Siohwa Kin Ketikihong Kitail Atail Anahn En Rahn Koaros
“Eri, kumwail dehr kin ngoangki de raparapahki ahnsou koaros dahme kumwail pahn tungoale de nim; . . .Samamwail me ketiket nanleng mwahngih duwen amwail kin anahne mepwukat.”—LUK 12:29, 30.
1. Iaduwen Siohwa kin apwalihala mahn akan?
MIE pak ke kin kilang ni menpihr emen eh kin palpalih nanpwel? Ele ke kin medemedewe ma dahme e pahn kak diar en kang nanpwehlo. Nan sapwellimen Sises Kapahrek en Pohn Dohl, e kasalehda me kitail kak kasukuhl sang ni ahl me Siohwa kin ketikiong anahn en menpihr kan. E mahsanih: “Kumwail tehk mwahu menpihr en pahnlahng kan: re sohte kin padok wahntuhke, re sohte kin dolung, re sohte kin nahkpene nan imwen nekinek kan; a Samamwail me ketiket nanleng kin ketin apwalih irail. A ia duwe, kumwail soh kesempwalsang menpihr kan?” (Madiu 6:26) Siohwa kin ketikihda mwenge ong sapwellime kapikpik kan ni ahl kaselel tohto.—Melkahka 104:14, 21; 147:9.
2, 3. Soangen mehn kasukuhl en pali ngehn dah kei kitail kak sukuhlikihsang sapwellimen Sises kapakap me e padahkiong kitail me pid ketihnain en paliwar en ehu ehu rahn?
2 Eri, dahme kahrehda Sises pil kapataiong pekipek wet nan Sapwellime kapakapo: “Komw ketikihdo rahnwet at tungoal me itarohng kiht”? (Madiu 6:11) Iren mehn kasukuhl en pali ngehn loal kei kak sukuhlkihsang pekipek tikitik wet. Keieu, e kin katamankihong kitail me Siohwa iei Sounketikihda Lapalapo. (Melkahka 145:15, 16) Aramas kak padokedi oh kalamwuri ahpw Koht kelehpw kak kahrehiong mehkan en kekeirada, ni pali ngehn oh war. (1 Korint 3:7) Mehkan me kitail kin tungoale oh nim iei kisakis kan sang rehn Koht. (Wiewia 14:17) Ni atail kin peki rehn Koht en ketikiong kitail atail anahn en ehu ehu rahn, met kin kasalehda me kitail sohte kin isaneki mehkan me E kin ketikihong kitail. Mehlel me soangen pekipek wet sohte kin kahrehong kitail en sohte anahne doadoahk ma kitail kakete doadoahk.—Episos 4:28; 2 Deselonika 3:10.
3 Keriau, ni atail kin peki “pilawa ong rahnwet” met kin kasalehda me kitail sohte anahne en nohn pwunodki ahnsou kohkohdo. Sises doula mahsanih: “Eri, kumwail dehr kin pwunodki ndinda, ‘Se pahn kihsang ia at tungoal kisin mwenge, de nimat pihl?’ de, ‘Se pahn diar ia at likou?’ Pwe me rotorot akan kin ngoangki rapahki mepwukat koaros. A Samamwail me ketiket nanleng ketin mwahngih duwen amwail kin anahne mepwukat koaros. Eri, kumwail rapahki mahs Wehin Koht oh dahme E kin ketin kupwurki, a soahng teikan koaros E ahpw pahn kin ketikihong kumwail. Eri, kumwail dehr kin pwunodki dahme pahn wiawi lakapw; pwe lakapw pahn pwukoahki pein eh pwunod. E sohte konehng kumwail en kin katohtowehla kahpwal akan me rahn akan kin wadohng kumwail.” (Madiu 6:31-34) Kapakap en ketikihdo “pilawa ong rahnwet” kin kihda ehu ahl en mourki soangen mour me kin kihsang soahng soh katepe kan oh “loaloapwoat ohng Koht oh itarki uwen me mie.”—1 Timoty 6:6-8.
Mwengehn Ngehn en Ehu Ehu Rahn
4. Dahme Sises lelohng nan eh mour oh pil iangahki mehn Israel ko me kasalehda duwen kesempwalpen ale mwengehn ngehn kan?
4 Atail kapakap en ketihnain en pali war en ehu ehu rahn pahn pil katamankiong kitail atail anahn en ketihnain en pali ngehn. Mendahki Sises inenen duhpekla mwohn ah kaisihsol ahnsou reirei ehu, ahpw e soikala en Sehdan kasongosong oh mahsanih: “E ntingdier nan Pwuhk Sarawi, ‘Kaidehkin pilawahte me aramas kak mourki, pwe mahsen koaros me kin pwilipwilsang nin doauesen Koht.’ ” (Madiu 4:4) Wasaht, Sises mahsanih mahsen kan en soukohp Moses, me mahsanihong mehn Israel kan: “[Siohwa] ketin katikitikihkumwailla oh kalehkihkumwailla, e ahpw ketin katungoalehkin kumwail manna, soangen kisin tungoal me kumwail oh amwail pahpa kahlap ako sohte mwahn kin kilang sang mahs kohdo, pwe en kasalehiong kumwail me kaidehkte kisin tungoal me aramas akan kin mourki, pwe soangen mahsen koaros me kin pwilisang nin silangin Kauno.” (Deuderonomi 8:3) Siohwa kin ketikihda manna ong mehn Israel ko kaidehn nin duwen mwengehn paliwarte ahpw e pil wia mehn kasukuhl en pali ngehn. Ehu iren kasukuhl en pali ngehn iei irail pahn “rikada uwen me itarong emen emen ehu ehu rahn.” Ma irail pahn rikpene tohtohla sang me itarong rahno, luwe kan pahn matala oh e pahn diren mwahs. (Eksodus 16:4, 20) Ahpw, met sohte kin wiawi ni keweneu en rahn ni arail pahn kin anahne en rikpene en toutoukihla pak riau pwe en kak itarong ni rahn en Sapad. (Eksodus 16:5, 23, 24) Eri, manna kin katamankin irail laud me irail anahne en peik oh arail mour sohte poasonda pohn pilawa kelehpw ahpw “mahsen koaros me pwilsang douwesen Siohwa.”
5. Iaduwen Siohwa kin ketikihong kitail atail anahn en mwengehn ngehn kan?
5 Rahn koaros kitail pil anahne en tungoale mwengehn ngehn kan me Siohwa ketikihdo ki sapwellime Ohl. Pwehki kahrepe wet, Sises ketin idihada “ladu lelepek oh loalokong” en kihda “mwenge ni ahnsou konehng” ong irail me pwoson akan. (Madiu 24:45) Pwihn lelepek wet sohte kin ihte kihda mwengehn ngehn tohto ni mwomwen sawaspen Pwuhk Sarawi ahpw re pil kin kangoange kitail en wadek Pwuhk Sarawi rahn koaros. (Sosua 1:8; Melkahka 1:1-3) Duwehte Sises, kitail pil kak ale mehn kakehl en pali ngehn sang ni atail pahn kin nantiong rahn koaros en sukuhliki oh kapwaiada kupwuren Koht.—Sohn 4:34.
Mahkpen Dihp
6. Soangen pweipwand dah kan me kitail kin pek mahk oh pahn irair dah kan me Siohwa pahn kin kupwurki en kesehla atail pweipwand kan?
6 Pekipek keriau nan kapakap iei: “Komw ketin mahkikihong kiht dipat akan, duwen at kin mahkohng koaros me kin wia dihp ong kiht.” (Madiu 6:12) Wasaht, Sises sohte mahmahsanih duwen pweipwand en mwohni. Sises kin medemedewe duwen mahkpen dipatail. Nan pwuhken Luk me kapakap wet ntingdi, iet mwomwen pekipeko: “Komw ketin mahkikiong kiht dipat akan, pwehki at kin mahkohng koaros me kin wia sapwung ong kiht.” (Luk 11:4) Eri ni ahnsou me kitail kin wiahda dihp, e duwehte atail wiahda pweipwand ehu ong Siohwa. Ahpw, atail Koht limpoak kin kupwurki kesehla atail pweipwand ma kitail pahn ni mehlel koluhla oh ‘wiliakapwala,’ oh atail pekipek pahn poasonda pohn atail pwoson sapwellimen Krais tomw.—Wiewia 3:19; 10:43; 1 Timoty 2:5, 6.
7. Dahme kahrehda kitail anahne en kapakap oh pek mahk rahn koaros?
7 Ni ahl tohrohr ehu, kitail dipada ma kitail sohte kapwaiada sapwellimen Siohwa koasondi pwung kan. Pwehki kitail sohsohki dihp, kitail koaros kin dipada ni atail lokaia kan, wiewia kan, medemedewe sapwung, de kitail sohte kin wia dahme kitail anahne wia. (Eklesiasdes 7:20; Rom 3:23; Seims 3:2; 4:17) Eri, mehnda ma kitail wehwehki me kitail wiahda dihp nan rahn ehu de soh, kitail anahne pekipek en mahkpen dipatail en wia kisehn atail kapakap rahn koaros.—Melkahka 19:12; 40:12.
8. Dahme atail kapakap en pek mahk pahn kahrehiong kitail en wia oh kapai dah met pahn imwikihla?
8 Kapakap en peki mahk anahne en patehng kadeikpen nan loalatail mehlel, koluhla, oh wehkada dipatail kan me kin poasonda pohn atail pwoson kehl en kapwungala sang ni ntahn Krais. (1 Sohn 1:7-9) Pwen kasalehda me kitail kin kapakap ni mehlel, kitail anahne en utungada atail pekipek en ale mahk sang ni atail “doadoahk kan me pahn kasalehda atail wiliakapwala.” (Wiewia 26:20) Eri kitail pahn kak pwoson me Siohwa onopadaiongehr en mahkohng dipatail kan. (Melkahka 86:5; 103:8-14) Met pahn imwikihla meleilei laud nan atail madamadau, “sapwellimen Koht popohl me inenen laudsang uwen atail dehdehki,” ahpw “pahn nekinekid mongiongatail oh pil atail kehl en madamdau ki Sises Krais.” (Pilipai 4:7) Ahpw sapwellimen Sises kapakap kin padahkiong kitail soang tohto duwen dahme kitail anahne en wia pwe kitail en ale mahkpen dipatail.
Pwe en Ale Mahk, Kitail Anahne en Kasalehda Mahk
9, 10. (a) Soangen kawehwe dah me Sises kapatahiong kapakapo oh dahme met kasalehda? (b) Iaduwen Sises pousehla kawehwehda duwen atail kin anahne kasalehda mahk?
9 Ahpw pekipek me “komw ketin mahkikiong kiht dipat akan, duwen at kin mahkohng koaros me kin wia dihp ong kiht,” iei pekipek wet kelehpw nan kapakap me Sises kawehwehda. Mwurin kapakapo Sises ketin kapatahiong: “Pwe ma kumwail pahn mahkikihong meteikan sapwung kan me re wiahiong kumwail, nahn Samamwail me ketiket nanleng pahn pil ketin mahkikihong kumwail dipamwail kan. A ma kumwail sohte pahn mahkikihong meteikan ar sapwung kan ong kumwail, eri, Samamwail me ketiket nanleng pil sohte pahn ketin mahkikihong kumwail sapwung kan me kumwail kin wiahda.” (Madiu 6:14, 15) Eri, Sises kasalehda ni sansal me Siohwa kak mahkohng kitail ma kitail pahn kin men mahk ohng meteikan.—Mark 11:25.
10 Ehu ahnsou, Sises ketikihda ehu karasaras me kasalehda duwen atail anahne kasalehda mahk ma kitail kin kasik Siohwa en mahkong kitail. E ketin soaiada nanmwarki men me ni kadek mahkikiong en lidu men ah pweipwand laud reh. Ahpw mwuhr, nanmwarkio kaloke lidu ohte pwehki liduo sohte men mahkikiong ienge emen lidu tohrohr ah pweipwand me inenen tikitik sang pein ah pweipwand rehn nanmwarkio. Ni imwilahn karasaraso, Sises mahsanih: “Ih duwen me Semei me ketiket nanleng pahn ketin wiahiong kumwail, ma emenemen kumwail sohte pahn mahkohng rie sang nan kapehde.” (Madiu 18:23-35) Iren kasukuhl wasaht inenen sansal: Uwen dihp me Siohwa kin mahkikiong kitail, laudsang mehlel uwen dihp me emen pahn wiaiong kitail. Oh Siohwa kin ketin mahk ohng kitail rahn koaros. Eri, kitail kak mahk ohng irail akan me kin ekei pak wiahda dihp ong kitail.
11. Mehnia kaweid en wahnpoaron Pohl me kitail en idawehn ma kitail kasik Siohwa en ketin mahk ong kitail oh kamwahu dah pahn imwikihla met?
11 Wahnpoaron Pohl ntingihdi: “A kumwail en kin kadekpene oh loallamwahupene, oh mahkpene duwen Koht eh ketin mahkohng kumwail rehn Krais.” (Episos 4:32) Kasalehda mahk ni pali koaros kin kahrehda popohl nanpwungen Kristian akan. Pohl doula kehkehliki: “Kumwail sapwellimen Koht aramas; e ketin loalloalei kumwail oh ketin pilkumwailda pwe en sapwellimankinkumwailla. Ihme kahrehda kumwail en limpoak ong me mi nan apwal akan, kadek, mpahi oh karakarahk, aktikitik oh kanengamah. Kumwail en sawaspene oh mahkpene nanpwungamwail, ni emen rehmwail eh pahn kin kaulime emen. Kumwail uhdahn pahn mahkpene nanpwungamwail, nin duwen Kauno eh ketin mahkohng kumwail ehr. Eri, kumwail kapatahiong soahng pwukat limpoak, pwe ih me kin kapatapene oh oarepene mehkoaros pwe en wiahla ehu ni mehlel.” (Kolose 3:12-14) Mepwukat koaros mih nan kapakapo me Sises ketin padahkiong kitail: “Komw ketin mahkikihong kiht dipat akan, duwen at kin mahkohng koaros me kin wia dihp ong kiht.”
Mehn Perepe Pahn Songosong
12, 13. (a) Dahme sapwellime pekipek en mwuri nan kapakapo sohte kak en wehwehki? (b) Ihs me Soun Kasongosong Lapalapo, oh ia wehwehn atail kapakap me kitail en dehr lelong nan kasongosong?
12 Sapwellimen Sises pekipek mwuri nan kapakap iei: “Komw dehr ketin mweidohng kiht se en kin lelohng nan songosong.” (Madiu 6:13) Eri, iaduwen wasaht Sises mahmahsanih kitail en kin peki rehn Siohwa en dehr ketin kasonge kitail? E sohte kak en wehwehki met, pwehki tohnpadahk Seims pil mwekidki en ntingihidi: “Mehmen me lelohng nan songosong pwehki apwal me kohiengehr en dehr nda me, “Kasongosong wet sang rehn Koht.” Pwe sohte me suwed kot kak kasongosonge Koht, oh pein Koht sohte kin kasongosonge aramas.” (Seims 1:13) Pateng met, sounmelkahkaho ntingihdi: “Ma komw pahn ketin kileledi dipat akan, ihs me kak pitsang sapwellimomwi kadeik?” (Melkahka 130:3) Siohwa sohte kin kasikasik atail sapwungala koaros, ahpw e uhdahn sohte pil kin kasonge kitail pwe kitail en wiahda sapwung. Eri dahme pali wet nan kapakap kin wehwehki?
13 Ih me kin songosong en karehiong kitail en wiahda sapwung kan, kin kahrehda kitail en pwupwukihdi wiewian widing kan oh kin men kaloweikitaildi iei Sehdan me Tepil. (Episos 6:11, footnote) Ih me Soun Kasongosong Lapalap. (1 Deselonika 3:5) Sang ni atail pahn kin kapakapki kitail en dehr lelohng kasongosong, met kin wehwehki me kitail pekipeki Siohwa en dehr mweidohng kitail en pwupweidi ni atail pahn mihla pahn songosong. Atail kin peki reh en sewese kitail me “Sehdan en dehr poweikitaildi,” kitail en dehr lohdi pahn songosong kan. (2 Korint 2:11) Kitail kin kapakapki kitail en mihmihte nan “Sapwellimen me keieu lapalap wasa rir,” oh ale mehn perepe en ngehn me kin kohieng irail akan me kin pohnese sapwellimen Siohwa kaunda ni mehkan koaros me re wia.—Melkahka 91:1-3.
14. Iaduwen wahnpoaron Pohl eh kamehleleiong kitail me Siohwa sohte pahn ketin keseikitailla ma kitail pahn kilangwong Ih ni atail pahn lelohng pahn songosong?
14 Kitail kak kamehlele me ma atail ineng kan kin mehlel, sansalda nan atail kapakap oh atail wiewia kan, Siohwa sohte pahn keseikitailla. Wahnpoaron Pohl kamehleleiong kitail: “Pwe songosong koaros me kin lelohng kumwail, ih me kin lelohng aramas koaros. Koht me uhdahn mehlel, oh e sohte pahn ketin mweidohng kumwail en ale songosong me kumwail sohte kak powehdi; ahpw ahnsoun songosong, e pahn ketikihong kumwail kehlail pwe kumwail en kak dadaur oh pitsang nan songosongo.”—1 Korint 10:13.
“Komw Ketin Nekid Kiht Sang Ni Me Suwed en Sehdan”
15. Dahme kahrehda e inenen kesempwal sang mahs kitail en kapakapki perepetail sang me suwedo?
15 Nan nting likilik kan nan Pwuhk Sarawi palien lokaiahn Krihk, sapwellimen Sises kapakapo imwikihla mahsen pwukat: “Komw ketin nekid kiht sang ni me suwed en Sehdan.”a (Madiu 6:13) Nan atail ahnsou anahnepen pere sang Tepilo ahpwte laudsang mahs. Sehdan oh nah ngehn saut kan kin mahweniong irail pwihn keidio me kin “kapwaiada kosonned en Koht kan oh kin wia doadoahk en kadehde Sises,” oh “pokon kalaimwun” kin iang irail. (Kaudiahl 7:9; 12:9, 17) Wahnpoaron Piter mahsaniong Kristian akan: “Kumwail onohnop oh mwasamwasahn. Pwe amwail imwintihtio, Tepil, kin kohkohseli duwehte laion emen me kin weriwer, raparapahki ihs me e pahn kadallehla. Eri, kumwail tengeteng ni amwail pwoson oh kehlail ong ih, pwe kumwail ese me riamwail [Kristian akan] wasa koaros nin sampah kin iang kumwail mihla nan soangen lokolok me kumwail kin mihla loale.” (1 Piter 5:8, 9) Sehdan kin song en kauhdi atail doadoahk en kalohk ki ah kin doadoahngki sapwellime kan nin sampah me iei mehkan me pid duwen pelien lamalam, pisnes, de pelien politik kan—pwe en song en kamasak kitail. Ahpw, ma kitail pahn kesihnenda teng, Siohwa pahn doareikitailla. Sounpadahk Seims ntingihdi: “Eri, kumwail peikiong Koht, oh pelianda Tepil, e ahpw pahn tangasang kumwail.”—Seims 4:7.
16. Soangen ahl dah kan me Siohwa sapwellimanki me E ketin doadoahngki oh sewese sapwellime ladu kan me mihla pahn songosong?
16 Siohwa ketin mweidala sapwellime Ohl en lelong nan songosong. Ahpw, mwurin Sises e ketin uhwongada Tepilo, ni e ketin doadoahngki Mahsen en Koht wia duwen mehn perepe ieu, Siohwa eri ketin kadarala sapwellime tohnleng kan pwe re en kakehle Sises. (Madiu 4:1-11) Pil duwehte met, Siohwa kin ketkihdo sapwellime tohnleng kan pwe re en sewese kitail ma kitail kin kapakap ni pwoson oh wiahki Ih perepetail. (Melkahka 34:7; 91:9-11) Wahnpoaron Piter ntingihdi: “Eri, Kauno ketin mwahngih kapitasang me poadidi kan nan ar apwal akan, oh pil ketin mwahngih nekinekid ong me suwed kan lokolok lao le Rahnen Kadeik.”—2 Piter 2:9.
Pitila Kowahlap Kerendohr
17. Ni eh ketikihong kitail kapakapo, iaduwen Sises kairekehdi mehkan nan dewerail me konehng?
17 Nan kapakapo, Sises kin kairekehdi mehkan nan dewerail me konehng. Ihme kitail nsenohki en iei kalinganahla mwaren Siohwa me lapalap oh sarawi. Pwehki ahl me kitail kak alehdi met iei ki wehin Mesaiao, eri kitail en kapakapki Wehio en ketido oh kauwehla wehi koaros en aramas soh unsek kan de koperment kan oh en kahrehda kupwuren Koht en wiawi ni unsek sampah nin duwen ah kin wiawi nanleng. Atail koapworopwor en mour soutuk nan paradais sampah kin poasonda pohn atail kin kasarawihla mwaren Siohwa oh pohnese sapwellime kaunda pwung nanleng oh sampah koaros. Mwurin atail kapakapki soang kesempwal pwukat, kitail kak uhd kapakapki atail anahn en ehu ehu rahn, mahkpen dipatail kan oh perepetail sang kasongosong kan oh widing en Me Suwedo, Sehdan me Tepil.
18, 19. Iaduwen sapwellimen Sises kapakapo kin sewese kitail en mwasmwasahn oh tengetengete nan atail koapworopwor “lel ni imwi”?
18 Kereniongehr kitail pahn pitsang mehlel me suwedo oh ah koasondi suwed kan. Sehdan inenen wehwehki me ah “ahnsou mwotomwotlahr” ong kasalehda ah “lingeringer” ong sampah wet, keieu ong sapwellimen Siohwa ladu lelepek kan. (Kaudiahl 12:12, 17) Nan kilelo duwen “imwin koasondi suwed wet,” Sises kohpada duwen mwekid kapwuriamwei kan me pahn wiawi, ekei saikinte leledo, e pahn pweidahr ni ahnsou kohkohdo. (Madiu 24:3, 29-31) Ni atail pahn kilang mepwukat atail koapworopwor pahn marainla. Sises mahsanih: “Ni mepwukat eh pahn tepida wiawi, kumwail uhda oh sarada, pwe komourpamwail kerendohr.”—Luk 21:25-28.
19 Nan kapakap mwotomwot ahpw audepen wet me Sises ketikiong sapwellime wereko, kin padahkiong kitail dahme kitail anahne en peki nan atail kapakap kan nin imwi ah kerendohr. Ihme kitail en kolokolte atail koapwoaropwor me Siohwa pahn ketikihdo atail anahn akan en pali ngehn oh kepwe kan rahn koaros lao lel ni imwi. Ni atail pahn kin mwasamwasahn oh kapakap, met pahn kahrehong kitail en kak “tengetengete lel ni imwi nan koapworopwor me kitail ahneki sang ni tepio.”—Ipru 3:14; 1 Piter 4:7.
[Nting tikitik me mi pah]
a Nan ekei Pwuhk Sarawi kan en mahs me duwehte King James Version, ni lokaiahn wai, Kapakapo kin imwikihla lokaia en kaping kei ong Koht me duwehte met: “Omwi Wehi, manamano, lingano, kohkohlahte. Amen.” The Jerome Biblical Commentary ntingihdi: “Lokaia kaping kan ong Koht sohte kin dierek nan pwuhk me keieu likilik.
Kousapahl
• Soahng dah kei kin sansalda sang ni atail kin peki “aht tungoal pilawa en rahnwet”?
• Kawehwehda atail pekipek en “mahk ong kitail atail pweipwand kan, nin duwen atail mahkongehr irail akan me pweipwand ong kitail.”
• Ia wehwehn atail kin peki rehn Siohwa en dehr kihong kitail nan kasongosong?
• Dahme kahrehda kitail anahne en kapakapki en “pereikitailsang Me Suwedo”?
[Kilel nan Pali 23]
Lydekker