Mahsen en Siohwa Kin Ieias
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—II
MET nan sounpwong en December nan pahr 609 B.C.E. Nanmwarki en Papilon tepidahr kapilpene Serusalem oh ih ah pahn kaimwisekla ah wia met. Lao lel met, pakair en Esekiel kin poahsoankihda oaralap ehu: lohdi oh ohla en arail kahnimw kesempwal, Serusalem. Ahpw, met, oaralap en ahn Esekiel kokohp kan uhd wekila koasoia duwen kahpwal kan me pahn lelong wehi kan me kin perenki kahpwal kan me lelong sapwellimen Koht aramas akan. Ni ahnsou me Serusalem lohdi sounpwong 18 mwuri, pakair en Esekiel pil pwurehng wekiong ehu oaralap kapw: onehda sapahl lingan en kaudok mehlel.
Esekiel 25:1–48:35 kin audaudki kokohp kan me pid wehi kan me kin kapilpene Israel oh kasaledeklahn sapwellimen Koht aramas akan.a Ire kan kin ntingdi ni koasoandi en ireirekidi en ahnsou kan oh pil oaralap kan, ahpw ihte Esekiel 29:17-20 me sohte. Pwe iretikitik pahieu pwukat sohte kin ntingdi nin duwen ireirekidi en ahnsou ahpw kin kisehn kokohp me pid Isip. Pwehki e kisehn pwuhken Paipel kan, pwuhken Esekiel kin audaudki pakair ehu me kin “wie momour oh manaman.”—Ipru 4:12.
‘SAHPWO PAHN DUWEHLA MWETUWEL EN IHDEN’
(Esekiel 25:1–39:29)
Pwehki Siohwa ketin mwahngih mwomwen ahn wehi kan pahn mwekidki ohlahn Serusalem, e ketin doadoahngki Esekiel en kohpada kadeik ong Ammon, Mohap, Edom, Pilisdia, Dair, oh Saidon. Kepwe en Isip kan pahn kohsang. ‘Nanmwarkien Isip oh nah aramas kan’ kin rasehng tuhke sidar pwoat nan Lepanon me nein “nanmwarkien Papilonia kedlahs” pahn pelehdi.—Esekiel 31:2, 3, 12; 32:11, 12.
Mpen sounpwong weneu mwurin ohlahn Serusalem nan pahr 607 B.C.E., ohl emen me pitla kohdo oh padahkiong Esekiel: “Kahnimwo eh ohlahr.” Soukohpo alehdi ‘manaman en kak lokaia’ ong me kalipilipala kan. (Esekiel 33:21, 22) Mie kokohp en onohnsapahl me e pahn pakairki. Siohwa “pahn kihong irail emen nanmwarkien me duwehte [sapwellime] ladu Depit pwe en wiahla sileparail tehmen, oh en kin apwahpwalih irail.” (Esekiel 34:23) Edom pahn tehnla, ahpw sahpw me mih limwah, Suda, pahn duwehla “mwetuwel en Ihden.” (Esekiel 36:35) Siohwa ketin inoukihda en pere sapwellime aramas akan sang manaman en “Kok.”—Esekiel 38:2.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
29:8-12—Iahd Isip tehnlahr erein sounpahr 40? Mwurin ohlahn Serusalem nan pahr 607 B.C.E., luhwen mehn Suda kan tangkihla rukula nan Isip mendahki soukohp Seremaia padahkiong irail en dehr wia. (Seremaia 24:1, 8-10; 42:7-22) Met sohte kapitirailla pwehki Nepukadnesar kohla Isip oh kalowehdi. Tehnlahn Isip me reireiki sounpahr 40 mwein tepida mwurin met. Mendahki poadopoad en aramas akan sohte kin kasalehda mehn kadehdehpen tehnla wet, kitail kak kamehlele me e uhdahn wiawi pwehki Siohwa iei Soun kapwaiada kokohp.—Aiseia 55:11.
29:18—Iaduwen ‘moangarail kan madkihda oh pwopwarail kan ohkihla’? Uwen apwal oh doadoahk laud en kapilpene kahnimw deke en Dair me kahrehda moangen sounpei kan en Nepukadnesar madkihda iriski arail lisoarop mete oh pwopwarail kan ohkihla arail kin wiswisikla dipwisou kan ong kauwada wasahn iroir kan oh kelen mahwen kan.—Esekiel 26:7-12.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
29:19, 20. Pwehki mehn Dair kan pitlahng arail kahnimw deke iangahki arail kepwe kan, Nanmwarki Nepukadnesar alehdi ekiste kepwe kan sang Dair. Mendahki Nepukadnesar kin wia kaun aklapalap oh roporop men me kin kaudokiong koht teikan, Siohwa ketin katingihkin ah doadoahk sang ni ah ketikihong ih Isip “pwehn pwainkihla en sapwellime karis kan ar doadoahk.” Kitail sou anahne kahlemengih Koht mehlelo sang ni atail pahn pwain daksis kan ong koperment kan pwehki arail doadoahk me re kin wiawiong kitail? Wiewia suwed kan en irail kaun akan de mwomwen arail kin doadoahngki daksis kan sohte kin kauhdi atail pwukoa wet.—Rom 13:4-7.
33:7-9. Pwihn en silepe men rahnwet—luwen me keidi kan—oh iengerail kan en dehr pweieksang kalohki rongamwahu en Wehio oh kihong aramas akan peneu duwen “kahn kamakam kowahlap” me pahn leledo.—Madiu 24:21, NW.
33:10-20, NW. Komourpatail kin poahsoankihda atail kin liksang wiewia suwed kan oh peikiong dahme Koht kupwurki kitail en wia. Ni mehlel, sapwellimen Siohwa ahl iei “me pwung.”
36:20, 21. Pwehki arail mour sohte kin pahrekiong dahme aramas kin esehki iei irail me “Sapwellimen KAUN-O [“Siohwa,” NW] aramas pwukat,” mehn Israel kan kin kasaminehla mwaren Koht nanpwungen wehi kan. Kitail en dehr wiahla tohnkaudok en Siohwa ni adatail te.
36:25, 37, 38, NW. Paradais en ngehn me kitail kin paieki rahnwet kin direkihla “pelin aramas sarawi kan.” Kahrehda kitail anahne kolokol mwakelekel.
38:1-23. Ia uwen kansenamwahu en ese me Siohwa pahn ketin doarehla sapwellime aramas akan sang Kok en sapwen Makok! Kok iei ahd ehu me kohwong “kaunen sampah wet,” Sehden me Tepil, mwurin ah piskensang nanleng. Sapwen Makok wehwehki wasa kan me mpente sampah, wasa me Sehden oh ienge ngehn saut kan kin selidi ie.—Sohn 12:31; Kaudiahl 12:7-12.
“KANAHIENG MEHKOAROS ME I PAHN KASALEHIONG UHK”
(Esekiel 40:1–48:35)
Met nan kaeisek pahieu en pahr mwurin kahnimw en Serusalem ohlahr. (Esekiel 40:1) Sounpahr limeisek weneu luhluhwehte me re pahn wia senselki. (Seremaia 29:10) Met Esekiel kereniong sounpar 50. Nan kasansal ehu, e wisiklahng nan sapwen Israel. E ale mahsen wet: “Kowe, nein aramas, rong oh kanahieng mehkoaros me I pahn kasalehiong uhk.” (Esekiel 40:2-4) Ia uwen kaperen ong Esekiel en ale kasansal en tehnpas sarawi kapw ehu!
Tehnpas sarawi kaselelo me Esekiel kilang mie ewen kehl 6, wasahn mwenge 30, Wasa Sarawio, Wasa Sarawiheo, pei sarawi ehu me wiawihkihda tuhke, pei sarawi ehu ong meirong isihs. Pihl “wie pwilipwilieisang” nan tehnpas sarawio oh e wiahla pillap ehu. (Esekiel 47:1) Esekiel pil alehdi ehu kasansal en nehnehpeseng en sahpw nanpwungen kadaudok ko—ehu ehu sahpw kin tangasang palimese lel palikapi, oh mie wasa sarawi nanpwungen sapwen Suda oh Pensamin. “Tehnpas en KAUN-O” oh “kahnimwo” me adaneki Siohwa-Shammah mih nan wasao.—Esekiel 48:9, 10, 15, 35, footnote, NW.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
40:3–47:12—Dahme tehnpas sarawi nan kasansalo kin karasahiong? Tehnpas sarawi kalaimwun wet me Esekiel kilangada nan kasansalo sohte uhdahn kokouda. E kin karasahiong sapwellimen Koht tehnpas sarawi en ngehn—sapwellime koasoandi ong kaudok min me rasehng tehnpas sarawi ieu nan atail ahnsou. (Esekiel 40:2; Maika 4:1; Ipru 8:2; 9:23, 24) Kasansal en tehnpas sarawio kin pweida nan erein “imwin rahn akan,” ahnsou me koasoandi en samworo kin mwakelekelda. (2 Timoty 3:1; Esekiel 44:10-16; Malakai 3:1-3) Ahpw, e pahn keieu pweida nan Paradais. Kasansal en tehnpas sarawio kin kihong mehn Suhs kalipilipala kan inou ehu me kaudok min pahn onohnsapahlda oh ehu ehu peneinei en mehn Suhs kan pahn sohsohki sahpw.
40:3–43:17—Ia ire kesempwal en sosohng en tehnpas sarawio? Sosohng en tehnpas sarawio kin wia kilel ehu me kupwuren Siohwa me pid duwen kaudok min pahn uhdahn pweida.
43:2-4, 7, 9—Dah kan “kahlep en ar nanmwarki me pwoulahr akan” me anahne kohsang nan tehnpas sarawio? E sansal me kahlep kan wehwehki dikedik kan. Kaun akan en Serusalem oh nah aramas akan kin kasaminehla sapwellimen Koht tehnpas sarawio ki dikedik kan—me kahrehda ren wiahkihla dikedik pwukat arail nanmwarki kan.
43:13-20—Dahme pei sarawio me Esekiel kilangada nan ah kasansal kin karasahiong? Pei sarawio kin wiliandi kupwuren Koht me pid duwen meirong tomw en Sises Krais. Pwehki koasoandi wet, me keidi kan kak pwungla oh “pokon kalaimwuno” kak mwakelekel oh min mwohn silangin Koht. (Kaudiahl 7:9-14; Rom 5:1, 2) Mwein ih kahrepen me “dengk pwonopwon ehu” nan tehnpas sarawi en Solomon—lapalahn dengk en pihl me samworo kan kin doadoahngki en duhdu—sohte mih nan tehnpas sarawi nan kasansal wet.—1 Nanmwarki 7:23-26.
44:10-16—Ihs me pwihn en samworo kan kin karasahiong? Pwihn en samworo kan kin karasahiong pwihn en Kristian me keidi kan nan atail ahnsou. Arail kamwakel wiawi nan pahr 1918 ni ahnsou me Siohwa ketin mwoalehdi oh “inim oh kamwakelehda” sapwellime tehnpas sarawi en ngehn. (Malakai 3:1-5) Irail akan me mwakelekel de koluhla kak pousehla arail pwais en doadoahk. Mwurin mwo, irail anahne nantiong en “dehr saminkihla tiahk suwed kan en sampah wet,” oh wia mehn kahlemeng mwahu ong “pokon kalaimwun,” me rasehng keinek kan me sohte iang pwihn en samworo kan.—Seims 1:27; Kaudiahl 7:9, 10, NW.
45:1; 47:13–48:29—Dahme “sahpwo” oh nehnehpeseng sahpwo kin karasahiong? Sahpwo kin karasahiong wasahn doadoahk en sapwellimen Koht aramas akan. Sohte lipilipil iawasa tohnkaudok en Siohwa men kin mih ie, e kin mih nan sahpwo me onohnsapahlda ma e kin utungada kaudok mehlel. Kaimwiseklahn pweidahn nehnehpeseng en sahpwo pahn wiawi nan sampah kapw ni ahnsou me emen emen aramas lelepek men pahn sohsohki ah wasa.—Aiseia 65:17, 21.
45:7, 16—Dahme ahn aramas akan ar kin kihda meirong ong samworo kan oh soupeidi kan kin karasahiong? Nan tehnpas sarawi en ngehn, met kin wehwehki utuht en pali ngehn—arail kin kihda sawas oh arail kin kasalehda irair en minimin.
47:1-5—Dahme pihl en pillap en kasansal en Esekiel kin mwete? Pihlo kin karasahiong sapwellimen Siohwa koasoandi en ngehn ong mour, iangahki meirong tomw en Sises Krais oh loalokong me pid duwen Koht me dierek nan Paipel. (Seremaia 2:13; Sohn 4:7-26; Episos 5:25-27) Pillapo kin ekis ekis wia loalla ong me kapw tohto kan me tepida iang kaudok mehlel. (Aiseia 60:22) Pihl en pillapo pahn pwilipwilwei oh pihlo pahn keieu kehlail nan erein sounpahr Kido, oh pihlo pahn pid kalaudlahn atail wehwehki ire kan me ntinting nan “pwuhk ko” me pahn papahkpeseng ni ahnsowo.—Kaudiahl 20:12; 22:1, 2.
47:12—Dahme tuhke kan me kin kihda wah kin karasahiong? Tuhkehn karasaras pwukat kin karasahiong sapwellimen Koht koasoandi ong tohnsampah pwe ren unsekla.
48:15-19, 30-35, footnote, NW—Dahme kahnimwo nan kasansal en Esekiel kin karasahiong? “Siohwa-Shammah” kin mih nan pelien sahpw me “sohte sarawi,” oh met wehwehki me e kin karasahiong mehkot pohn sampah. Kahnimwo kin karasahiong koasoandi en sampah me kin wia kamwahu ong irail akan me pahn wia “sampah kapw.” (2 Piter 3:13) Ewen kehl kan en ehu ehu pali kin karasahiong me e mengei en pidelong. Sounapwalih kan nanpwungen sapwellimen Koht aramas akan anahne wia soangen aramas akan me mengei en tuhwong.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
40:14, 16, 22, 26. Tuhke pahm kan me perperda ni dihd me sohpeilahng wasahn alu kin kasalehda me ihte aramas akan me kin kolokol tiahk mwakelekel kak ale mweimwei en pidelong. (Melkahka 92:12) Met kin padahkiong kitail me Siohwa pahn ketin kupwurperenki atail kaudok ihte ma kitail kin mwakelekel.
44:23. Ia uwen kitail kin kalahnganki doadoahk me pwihn en samworo kan rahnwet kin wia! “Ladu lelepek oh loalokong” kin tiengla mwowe en kihda mwengehn ngehn ni ahnsou konehng me kin sewese kitail en dehdehki wekpeseng en dahme sohte mwakelekel oh dahme mwakelekel mwohn silangin Siohwa.—Madiu 24:45, NW.
47:9, 11. Loalokong—ire kesempwal en pihl en karasaraso—kin kamwahwihala aramas akan nan atail ahnsou. Wasa koaros me aramas akan kin ale pihlo, e kin kihong aramas pwukat mour en pali ngehn. (Sohn 17:3) Ni pali teio, irail akan me sohte men ale pilen komour pahn lekdekla nan ‘soahl’—kasohrala kohkohlahte. Ia uwen kesempwal me ‘kitail wia uwen atail kak en doadoahngki mahseno ni mehlel’!—2 Timoty 2:15.
“I pahn Kalinganahla Mwarei Sarawi”
Mwurin Koht mehlel ketikihsang kaimwiseklahn nanmwarki en kadaudok en Depit, e ketin mweidong ahnsou reirei en dower powe mwohn Meno “me ahneki pwung en kaunda” pahn kohdo nin duwen nanmwarki men. Ahpw, Koht sohte ketin likidmeliehla sapwellime inou ong Depit. (Esekiel 21:27, NW; 2 Samuel 7:11-16) Sapwellimen Esekiel kokohp kin mahsanih duwen “en ladu Depit,” me pahn wiahla “sileparail” men oh pil “nanmwarki” men. (Esekiel 34:23, 24; 37:22, 24, 25) Menet iei Sises Krais me sapwellimaniki manaman en Wehi. (Kaudiahl 11:15) Siohwa pahn ketin “kalinganahla [mware] sarawi” sang ni ah ketin doadoahngki Wehin Mesaia.—Esekiel 36:23.
Ni ahnsou keren, koaros me kin kasaminehla mwaren Koht sarawi pahn sohrala. Ahpw irail akan me kin kasarawihla mwareo nan arail mour sang ni ar kin kaudokiong Siohwa ni ahl me e ketin kupwurki pahn ale mour soutuk. Kitail men uhdahn isaneki pilen komour me kin pwilipwilwei nan atail ahnsou oh keieu kesempwalki kaudok mehlel nan atail mour.
[Nting tikitik me mi pah]
a Me pid duwen kawehwehpen Esekiel 1:1–24:27, kilang “Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I,” nan Kahn Iroir en July 1, 2007.
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 29]
Tehnpas sarawi lingan nan kasansal en Esekiel
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 30]
Dahme pillap en komour nan kasansal en Esekiel kin karasahiong?
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.