“Idawehniehte”

“Pwe ong ni met me Koht ketin malipehkinkumwaildo; pwe duwen pein Krais eh lokolongkin kumwail oh ketikihong kumwail karasepe mwahu, ih pil duwen amwail pahn idawehn oh kahlemengih.”​—1 PITER 2:21.

1, 2. Dahme kahrehda kahlemeng unsek en Sises nin duwen sounpadahk men sohte wia mehkot me nohn ile ong kitail en kahlemengih?

SANGETE mahs lel met, Sises Krais iei Sounpadahk me Keieu Lapalap me momour nin sampah. Oh pil, e wiahla ohl unsek men, sohte wiahda dihp erein eh mour nin sampah. (1 Piter 2:22) Ahpw, met kin wehwehki me mehn kahlemeng mwahu en Sises nin duwen sounpadahk emen kin nohn ileile ong kitail aramas soh-unsek kei en kahlemengih? Soh.

² Nin duwen me kitail sukuhlikier nan artikel en mwowe, poahsoanpen sapwellimen Sises padahk iei limpoak. Kitail koaros anahne kekeirada ni atail kasalehda limpoak. Sapwellimen Koht Mahsen kin kalap kangoange kitail en kakehlahda atail limpoak ong aramas teikan. (Pilipai 1:9; Kolose 3:14) Siohwa sohte kin kupwurki sapwellime kapikipikda kan en wia mehkot me irail sohte kak. Ni mehlel, pwe “Koht iei limpoak” oh E ketin kapikada kitail rasehng Ih, kitail kak nda me E kapikada kitail pwehn kasalehda limpoak. (1 Sohn 4:8; Senesis 1:27) Eri, ni ahnsou me kitail kin wadek mahsen kan en wahnpoaron Piter nan iren Paipel me iang oaralap en onop wet (1 Piter 2:21), kitail kak mwekidki mahsen pwukat oh likih Siohwa. Kitail kak idawehn mehn kahlemeng mwahu en Krais. Ni mehlel, kitail kak peikiong sapwellimen Sises kaweid: “Idawehniehdo.” (Luk 9:⁠23) Ni ahnsouwet, kitail pahn sukuhliki iaduwen kitail kak kahlemengih sapwellimen Krais limpoak me Krais, keieu, limpoak ong padahk mehlel, oh mwuri limpoak ong aramas akan me e kin ketin padahk ong.

Kakehlahda Nan Loalatail Limpoak ong Padahk Mehlel me Kitail Sukuhliki

3. Dahme kahrehda ekei aramas kin apwaliki onop, ahpw kaweid dahieu kin dierekda nan pwuhken Lepin Padahk 2:1-5?

³ Ma kitail men poakong padahk mehlel me kitail kin padahkiong aramas akan, pein kitail pil anahne perenki oh poakohng sukuhliki padahk mehlel. Ahpw, nan sampah en rahnwet, soangen limpoak en perenki sukuhl sohte kin ahnsou koaros mengei ong aramas akan en wia. Pwehki ekei sohte kin sukuhl mwahu ni ahnsou me irail tikitik oh sohte arail koasoandi mwahu en onop ni ahnsou me re pwulopwul, kahrehda aramas tohto sohte kin perenki onop. Ahpw, e inenen kesempwal kitail en sukuhliki sang rehn Siohwa. Lepin Padahk 2:1-5 mahsanih: “Samwa, padahngki [alehdi oh kesempwaliki] dahme I padahkihwei, oh dehr manokehla dahme I ndaiong uhk ke en wia. Rong kanahieng ngilen me kupwurokong kan oh nantihong dehdehkihla mehlel. Ei, peki loalokong oh peki erpit ni ngidingid. Rapahki uwen omw kak, rasehng me kin rapahki silper de takai kesempwal me rir kan. Ma ke pahn kapwaiada met, eri, ke pahn esehla dahkot masak Kauno oh ke pahn pweida ni omw pahn padahngki loalokong me pid duwen Koht.”

4. Ia wehwehn “rong kanahieng ngilen me kupwurokong,” oh madamadau dahieu pahn kak sewese kitail en wia met?

⁴ Menlau tehk iretikitik 1 lel 4, pwe iretikitik pwukat kin pwurpwureng kangoange kitail en kaidehn ihte “ale” oh “kesempwaliki” loalokong me pid duwen Koht ahpw kitail en pil “rapahki uwen atail kak.” Ahpw, dahme pahn kamwekid kitail en wia met? Eri, menlau pil tehk lepin lokaia pwukat: “rong kanahieng ngilen me kupwurokong kan oh nantihong dehdehkihla mehlel.” Ehu pwuhk me kin kawehwehda lepin lokaia kan kasalehda me kaweid wet “sohte kin wia ihte pekipek en rong kanahieng; ahpw e kin kangoange kitail, ni kehlail, en ahneki madamadau wet: kitail en ngoangki oh perenki atail alehdi de sukuhliki padahk pwukat.” Dahme pahn kak kahrehong kitail en perenki ale oh men sukuhliki dahme Siohwa kin padahkiong kitail en wia? Iei pein atail madamadau kan. Kitail anahne kilangwong “loalokong me pid duwen Koht” nin duwen “silper” oh “takai kesempwal me rir kan.”

5, 6. (a) Ni ahnsou dower powe, dahme pahn kak wiawi, oh dahme kitail kak wia pwe kitail en dehr mihla nan soangen irair wet? (b) Dahme kahrehda kitail anahne en kaukaule kalaudehla atail loalokong kesempwal kan me kitail diarada nan Paipel?

⁵ E sohte apwal en ahneki soangen madamadau wet. Karasepe ieu, kisehn padahk mehlel me iei “loalokong me pid duwen Koht” iei padahko me Siohwa kin kupwurki aramas lelepek kan pahn mih nan Paradais nin sampah kohkohlahte. (Melkahka 37:28, 29) Ni ahnsou me ke tepin sukuhliki padahk wet, ke kin kilangwong padahko nin duwen mehkot kesempwal mehlel, oh madamadau wet kin audaudki mohngiongomw oh kihong uhk koapworopwor oh peren. Ahpw, iaduwen ni ahnsouwet? Ni ahnsou dower powe, omw kalahnganki dahme ke sukuhliki oh kesempwaliki wia tikitikla? Eri, song en wia soahng riau pwukat. Keieu, pwurehng kakehlahda omw kalahngan, pwurpwurehng katamankin pein uhk duwen kahrepen ahmw kin kesempwaliki padahk mehlel me Siohwa padahkiong uhk, oh pil padahk kan me ke sukuhliki sounpar tohto samwalahro.

⁶ Keriau, ahnsou koaros kalaudehla dahme ke kin sukuhliki oh kesempwaliki. Pwe ma ke peien pahn weirada takai kesempwal ieu, ke pahn ihte kihong nan omw pwekid oh nsenamwahu aluweisang wasao? De ke pahn mihmihte wasao oh raparapahki pwen tehk ma mie pil ekei takai kesempwal teikan wasao? Sapwellimen Koht Mahsen kin audaudkihda padahk kesempwal kan me kin rasehng takai pweilaud kan. Sohte lipilipil uwen tohto takai kesempwal kan en padahk mehlel ke diarada, ke pil kak rapahki oh diarada pil tohto sang dahme ke diaradahr. (Rom 11:33) Ni ahnsou me ke pahn weirada takai kesempwal en padahk mehlel, ke kak wia peidek wet ong pein uhk: ‘Dahme kahrehda padahk kesempwal wet kin kesempwal ong ngehi? E kin kalaudehla ahi kin wehwehki duwen sapwellimen Siohwa irair akan de sapwellime kupwur kan? E kin kihda ekei sawas pwung oh konehng kan me kak sewese ie en kahlemengih Sises?’ Doudouloale duwen peidek pwukat pahn kak sewese iuk en kalaudehla omw limpoak ong padahk mehlel me Siohwa ketin padahkiong uhk.

Kasalehda me Kitail kin Poakohng Padahk Mehlel me Kitail kin Padahkiong Aramas Teikan

7, 8. Ia ekei ahl akan me kitail kak kasalehong aramas teikan me kitail kin poakohng padahk mehlel kan me kitail sukuhliki sang Pwuhk Sarawi? Kihda karasepe ieu.

⁷ Ni ahnsou me kitail kin padahkiong aramas teikan, iaduwen kitail kak kasalehda me kitail kin poakohng padahk mehlel kan me kitail sukuhlikier sang sapwellimen Koht Mahsen? Ni atail kin kahlemengih Sises, kitail kin likih oh doadoahngki Paipel ong atail doadoahk en kalohk oh padahk. Ni ahnsou kerendo kan, sapwellimen Koht aramas akan wasa koaros nin sampah kin ale kangoang en kalaudehla arail doadoahngki Paipel nan kalohk ong wehi pokon. Ni ahnsou me ke pahn kapwaiada kaweid wet, ken rapahki ahl akan en kasalehong tohnihmwo me ke pil kin kesempwaliki padahk kan sang Paipel me ke kin ehukihong aramas teikan.​—Madiu 13:52.

⁸ Karasepe ieu, mwurin pwihn en terrorist kan kemehla aramas akan nan New York nan pahr samwalahro, emen sister ehukihong aramas akan nan kalohk pwuhken Melkahka 46:1, 11. E tepikihda eh koasoi ni e kin idek rehrail duwen arail pepehm akan mwurin kahpwalo. E kin rong kanahieng dahme irail kin nda, oh mwurin mwo, e kin koasoia: “Menlau I kak ehukihong komwi iren Paipel ieu me sewese ie ni ahnsoun apwal wet?” Aramas malaulau kahng rong ih, oh padahk wet imwikihla mwahu pwe e kak koasoiong aramas tohto. Sister menet kin kalapw nda met ni ahnsou me e kin koasoiong me pwulopwul kan: “I kin kasukuhlih aramas akan duwen Paipel erein sounpar 50, oh I saikinte kilang kahpwal ehu me Pwuhk Sarawi wet sohte kak kapwungala.” Ni atail kin tuhwong aramas akan oh koasoiong irail ni mehlel oh ngoang, met kin kasalehong aramas akan me kitail kin kesempwaliki oh poakohng dahme kitail sukuhliki sang Mahsen en Koht.​—Melkahka 119:97, 105.

9, 10. Dahme kahrehda e kesempwal en doadoahngki Paipel ni ahnsou me kitail kin kawehwe ong aramas teikan duwen dahme kitail kin kamehlele?

⁹ Ni ahnsou me aramas akan kin wia peidek kan duwen dahme kitail kin kamehlele, kitail kin ahneki ahnsou mwahu en kasalehda me kitail kin poakohng Mahsen en Koht. Pwehki kitail kin kahlemengih Sises, kitail sohte kin kihda pasapeng kan me kin poahsoanda pohn pein atail madamadau kan. (Lepin Padahk 3:5, 6) Ahpw, kitail kin doadoahngki Paipel en sapeng peidek kan en aramas. Ke kin ekis perki me emen tohnihmw pahn wia peidek ong uhk me ke sohte kak sapeng? Eri, medemedewe duwen sawas riau me pahn kak sewese iuk.

¹⁰ Wia uwen me ke kak en kaunopada. Wahnpoaron Piter ntingihdi: “Ahpw kumwail lemmwiki Krais nan kapehdomwail kan, oh wiahki amwail Kaun. Onopada ahnsou koaros pwe kumwail en kak sapeng mehmen me peki rehmwail kumwail en kawehwehiong koapworopwor me mih rehmwail.” (1 Piter 3:15) Ke kin kaunopada dahme ke pahn nda ma ke anahne kawehwe ong aramas teikan duwen dahme ke kamehlele? Karasepe ieu, ma aramas emen men ese dahme kahrehda ke sohte kin iang tiahk ehu de wiewia ehu me kin uhwong Paipel, ke dehr itarkihte nda me: “E kin uhwong ahi pelian lamalam.” Soangen pasepeng wet kin kak kahrehong aramas teikan en lemeleme me ke kin mweidohng aramas teikan en wiahda ahmw pilipil kan oh ke kin iang pwihn ieu me kin idawehnla aramas emen me adaneki “cult.” Ihme kahrehda, e pahn mwahu en sapeng ni ahl wet: “E sohte pwungiong Mahsen en Koht” de “E pahn kansensuwedihala ahi Koht.” Mwurin ke nda met, ke kak kawehwehda mwahu ia kahrepe ke sohte kin iang wiewiao de tiahko.​—Rom 12:1.

11. Mehnia pwuhk me pahn kak sewese kitail en kaunopada ong sapeng peidek kan me kin pid padahk mehlel kan en Mahsen en Koht?

¹¹ Ma ke pehm me ke saikinte onopada mwahu, dahme ke soh isaneki ahnsou en onopki pwuhken Reasoning From the Scriptures ma e wiawihda nan ahmw lokaia?a Pilada ekei oaralap me tohnihmw akan kin kalapw men ese, oh nantihong wadlikihla ekei ire kesempwal kan nan Pwuhk Sarawi. Ahnsou koaros weuwa noumw pwuhken Reasoning oh noumw Paipel. Ken dehr masak doadoahngki ira koaros, oh padahkiong aramaso me wia peideko me pwuhko (pwuhken Reasoning) kin sewese iuk en diar pasapeng kan nan Paipel.

12. Iaduwen kitail ele kak nda ma kitail sohte wehwehki pasapeng en peidek ieu en Paipel?

¹² Song en dehr nohn daulihla pwunod. Aramas soh-unsek kan koaros sohte ese pasapeng kan ong peidek kan koaros. Eri, ni ahnsou me ke sehse iaduwen ke pahn sapeng peidek ehu me aramas emen kihda, ke kak nda met: “Kalahnganki ahmw peidek mwahu. I men lokaia mehlel ong uhk: I sehse pasapengpen ahmw peidek, ahpw I ese me Paipel kin kasalehda duwen ireo. I kin perenki research nan Paipel, eri, I pahn rapahki pasepengpen ahmw peidek oh pwurodo rehmw.” E sansal me ma ke pahn nda met ni soangen koasoia me mehlel oh ni lamalam aktikitik, ke pahn kak sewese tohnihmw en perenki rong oh kumwa kak pousehla amwa koasoipene duwen Paipel.​—Lepin Padahk 11:2.

Limpoak ong Aramas akan me Kitail kin Padahk ong

13. Dahme kahrehda kitail anahne nantihong ahneki madamadau pwung ong aramas akan me kitail kin kalohk ong?

¹³ Sises kin kasalehda limpoak ong aramas akan me e kin padahk ong. Iaduwen kitail kak kahlemengih ih? Eri, kitail en dehr ahneki madamadau en sohte nsenohki aramas teikan. Mehlel, “Rahn Lapalap en Koht, Wasa Lapalahpie” kerendohr, oh aramas tohto en aramas lik kei nin sampah ahnsou wet pahn kamakamala. (Kaudiahl 16:14; Seremaia 25:33) Ahpw, kitail sehse ihs me pahn mour oh ihs me pahn mehla. Siohwa ketin idihada Sises Krais en wia kadeik wet oh e pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo. Pwehki kadeik wet saikinte wiawi, kitail anahne kilangwong aramas koaros nin duwen aramas akan me pahn kak wiahla sapwellimen Siohwa ladu kan.​—Madiu 19:24-​26; 25:31-​33; Wiewia 17:31.

14. (a) Iaduwen kitail kak kasawihada pein kitail pwen tehk ma kitail kin poakohng aramas akan de soh? (b) Ni ahl mwahu dah kei kitail kak kasalehda limpoak oh nsenohki aramas teikan?

¹⁴ Duwehte Sises, kitail anahne kasalehong aramas akan limpoak. Ele kitail kak pein idek rehtail: ‘I kin poakpoake aramas akan me arail pelian lamalam akan, politik kan, oh pisnes kan kin wiahda likamw widing kan pwen pitihdi irail? Ma irail kin mwomwen sohte perenki rong duwen Rongamwahu me kitail kin kalohki, I kin nantihong wehwehki ia kahrepe irail kin ahneki madamadau wet? I kin pohnese me ngehi oh pil aramas teikan me kin papah Siohwa ni lelepek ahnsouwet pil kin ahneki soangen madamadauohte mahs? I kin kawekila ahi padahk pwehn kak pweida ahnsou me I kin tuhwong soangsoangen aramas akan? De I kin ahneki madamadauwo me sohte koapworopwor ong aramas pwukat?’ (Kaudiahl 12:9) Ni ahnsou me aramas akan kin kilang me atail limpoak kin mehlel, irail pahn perenki rong atail padahk kan. (1 Piter 3:8) Limpoak pahn pil kak kamwekid kitail en kalaudehla atail nsenohki aramas akan me kitail kin tuhwong nan kalohk. Kitail kak tehk kanahieng arail peidek kan oh dahme irail kin nsenohki. Ni ahnsou me kitail kin pwurala rehrail, kitail kak kasalehong irail me kitail kin medemedewe duwen dahme irail koasoiong kitail rahn teio. Ma mie mehkot me irail kin pwunodki de irail anahne sawas ahnsowo, kitail en perenki kihda sawas mwahu kan ong irail.

15. Dahme kahrehda kitail anahne kilang irair mwahu kan en aramas, oh iaduwen kitail kak wia met?

¹⁵ Duwehte Sises, kitail kin rapahki irair mwahu kan en aramas akan. Ele mwein mie emen nohno me sohte eh pwoud ahpw e kin nannanti apwalih nah seri kan. De mwein emen ohl kin nannanti apwalihada eh peneinei mendahki kahpwal akan kin kalap pwarada. Aramas mah men kin kasalehda me e kin nsenohki mehkan en pali ngehn. Kitail kin kilang irair mwahu pwukat rehn aramas akan me kitail kin tuhwong oh kitail kin kapinga irail? Ma kitail pahn wia met, met pahn kak mwomwen ritingada ahl ieu en kalohk ong aramas akan duwen Wehio.​—Wiewia 26:2, 3.

Kesempwal en Aktikitik Ma Ke Men Kasalehda Limpoak

16. Dahme kahrehda e kesempwal kitail en kasalehda opampap oh wahu ong irail akan me kitail kin kalohk ong?

¹⁶ Limpoak ong aramas akan me kitail kin wia padahk ong pahn kamwekid kitail en kapwaiada kaweid loalokong en Paipel: “loalokong kin kak kahrehda aklapalap, ahpw limpoak me kak kakehlahda.” (1 Korint 8:1, NW) Edetehn Sises kin inenen loalokong e sohte kin aklapalap. Eri, ni ahnsou me ke pahn ehukihong aramas akan duwen dahme ke kamehlele, dehr koasoiong irail ni ngilen akamai de aklapalap. Kitail men lel mohngiong en aramas akan oh sewese irail en kamehlele padahk mehlel me kitail kin inenen poakohng. (Kolose 4:6) Tamataman, ni ahnsou me Piter kaweidih Kristian akan en kaunopada dahme irail pahn nda ma aramas akan men ese dahme irail kin kamehlele, e pil koasoia duwen mehn kataman wet me kitail anahne en wia met “ni tiahk en kadek oh wahu.” (1 Piter 3:15) Ma kitail kin opampap oh kasalehda wahu ong irail, met pahn kak sewese kitail en kahre aramas akan ong Koht me kitail kin papah.

17, 18. (a) Dahme kitail kak wia ma aramas akan pahn mwamwahleki kitail pwehki kitail sohte iang sukuhl laud kan nin duwen sounpadahk kan? (b) Dahme kahrehda loalokong en lokaia kan en mahs en Paipel sohte kin wia mehkot kesempwal ong tohnsukuhl akan en Paipel en ese?

¹⁷ Kitail sohte pahn suweikiong aramas teikan atail loalokong de sukuhl me kitail anehki. Ma ekei aramas nan ahmw wasahn kalohk sohte men rong aramas akan me sohte iang sukuhl laud duwehte college de university de ahneki daidel laud, dehr mweidong arail madamadau kan en kaluwetala iuk. Sises kin pohnsehsehla uhwong kan me kohwong ih ni aramas kin nda me e sohte iang sukuhl laud en sounpadahk kan en pelien lamalam en ni ahnsowo; de e pil sohte kin suweiki eh loalokong ong aramas akan.​—Sohn 7:15.

¹⁸ Lamalam en aktikitik oh limpoak kin wia soahng kan me keieu kesempwal ong Kristian sounkalohk kan​—⁠kesempwal sang sukuhl laud kan en sampah wet. Sounpadahk Lapalap, iei Siohwa, kin kamanahla kitail ong wia doadoahk en kalohk. (2 Korint 3:5, 6) Ahpw, sohte lipilipil dahme ekei kaun akan en Kristendom kin nda, kitail sohte anahne sukuhliki lokaia kan me aramas kin doadoahngki mahs nan Paipel pwehn wiahla sounpadahk kan en Mahsen en Koht. Siohwa me ketin koasonehdi Paipel en ntingihdi pwehn wehwe mwahu oh e pil doadoahngki lokaia kan me sansal pwe aramas koaros pahn kak wehwehki sapwellime padahk mehlel kesempwal akan. Padahk mehlel sohte kin wekila, mehnda ma aramas kin kawehwehda ni lokaia epwiki epwiki kei. Eri, en esehla de wehwehki lokaiahn mahs akan, ekei ahnsou pahn wia sawas laud, ahpw e sohte kesempwal. Oh pil, ma emen pahn ahneki koahiek en wehwehki lokaia teikan, met pil kak kahreong ih en sohlahr ahneki irair ehu me kesempwal ong Kristian mehlel akan koaros​—opampap.​—1 Timoty 6:4.

19. Ni ahl dahieu atail doadoahk en Kristian iei doadoahk ieu en papah aramas teikan?

¹⁹ Ni mehlel, atail doadoahk en Kristian iei doadoahk ieu me sounkalohk kan anahne kasalehda lamalam aktikitik. Kitail kin kalapw lelong uhwong kan, aramas kin kahng rong, oh pil kalokolok. (Sohn 15:20) Ahpw, ni atail kin ni lelepek wiewia atail doadoahk en kalohk, kitail kin wia doadoahk kesempwal ieu. Ma kitail kin wia doadoahk wet kaukaule oh ni lamalam aktikitik papah aramas teikan, kitail kin kahlemengih limpoak me Sises Krais kasalehong aramas akan. Medemedewe duwen met: Mwohn kitail kak diarada aramas emente me kin mwomwen sihpw oh perenki rong, kitail anahne kalohk ong aramas kid me sohte kin perenki rong de aramas akan me kin uhwong kitail, eri, e soh pahn katapan laud en wia doadoahk laud wet? Uhdahn! Eri, sang ni atail kin nannanti, dehr mworusala, kitail kin kasalehda me kitail kin ni lelepek papah aramas akan me kin rasehng sihpw kan me saikinte sukuhliki padahk mehlel. Kitail kak kamehlele me Siohwa oh Sises pahn uhdahn kahrehong pil aramas tohto kesempwal pwukat en dierekda oh ale sawas mwohn imwin koasoandi wet.​—Akkai 2:7.

20. Ia ekei ahl akan me kitail kak padahkiong aramas akan sang atail mehn kahlemeng mwahu kan?

²⁰ En wia padapadahk sang ni atail mehn kahlemeng mwahu iei ehu ahl me kitail kin kasalehda atail kin perenki papah aramas teikan. Karasepe ieu, kitail men padahkiong aramas akan en papah Siohwa, “Koht peren,” iei ahl me keieu mwahu en ahneki nsenamwahu. (1 Timoty 1:11) Ni ahnsou me irail kin kilang duwen atail wiewia kan oh atail wiewia kan ong mehn mpatail kan, iengetail tohnsukuhl akan, oh tohndoadoahk kan, irail kak kilang me kitail kin nsenamwahu oh peren ni mehlel? Kitail kin padahkihong tohnsukuhl en Paipel kan me mwomwohdiso en Kristian iei wasahn limpoak ieu me mih nan sampah lemei wet. Irail akan me kitail kin onop Paipel kak kilang ni sansal me kitail koaros kin kasalehda limpoak nan mwomwohdiso oh kin doadoahk laud en kolokolete popohl me kin wiawi nanpwungatail?​—1 Piter 4:8.

21, 22. (a) Kasawihada pein kitail duwen atail doadoahk en kalohk pahn kak sewese kitail en wia soahngen doadoahk de wiewia dah kei? (b) Dahme kitail pahn koasoiapene nan artikel kan en mwuhr?

²¹ Lamalam pwung ieu en perenki wia atail doadoahk en kalohk pahn kak ekei ahnsou kamwekid kitail en pwurehng kasawihada pein atail mour. Ekei aramas kin wia met ni mehlel, oh irail kin diarada me irail mih nan ehu irair me kin mweidong irail en kalaudehla arail papah Koht oh irail kin iang doadoahk en kalohk kaukaule de ekei pil kin kohla nan ehu sahpw me anahne sawas laud. Pil ekei aramas wiahda arail pilipil en mihmi nan pein sapwarail oh sukuhliki lokaia kapw ehu pwen kak kalohk ong aramas akan me kin kohsang sahpw teikan. Ma ke medemedewe duwen pilipil pwukat, menlau medemedewe kanahieng oh kapakapki ahmw duwen met. Ma kitail anehki mour en sewese aramas teikan ni pali ngehn, met pahn wahdohng kitail peren laud, nsenamwahu, oh popohl.​—Eklesiasdes 5:12.

²² Eri, kitail en wia uwen atail kak en pousehla kahlemengih Sises Krais ni atail kin kalaudehla atail limpoak ong padahk mehlel kan me kitail kin padahkiong aramas teikan oh pil limpoak ong aramas pwukat. Kekeirada oh kasalehda limpoak ni ahl riau pwukat pahn kak sewese kitail en wiahla poahsoan mwahu ong wiahla sounpadahk kan me kin duwehte Krais. Ahpw, iaduwen kitail kak pousehla kekeirada pohn poahsono? Artikel kan en mwurin met pahn koasoia ni oaritik duwen wiepen padahk kan me Sises doadoahngki.

[Nting tikitik me mi pahs]

Iaduwen Ke Pahn Sapeng?

• Kamehlele dah kei kitail kin ahneki me kahlemeng en Sises nin duwen sounpadahk emen sohte kin wia mehkot nohn apwal ong kitail en kahlemengih?

• Iaduwen kitail kak kasalehda me kitail kin poakong padahk mehlel me kitail sukuhliki sang Paipel?

• Dahme kahrehda e kesempwal kitail en kolokolete lamalam en aktikitik ni ahnsou me kitail kin kalaudehla atail loalokong?

• Ia ekei ahl akan me kitail kak kasalehda limpoak ong aramas akan me kitail kin padahk ong?