Ke Kin Kapwaiada Ahmw Pwukoah Koaros Ong Koht?
“Koht pahn ketin kadeikada atail wiewia koaros, mehnda ma suwed de mwahu, mehnda ma pil mehkot me wiawi ni rir.”—EKLESIASDES 12:14.
1. Sawas dah kan Siohwa kin ketikihong sapwellime aramas akan?
SIOHWA kin sewesehda irail akan me kin tamataman ih nin duwen Sounkapikparail. Sapwellime Mahsen kin ketikihong irail loalokong me anahn ong kaperenda ih. Sapwellimen Koht Ngehn Sarawi kin kahluwalahng irail en kapwaiada kupwuren Koht oh arail “mour pahn kasalehda wa mwahu ni soangen doadoahk mwahu koaros.” (Kolose 1:9, 10) Siohwa pil kin ketikihong kitail sawas sang mwenge en pali ngehn oh kaweid sang “ladu lelepek oh loalokong.” (Madiu 24:45-47) Ni ahl tohto, Koht kin kupwurki sapwellime aramas akan nin duwen re kin papah Siohwa oh kapwaiada doadoahk kesempwal en kalohki Rongamwahu en Wehio.—Mark 13:10.
2. Peidek dah kan kin kak pwarada me kin pid atail kin papah Siohwa?
2 Kristian mehlel akan kin perenki arail soupisengki doadoahk en papah Siohwa. Ahpw, mwein ekei kin mworusala oh medemedewe me arail doadoahk kan sohte katepe. Karasepe ieu, ekei ahnsou, irail Kristian akan me inoukihong Koht ahr mour kin medemedewe ma ahr kin nannanti wia doadoahk wet kin kesempwal mwohn Koht de soh. Tapwin peneinei kan mwein pahn kak medemedewe duwen peidek pwukat ni ahnsou me re kin medemedewe duwen onop en peneinei oh wiewia teikan: ‘Siohwa kin uhdahn perenkihda aht wiewia kan? Kitail kin kapwaiada atail pwukoah ong Koht?’ Mahsen loalokong en Sounkoasoanehdi aramas akan pahn kak sewese kitail en sapengla peidek pwukat.
Soahng Koaros me Mwahl oh Soh Katepe?
3. Nin duwen me Eklesiasdes 12:8 kasalehda, dahme aramas kak wia me pahn kasalehda me re ahneki irair en mwahl oh soh katepe me keieu laud?
3 Ekei aramas mwein kin ahneki madamadau me mahsen en ohl loalokong menet sohte kin kangoange aramas akan—me pwulopwul de me mah. “Sounkoasoanehdi aramas akan koasoia met: ‘Soahng koaros wia mehkot mwahl oh soh katepe.’” (Eklesiasdes 12:8) Ni mehlel, iei ih irair en mwahl oh soh katepe me keieu laud iei en mwamwahlikihla Sounkapikada ni ahmw pwulopwul—oh kowe eri mahla ahpw sohte papah Ih oh ihte en wadewadek me kitail mour werei pwehki atail sounpahr akan a wia tohtohla. Mour en soangen aramas pwukat inenen sohte katepe, mehnda ma e pahn mehla wiahla aramas kepwehpwe oh ndandla nan sampah wet me mih pahn manaman en me suwedo, Sehdan me Tepil.—1 Sohn 5:19.
4. Dahme kahrehda kitail kak nda me kaidehn soahng koaros me mwahl oh soh katepe?
4 Kaidehn soahng koaros me mwahl oh soh katepe ong irail akan me kin kepwehpwehkihla paien nanleng nin duwen sapwellimen Siohwa ladu lelepek kan. (Madiu 6:19, 20) Re kin soupisengki wia doadoahk ong Kauno, oh ahr doadoahk kan kin mie katep laud. (1 Korint 15:58) Ahpw, ma kitail wiahla Kristian akan me inoukihong Koht atail mour, kitail kin soupisengki wia doadoahk wet me Koht ketikihong kitail nan imwin rahn pwukat? (2 Timoty 3:1) De kitail kin uhd momourki soangen mour me kin sohte weksang mehn mpatail kan? Mwein re kin poadidi ong ahr pelien lamalam akan oh re kin kaukaule iang sarawi oh kin nantihong kapwaiada koasoandi kan en ahr kaudok. Ahpw, re sohte kin kalohki Rongamwahu en Wehio. Re sohte kin ale loalokong pwung me kitail mihmi nan “imwin rahn akan” ahnsou wet oh re sohte kin kesempwaliki me met iei ansoun karuwaru.—Daniel 12:4.
5. Ma kitail kin mwohnki anahnepen sampah ahnsou wet, dahme kitail anahne wia?
5 Sises Krais mahsanih duwen ahnsou apwal akan: “Ketidohn Nein-Aramas pahn duwehte me wiawiher ni mwehin Nohao. Pwe nin duwen aramas ako ar pereperen kamakamadipw ni rahn ako mwohn nohlik lapalapo, ohl oh lih akan wiewia pwopwoud lao lel rahn me Noha pedolong nan warihmwo; re ahpw sasairki nohliko, e lao komwopwirailla koaruhsie; ih duwen me pahn wiawi, ni ahnsou me Nein-Aramas pahn pwarodo.” (Madiu 24:37-39) Kaidehn mehkot sapwung en kamakamadipw ni toupahrek, oh pwopwoud iei koasoandi ehu me Koht pein koasoanehdi ong aramas akan. (Senesis 2:20-24) Ahpw, ma kitail pahn kilang me kitail kin keieu mwohniki anahn akan en sampah, e soh konehng kitail en peki sawas ni kapakap? Siohwa kak sewese kitail en rapahki mahs Wehio, wia dahme pwung, oh kapwaiada atail pwukoah ong Koht.—Madiu 6:33; Rom 12:12; 2 Korint 13:7.
Inoukihong Koht Atail Mour oh Atail Pwukoah ong Koht
6. Ni ahl dahieu me ekei irail me papidais kan kin sohte kapwaiada arail pwukoah ong Koht?
6 Ekei Kristian akan me papidaisehr anahne poadidi kapakap pwehki re sohte kin kapwaiada arail pwukoah kan nin duwen aramas me inoukihong Koht arail mour. Nan ehu ehu sounpar, aramas 300,000 samwa me papidaisla, ahpw nin duwen pwihn en irail Sounkadehdehn Siohwa kan, nempe en irail me kin kalohk sohte tohtohla. Ekei me wiahla sounkalohk kan mahs, ahpw met re solahr kalohk. Ahpw, mwohn aramas akan pahn kak papidais, irail anahne perenki doadoahk en kalohk en Kristian. Re kin wehwehki duwen arail pwukoah me Sises ketikihong sapwellime tohnpadahk kan koaros: “Kumwail . . . padahkiong tohn wehi kan koaros; pwe re en wiahla nei tohnpadahk: papidaisihirailla ni mwaren Sahm oh Sapwellime oh ngehn sarawi, oh kehkehlingkihong irail re en peikiong mehkoaros me I koasoanediong kumwail.” (Madiu 28:19, 20) Ma aramas akan me sohte kin lelohng soangen irair me uhdahn apwal, duwehte soumwahu laud de irair teikan, oh re papidaislahr ahpw solahr kin papah nin duwen Sounkadehde kan en Koht oh Krais, met wehwehki re sohte kin kapwaiada arail pwukoah ong Sounkapikpatail.—Aiseia 43:10-12.
7. Dahme kahrehda kitail anahne kaukaule pokonpene ong kaudok?
7 Wehin Israel wia wehi ehu me inoukihong arail mour ong Koht, oh pahn Kosonnedo, aramas akan nan wehin Israel ale pwukoah kan mwohn Siohwa. Karasepe ieu, irail ohl kan koaros anahne pokonpene ong kapokon siluh ni ehu ehu pahr, oh ma emen ohl sohte pahn iang kapwaiada Pahsohpa, e pahn kamakamala. (Nempe 9:13; Lipai 23:1-43; Deuderonomi 16:16) Pwehn kapwaiada arail pwukoah ong Koht nin duwen sapwellime aramas inouda kan, mehn Israel akan anahne en iang kapokon en kaudok. (Deuderonomi 31:10-13) Sohte wasa nan Kosonned nda, ‘Kapwaiada met ma e mengei ong uhk.’ Ong irail akan me inoukihong Siohwa arail mour, kosonned wet kin utungada mahsen en Pohl me mahsanih: “Kitail nsenoh sawaspene ni kasalepen atail limpoak oh atail wiewia mwahu kan. Kitail dehr tokedihsang atail tiahk en pokonpene, duwen ekei ar kin epwehnki wia. A kitail nantihong kakehlaka nan kapehd en emenemen, pwe duwen amwail ese Rahnen Kauno kerendohr.” (Ipru 10:24, 25) Ei, kaukaule pokonpene rehn iengatail me pwoson akan iei kisehn atail pwukoah ong Koht nin duwen Kristian inouda kan.
Kanahieng Ni Ahmw Pahn Wiahda Pilipil kan!
8. Dahme kahrehda emen pwulopwul me inoukihong Koht eh mour anahne kapakapki duwen eh doadoahk ong Koht?
8 Mwein ke wia emen pwulopwul me inoukihong Siohwa ahmw mour. Kapai laud kan pahn kohwong uhk ma ke pahn rapahki mahs Wehio nan ahmw mour. (Lepin Padahk 10:22) Ni omw pahn kapakap oh wiahda mwahu ahmw koasoandi, mwein ke kak iang ehu doadoahk en papah Koht kaukaule ni ahnsou me ke pwulopwul—met ahl kaselel ehu en kasalehda me ke kin tamanda Sounwiepomw. Pwe ma ke sohte pahn wia met, ineng en kepwehn sampah wet ele mwein pahn kak kihsang ahmw ahnsou laud. Duwehte pali laud en aramas akan, ke kak pwopwoud ni ahnsou me ke pwulopwulte oh wiahda pweipwand laud pwehn alehdi kepwehn sampah kan. Doadoahk ehu me kin pwei mwahu pahn kak kihsang ahmw ahnsou oh kehl laud. Ma ke naineki seri kan, ke anahne pwukoahki pwukoah en pahpa de nohno erein sounpar tohto. (1 Timoty 5:8) Ele mwein ke sohte pahn manokehla Sounwiepomw, ahpw elen loalokong iei en wehwehki me ahmw mwadang wiahda pilahn mwahu de soh pahn kak kahluwa ahmw madamadau ni ahmw mahla. Nan sounpahr kan en mwuri, ele ke pahn koluhkihla ahmw sohte papah Sounwiepomw ni unsek ni ahnsou me ke wia pwulopwulte. Ni ahnsou wet, dahme ke soh pahn kapakapki dahme ke pahn wia ni ahnsou kohkohdo, pwe ke pahn kak diarada nsenamwahu ni ahmw pahn papah Siohwa ni ahnsou me ke pwulopwulte?
9. Dahme emen me mahlahr oh mahs ahneki pwukoah kan nan mwomwohdiso kak wia?
9 Medemedewe duwen irair wet—emen ohl me wiahla silipen “pwihn en Koht.” (1 Piter 5:2, 3) Mie kahrepe ieu me pein ih doudi sang eh pwukoah. Mehlel, e mahla ni ahnsou wet, eri mwein e pahn apwal ong ih en wie eh pwukoah ong Koht. Ahpw, mwein e pahn kak pwurehng ale soangen pwukoah pwukat? Aramas teikan pahn kak paiekihda ohl menet me pahn pwurehng ale pwukoah laud kan nan mwomwohdiso! Oh pwehki sohte emen kitail kin momourkihte pein ih, kompoakepah kan pahn perenkihda e pahn kalaudehla eh papah Siohwa oh kalinganada mwaren Koht. (Rom 14:7, 8) Keieu, Siohwa sohte pahn ketin meliehla ahn emen wiewia kan ni eh kin papah ih. (Ipru 6:10-12) Eri, dahme pahn kak sewese kitail en tamanda Sounkapikpatail?
Ekei Sawas kan ong Sewese Kitail en Tamanda Sounkapikpatail
10. Dahme kahrehda sounkoasoanehdi aramas akan mih nan irair kaselel ehu en kihong aramas kaweid kan ong mehkan me kin pid kitail en tamanda Sounkapikpatail?
10 Sounkoasoanehdi aramas akan kin mih nan irair kaselel ehu en ketikihong kitail kaweid kan ong sewese kitail en tamanda Sounkapikpatail. Siohwa sapengla eh kapakap loal kan ni e ketikihong ih erpit me siksang erpit en aramas teikan. (1 Nanmwarki 3:6-12) Solomon wia petehkpe unsek ehu duwen wiewiahn aramas akan. Pil, Koht kin kamwekid ih en ntingihdi dahme e diarada pwehn kapaiada meteikan. E ntingihdi met: “Pwehki Sounkoasoanehdi aramas akan sapwellimaniki kupwurokong, e usehlahte padahkihong aramas akan dahme e mwahngih. E sukuhliki lepin mahsen audapan akan oh song rapahki uwen ar mehlel. Sounkoasoanehdi aramaso song en rapahki koasoi kansenamwahu kan, ahpw mahsen kan me e ntingihadahr me mehlel.”—Eklesiasdes 12:9, 10, New World Translation.
11. Dahme kahrehda kitail anahne kapwaiada kaweid erpit en Solomon?
11 Krihk Septuagint kin kawehwehda mahsen pwukat: “Pwehki sounpadahko me loalokong, pwehki e kin padahkiong aramas akan erpit; sounpadahko nantihong rapahki koasoi kansenamwahu kan oh ntingih ong dahme mehlel—mahsen mehlel akan.” (The Septuagint Bible, kawehwehda sang rehn Charles Thomson) Solomon nantihong lel mohngiong en irail akan me wadek nah pwuhk ki koasoi kansenamwahu kan oh oaralap kaperen oh katepe kan. Pwehki Ngehn Sarawi me kamwekidada eh koasoi kan me dierekda nan Pwuhk Sarawi, kitail kak mwadangete kamehlele eh kaweid akan.—2 Timoty 3:16, 17.
12. Ni pein ahmw lokaia, iaduwen ke kak kawehwe dahme Solomon mahsanih nan Eklesiasdes 12:11, 12?
12 Mendahki sohte misihn kan pwehn wiahda pwuhk kan me duwehte nan atail ahnsou, pwuhk tohto mie ni mwehin Solomon. Iaduwen aramas pahn kilangwong pwuhk pwukat? E mahsanih: “Koasoi en aramas loalokong kan rasehng tuhke keng me silepen sihpw kan kin doadoahngki pwe re en kaweidki sihpw kan, oh mahsen audapan kan pahn kin momour poatopoat rasehng nihl kan me poasdi teng. Koht me ketikihong kitail, eri, Koht kelehpw me Silepen Sihpw ong kitail koaros. Samwa, mie ehu soahng tohrohr me ke pahn mwasamwasahn. Ntingdien pwuhk kan pahn wiewiawi kohkohlahte, oh ke pahn pwangada ma ke pahn song sukuhliki koaros.”—Eklesiasdes 12:11, 12.
13. Iaduwen koasoi kan en irail me kin ahneki erpit me kohsang rehn Koht kin rasehng tuhke keng kan me silepen sihpw kan kin doadoahngki, oh ihs irail akan me kin rasehng “nihl kan me kin poasdi teng”?
13 Koasoi en aramas akan me kin doadoahngki erpit me kohsang rehn Koht rasehng tuhke keng kan. Iaduwe? Re kin kamwekid sounwadawad kan de sounrongorong kan en kekeirada oh kapwaiada mahsen loalokong kan me irail kin wadeker de rongehr. Oh pil, irail akan me kin nsenohkin “mahsen audapan kan,” de mahsen loalokong oh katepe kan, kin rasehng “nihl kan me poasdi teng.” Met mwein kak wiawi pwehki mahsen loalokong en aramas pwukat kin kasansalehda sapwellimen Siohwa erpit oh met pahn kak kakehlailda irail me pahn wadek oh rong mahsen pwukat. Ma ke wia emen pahpa de nohno me kin lemmwiki Koht, e soh konehng ken nantihong padahkiong noumw seri kan duwen erpit wet, oh mweidong padahk wet en lel nan ahr madamadau oh mongiongarail?—Deuderonomi 6:4-9.
14. (a) Soangen pwuhk dah kan sohte katepe ong kitail en “song en sukuhliki koaros”? (b) Mehnia pwuhk kitail en keieu kesempwaliki, oh dahme kahrehda?
14 Dahme kahrehda, Solomon mahsanih ireo me pid duwen pwuhk kan? Pwehki pwuhk pwukat me kin audaudki ihte loalokong en aramas, oh re sohte kak en pahrekiong Mahsen en Siohwa. Pali laud en loalokong en aramas kin kasansalehda madamadau en Sehdan me Tepil. (2 Korint 4:4) Ihme kahrehda, ma ke pahn “song sukuhliki koaros” pwuhk pwukat me kin pid sampah, e sohte pahn mie katepe laud. Oh ni mehlel, ma ke pahn nohn daulihla wadek pwuhk pwukat, e pahn kakete kaluwetala ahmw pali ngehn. Duwehte Solomon, kitail en doudouloale dahme Mahsen en Koht kin mahsanih duwen mour. Met pahn kakehle atail pwoson oh sewese kitail en karanih Siohwa. Ma kitail pahn nohn daulihla wadek pwuhk en kaweid teikan, kitail pahn pwangada. Keieu keper ma pwuhk pwukat kin poahsoankihda loalokong en sampah wet me kin uhwong erpit me kohsang rehn Koht, oh nting pwukat pahn kauwehla atail pwoson Koht oh sapwellime kupwur kan. Eri, kitail en tamanda nting kan me keieu katepe ni mwehin Solomon oh pil nan atail ahnsou, iei pwuhk kan me kin doadoahngki erpit en “silepo,” Siohwa Koht. E ketikihong kitail pwuhk 66 en Pwuhk Sarawi, oh pwuhk pwukat kitail anahne keieu kesempwaliki. Paipel oh sawaspen Paipel kan me ‘ladu lelepek oh loalokong’ kin kihong kitail kin sewese kitail en sukuhliki “kupwurokong en Koht.”—Lepin Padahk 2:1-6.
Atail Pwukoah Unsek ong Koht
15. (a) Iaduwen ke pahn kawehwehda mahsen en Solomon duwen “pwukoah en aramas akan”? (b) Dahme kitail anahne wia ma kitail pahn kapwaiada atail pwukoah ong Koht?
15 Sounkoasoanehdi aramas akan, Solomon, oaralapieda eh petehkpen irair wet, mahsanih: “Mwurin mepwukat koaros, meteieu me I pahn nda: lemmwiki Koht, oh kapwaiada sapwellime mahsen, pwehki ih kahrepe wet me aramas kepikipikihda. Koht pahn ketin kadeikada atail wiewia koaros, mehnda ma suwed de mwahu, mehnda ma pil mehkot me wiawi ni rir.” (Eklesiasdes 12:13, 14) Lemmwiki Sounkapikpatail pahn perehla kitail, oh pil atail peneinei kan sang rapahki mour ehu me pahn kahre kitail oh kompoakpatail kan ong nan kahpwal akan. Lemmwiki Koht me min oh iei tepin erpit oh loalokong. (Melkahka 19:9; Lepin Padahk 1:7) Ma kitail kin loalokongkihla Mahsen en Koht oh kapwaiada sapwellime kaweid kan ni soangen koaros me kitail kin wia, kitail kin kapwaiada “atail pwukoah” koaros ong Koht. Met sohte kin wehwehki me kitail pahn tepida ntingihdi atail pwukoah kan. Ahpw, dahme kitail anahne en wia, iei en rapahki kaweid sang Pwuhk Sarawi ni ahnsou me kitail men kamwahuiala atail kahpwal akan oh ahnsou koaros wia dahme Koht kin kupwurki kitail en wia.
16. Me pid duwen kadeik, dahme Siohwa pahn wia?
16 Kitail anahne en pohnese me Sounkapikpatail ketin mwahngih dahme kin wiawi wasa koaros. (Lepin Padahk 15:3) E pahn “kadeikada atail wiewia koaros.” Ei, Wasa Lapalapie pahn kadeikada koaros, iangahki mehkan me kin rirasang mesen aramas akan. Kitail en ese duwen irair pwukat pahn kak kamwekid kitail en kapwaiada sapwellimen Koht kosonned akan. Ahpw dahme pahn keieu kamwekid kitail iei atail limpoak ong Samatail nanleng, pwe wahnpoaron Sohn ntingihdi met: “Pwe iet duwen wehwehn poakohng Koht: kitail en peikiong sapwellime kosonned akan. Oh sapwellime kosonned akan me sohte apwal.” (1 Sohn 5:3) Sapwellimen Koht kosonned akan kin wiawihda pwehn kihong kitail mour mwahu oh nsenamwahu mehlel, ihme kahrehda e konehng, ahpw kaidehn ihte konehng, e pil kin wia elen loalokong en kapwaiada kosonned pwukat. Met sohte kin wia mehkot katoutou ong irail me kin poakohng Sounkapikpatail. Re men kapwaiada arail pwukoah ong Ih.
Kapwaiada Ahmw Pwukoah Koaros
17. Dahme kitail en wia ma kitail men kapwaiada atail pwukoah unsek ong Koht?
17 Ma kitail loalokong oh uhdahn men kapwaiada atail pwukoah koaros ong Koht, kitail pahn kaidehn ihte kapwaiada sapwellime kosonned akan, kitail pahn pil lemmwiki ih oh sohte men kansensuwedih Siohwa. Ni mehlel, “lemmwiki Siohwa iei tepidahn erpit,” oh irail akan me pahn kapwaiada sapwellime kosonned akan pahn “loalokongla.” (Melkahka 111:10; Lepin Padahk 1:7) Eri, kitail en loalokongla oh peikiong Siohwa ni soahng koaros. E kesempwal kitail en peikiong Siohwa ni soahng koaros ni ahnsou wet pwe Nanmwarki Sises Krais ketier nan mwoale nanleng oh rahn en kadeik kerendohr, oh Koht ketin idiadahr Sises en wiahla Sounkopwung.—Madiu 24:3; 25:31, 32.
18. Dahme pahn wiawi ma kitail pahn kapwaiada atail pwukoah kan koaros ong Siohwa Koht?
18 Ni ahnsou wet, Koht kin tehk emen emen kitail. Kitail kin perenki mehkot me kin pid pali ngehn, de kitail kin mweidong wiewiahn sampah kan en kaluwetala atail nanpwungmwahu rehn Koht? (1 Korint 2:10-16; 1 Sohn 2:15-17) Mendahki ma kitail pwulopwul de mah, kitail en wia uwen me kitail kak en kaperenda Sounkapikpatail. Ma kitail peikiong Siohwa oh kapwaiada sapwellime kosonned akan, kitail pahn soikala mehkan me soh katepe en sampah mering wet me pahn kereniong sohla mie. Eri, kitail en kolokolete oh medemedewe duwen atail koapworopwor en mour soutuk nan sapwellimen Koht koasoandi kapw me E ketin inoukihda. (2 Piter 3:13) Koapworopwor pwukat me inenen kaselel ong koaros me kin kapwaiada ar pwukoah ong Koht!
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
◻ Dahme kahrehda ke pahn kak nda me kaidehn soahng koaros me mwahl oh soh katepe?
◻ Dahme kahrehda Kristian pwulopwul men anahne medemedewe oh kapakapki dahme e wia nin duwen eh papah Koht?
◻ Soangen pwuhk dah kan sohte katepe en “song sukuhliki koaros”?
◻ Dahme kitail pahn wia ma kitail men kapwaiada atail “pwukoah koaros” ong Koht?
[Kilel nan Pali 14]
Kaidehn soahng koaros me mwahl oh soh katepe ong irail akan me kin papah Siohwa
[Kilel nan Pali 17]
Mahsen en Koht kin weksang pwuhk kan en sampah wet, pwe Mahsen en Koht kin kakehlail oh katepe laud ong aramas akan