Kosonned Sarawi Kan Mehn Wia Kamwahupatail

“Ia uwen ei poakohng sapwellimomwi kosonnedo!”​—MELKAHKA 119:97.

1. Ia madamadau me kalap mih rehn aramas me pid peikiong kosonned sarawi kan?

PEIKIONG kosonned sarawi kan wia mehkot me sohte sonamwahu nan madamadau en aramas nan rahnwet. Ong aramas tohto, kehliki kaun soh sansal en nan wehwe wia mehkot me sohte katepe. Kitail memour nan irair en ahnsou ehu me tiahk mwakelekel wia mehkot kiried nan madamadau en aramas ong kasawihada dahme mwahu oh dahme suwed, oh sawehwe inenen laud. (Lepin Padahk 17:15; Aiseia 5:20) Aramas tohto kin sansalki madamadau wet me dierek nan roporop ehu me kasalehda me “pali laud en aramas en America kin men pein pilada ong irail dahme mwahu, pwung oh mie wehwe ong irail.” Irail pilada “arail Koht en luwet. Kosonned akan en dehr uk. Irail sohte men ahneki kaun akan me kehlail, oh ahneki mour mwakelekel de pil lelepek.” Ohl emen me wia sounkasawih mour en aramas akan koasoia me rahnwet “aramas akan kin kasik ren pein koasoanehdi ohng pein irail dahkot mour oh tiahk mwahu.” E pil doulahte oh koasoia: “Irail kaun koaruhsie en wekid arail elen kosonned akan pwehn pahrekiong dahme anahnepen aramas akan.”

2. Iaduwen koasoipen kosonned me tepin pwarada nan Paipel a pid kupwurmwahu oh kapai sang Koht?

² Pwehki aramas tohto arail peidek ki kesempwalpen sapwellimen Siohwa kosonned akan, kitail anahne katengehdi atail kamehlele me koasoandi sarawi kan mie pwehn wia kamwahupatail. Kitail en tehk kanahieng wasao me koasoipen kosonned tepin pwarada nan Paipel. Nan Senesis 26:5 (NW), kitail wadek mahsen en Koht akan: “Eipraam . . . wonoweite oh dadaur ah pwukoa ong ie, ahi koasoandi kan, ahi kaweid akan oh ahi kosonned akan.” Mahsen pwukat miehier sounpahr epwiki kei mwohn Siohwa ah ketikihda kosonned oaritik kan oh kadaudok en Eipraam akan, me mih nan kosonned me kohwong Moses. Iaduwen Koht a kin ketin katingih Eipraam pwehki a kin peik oh kapwaiada sapwellime kosonned oko? Siohwa Koht ketin inoukihong ih: “Sang ni kadaudokomw wehi koaros en sampah pahn alehiong irail kapai.” (Senesis 22:18, NW) Eri, e sansal me peikiong kosonned sarawi kan kin kahrehong emen en ale kupwurmwahu oh kapai sang Koht.

3. (a)Ia pepehm me pid sapwellimen Siohwa kosonned me emen sounmelkahka kasalehda? (b) Peidek dah kan me konehng kitail en wia petehkpe ni keneinei?

³ Emen sounmelkahka men​—me kakete iei ih soupeidi en Suda oh nanmwarki en ahnsou me pahn kohdo​—kasalehda pepehm ieu me sohte kin kalap wia kisehn kosonned. E werkihong Koht: “Ia uwen ahi kin poakohng sapwellimomwi kosonned!” (Melkahka 119:97) Met kaidehn irair en perenda mwahl ehu. Met wia kasalepen limpoak ehu ong kupwuren Koht nin duwen e sansal nan sapwellime kosonned. Sises Krais, me wia sapwellimen Koht ohl unsek, pil sapwellimaniki soangen pepehmohte. Kokohp kasalehda duwen Sises ni e mahsanih: “Wia kupwuromwi, Maing ahi Koht, iei me I kin perenki, oh omwi kosonned kin mihla nan mas loaleiet.” (Melkahka 40:8; Ipru 10:9) A iaduwen kitail? Kitail kin perenki wia kupwuren Koht? Kitail kin kamehlele me kosonned en Koht akan me katapan oh kin wahdo kamwahu kan? Kitail kin peikiong kosonned en Koht akan nan atail kaudok, atail mour en ehuehu rahn, nan atail wia pilipil akan, oh atail ehuiong meteikan? Sang ni limpoak ohng kosonned sarawi kan, e mwahu kitail en kasalehda atail wehwehki dahme kahrehda Koht me sapwellimaniki pwung en ketin wiahda oh kakehla kosonned akan.

Siohwa kin Sapwellimaniki Pwung en Ketikihda Kosonned akan

4. Dahme kahrehda Siohwa me sapwellimaniki pwung en ketikihda kosonned akan?

⁴ Ni ah ketin wia Sounkapikadao, Siohwa iei Ih me sapwellimaniki pwung en ketikihda kosonned akan nanleng oh sampah. (Kaudiahl 4:11) Soukohp Aiseia mahsanih: “Siohwa iei atail Sounketikihda kosonned akan.” (Aiseia 33:22) E ketikihdier kosonned akan me kin kaweid mwekid akan en mehkan me momour oh me sohte ahr mour me E ketin kapikadahr. (Sohp 38:4-​38; 39:1-​12; Melkahka 104:5-​19) Nin duwen aramas kin wia kapikipik ieu en Koht, irail anahne idawehn sapwellimen Siohwa kosonned akan. Oh edetehn aramas ahneki saledek en pilada dahme re pahn wia, re pahn ahneki peren ihte ma re pahn peikiong sapwellimen Koht kosonned akan me pid tiahk mwakelekel oh pil sapwellime kosonned akan me pid kaudok pwung ong Koht.​—Rom 12:1; 1 Korint 2:14-​16.

5. Iaduwen kaweid en Kalesia 6:7 kin sansal me e mehlel me pid kosonned sarawi kan?

⁵ Nin duwen kitail wehwehkiher, sapwellimen Siohwa kosonned akan ohng mwekimwekid en mehkan nan wehwe sohte kak sapwungala. (Seremaia 33:20, 21) Ma aramas emen pahn uhwongada kosonned pwukat, duwehte kosonned en “gravity,” e pahn lelohng kahpwal akan. Pil duwehte sapwellimen Koht kosonned akan me pid mour mwakelekel​—⁠kitail sohte kak kauwehla kosonned pwukat oh lemeleme me kitail sohte pahn lelohng kalokepe. Kakehlepen kosonned pwukat pahn duwehte dahme kin wiawi ni aramas ahr kin kauwehla kosonned me katanga mwekimwekid en audepen nan wehwe, edetehn ekei pak e kin mwomwen pwand. “Kumwail dehr pitih pein kumwail; pwe sohte emen kak pitih Koht. Pwe mehkot me aramas pahn padokedi, ihme e pahn dolung.”​—Kalesia 6:7; 1 Timoty 5:24.

Audepen Sapwellimen Siohwa Kosonned

6. Sapwellimen Koht koasoandi kan kin pidada soangen irair dah kan?

⁶ Kasalepe kaselel en kosonned sarawi iei kosonned en Moses. (Rom 7:12) Ni ahnsou a lelehr, Siohwa Koht weliankihdi Kosonned en Moses “Kosonned en Krais.”a (Kalesia 6:2; 1 Korint 9:21) Nin duwen atail wia Kristian ekei pahn “kosonned unsek en kamaiau,” kitail wehwehki me Koht sohte ketin irehdi sapwellime kaweid ongete soangen wasa keite nan atail momour, me duwehte ongete soangen padahk kei de ongete soangen mwomwen wiepen kaudok kei. Sapwellime koasoandi kin pidada irair koaros en mour, iangahki koasoandi en peneinei, wiepen wia pisnis ong meteikan, mwomwen wiewia nanpwungen ohl oh lih, atail wiewia ong iengetail Kristian teikan, oh atail wiewia kan me pid kaudok mehlel.​—Seims 1:25, 27.

7. Kihda karasepe kan en kosonned sarawi kan me kesempwal.

⁷ Karasepe ieu, Paipel mahsanih: “Irail me kin nenek kan, me kin pwongih dikedik en eni kan, me kamwahl akan, me wia dipen Sodom kan, me lipirap akan, me noahroke kepwe kan, me kamamsakau kan, me karaunlikamw akan, oh me loallap suwed kan, re sohte pahn iang sohsohki Wehin Koht.” (1 Korint 6:9, 10) Ei, nenek oh kamwahl kaidehn mehn mwadong (“love affairs”). Tiahk en ohl mwahuki ohl oh lih mwahuki lih kaidehn mehn sidail ieu mehn weliandi dahme uhdahn kin wiawi (“alternative life-style”). Wiewia pwukat kin kauwehla kosonned en Koht. Wiewia kan duwehte pirap, likamw, oh lipahned pil kin uhwong kosonned en Koht. (Melkahka 101:5; Kolose 3:9; 1 Piter 4:15) Seims kin kasalehda me suwei kin sapwung, oh Pohl kin kaweidkin kitail en liksang lokaia mwahl oh lokaia suwed oh kamwan suwed. (Episos 5:4; Seims 4:16) Ong Kristian akan, kosonned pwukat koaros me pid tiahk pwung oh mwakelekel kin wia kisehn sapwellimen Koht kosonned unsek.​—Melkahka 19:7.

8. (a) Sapwellimen Siohwa kosonned akan kin poahsoanihada soangen mour dah oh kin kahrehda soangen irair dah kan? (b) Ia wehwehn lepin lokaiahn Ipru me kawehwehdiong lepin lokaia “kosonned”?

⁸ Poahsoanpen kaweid akan en sapwellimen Siohwa mahsen kin kasalehda me sapwellime kosonned kin tehlapasang ihte en wia mehn kawehwe mesen kosonned akan. E kin poahsoanihada mour ehu me toupahrek oh mie katepe, oh wiewia koaros kin wahdo kamwahu kan. Kosonned sarawi kin kahrehda kekeirada, wiahda kadek lamalam, oh kamaraine aramas. (Melkahka 119:72) Lepin lokaia “kosonned” me sounmelkahka kin doadoahngki kohsang ni lokaiahn Ipru toh·rahʹ. Emen semen en Paipel koasoia: “Lepin lokaia wet kohsang ni lokaia me wehwehki en kainene, en kaweid, oh kisekwei mwowe. Wehwe pwukat pahn wia mehn kaweid wiewia.” Ong sounmelkahkao, kosonned iei kisakis sang rehn Koht. E soh mwahu kitail en pil iang ahneki soangen madamadauohte, oh mweidohng en wia kaweidpen atail mour?

9, 10. (a) Dahme kahrehda kitail anahne kaweid likilik? (b) Ma kitail men ahneki mour ehu me kaperen oh pweida mwahu, dahme kitail anahne wia?

⁹ Kapikipikda kan koaros anahne kaweid me pwung oh likilik. Pil duwehte Sises oh tohnleng teikan, me ileile sang aramas. (Melkahka 8:5; Sohn 5:30; 6:38; Ipru 2:7; Kaudiahl 22:8, 9) Ma kepikipikda unsek pwukat anahne kaweid sang Koht, a iaduwen kitail aramas soh unsek kan! Poadoapoad en aramas oh pil pein kitail ahnekier mehn kadehdehpen mehlel en dahme soukohp Seremaia kasawihada: “Maing Kaun [“Siohwa,” NW], I ese me sohte mehmen me kaunda pein imwilahn eh mour; sohte aramas emen me kaunda pein eh mour.”​—Seremaia 10:23.

¹⁰ Ma kitail men ahneki mour ehu me kaperen oh pweida mwahu, kitail anahne rapahki kaweid en Koht. Nanmwarki Solomon mwahngih keperpen idawehn kaweid akan en aramas, me sohte kin idawehn kaweid en Koht: “Ahl me ke lemeleme me iei ahl en pwung, kakete kahluwaiukalahng mehla.”​—Lepin Padahk 14:12.

Kahrepe kan me Kitail en Kesempwaliki Sapwellimen Siohwa Kosonned akan

11. Dahme kahrehda e pahn mwahu en kakairada madamadau en uhdahn men wehwehkihla sapwellimen Siohwa kosonned akan?

¹¹ E pahn mwahu ma kitail kakairada madamadau en uhdahn men wehwehkihla sapwellimen Siohwa kosonned akan. Sounmelkahkao kasalehda soangen ineng laud wet ni a mahsanih: “Komw ketin kapehdpeseng pwoaren mesei kat, pwe I en kak kilang soahng kapwuriamwei kan nan sapwellimomwi kosonned.” (Melkahka 119:18) Ni ahnsou me atail ese Koht oh sapwellime ahl akan pahn lalaudla, atail wehwehkihla mehlel en sapwellimen Aiseia mahsen akan a pahn loalla: “Ngehi me Kauno [“Siohwa,” NW] omw Koht, me kupwurki padahkihiuk pwe en wia kamwahu ehu ong uhk oh kaweid uhk nan ahl me ke pahn keid ie. Ma ke rongete ei kosonned akan!” (Aiseia 48:17, 18) Iei kupwuren Siohwa me sapwellime aramas akan en wetweisang apwal oh eri perenki mour sang arail pahn uhpah sapwellime kosonned akan. Kitail en tehkpene ekei kahrepe kesempwal akan me kahrehda kitail en kesempwaliki sapwellimen Koht kosonned.

12. Iaduwen kupwurokong en Siohwa me pid kitail wiahiong Ih en wia Sounketikihda kosonned me keieu mwahu?

¹² Kosonned sarawi kin kohsang rehn Ih me keieu wehwehki duwen kitail. Pwehki Siohwa me ketin wia kitailada, e konehng me iei Ih me pahn ketin mwahngih oaritik kan duwen aramas akan. (Melkahka 139:1, 2; Wiewia 17:24-​28) Kompoakpatail keren akan, atail peneinei kan, pil atail pahpa/nohno sohte kak ese kitail duwehte Siohwa. Eri, e sansal me Koht kin ketin mwahngih kitail mwahu sang atail wehwehki pein kitail! Sounkapikpatailo sapwellimaniki kupwurokong me mih pohn koaros me pid atail anahn akan en pali ngehn, atail pepehm, atail madamadau oh pil anahn en paliwar akan. Ni a kin ketin kupwukupwure kitail, E kin ketin kasalehda me E ketin mwahngih dahme wiekitailada, atail ineng kan, oh atail ngoang kan. Siohwa kin ketin mwahngih atail luwet akan, ahpw E pil mwahngih dahme kitail kak wia. Sounmelkahka mahsanih: “E mwahngih dahme kitail wiawihkihda; e pil ketin tamataman me kitail uhdahn pwehl.” (Melkahka 103:14) Kahrehda, kitail kak ahneki koapworopwor ni pali ngehn ni atail rapahki en alu nan sapwellime kosonned, oh mweidohng pein kitail en idawehn sapwellime kaweid sarawi.​—Lepin Padahk 3:19-​26.

13. Dahme kahrehda kitail kak likih me Siohwa kin nsenoh dahme pahn keieu mwahu ong kitail?

¹³ Kosonned sarawi kohsang rehn Ih me kin poakohng kitail. Koht kin ketin nsenohki dahme pahn keieu mwahu ong kitail. E soh pein ketikihda sapwellime Ohl pwehn wia “meirong en tomw pwehn kapwurehdo me tohto”? (Madiu 20:28) Siohwa soh ketin inoukihda me ‘E pahn sohte ketin mweidohng kitail en lelohng lokolok daulih dahme kitail pahn kakohng’? (1 Korint 10:13) Paipel soh kin kamehlele ong kitail me E kin ketin ‘nsenohkin kitail’? (1 Piter 5:7) Sohte emen me pahn sapwellimaniki limpoak oh nsenohki en ketikihda kaweid katapan akan ong aramas laud sang Siohwa. E mwahngih dahme mwahu ong kitail oh iawasa irepen peren oh nsensuwed lel ie. Edetehn kitail me soh unsek oh kin wiahda sapwung kan, ma kitail pahn rapahki wiewia pwung, E pahn kasalehiong kitail limpoak ni ahl akan me pahn wahdohng kitail mour oh kapai kan.​—Esekiel 33:11.

14. Ni ahl kesempwal dah me sapwellimen Koht kosonned kin weksang ahn aramas?

¹⁴ Kitail kak likih me sapwellimen Koht kosonned sohte pahn wekila. Mendahki kitail mihmi nan ahnsou me diren kahpwal, kitail kak likih me Siohwa kin wia Paip kehlail ehu me kin tengeteng oh pahn mihmi soutuk. (Melkahka 90:2) E mahsanih duwen pein Ih: “Ngehi Siohwa; I sohte kin wekidekla.” (Malakai 3:6) Sapwellimen Koht koasoandi kan, nin duwen me ntingihdi nan Paipel, kin wia mehkan me aramas kak uhdahn likih​—sohte duwehte ahn aramas koasoandi kan me kin wekiwekidek. (Seims 1:17) Karasepe, erein sounpahr tohto, irail toahkte en pelien madamadau en aramas kose me: mweidohng nsenen seri iei epwel mwahu, ahpw mwuri, ekei irail toahkte pwukat wekidala arail kamehlele met oh wehkada me arail kaweid me sapwung. Koasoandi en sampah oh arail kaweid akan kin wekiwekseli likamwete e kin ieiangseli kisinieng. Ahpw, sapwellimen Siohwa mahsen sohte kin wekiwekseli. Erein pahr epwiki kei, Paipel kihda kaweid en iaduwen apwalihada seri kan ni limpoak. Wahnpoaron Pohl mahsanih: “Sahm akan, kumwail dehr kamwakara mwahl noumwail seri kan, ahpw kakairirailada ni peneu oh kaweid en Siohwa.” (Episos 6:4, NW) Ia uwen kansenamwahu en ese me kitail kak likih koasoandi en Siohwa kan oh me re sohte pahn wekidekla!

Kapai kan ong Irail oko me kin Peikiong Sapwellimen Koht Kosonned akan

15, 16. (a) Dahme pahn imwilahn atail pahn doadoahngki sapwellimen Siohwa elen koasoandi kan? (b) Iaduwen sapwellimen Koht koasoandi kan kin wia mehn kaweid mwahu ong pwopwoud?

¹⁵ Koht doadoahngki sapwellime soukohp Aiseia pwehn mahsanih: “Ih pil duwen mahsen me I kin kapwilewei​—⁠e pahn kin kapwaiada audepen kupwurei koaros; e pahn kin kapwaiada mehkoaros me I anahne en pweida.” (Aiseia 55:11) Kahrehda, ahnsou me kitail pahn rapahki ni mehlel en idawehn koasoandi kan me kohsang nan sapwellime Mahseno, kitail pahn pweida, oh wiahda mehkan me mwahu oh pil diar peren.

¹⁶ Tehk iaduwen sapwellimen Koht kosonned akan kin wia mehn kaweid mwahu ong pwopwoud. Wahnpoaron Pohl ntingihdi: “Kumwail koaros uhdahn pahn wauneki kasarawien kapwopwoud, oh kumwail ohl pwopwoud oh lih pwopwoud kan, kumwail uhdahn pahn kin loalopwoatpene. Koht pahn ketin kadeikada me kin mouren kamwahl oh me kin mouren nenek.” (Ipru 13:4) Me pwopwoud akan en kasalehda wahu oh poakohng emenemen: “Emenemen ohl pwopwoud en poakohng eh werek duwehte eh kin poakohng pein ih, oh emenemen lih pwopwoud en wauneki eh pwoud.” (Episos 5:33) Soangen limpoak me anahne iei me koasoipe pwarada nan 1 Korint 13:4-8: “Limpoak me kanengamah oh kadek; e sohte kin peirin de aklapalap de pohnmwahso; limpoak sohte kin aklemei, e sohte kin mehwo, de kin mwadang lingeringer; limpoak sohte kin inaptihnmwomw; limpoak sohte kin perenkihda me sapwung, pwe me mehlelete me e kin perenki. Limpoak kin sewesei kitail en loalenohng apwal akan koaros, e kin sewesei kitail en likih Koht, oh en pil kanengamah ni mehkoaros. Limpoak me poatopoat, sohte imwi.” Pwopwoud ehu me kin ahneki soangen limpoak wet sohte pahn ohla.

17. Mehn kamwahu dah kan me pahn kohsang atail doadoahngki sapwellimen Siohwa koasoandi kan me pid doadoahngki sakau en wai?

¹⁷ Ehu mehn kadehde me sapwellimen Siohwa koasoandi me katapan ong mour iei me E kin kupwursuwedki kamamsakau. E kin pil kupwursuwedki ‘nim wain laud.’ (1 Timoty 3:3, 8; Rom 13:13) Irail me tohto me mwamwahleki sapwellimen Koht koasoandi kan me pid ire wet kin lelohng soumwahu tohto me kin kohsang kamamsakau. Mwamwahleki kaweid en Paipel en dehr sakau daulihla kahrehong ekei aramas en tengala ni tiahk en nim sakau uk pwe dene en “sewese kameleilei irail.” Kahpwal tohto kin kohsang nim sakau daulihla me duwehte sohla wahupe, kauwehla wahu en peneinei, ohlahn peneinei, kesehla mwohni, oh lekidek sang nan doadoahk. (Lepin Padahk 23:19-​21, 29-​35) Iaduwen​—⁠sapwellimen Siohwa kosonned kan me pid doadoahngki sakau en wai soh kin pere kitail sang lelohng kahpwal tohto?

18. Sapwellimen Koht kosonned akan kin sewese nan wiepen doadoahngki mwohni? Kawehwe.

¹⁸ E sansal mwahu me sapwellimen Koht koasoandi kan kin pil sewese nan wiepen doadoahngki mwohni. Paipel kin kangoange Kristian kan en mehlel oh pwerisek nan doadoahk. (Luk 16:10; Episos 4:28; Kolose 3:23) Pwehki irail kin peikiong kaweid wet, Kristian tohto kin laudla nan arail doadoahk oh pil kin ekei pak kolokol arail doadoahk a sohte iang lekidekla sang doadoahk ni ansoun kakommoalehdi tohndoadoahk. Kamwahu ong pelien mwohni pil kin wiawi ni aramas emen a pahn irehweisang ih wiewia en ahnla wia mehkan me Pwuhk Sarawi keinapwih me duwehte pilein mwohni, simoak, doadoahngki wini en kasahliel. Ni mehlel, ke kak tamanda soahng tohto me idawehn kaweid en Koht akan pahn wia kamwahu ong pelien apwalih mwohni.

19, 20. Dahme kahrehda e wia elen erpit ieu en alehda oh kolokol kosonned sarawi kan?

¹⁹ E mengei aramas soh unsek kan en salongasang nan kosonned en Koht oh sapwellime koasoandi kan. Medewehla mehn Israel akan ni Nahna Sainai. Koht mahsanih ong irail: “Ma kumwail pahn peikiong ie oh dadaur ei inou, kumwail pahn wiahla nei aramas kesempwal.” Irail sapeng: “Se pahn kapwaiada mehkoaros me Kauno [“Siohwa,” NW] ketin mahsanih.” Ahpw, re wia weksang ahl me re pilada en wia! (Eksodus 19:5, 8; Melkahka 106:12-​43) Weksang met, kitail alehda oh kolokol sapwellimen Koht koasoandi kan.

²⁰ Iei elen erpit oh peren iei kitail en koledi teng sapwellimen Siohwa kosonned me E ketikihda en sewese oh kaweid atail mour. (Melkahka 19:7-​11) Pwe kitail en kak pweida, kitail pil anahne pil perenki oh kapingki kesempwalpen kaweid akan en Koht. Oh iei met me pahn wia audepen artikel en mwurin met.

[Nting tikitik me mi pahs]

Ke Tamataman?

• Dahme kahrehda kitail kak kamehlele me sapwellimen Koht kosonned akan kin keieu mwahu ong kitail?

• Kahrepe dah kan me kitail en kesempwaliki sapwellimen Siohwa kosonned akan?

• Ni ahl dah kan me sapwellimen Koht kosonned akan kin mwahu oh katapan oh wahdo kapai ong kitail?

[Kilel nan Pali 21]

Eipraam ale kapai tohto pwehki e kin peikiong sapwellimen Siohwa kosonned akan

[Kilels nan Pali 23]

Pwunod en mour kedirepw en rahnwet kin kasalongehla me tohto sang kosonned sarawi kan

[Kilel nan Pali 25]

Rasehng imwen kaweid sohp ehu me mih pohn paip ehu, iei duwen kosonned sarawi kan me kin teng oh sohte kin wekidekla