“Koasoanehiong Mohngiongomw Pohn” Sapwellimen Koht Tehnpas Sarawi!
“Kowe, nein aramas, . . . rong oh kanahieng mehkoaros me I pahn kasalehiong uhk . . . Ke pahn padahkihong aramas en Israel kan mehkoaros me ke pahn kilang.”—ESEKIEL 40:4.
1. Soangen irair dahieu me sapwellimen Koht aramas pilipil kan lelohng nan pahr 593 B.C.E.?
SOUNPAHRO iei 593 B.C.E., pahr kaeisek pahieu en mehn Israel kan kalipilipla. Ong mehn Suhs akan me kin kousoan nan Papilon, sapwarail kin mwomwen dohsang irail. Mwohnte pali moron en irail pahn sella oh sohte pwurehng kilang Serusalem, re kilang Serusalem lulda, kehlo oh pil ihmw akan ohla. Sapwellimen Siohwa Tehnpas Sarawi—me mahso wia wasa lingan ehu nan kahnimwo, poahsoanen kaudok mehlel nan sampah pwon—ohlahr. Ahpw soahng tohto mih mwohn mehn Israel kan ni ahr pahn kalipilipla. Sounpar 56 me luhwe mwohn irail pahn saledekla.—Seremaia 29:10.
2. Dahme kahrehda Esekiel nsensuwedla ni ahnsou me e kin medemedewe duwen sapwellimen Koht Tehnpas Sarawi nan Serusalem?
2 E wia kansensuwed laud ehu ong soukohp lelepek Esekiel ni ahnsou me e kin medemedewe duwen sapwellimen Koht Tehnpas Sarawi me ohlahr mwail epwiki kei dohsang ih oh ni ahnsouwo wasao wiahla dewen mahn lawalo kan. (Seremiah 9:11) Eh pahpa, Pusi, me kin papah nin duwen samworo men wasao. (Esekiel 1:3) Esekiel pil kak paiekihda soahngen pwaisohte, ahpw nan pahr 617 B.C.E., ni ahnsou me e pwulopwul, ih oh irail me lapalap akan en Serusalem kalipilipla. Ni ahnsou me Esekiel mahki sounpar 50, mwein e lemeleme me e sohlahr pahn pwurehng kilang Serusalem oh pil iang doadoahk en onehda sapahl Tehnpas Sarawio. Medemedewe ia uwen laud ahn Esekiel peren ni ahnsou me e kilangada kasansal ehu en Tehnpas Sarawi me inenen lingan!
3. (a) Ia kahrepe Esekiel kilangada kasansal en Tehnpas Sarawio? (b) Ia irair kesempwal pahieu en kasansalo?
3 Kasansal reirei wet audehda irelaud duau nan pwuhken Esekiel, oh e kihong mehn Sudia kan me kalipiliplahr koapworopwor laud. Kaudok min pahn kereniong sapahldo! Sounpar epwiki kei mwurin ahnsowo, lao lel atail ahnsou, kasansal wet kin kihda kangoang laud ong irail akan me kin poakohng Siohwa. Iaduwen? Kitail pahn tehk ia wehwehn kasansal en Esekiel ong mehn Israel akan me kalipilipla. Mie irair pahieu me kasansal wet kin dokedoke: Tehnpas Sarawio, koasoandi en samworo kan, soupeidio, oh sahpwo.
Koukouda Sapahl en Tehnpas Sarawio
4. Iawasa Esekiel kohla ie nan tepin kasansalo, oh dahme e kilangada, oh ihs me kahre ih?
4 Keieu, Esekiel wisiklahng pohn “nahna ile ehu.” Pohn nahnao ni pali eir mie lapalahn Tehnpas Sarawi ehu, duwehte kahnimw ehu me mie kehl me kin kapilpene kahnimwo. Tohnleng men, “me lingaling duwehte kapa,” me kasalehong soukohpo wasahn Tehnpas Sarawio. (Esekiel 40:2, 3, New World Translation) Ni pouslahn kasansalo, Esekiel kilangada tohnlengo ni kanahieng wie sosohng perehn silasil ni pali koaros en wasahn aluhlongala kan soangen weteieu, Kehl en Liki, Kehl en Masloaleo, peren mwenge kan, Pei Sarawio, oh nan Tehnpas Sarawio: Wasa Sarawio oh Wasa Sarawiheo.
5. (a) Dahme Siohwa kamehlelelong Esekiel? (b) Dahkot “kahlep en ar nanmwarki ko” me anahne kohsang nan Tehnpas Sarawio, oh dahme kahrehda met kesempwal?
5 Mwuhr, pein Siohwa pwarada nan kasansal wet. E pedolong nan Tehnpas Sarawio oh kamehleleiong Esekiel me E pahn ketiket wasao. Ahpw E kupwurki sapwellime Tehnpas Sarawio en mwakelekelda, E mahsanih: “Eri, met re uhdahn pahn tokedihsang ar pwongpwongih koht teikan oh kamwakidasang kahlep en ar nanmwarki me pwoulahr akan. Ma re pahn wia met, I pahn ieiang irail kohkohlahte.” (Esekiel 43:2-4, 7, 9) “Kahlep en ar nanmwarki me pwoulahr akan” kin wehwehki ar dikedik en eni kan. Kaun kan en Serusalem me kin uhwong Koht oh aramas kan me kin mihmi nan Serusalem kin kasaminehla sapwellimen Koht Tehnpas Sarawi ki dikedik en eni kan oh met wiahla ar nanmwarki kan. (Pil kilang Eimwos 5:26.) Dikedik pwukat kaidehn koht de nanmwarki kan me kin memour, ahpw mehkan me mehla oh samin mwohn silangin Siohwa. Re anahne en kohsang.—Lipai 26:30; Seremaia 16:18.
6. Ia wehwehn sosohngpen Tehnpas Sarawio?
6 Ia mouren kasansal wet? E kin kamehlelehong irail akan me kalipilipla me kaudok min pahn pwurehng wiawi nan sapwellimen Koht Tehnpas Sarawio. Oh pil, sosohngpen Tehnpas Sarawio kin kihda kamehlel me kohsang powe me kasansalo pahn uhdahn pweida. (Pil kilang Seremaia 31:39, 40; Sekaraia 2:2-8.) Dikedik koaros pahn kohsangehr. Siohwa pahn pwurehng kapaiada sapwellime Tehnpas Sarawio.
Pwihn en Samworo oh Soupeidio
7. Dahme kitail sukuhliki duwen mehn Lipai kan oh samworo kan?
7 Pwihn en samworo pil pahn mwakelekelda. Mehn Lipai kan pahn ale kaweid kehlail pwe irail kin lohdi pahn kaudok en dikedik kan, ahpw nein samworo Sadok pwutak kan pahn ale kaping oh kating pwehki ahr kin nantiong en kolokol ahr mwakelekel.a Ahpw, pwihn riau wet pahn ale pwais en papah nan sapwellimen Koht Tehnpas Sarawio me pahn onehda sapahl—ma pein emenemen irail pahn lelepek. Oh pil, Siohwa mahsanih: “Samworo kan pahn kin padahkihong nei aramas akan wekpeseng en dahme sarawi oh sohte sarawi, oh pil wekpeseng en dahme mwakelekel oh sohte mwakelekel ong kaudok.” (Esekiel 44:10-16, 23) Pwihn en samworo pahn pwurehng wiawi, oh kating pahn kohwong samworo kan pwehki ahr kin lelepek oh dadaur.
8. (a) Ihs irail soupeidi kan en Israel en mahs? (b) Ni ahl dahieu me soupeidio nan kasansal en Esekiel kin iang pidada nan kaudok min?
8 Kasansalo pil kin kasalehda duwen emen me kin wia soupeidi men. Sangete ni mwehin Moses, wehio kin ahneki soupeidi kan. Lepin lokaia “soupeidi,” ni lokaiahn Ipru, na·siʼʹ kak wehwehki emen me kin kaunda peneinei, keinek, de wehi ehu. Nan kasansal en Esekiel, pwehki kaun akan en Israel, nin duwen pwihn ehu, kin kaloke aramas akan, kaweid kehlail kohwong irail pwe ren wia dahme pwung. Mendahki irail kaidehn pwihn en samworo kan, soupeidi kan kin ale pwukoah laud ehu nan kaudok min. Mehmen me kin wia soupeidi kin iang keinek kan me kaidehn samworo en pedolong oh pidoi sang Kehl en Liki, mwohndi ni ewen Kehl en Palimese, oh ketkihong aramas akan ekei meirong kan pwe irail en kak meirong. (Esekiel 44:2, 3; 45:8-12, 17) Kasansalo kamehleleong nein Esekiel aramas kan me wehio kousapahldo pahn ale pai laud sang kaun akan me kin wia mehn kahlemeng mwahu, ohl akan me kin utungada pwihn en samworo ni ahr kin apwalihada sapwellimen Koht aramas akan oh wiahla kahlemeng mwahu ni pid mehkan ni pali ngehn.
Sahpwo
9. (a) Iaduwen sahpwo pahn nehnepeseng, ahpw ihs me sohte pahn ale sohso? (b) Dahkot “Meirong Sarawi,” oh dahme mihmi loale?
9 Ni imwio, kasansal en Esekiel kin pid duwen sapwen Israel pwon. Sahpwo pahn nehne ong ehuehu kadaudok. Soupeidio pil pahn ale sohso. Ahpw samworo kan sohte pahn ale sohso, pwe Siohwa mahsanih, “Ngehite me wia arail sohso.” (Esekiel 44:10, 28, NW; Nempe 18:20) Kasansalo kin kasansalehda me soupeidio pahn sapwenikihla sahpw akan me mih ni pali koaros nan wasa tohrohr ehu me adaneki “Meirong Sarawi.” Wasakiset pahn mie wasa kis me pahn keimw pahieu oh nehnepeseng ni pali siluh—pali powe ong irail mehn Lipai koluhla kan, nan werenge ong samworo kan, oh pali pah ong kahnimw oh mwetuwel. Sapwellimen Siohwa Tehnpas Sarawio pahn mihmi nan wasa me samworo kan kin mie, nan werenge en wasa me keimw pahieu en wasa me adaneki “Meirong Sarawi.”—Esekiel 45:1-7.
10. Kokohp me pid nehnepeseng en sahpwo kin kamwekidada irail mehn Sudea lelepek kalipilipla kan ni ahl dahieu?
10 Met kin kangoange irail akan me kalipilipla! Ehu ehu peneinei uhdahn kin ale kamehlelepen ahr pahn ale ahr sohso en sahpw. (Pil kilang Maika 4:4.) Kaudok min pahn mih nan wasa ile ehu oh nan werengen aramas akan. Oh pil tehk nan kasansal en Esekiel me soupeidi kan pahn duwehte irail samworo kan, pwe irail pil pahn kousoan nan sahpwo me aramas akan meirongkihong irail. (Esekiel 45:16) Nan sahpw me onohnsapahlo, aramas akan pahn sewese irail akan me Siohwa idihada en apwalih irail, oh utungada irail sang ni ahr pahn peikiong ahr kaweid kan. Sahpw wet kin mwete pwihn ehu me soandi mwahu, kin miniminpene, oh meleilei.
11, 12. (a) Iaduwen Siohwa kin kamehlelehohng sapwellime aramas akan me e pahn kapaiada sapwarail kan me pahn onehda sapahl? (b) Dahme tuhke kan me mih ni keilen pillapo kin wehwehki?
11 Siohwa pahn kapaiada sapwarail? Kokohp wet kin sapengla peidek wet ki kawehwe de kilel kaselel ehu. Piletik ehu kin pwilipwilsang Tehnpas Sarawio, oh e wia tehlapala lao lel e wiahla lapalahn pillap ehu ni ahnsou me e leldihla nan Sehd en Mehla. E kin pwurehng kihong mour nan pihlo, oh pisnes en laid kin pweida wasao. Ni keilen pillapo kin dirkihla tuhke kan me kin wah ahnsou koaros, oh e kin kihda ketinain oh wini ong aramas akan.—Esekiel 47:1-12.
12 Ong irail me kalipilipla kan, me pwurehng rong inou wet oh met kin kalaudehla arail kin kamehlele kokohp akan en onohnsapahlda me irail kin kesempwaliki. Tohto sang pak ehu, sapwellimen Siohwa soukohp akan kin kawehwehda duwen onohnsapahlda en Israel. Wasa kan me mehla ahpw pwurehng mourada kin kalapw wia oaralap en ahr kokohp akan. (Aiseia 35:1, 6, 7; 51:3; Esekiel 36:35; 37:1-14) Eri, aramas akan kak kasik me sapwellimen Siohwa kapai kan pahn rasehng pillap ehu me pwilipwilsang Tehnpas Sarawio me onohnsapahlda. Ihme, ni ahnsowo, wehi me mehla ni pali ngehn pahn pwurehng mourada. Aramas akan me kapwurpwurdohng uhdakarail pahn ale kapai ki ohl ngehnin kan—ohl pwung kan oh kehlail duwehte tuhke kan me mih ni keilen pillap akan nan kasansalo, oh ohl akan me pahn apwapwalih irail ni arail pahn onehda sapahl ihmw kan me mihn nan sahpwo. Aiseia pil ntingihdi duwen “tuhke laud kan” me pahn “onehda sapahl kahnimw kan me ohlahr mahsie.”—Aiseia 61:3, 4, NW.
Iahd Kasansalo Pweidaher?
13. (a) Ni ahl dahieu me Siohwa kapaiada sapwellime aramas me onohnsapahlda ki “tuhke laud kan”? (b) Iaduwen kokohp en Sehd en Mehla pweipweida?
13 Irail me kalipilipla kan me pahn pwurala sapwarail kin nsensuwed? Uhdahn soh! Ekei aramas pwuralahng uhdakarail nan pahr 537 B.C.E. Kedekedeo, pahnangin kaweid en “tuhke laud kan”—duwehte Sounnting Esra, soukohp Akkai oh Sekaraia, oh Samworo Lapalap Sosua—onehda sapahl wasa kan me ohlahr ni ahnsou reirei. Soupeidi kan, me duwehte Nehmaia oh Serupapel, kin wia ahr kakaun nan sahpw ni kopwungpwung. Sapwellimen Siohwa Tehnpas Sarawio onohn sapahlda, oh sapwellime ketinain en mour—kapai kan me kohsang kapwaiada sapwellime kosonnedo—pwurehng pwiliwei nan sahpwo. (Deuderonomi 30:19; Aiseia 48:17-20) Ehu kapai iei loalokong. Koasoandi en samworo kan pwurehng wiawi, oh samworo kan tepida kihong aramas akan kaweid sang Kosonnedo. (Malakai 2:7) Pwehki met, aramas akan pwurehng kehlailda ni pali ngehn oh pwurehng wah mwahu nin duwen sapwellimen Siohwa ladu kan, oh me rasehng Sehd en Mehla me ale wini oh uhd wiahla pisnes en laid ehu me kin pweida mwahu.
14. Dahme kahrehda pweidahn kokohp en Esekiel anahne en laudsang dahme wiawi ni ahnsouwo me mehn Suhs akan pwurala sapwarail sang Papilon?
14 Wiewia pwukat ihte me pahn pweida sang kasansal en Esekiel? Soh; mehkot laudsang met pahn wiawi. Medemedewe duwen met: Tehnpas Sarawio me Esekiel kilangada sohte kak koukouda nin duwen me kasansal kasalehda. Ni mehlel, mehn Suhs ako kin lemeleme me kasansal wet pahn uhdahn wiawi nin duwen e ntingihdi.b Ahpw, Tehnpas Sarawio me kileldi nan kasansal me nohn kalaimwun en mih pohn Nahna Moriah, wasa me Tehnpas Sarawio kin mihmi mahso. Oh pil, Tehnpas Sarawio, me kileledi nan kasansal en Esekiel, sohte mih nan kahnimwo ahpw kin mih ehu sahpw dohsang, ahpw kariaun Tehnpas Sarawio koukouda nan kahnimw en Serusalem. (Esra 1:1, 2) Pil ehu, sohte uhdahn pillap ehu me mie me kusukusieisang ni Tehnpas Sarawio nan Serusalem. Eri, Israel en mahs kin ihte kilang pweidahn kokohp en Esekiel ni ahl tikitik te. Met wia kasalepen me pahn mie pweidahn kasansal wet ni pali ngehn me mwete pahn laud sang met.
15. (a) Iahd me sapwellimen Siohwa Tehnpas Sarawi ni pali ngehn tepida doadoahk? (b) Dahme kasalehda me kasansal en Esekiel sohte pweida ni ahnsou me Krais ketiket nin sampah?
15 E inenen sansal me kitail anahne rapahki uhdahn pweidahn kasansal en Esekiel me kin pid sapwellimen Siohwa Tehnpas Sarawi lapalap ni pali ngehn, me wahnpoaron Pohl koasoiada ni reirei nan pwuhken Ipru. Tehnpas Sarawio tepida doadoahk ni ahnsou Sises Krais me idiahda en wiahla Samworo Lapalap nan pahr 29 C.E. Ahpw, kasansal en Esekiel pweida ni mwehin Sises? Soh. Sises, nin duwen Samworo Lapalap, kapwaiada mouren kokohp me pid Rahnen Tomw ni ahnsou me e papidaisla, oh meirongki pein eh mour, oh pedolong nan Wasa Sarawiheo, nanleng. (Ipru 9:24) Inenen kapwuriamwei, pwe kasansal en Esekiel sohte koasoia duwen samworo lapalap de Rahnen Tomw. Eri, likamwete kasansal wet sohte pweida nan tepin senturi C.E. Mehnia irairen ahnsou met kin dokedoke?
16. Wasao nan kasansal en Esekiel kin katamankin kitail duwen kokohp dahieu, oh iaduwen met kin sewese kitail en dehdehki iahd ahnsou me kasansal en Esekiel pahn pweida?
16 Kitail en pwurehng tehk kasansal ong pasepengpen peidek wet. Esekiel ntingihdi: “Nan kaudiahlo Koht ketikiniehla nan wehin Israel oh ketikiniehdi pohn nahna ile ehu. I ahpw kilangada ihmw kei mwohi me likamwete kahnimw ehu.” (Esekiel 40:2) Wasao nan kasansal wet, “nahna ile ehu,” kin katamankihong kitail duwen Maika 4:1: “Ni rahn akan me pahn kohdo dohl me Tehnpas Sarawien Kauno [“Siohwa,” NW] uhda powe pahn wiahla dohl me keieu ile nanpwungen dohl kan; e pahn sikdahsang dohl koaros. Wehi tohto pahn pokondohng ie.” Iahd kokohp wet pahn pweida? Maika 4:5 kin kasalehda me pweidahn kokohpo kin tepida ni ahnsou me wehi kan kin kaudokiong koht likamw akan. Ni mehlel, nan atail ahnsou, “ni imwin rahn akan,” kaudok min koukouda, oh pwurehng onehda sapahlda nan mouren sapwellimen Koht ladu kan.
17. Iaduwen kokohp en Malakai 3:1-5 kin sewese kitail en ese iahd Tehnpas Sarawio nan kasansal en Esekiel kin mwakelekelda?
17 Dahme kahrehda onehda sapahl wet kak pweida? Tamataman me wiewia keieu kesempwal nan kasansal en Esekiel iei ahnsou me Siohwa ketidohng nan sapwellime Tehnpas Sarawio oh kupwurki Tehnpas Sarawio en kamwakelesang dikedik kan. Iahd me sapwellimen Koht Tehnpas Sarawio ni pali ngehn mwakelekelda? Nan Malakai 3:1-5, Siohwa kohpadahr duwen ahnsou ehu me e pahn “ketidohng nan Tehnpese Sarawio” oh sapwellime “Meninkeder,” Sises Krais pahn iang Ih. Ia kahrepe? “E pahn ketin rasehng kisiniei me kin kamwakele mete, oh pil rasehng sohpw kehlail.” Kamwakel wet tepida erein Mahwen Keieu en Sampah. Met imwikihla dah? Siohwa kin kousoan nan Tehnpese oh kapaiada sapwen sapwellime aramas akan ni pali ngehn sang nan pahr 1919 kohla. (Aiseia 66:8) Kitail kak nda me kokohp en Esekiel me pid Tehnpas Sarawio kin keieu pweida erein imwin rahn akan.
18. Iahd me kaimwseklahn pweidahn kasansal me pid Tehnpas Sarawio pahn wiawi?
18 Duwehte kokohp teikan me kin pid onehda sapahl, kasansal en Esekiel pil pahn pweida ni ahl ehu me deilahsang met, oh kaimseklahn pweida pahn wiawi nan Paradais. Ihte ni ahnsouwo me aramas pwung kan pahn ale kapai kan ni unsek sang koasoandi en sapwellimen Koht Tehnpas Sarawi. Krais pahn ketin doadoahngki kapai kan en sapwellimen tomw en meirong, oh me pahn iang ih, sapwellime pwihn en samworo nanleng, 144,000. Aramas peik kan koaros me kin uhpaiong kaundahn Krais pahn wiahla aramas unsek. (Kaudiahl 20:5, 6) Ahpw, pweidahn kasansal en Esekiel sohte kak keieu pweida nan Paradais. Dahme kahrehda?
Kasansalo kin Pweida Nan Atail Ahnsou
19, 20. Dahme kahrehda pweidahn kasansal me keieu laud pahn wiawi nan atail ahnsou ahpw kaidehn nan Paradais?
19 Esekiel kilangada Tehnpas Sarawi ehu me anahne kamwakelesang dikedik kan oh nenek ni pali ngehn. (Esekiel 43:7-9) Kasansal wet sohte kak pid duwen kaudok en Siohwa nan Paradais. Oh pil, samworo kan nan kasansal wet kin mwete pwihn en samworo keidi kan ni arail memour nin sampah wet, kaidehn ni ahnsou me re iasada nanleng de erein pahr Kido. Dahme kahrehda? Tehk nan kasansal wet me samworo kan kin papah nan Kehl en Masloaleo. Nan ekei artikel kan en The Watchtower en pahr teikan, re kin kasalehda me Kehl en Masloaleo kin mwete pwukoah en sapwellimen Krais samworo kan ni ahnsou me re kin mihmi pohn sampah.c Pil tehk me kasansal wet kin koasoia duwen sapwung kan en samworo kan. Re kin ale kaweid en wia meirong ong pein diparail kan. Irail pil ale kaweid duwen keper en wiahla emen me samin—ni pali ngehn oh ni pali en tiahk. Eri, re sohte kin mwete irail akan me iasada nin duwen me keidi kan, me wahnpoaron Pohl ntingihdi: “Pwe ngilen sowio, me melahr akan ahpw pahn iasadahng mour me solahr kak mehla, a kitail koaros ahpw pahn kiewekla.” (1 Korint 15:52; Esekiel 44:21, 22, 25, 27) Samworo kan nan kasansalo kin werekiong oh papah aramas akan. Met sohte pahn wiawi nan Paradais, pwe pwihnen samworo pahn kousoanla nanleng. Kasansalo kin kihda karasaras mwahu ehu ong ia duwen pwihn en me keidi kan kin doadoahk rehn “pokon kalaimwun” nin sampah nan rahnpwukat.—Kaudiahl 7:9; Esekiel 42:14.
20 Kasansal en Esekiel me pid Tehnpas Sarawio kin kasansalehda duwen lipwalipw mwahu kan me kin kohsang kamwakel ni pali ngehn me kin pweida nan atail ahnsou. Ahpw ia wehwehn met ong komwi? Met kaidehn ihte ire sarawi kapwonopwon ehu me sohte wiawi. Kasansal wet kin pid duwen pein omw kaudok ohng Koht mehlelo Siohwa, ni ehu ehu rahn. Kitail pahn sukuhliki met nan artikel en mwuri.
[Nting tikitik kan me mi pah]
a Met mwein kin kamwekid Esekiel, pwe e kohsang peneinei en samworo kan en Sadok.
b Karasepe ieu, Mishnah kin koasoia me nan Tehnpas Sarawio me onohnsapahlda, pei sarawi, wenihmw kan en Tehnpas Sarawio, oh wasahn kuhk kan wiawihda pwehn kak pahrekiong kasansal en Esekiel.
c Pil kilang The Watchtower, July 1, 1996, pali 16; December 1, 1972, pali 718.
Komw Kin Tamataman?
◻ Ia tepin pweidahn kasansal en Esekiel me kin pid Tehnpas Sarawio oh koasoandi en pwihn en samworo kan?
◻ Iaduwen kasansal en Esekiel me kin pid nehnepeseng en sahpwo pweida mahs?
◻ Ni onehda sapahl en Israel en mahs, ihs me wiahla soupeidi lelepek kan oh ihs me rasehng “tuhke laud kan”?
◻ Dahme kahrehda pweidahn kasansal en Esekiel (me pid Tehnpas Sarawi) me keieu laud pahn wiawi nan imwen rahn akan?