Paiekihda Sapwellimen Siohwa Limpoak-kadek

“Ihs me loalokong? E pahn . . . medemedewe sapwellimen Siohwa limpoak-kadek.”​—MELKAHKA 107:43, NW.

1. Iahd lepin lokaia pwukat: “limpoak-kadek” tepin pwarada nan Paipel, oh peidek dah kei me kin pid irair wet kitail pahn sukuhliki?

MPEN sounpar 4,000 samwalahro, nein rien Eipram, Lohd kin koasoiahki duwen Siohwa: “Komw kin kasansalehda sapwellimomwi limpoak-kadek.” (Senesis 19:19) Met me wia keieun pak me lepin lokaia “limpoak-kadek” pwarada nan Paipel. Seikop, Naomi, Depit, oh sapwellimen Koht ladu teikan kin pil koasoia duwen sapwellimen Siohwa irair wet. (Senesis 32:10; Rud 1:8; 2 Samuel 2:6) Ni mehlel, lepin lokaia wet ni mahsen en Ipru kin pwarada mpen pak 250 nan New World Translation of the Holy Scriptures. Ahpw, ia wehwehn sapwellimen Siohwa limpoak-kadek? Mahs, ihs me Siohwa ketin kasalehong sapwellime limpoak-kadek? Iaduwen kitail kin paiekihda sapwellimen Siohwa limpoak-kadek nan atail ahnsou?

2. Dahme kahrehda lepin lokaia pwukat “limpoak-kadek” ni lokaiahn Ipru inenen apwal en kawehwehda, ahpw ia pil ehu kawehwe me konehng ong lepin lokaia pwukat?

² Nan Paipel, “limpoak-kadek” iei lepin lokaia ehu ni mahsen en Ipru me inenen loal oh pali laud en lokaia teikan sohte kak kawehwehda lepin lokaia wet ni lokaia ehute oh ni ahnsowohte kawehwehda ni unsek wehwehn “limpoak-kadek.” Lepin lokaia kan duwehte “limpoak,” “mahk-kalahngan,” oh “lelepek” sohte kak kawehwehda ni unsek wehwehn limpoak-kadek. Ahpw, kawehwehn lepin lokaia “limpoak-kadek” sohte kin “doh sang uhdahn wehwehn lepin lokaia wet,” nin duwen pwuhk me oaralap koasoia Theological Wordbook of the Old Testament. New World Translation of the Holy Scriptures​—With References kin ni konehng doadoahngki lepin lokaia kan: “limpoak poatopoat” nin duwen pil ehu kawehwe en “limpoak-kadek.”​—Eksodus 15:13; Melkahka 5:7; footnote.”

Weksang Limpoak oh Lelepek

3. Ia wekpeseng limpoak-kadek oh limpoak?

³ Irair en limpoak-kadek, de limpoak poatopoat, kin kereniong duwehte irairen limpoak oh lelepek. Ahpw, irair wet kin weksang limpoak oh lelepek. Kitail pahn tehk iaduwen limpoak-kadek oh limpoak kin wekpeseng. Nan ekei lokaia kan, irail kin doadoahngki lepin lokaia “limpoak” ong mehkan me sohte momour oh pil ong madamadau kan. Paipel kin mahsanih duwen “poakohng wain oh oil” oh “poakohng kupwurokong.” (Lepin Padahk 21:17; 29:3, NW) Ahpw, limpoak-kadek kin kalapw pid ong aramas akan, kaidehn madamadau kan de mehkan me sohte momour. Karasepe ieu, pwuhken Eksodus 20:6 (NW) mahsanih me Siohwa kin “kasalehda limpoak-kadek ong dih kido.”

4. Ia wekpeseng limpoak-kadek oh lelepek?

⁴ Ni mahsen en Ipru, lepin lokaia kan: “limpoak-kadek” kin ahneki wehwe laud sang lepin lokaia: “loalopwoat.” Nan ekei lokaia kan, “loalopwoat” kin kalapw pid duwen madamadau wet me irail aramas mwahl akan anahne kasalehong aramas lapalap akan. Ahpw, emen ohl me onop duwen limpoak-kadek koasoia me wehwehn limpoak-kadek nin duwen Paipel kin doadoahngki: “irair wet kin kalapw wehwehki me irail me ahneki manaman kin loalopwoat ong irail me luwet de irail me anahne sawas.” Ihme kahrehda, Nanmwarki Depit kak wia pekipek wet rehn Siohwa: “Komw ketin mahsanih sapwellimomwi ladu menet ni kupwur kalahngan: komw ketin doarehkiniehla sapwellimomwi [limpoak-kadek].” (Melkahka 31:16) Wasaht, Depit peki rehn Siohwa en kasalehong ih limpoak-kadek pwe Depit wehwehki me Siohwa me kehlail oh Depit anahne sawas. Pwehki irail aramas akan me anahne sawas sohte ahneki manaman pohn irail akan me kehlail de lapalap, met kin sansal me lapalap akan me kin kasansalehda limpoak-kadek kin nseneki wia met, kaidehn ni idihd.

5. (a) Irair dah kei en sapwellimen Koht limpoak-kadek kin kasansalehda nan sapwellime Mahsen? (b) Mehnia kilel kan en sapwellimen Siohwa limpoak-kadek kitail pahn sukuhliki ni ahnsou wet?

⁵ Sounmelkahkao idek: “Ihs me loalokong? Ih me kin . . . medemedewe laud duwen sapwellimen Siohwa limpoak-kadek.” (Melkahka 107:43, NW) Sapwellimen Siohwa limpoak-kadek kak imwikihla pitsang kahpwal akan oh ale komourpatail. (Melkahka 6:4; 119:88, 159) E kin wia mehn perepe oh sawas laud ieu sang atail kahpwal akan. (Melkahka 31:16, 21; 40:11; 143:12) Irair en limpoak-kadek kin sewese kitail en pwurehng kehlailda mwurin kitail kin wiahda dihp. (Melkahka 25:7) Ni atail pahn kousapahlih ekei poadoapoad en Paipel kan oh tehk duwen iren Paipel teikan, kitail pahn kilang me sapwellimen Siohwa limpoak-kadek (1) kin sansalkihda wiewia mwahu kan oh (2) sapwellime ladu lelepek kan kin paiekihda irair wet.

Kapitala Aramas Sang Kahpwal​—Iei Mehn Kadehde Ieu en Limpoak-Kadek

6, 7. (a) Iaduwen Siohwa kasalehda limpoak-kadek ong Lohd? (b) Iahd me Lohd koasoia duwen sapwellimen Siohwa limpoak-kadek?

⁶ Dahme keieu mwahu en wia ma kitail men sukuhliki duwen sapwellimen Siohwa limpoak-kadek iei en kasawihada iren Paipel kan me kin kasalehda duwen irair wet. Nan pwuhken Senesis 14:1-16, kitail wadek duwen Lohd, nein rien Eipraam, oh e kasalehda me ah imwintihti kan wairailsang sapwarail. Ahpw, Eipraam doarehla Lohd. Ni ahnsou me Siohwa kupwurki en kasorehla kahnimw suwed en Sodom, me wia wasao me Lohd oh eh peneinei kin kousoanla loale, Lohd uhd mihla nan keper.​—Senesis 18:20-22; 19:12, 13.

⁷ Mwohnte kasoralahn Sodom, sapwellimen Siohwa tohnleng kan kahre Lohd oh eh peneinei sang nan kahnimwo. Ni ahnsowo, Lohd nda: “Maing, komw ketin kupwureielahr mehlel; sapwellimomwi [limpoak-kadek] me doareielahr.” (Senesis 19:16, 19) Koasoia wet kin kasalehda me Lohd kin pohnese me Siohwa kin kasalehda limpoak-kadek ni ahnsou me Koht ketin doarehla ih. Ni ahl wet, sapwellimen Koht limpoak-kadek kin sansalda ni ahnsou Koht ketin doarehla aramas akan.​—2 Piter 2:7.

Sapwellimen Siohwa Limpoak-Kadek oh Sapwellime Epwel Mwahu

8, 9. (a) Ia pwukoa me kohwong nein Eipraam laduwo? (b) Dahme kahrehda laduwo kapakapki sapwellimen Koht limpoak-kadek, oh dahme wiawi ni ahnsou me e wia eh kapakap?

⁸ Nan Senesis irelaud 24, kitail wadek duwen pil ehu mehn kadehdehpen sapwellimen Koht limpoak-kadek, de limpoak poatopoat. Poadopoad wet kin kawehwehda me Eipraam padahkiong nah ladu en sapahllahng sapwen ahn Eipraam peneinei pwen rapahkihda en nein Eipraam pwutak Aisek ah pwoud sang rehn eh peneinei. (Iretikitik 2-4) Pwukoa wet me inenen apwal, ahpw ladu menet kin kamehlele me sapwellimen Siohwa tohnleng pahn kahre ih. (Iretikitik 7) Kedekedeo, laduwo lel ni pwarer ehu likin “kahnimw en Nahor” (Haran de wasa me karanih wasao) oh ahnsowo lih akan kin kodohng idipil. (Iretikitik 10 oh 11) Ni ahnsou me e kilangada lih pwukat kokohdohng idipil, e esehier me kahrepen ah seiloak pahn kereniongehr pweida. Ahpw, iaduwen e pahn kak wehwehki de pilada mehnia lih me konehng?

⁹ Nein Epraam ladu wehwehki me e anahne sawas sang rehn Koht, kahrehda e kapakapki: “Main Kaun, Koht en ei soumas Eipraam, komw ketin kupwure ie rahnwet oh [kasalehda limpoak-kadek] ong ei tungoal soumaso Eipraam.” (Iretikitik 12) Iaduwen Siohwa pahn kasalehda limpoak-kadek? Laduo peki rehn Koht en kihda kilel sansal ieu pwehn sewese ih en wehwehki mehnia lih pwulopwul me Koht kin ketin kupwurki. (Iretikitik 13, 14) Emen lih wiahda duwehte dahme e peki rehn Siohwa. Ei, liho mwomwen rong kapakap en laduo! (Iretikitik 15-20) Laduo me inenen pwuriamweikihla oh “kilikilangte liho oh pwuriamweikihla.” Ahpw, e anahne en wehwehki duwen ekei ire kesempwal kan. Lih masamwahu menet iei emen kisehn peneinei en Eipraam? E saikinte pwopwoud? Eri, laduo “ahpw mwasamwasahn, ma Koht ketin kupwurehla eh seiloak de soh.”​—Iretikitik 16, 21.

10. Dahme kahrehda nein Eipraam laduwo kamehlele me Siohwa ketin kasalehda limpoak-kadek ong ah soumaso?

¹⁰ Sohte pwand sang met, lih pwulopwulo kasalehda ihs ih ni e sapeng, nda, “Ngehi nein Petuel, nein Nahor [rien Eipraam] oh Milka.” (Senesis 11:26; 24:24) Ni ahnsowo, ladu menet pohnese me Siohwa sapeng eh kapakap. E pwuriamweikihla oh kelehpwikihdi koasoia: “Kaping ong Kauno, Koht en ei soumas Eipraam, me ketin kapwaiadahr sapwellime inou oh [limpoak-kadek] ong ei soumas. Kauno me ketin kahluwaiedohng ni imwen kisehn ei soumaso.” (Iretikitik 27) Koht ketin kasalehda limpoak-kadek ong en ladu eh soumas, Eipraam, ni E ketin kahluwa laduo.

Sapwellimen Koht Limpoak-Kadek kin Wahdohng Aramas akan Nsenamwahu oh Mehn Pereparail kan

11, 12. (a) Ni ahnsou me Siohwa kasalehong Sosep limpoak-kadek, soangen kasongosong dah kei e lelohng? (b) Iaduwen Koht kasalehong Sosep limpoak-kadek?

¹¹ Ni ahnsouwet, kitail pahn kasawihada pwuhken Senesis irelaud 39. Irelaud wet kin koasoia duwen nein nein nein Eipraam pwutak me ede Sosep, me netila oh wiahla lidu men nan Isip. Ahpw, “Kauno eri kin ketin ieiang Sosep.” (Iretikitik 1, 2) Pwe, pil mehn Isip emen me wiahla kaun en Sosep, esehda me Siohwa kin ketin ieiang Sosep. (Iretikitik 3) Ahpw, Sosep lelongehr kasongosong laud ieu. Kadip likamw ieu wiaiong Sosep me e angkehlailiong en Podipar eh pwoud oh Sosep eri mihla nan imwetengo. (Iretikitik 7-20) Eri, “nan imweteng” me “neh kan eri lipwalipwkihla sahl kehlail kei, me pirapiriong, oh selmete pwoat pirapiriong nin tepin were.”​—Senesis 40:15; Melkahka 105:18.

¹² Eri, dahme wiawi ni ahnsou me e lelohng kalokolok wet? “Kauno ketin ieiangete Sosep, oh ketin kupwuramwahwihala ni e kin kasalehda limpoak-kadek.” (Iretikitik 21a) Wiewiahn limpoak-kadek ieu me tepiada wiewia teikan en pweida oh met kin kahrehong ni ahnsou mwuhr, Sosep pitsang kalokolok me e lelong. Siohwa kahrehong Sosep en “kenikenla rehn kaunen imwetengo.” (Iretikitik 21b) Mwurin met, kaunen imwetengo kasapwiladahng Sosep pwukoa kesempwal ieu. (Iretikitik 22) Mwurin mwo, Sosep tuhwong emen ohl me mwuhr padahkiong Parao kaun en Isip duwen Sosep. (Senesis 40:1-4, 9-15; 41:9-14) Mwurin met, nanmwarkio kasapwiladahng Sosep keriaun kaun en Isip, oh met kin imwikihla mwahu ni ahnsou Sosep wia doadoahk en komourala aramas akan ni ahnsou duhpek wiawi nan sapwen Isip. (Senesis 41:37-55) Sosep tepida lelong kalokolok sang ni ahnsou e sounpar 17 oh kalokolok wet wiawi daulih sounpar eisek riau! (Senesis 37:2, 4; 41:46) Ahpw ni erein sounpar en pwunod oh kalokolok pwukat, Siohwa Koht kasalehda limpoak-kadek ong Sosep ni E ketin perehla mouren Sosep oh nekidala ih ong pwais kaselel ieu pwen kapwaiada kupwuren Koht.

Sapwellimen Koht Limpoak-Kadek Sohte Kak Sapwungala

13. (a) Mahsen dah kei me dierekda nan Melkahka 136 me kin pid sapwellimen Siohwa limpoak-kadek? (b) Ia uhdahn wehwehn limpoak-kadek?

¹³ Siohwa kin kalapw kasalehda sapwellime limpoak-kadek ong mehn Israel akan nin duwen pwihn en aramas ieu. Pwuhken Melkahka 136 kin kasalehda duwen sapwellime limpoak-kadek, me E ketin komourala irail (Iretikitik 10-15), kahluwa irail (Iretikitik 16), oh mehn perepe. (Iretikitik 17-20) Koht pil ketin kasalehda sapwellime limpoak-kadek ong emenemen aramas akan. Emen me kin kasalehda limpoak-kadek ong aramas teikan kin wia met sang ni e kin pein toukihda ah ahnsou pwehn sewese aramas teikan me uhdahn anahne sawas. Ehu kawehwehn Paipel mahsanih duwen limpoak-kadek: “Met kin wia wiewia ieu me kin kak doarehla mour en aramas. E kin pil pid ong sewese aramas me lelohng paisuwed kan de pwunod akan.” Emen me sukuhl laud kawehwehda: “limpoak me sansalkihda wiewia mwahu kan.”

14, 15. Dahme kahrehda kitail kak kamehlele me Lohd ladu emen me kin kenikenla rehn Koht?

¹⁴ Poadoapoad kan nan pwuhken Senesis me kitail ahpwtehn kasawihada kin kasalehong kitail me Siohwa kin ahnsou koaros kasalehda limpoak-kadek ong aramas akan me kin poakohng Ih. Irair akan oh kasongosong kan me Lohd, Eipraam, oh Sosep lelohng me wekpeseng. Edetehn irail aramas soh-unsek akan, irail laduhn Siohwa kan me kin kenikenla rehn Siohwa, oh irail anahne sapwellime sawas. Kitail kak ale kamweitpatail pwe kitail ese me Samatail nanleng kin kasalehong limpoak-kadek ong soangen aramas pwukat.

¹⁵ Lohd wiahda ekei pilipil sapwung me kin kahrehong ih en lelohng kahpwal akan. (Senesis 13:12, 13; 14:11, 12) Ahpw, e pil kin kasalehda irair kaselel kan. Ni ahnsou me sapwellimen Koht tohnleng riemeno lel Sodom, Lohd kasamwo ira. (Senesis 19:1-3) Oh pil, ah pwoson kamwekid ih en padahkiong ohl kan me pwoudiki nah serepein ko duwen kamwomwalahn Sodom me pahn kereniong wiawi. (Senesis 19:14) Sapwellimen Koht kupwur ong Lohd me sansalda nan pwuhken 2 Piter 2:7-9 (NW) me mahsanih: “Siohwa kapitala Lohd, ohl pwung men, me alehdier apwal sang ni tiahk suwed en aramas suwed kan. Pwe, ni eh ohl lelepek emen, e ahpw kin mihmi nanpwungarail rahn koaros oh kin kilikilang oh rongorong ar wiewia suwed kan me kin kansensuwedihada nan kapehde. Eri, Siohwa kin ketin mwahngih kapitasang me poadidi kan nan ar apwal akan.” Ei, Lohd ohl pwung emen, oh lepin lokaia me kin pwarada nan iren Paipel wet kin kasalehda me ih emen aramas me kin lelepek ong Koht. Duwehte ih, kitail kin pil paiekihda sapwellimen Koht limpoak-kadek ni ahnsou me kitail kin “mour oh tiahk kan me pahn kasarawihong Koht.”​—2 Piter 3:11, 12.

16. Kaping dah kei Paipel kin mahsanih duwen Eipraam oh Sosep?

¹⁶ Poadopoad nan pwuhken Senesis irelaud 24 kin ni sansal kasalehda duwen nanpwung mwahu en Eipraam oh Siohwa. Nan iretikitik ehu mahsanih “Kauno ahpw ketin kupwuramwahwiher [Eipraam] ni mehkoaros.” Nein Eipraam laduo kapakap oh nda me Siohwa kin wia “Koht en ei soumas Eipraam.” (Iretikitik 12, 27) Oh pil, tohnpadahk Seims kasalehda me Eipraam “pwungla rehn Koht” oh “Siohwa mahsanih: ‘Kompoakepahi Eipraam.’” (Seims 2:21-23) Met kin pil duwehte Sosep. Pwuhken Senesis irelaud 39 kin kawehwehda me Siohwa oh Sosep nanpwung mwahu. (Iretikitik 2, 3, 21, 23) Tohnpadahk Stipen koasoiada duwen Sosep: “Koht ketin ieiangete.”​—Wiewia 7:9.

17. Dahme kitail kak sukuhliki sang mehn kahlemeng en Lohd, Eipraam, oh Sosep?

¹⁷ E sansal me irail me kitail ahpwtehn sukuhliki kin ahneki nanpwungmwahu rehn Siohwa oh irail kin kapwaiada sapwellime kupwur kan kahrehda Siohwa kin kasalehong irail limpoak-kadek. Irail kin lelohng kahpwal akan me pein irail sohte pahn kak powehdi. Doarelahn mouren Lohd, doudoulahn kadaudok en Eipraam, oh kolokol pwukoa me Sosep pahn ahneki: irair pwukat mihlahr nan irair keper. Siohwa kelepw kak kaitarala anahn akan en ohl lelepek pwukat, oh E ketin wiahda met ni E sewese irail ki wiewia kan en limpoak-kadek. Ma kitail pil men paiekihda sapwellimen Siohwa Koht limpoak-kadek ni ahnsou kohkohlahte, kitail pil anahne karanih Siohwa oh nantihong kapwaiada sapwellime kupwur kan.​—Esra 7:28; Melkahka 18:50.

Sapwellimen Koht Ladu kan kin Kenikenla Reh

18. Dahme ekei iren Paipel kan kin mahsanih duwen sapwellimen Siohwa limpoak-kadek?

¹⁸ Sapwellimen Siohwa limpoak-kadek kin “direkihla sampah pwon,” oh kitail kin inenen kalahnganki sapwellimen Koht irair wet! (Melkahka 119:64) Sang nan mohngiongitail unsek kitail kin mwekidkihda koulen sounmelkahkao: “Re uhdahn pahn kapinga Kauno pwehki sapwellime limpoak poatopoat, oh manaman kapwuriamwei kan me e ketin wiahiongirailehr.” (Melkahka 107:8, 15, 21, 31) Kitail kak ahneki peren pwe Siohwa kin kasalehda sapwellime limpoak-kadek ong sapwellime ladu me pwunglahr kan​—ong emenemen aramas akan oh pil ong pwihn en aramas me kin papah Siohwa ni ahl pwung. Soukohp Daniel, nan sapwellime kapakap, kin wia kapakap me Siohwa iei “Koht mehlel, uhdahn lapalahpie, oh se patohwan wauneki komwi. Komw kin ketin loalopwoatohng sapwellimomwi inou oh kin kasalehda sapwellimomwi limpoak-kadek ong irail kan me kin poakohng komwi oh kin kapwaiada kupwuromwi.” (Daniel 9:4) Nanmwarki Depit kapakapki: “Komwi ketin dadaurete sapwellimomwi [limpoak-kadek] ong irail kan me kin patohwan esei komwi.” (Melkahka 36:10) Kitail kin kalahnganki me Siohwa kin ketin kasalehda limpoak-kadek ong sapwellime ladu kan!​—1 Nanmwarki 8:23; 1 Kronikel 17:13.

19. Nan artikel en mwuhr, mehnia peidek kan kitail pahn koasoiapene?

¹⁹ Ni mehlel, kitail inenen pai pwe kitail kin wia sapwellimen Siohwa aramas akan! Likin atail kin paiekihda sapwellimen Koht limpoak me kin kohwong aramas koaros, kitail pil kin paiekihda kapai tohtohr kan me kin kohsang rehn Samatail nanleng pwehki E kin kasalehda limpoak-kadek, de limpoak poatopoat. (Sohn 3:16) Keieu, ni ahnsoun kahpwal akan, kitail kin paiekihda sapwellimen Siohwa irair kesempwal wet. (Melkahka 36:7) Ahpw, iaduwen kitail kak kahlemengih sapwellimen Siohwa Koht limpoak-kadek? Iaduwen​—⁠pein emenemen kitail kin kasalehda irair kaselel wet? Nan artikel en mwuhr kitail pahn koasoiapene duwen peidek pwukat oh peidek teikan me kin pid oaralap wet.

Ke Tamanda?

• Nan Paipel, ia pil ehu lepin lokaia ong “limpoak-kadek”?

• Ia wekpeseng limpoak-kadek oh limpoak oh lelepek?

• Ni ahl dah kei me Siohwa kasalehong Lohd, Eipraam, oh Sosep limpoak-kadek?

• Dahme kitail kak kamehlele pwehki Siohwa kin kasalehong aramas akan limpoak-kadek mahs?

[Kilel nan Pali 21]

Ke ese iaduwen Koht kin kasalehong Lohd limpoak-kadek?

[Kilels nan Pali 23]

Siohwa kahluwa nein Eipraam laduo ni e kasalehong ih limpoak-kadek

[Kilels nan Pali 24]

Siohwa kasalehda limpoak-kadek ni E perehla mouren Sosep