.E., ia wehwehn en likweriong mwaren Siohwa?
2 Kamwomwalahn Serusalem nan 70 C.E. kin wia karasepe kehlail en met. Soukohp Soel kohpadaher kamwomwalahn Serusalem sounpar 900 mwowe: “I pahn kihong sampah oh pahnlahng ei kehkehlik kei duwen rahno; kamaramas pahn wiawi, kisiniei, oh ediniei laud, duwehte depwek kan. Ketipin pahn rotala, oh maram pahn weitahtahla duwehte nta mwohn rahn lapalap oh kamasepwehk wet en ketidohn Kaun-o [Siohwa].” Iaduwen aramas akan pahn kak pitsang kamakam kamasepwehk wet? Siohwa padahkiong Soel en ntingihdi met: “Ahpw irail koaros me pahn [likweriong mwaren Siohwa] pahn mourla. Nin duwen me [Siohwa] mahsanih, ‘Ekei pahn pitla nan Serusalem; irail kan me I piladahr pahn mourla.”—Soel 2:30-32.
3 Nan Pendekos 33 C.E., wahnpoaron Piter padahkiong pokon ehu en mehn Suhs oh irail kan me iangala lamalam en mehn Suhs nan Serusalem duwen kokohp en Soel. Oh e padahkiong irail me irail kak kaskasik pweidahn kokohp wet nan arail ahnsou: “I pahn wiahda manaman ekei nanleng, oh kilel kapwuriamwei kei nin sampah. Kamaramas pahn wiawi, kisiniei oh ediniei moron pahn mie; ketipin pahn rotala, oh maram pahn weitahtahla duwehte nta, mwohn Rahn Lapalap oh lingaling wet en ketidohn Kauno. Eri, sohte lipilipil ihs ih me pahn likweriong mwaren Kauno [Siohwa] pahn mourla.” (Wiewia 2:16-21) Pokono me rongorong Piter koaros mih pahn Kosonned en Moses, ihme kahrehda irail ese mwaren Siohwa. Piter kawehwehda, me en likweriong mwaren Siohwa pahn pidada mehkot laudsang ihte met. Pil kesempwal iei me met kin pidada en pepdaisla ni mwaren Sises, meho me kamakamala oh iasadahng mour nanleng kohkohlahte.—Wiewia 2:37, 38.
4. Mehnia rong me Kristian akan kaparaseli wasa koaros?
4 Sang ni rahn en Pendekos kohla, Kristian akan kaparaseli rong me Sises iasada. (1 Korint 1:23) Re kalohkiseli me aramas akan kak pwekpwekda nin duwen sapwellimen Siohwa Koht aramas ngehnen kan oh wiahla kisehn “Israel en Koht” kapw, wehi ngehnin ehu me pahn ‘kalohkiseli wiewia kapwuriamwei kan en nin limen Koht.’ (Kalesia 6:16; 1 Piter 2:9) Irail kan me kolokolte ahr lelepek lao irail mehla, pahn sohsohki mour nanleng kohkohlahte nin duwen iengen Sises sapwellime Wehin Nanleng. (Madiu 24:13; Rom 8:15, 16; 1 Korint 15:50-54) Oh pil, Kristian pwukat pahn kalohkiseli rahn kamasepwehk en Siohwa me kerendohr. Irail anahne pakairkihong mehn Suhs akan me irail pahn lelong ehu kalokolok suwed sang kalokolok teikan me kohwong Serusalem oh sapwellimen Koht aramas akan lao lel ahnsowo. Ahpw, ekei aramas pahn pitla. Ihs irail? Irail aramas akan me kin likweriong mwaren Siohwa.
“Ni Imwin Rahn akan”
5. Mehnia irair akan en kokohp akan me pweidaher nan rahn pwukat?
5 Ni ahl tohto, irair akan ni ahnsouwo kin mwete dahme kitail kin kilang nan atail ahnsou. Sang pahr 1914, aramas akan mih nan ahnsou tohrohr ehu me Paipel kadanehki “ansoun imwi” oh “imwilahn koasoandi wet,” oh “imwin rahn akan.” (Daniel 12:1, 4; Madiu 24:3-8; 2 Timoty 3:1-5, 13) Nan atail ahnsou, mahwen suwed akan, kekeiradahn dihp, ohlahn irairen aramas akan iangahki irairen weren sampah kin kadehde duwen pwepweidahn kokohp en Paipelo. Mehpwukat iei kisehn kilel ehu me Sises kohpada, oh kasansalehda me aramas akan pahn lelong rahn kamasepwehk en Siohwa. Met pahn imwisekihla mahwen en Armakedon, iei kaimwseklahn “kahn kamakam kowalap me pahn laudsang apwal me kin wiawi sang mahs kohdo lel met; pil sohte me pahn duwe sang met kohla.”—Madiu 24:21; Kaudiahl 16:16.
6. (a) Dahme Siohwa wia pwehn kamourala irail me opampap akan? (b) Ia wasa kitail kin diarada ahn Pohl kaweid ong kamourala?
6 Nin duwen rahn en kasohrehla aramas suwed akan kerendohr, Siohwa kin sewese aramas opampap akan en kamourala. Erein “imwin ahnsou” e kihpeneier luwen me keidi kan en Israel en Koht oh uhd sohpeiwong sapwellime ladu kan nin sampah, sang nan pahr 1930 kohdo lel ni ahnsouwet, oh kihpene “pokon kalaimwunie-me sohte aramas kak wadekedi uwen tohto! Re kohsang nan wehi koaros, ni kadaudok koaros, nan sahpw koaros, oh lokaia koaros.” Nin duwen pwihn ehu, irail “pitsang kamakam laudo.” (Kaudiahl 7:9, 14) Ahpw iaduwen pein emen emen kitail kak liki me pein kitail pahn pitsang kamakam laudo? Wahnpoaron Pohl kihda pasepeng ong peidek wet. Nan Rom irelaud 10, e kihda kaweid kaselel ong en pitsang kamakamo—kaweid me kadoadoahk ong nan ahr ahnsou oh pil nan atail ahnsou.
Kapakap Ehu ong Kamourala
7. (a) Mehnia koapwoaroapwoar me kawehwehda nan pwuhken Rom 10:1, 2? (b) Dahme kahrehda Siohwa kak ni ahnsowet mweidong “rongamwahu” en lohkiseli laudsang mahs?
7 Ni ahnsou me Pohl ntingihdi pwuhken Rom, Siohwa soikalaiehr wehin Israel. Ahpw, wahnpoarono kihda koapwoaroapwoar: “Ia uwen ei ngoangki sang nan mohngiongi unsek pwe riei mehn Suhs akan en mourla! Ia uwen ei ngidingid oh kin kapakapkin irail rehn Koht!” E koapwoaroapwoarki emen emen irail mehn Suhs akan pahn sukuhliki loalokong pwung en Koht, oh met pahn kaluwalahng arail ale mour soutuk. (Rom 10:1, 2) Oh pil, Siohwa kupwurki aramas koaros nin sampah en pwoson oh kamourala, nin duwen Sohn 3:16 mahsanih: “Pwe iei uwen Koht eh ketin loalloale sampah, me e ketikihdohki Sapwellime Iehros, pwe mehmen me kin pwosonla ih en dehr salongala, a en ahneki mour soutuk.” Sapwellimen Sises meirong tomw ritingihda ahl ong kamourala. Duwehte ni mwehin Noha oh rahnen kadeik teikan, Siohwa kin mweidong “rongamwahu” en lohkseli, sewese aramas akan en diarada elen kamour.—Mark 13:10, 19, 20.
8. En kahlemengih Pohl, Kristian mehlel akan kin padahkiong ihs duwen rongamwahuo, oh iaduwen irail kin wia met?
8 Pohl kasalehda pein eh limpoak ong mehn Suhs akan oh pil ong Mehn Liki kan sang ni eh kalohkiseli rongamwahu ahnsou koaros. E kin “koasoakoasoiong mehn Suhs oh mehn Krihs kan.” E padahkiong elder kan en Episos: “Kumwail ese me I sohte kin ekihsang kumwail mehkot me I dehdehki me pahn sewesei kumwail ni ei padahk oh panawih kumwail nan wasahn kapokon kan oh nan imwamwail kan. I panawih mehn Suhs kan oh pil mehn liki kan, pwe irail en weksang diparail kan, oh wekidekiong Koht oh pil pwoson mwaren Kaun Sises.” (Wiewia 18:4; 20:20, 21) Me duwehte met, Sounkadehdehn Siohwa kan nan rahnpwukat kin nantiong kalohkiseli rongamwahu, kaidehn ihte ong irail akan me dene irail Kristian, ahpw pil ong aramas koaros “oh lelohng ni irepen sampah.”—Wiewia 1:8; 18:5.
Pakairkiong “‘Mahsen’ en Pwoson”
9. (a) Soahngen pwoson dah me pwuhken Rom 10:8, 9 kangoange kitail en ahneki? (b) Iahd oh iaduwen kitail anahne kadehdeh duwen atail pwoson?
9 Pwoson me pahn kak dadaur me kesempwal ong kamourala. Pohl koasoia met sang pwuhken Deuderonomi 30:14: “Mahsen en Koht kin mihmi limwahmw, ni ewomw oh pil nan omw mohngiong”-eri, met wehwehki mahsen en pwoson me kitail kin padahngkihwei.” (Rom 10:8) Ahnsou kitail kin kalohkiseli “mahsen en pwoson,” pein atail pwoson pahn kehlailda oh mihmi nan mohngiongatail. E pil duwehte Pohl, oh eh kaweid kan pahn kak kakehlailda atail ineng en duwehte ih, kalohkiseli atail pwoson rehn mehteikan: “Pwe ma ke pahn kadehdehki ni ewomwen me Sises iei Kaun, oh pwoson nan kapehdomw me Koht ketin kaiasada sang mehla, eri, ke pahn mourla.” (Rom 10:9) Kitail anahne nda met mwohn aramas teikan ni ansoun pepdais oh kaidehn ihte, anahne en doula, koasoia met ong mehteikan duwen irair kaselel kan en mehlelo. Padahk mehlel wet kin kalinganada mwar kesempwal en Kaunepen Lahng oh Sampah, Kaun Siohwa; oh pil atail Nanmwarki me tomwki dihpatail kan, Kaun, Sises Krais; oh pil inou kaselel kan me Wehio inoukiong kitail koaros.
10. Pwehn pahrekiong pwuhken Rom 10:10, 11, iaduwen kitail anahne doadoahngki “‘mahsen’ en pwoson”?
10 Sohte kamour ong aramas akan me sohte kamehlele oh sohte kapwaiada “‘mahsen’ en pwoson,” nin duwen wahnpoarono mahsanih: “Pwe atail pwoson kin tepisang nan kapehditail, oh ihme kitail kin pwungkihla rehn Koht; atail kadehde kin tepisang ni ewetail, oh ihme kitail kin mourkihla. Pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, “Mehmen me kin pwoson ih sohte pahn sarohdi.’” (Rom 10:10, 11) Kitail anahne ahneki loalokong pwung en “‘mahsen’ en pwoson” oh pousehlahte kainengihada pwoson wet nan mongiongatail pwe met pahn kamwekid kitail en padahkiong aramas teikan. Pein Sises katamankin kitail: “Eri, mehmen me pah namenengkin ie oh ei padahk rehn aramas en dih suwed oh dipan wet, ih me Nein-Aramas pahn pil ketin ailehki ni eh pahn ketido ni lingan en Seme iangahki sapwellime tohnleng sarawi kan.”—Mark 8:38.
11. Ia uwen laud rongamwahu wet pahn anahne lohkseli, oh dahme kahrehda?
11 Nin duwen me soukohp Daniel kohpada, ni imwin ahnsou, irail me “kupwurokong kan” pahn “lingalingki marain en pahnlahng,” nin duwen kadehde en Wehio pahn kaparaseli ni irepen sampah. Oh “irail kan me padahkihonger aramas tohto en wia dahme pwung,” oh loalokong mehlelo me inenen dirla, pwe Siohwa kin kamarainihkin kitail duwen kohkohp akan me pid imwin ahnsou. (Daniel 12:3, 4) Iet ehu rong en kamour me inenen kesempwal ong kamouralahn koaros me kin poakong me mehlelo oh me pwung.
12. Iaduwen pwuhken Rom 10:12 kin pid pwukoah en tohnlengo me pwarada nan pwuhken Kaudiahl 14:6?
12 Wahnpoaron Pohl pousehla mahsanih: “Eri, mahsen wet oarepene aramas koaros, pwe sohte wekpeseng ehu mie nanpwungen mehn Suhs akan oh mehn liki kan. Koht, iei ih mehtehmen me pil Kaunen aramas akan koaros, me kin ketin kupwuramwahuwih aramas koaros me kin likweriong ih.” (Rom 10:12) Rahnwet, “rongamwahuo” pahn anahne lohkiseli laudsang mahs, nin sampah pwon—ong aramas koaros, lel ni irepen sampah. Tohnleng en Kaudiahl 14:6 kin pousehlahte pipihr nan wehwe, me kihong kitail pwukoah en “lohkihong tohnsampah kan, wehi koaros, kadaudok koaros, lokaia koaros, oh sahpw koaros.” Iaduwen met pahn kapaiada irail akan me kin mwekidki rongamwahu wet?
Likweriong Mwaren Siohwa
13. (a) Ia atail iren pahr ong 1998? (b) Dahme kahrehda iren pahr ong pahr wet inenen konehng?
13 Pohl mahsanih sang pwuhken Soel 2:32: “Koaros me kin likweriong mwaren Kauno [Siohwa] pahn mourla.” (Rom 10:13) Ia uwen konehng mahsen pwukat en wiahla iren pahr en Sounkadehdehn Siohwa kan ong pahr 1998! Inenen kesempwal nan rahnpwukat en wonowei liki Siohwa, padahkiong mehteikan duwen mware oh sapwellime kupwur kaselel kan! Duwehte nan keieun senturi, me pil duwehte nan atail ahnsou en imwin rahn akan en koasoandi suwed wet, likwer wet kin pakairki: “Kumwail doarehsang kumwail kalokolok kan me pah lelohng aramas suwed pwukat.” (Wiewia 2:40) Luhk kesempwal ieu kin kohwong aramas koaros me kin lemmwiki Koht en likweriong Siohwa en doarehla irail oh pil aramas teikan me kin rong ahr kadehde duwen rongamwahu.—1 Timoty 4:16.
14. Mehnia Paip kitail anahne likweriong pwehn kamourala?
14 Dahme pahn wiawi ni ahnsou me rahn lapalap en Siohwa pahn tepiada nin sampah wet? Pali moron en aramas sohte pahn kilangwong Siohwa en kamourirailla. Aramas pwukat pahn “weringki nahna oh paip akan, nda, ‘Kumwail pwupwudiong poht oh pereikitasang silangin me ketiket nan mwoahlo, oh sang ni engieng en Sihmpwulo!’” (Kaudiahl 6:15, 16) Re kin koapwoaroapwoarki pwihn en aramas akan me mwomwen nahna kan en koasoandi wet. E pahn mwahu, ma re pahn liki Paipo me keieu kehlail, iei Siohwa Koht! (Deuderonomi 32:3, 4) Nanmwarki Depit mahsanih: “Kauno [Siohwa] me silepei; ih me kelepei kehlail. E kin ketin doareiehla oh kinketin nekinekid ie.” Siohwa iei “atail Paip en kamourkitailla.” (Melkahka 18:2; 95:1) Mware iei “wasahn doulik ileile ehu,” ihte “doulik ileile” me kehlail en perekitailla sang kalokolok me pahn kohdo. (Lepin Padahk 18:10) Ihme kahrehda, e kesempwal me pali moron en aramas wenelik me memour nin sampah nin ahnsowet en sukuhliki en lelepek oh mehlel likweriong mwaren Siohwa.
15. Dahme pwuhken Rom 10:14 koasoiahki duwen pwoson?
15 E konehng me wahnpoaron Pohl pousehla wia peidek wet: “A ia duwen arail pahn kak likweriong, ma re sohte pwoson?” (Rom 10:14) Mie aramas tohto me anahne sawas en kamehlele “‘mahsen’ en pwoson”, oh mwuri likweriong mwaren Siohwa pwen kamourala. Pwoson ehu irair me inenen kesempwal. Pohl koasoiahda nan pil ehu kisinlikou: “Eri, sohte me kak kenikenla pahn kupwur en Koht ma sohte eh pwoson. Pwe mehmen me men kowohng rehn Koht uhdahn pahn kamehlele me Koht ketin mie, oh me Koht kin ketin katingih irail kan me kin raparapahki.” (Ipru 11:6) Ahpw iaduwen aramas rar kei pahn pwoson Koht? Nan eh kisinlikou ong mehn Rom kan, Pohl peidek ki met: “Oh ia duwen arail pahn kak pwoson, ma re sohte rong mahsenpe?” (Rom 10:14) Siohwa kin ketikihong aramas akan rohng en rongamwahu? Pwen kak kamehlele me e kin wia met, rong duwen dahme Pohl koasoia: “Oh ia duwen arail kak rong, ma mahsenpe sohte pahn wiawihong irail?”
16. Pahn koasoandi en Koht, dahme kahrehda sounkalohk kan kesempwal?
16 Sang ahn Pohl padahk, e inenen sansal me sounkalohk kan me anahn. Sises kasalehda me met pahn wiawi lao lel “kaimsekelahn koasoandi suwed wet.” (Madiu 24:14; 28:18-20) Kalohk iei kisehn koasoandi kesempwal en Koht ong sewese aramas akan en likweriong mwaren Siohwa oh kamourala. Nan Kristendom, pali moron irail sohte kin kawahuwi mwaren Koht. Aramas tohto kin pingkihda lemeleme me Siohwa iei Sises oh ngehn sarawi, padahk en Trinity me irail sohte kak kawehwe. Oh pil, aramas tohto duwehte me sansalda nan Melkahka 14:1 oh 53:1: “Me pweipwei kan kin mengimengloalki, “Sohte katepen Siohwa.’” Irail anahne esehla me Siohwa iei Koht ieias, oh re pil anahne wehwehki ia wehwehn mware ma re pahn pitsang kahn kamakam laudo me kerendohr.
‘Meid lingan Neh kan’ en Sounkalohk kan
17. (a) Dahme kahrehda e konehng Pohl en pwurehng koasoiada duwen ehu kohkohp en onehdasapahl? (b) Ia wehwehn en ahneki ‘neh lingan kan’?
17 Wahnpoaron Pohl wiahda pil ehu peidek kesempwal: “Oh iaduwen mahsenpe pahn kak wiawihong irail, ma sohte meninkeder pahn pekederlahng irail? Nin duwen Pwuhk Sarawi eh mahsanih: “Meid lingan oh kaselel atail udiahl meninkeder kan ni ar kin wa kohdo rongamwahu!” (Rom 10:15) Pohl pwurehng koasoiahda nan pwuhken Aiseia 52:7, me wia kisehn kohkohp en onehdasapahl me kadoadoahk sang nan pahr 1919. Rahnwet, Siohwa pil pwurehng kadarala “meninkeder men ni eh kin kotehdo nahna kan wa kohdo rongamwahu, rongamwahu en popohl!” Ni peik, sapwellimen Koht “soun silipe kan” oh iengarail kan kin ngisingiski perenda wia doadoahk wet. (Aiseia 52:7, 8) Nehn irail ako me kin kalohkiseli rongamwahu nan rahnpwukat kak pwangada, pwelipwela, ni ahnsou me irail kin kalohk sang ihmw lel ihmw, ahpw meserail kan kin inenen peren! Irail ese me doadoahk wet me kohsang rehn Siohwa en lohkiseli rongamwahu en popohl oh kamweit ong me pahtou kan pahn sewese aramas pwukat en likweriong mwaren Siohwa oh kamourla.
18. Dahme pwuhken Rom 10:16-18 mahsanih duwen imwilahn kalohkiseli rongamwahu?
18 Edetehn aramas akan “ale rongamwahuwo” de irail pilada en sapeikiong Koht, mahsen en Pohl inenen mehlel: “Mehlel pwoat me re saikinte rong mahseno? Soh! Pwe re rongehr—pwe Pwuhk Sarawi pil mahsanih, “Ngilarail kan lelpesengier wasa koaros nin sampah, arail padahk kan kipedier sampah pwon.” (Rom 10:16-18) Nin duwen “pahnlahng eh kasalehda sapwellimen Koht lingan,” me sansalda sang sapwellimen Koht kapikapikda kan, eri sapwellime Sounkadehde kan nin sampah anahne kalohkiseli “duwen ahnsou me Kauno [Siohwa] pahn ketin komourala sapwellime aramas akan, oh ketin kalowehdi ar imwintihti kan. . . E ketin koaloalamwahuwihala koaros me kin pahtou kan.”—Melkahka 19:1-4; Aiseia 61:2.
19. Dahme pahn imwikihla irail akan me kin ‘likweriong mwaren Siohwa’ rahnwet?
19 Rahn kamasepwehk en Siohwa kerendohr. “Rahn Kauno [Siohwa] kerendohr, rahn me Wasa Lapalap pahn ketikihdo mehn kamwomwala wasa. Ia pahn uwen kamasepwehk en rahno!” (Soel 1:15; 2:31) Kitail en kapakapki me aramas tohto pahn mwekidki rongamwahu wet, oh iangala sapwellimen Siohwa pwihn. (Aiseia 60:8; Apakuk 2:3) Tamanda rahnen Siohwa teikan me kasohrehla aramas suwed akan—ni rahnen Noha, rahnen Lohd, oh ni rahnen Wehin Israel oh Suda me lahlahwe pwoson mehlel. Kamakam me keieu laudo pahn kereniong tepida, iei ih ahnsou me sapwellimen Siohwa melimel kehlail pahn kihsang suwed akan pohn sampah wet oh kaunopada ahl ong paradais en popohl soutuk. Komw pahn ni lelepek “likweriong mwaren Siohwa?” Ma iei, en perenda! Pwe Koht kin inoukihong komwi me komw pahn mourla.—Rom 10:13.
Iaduwen Komw Pahn Sapeng?
◻ Me kapw dah kei me lohkseli mwurin Pendekos 33 C.E.?
◻ Iaduwen Kristian akan anahne rong kanahieng duwen “‘mahsen’ en pwoson”?
◻ Ia wehwehn ‘likweriong mwaren Siohwa’?
◻ Ni ahl dahieu soun wah rongamwahu en Wehio kin ahneki ‘neh lingan kan’?