“Sapwellimen Siohwa Ahl Akan Me Pwung”
“Sapwellimen Siohwa ahl akan me pwung, oh aramas pwung kan kin weid loale.”—OSEIA 14:9.
1, 2. Soangen tepida dahieu me Siohwa ketikihong mehn Israel akan, ahpw dahme wiawihiong irail?
SIOHWA ketikihong mehn Israel akan tepida pwung nan rahn akan en soukohp Moses. Nan tepin senturi kawaluh B.C.E., irail mih nan irair inenen suwed me kahrehda Siohwa kin diarada me irail dipikidahr wiewia kasaut kan. Mie mehn kadehde kan me pwarada nan Oseia irelaud 10 lel 14.
2 Israel ahneki mohngiong mwalaun. Aramas en keinek-eisek en wehin Israel kin “padokedi me suwed” oh kin dolung wiewia sapwung. (Oseia 10:1, 13) Siohwa mahsanih, “Ni ahnsou me Israel wia seri men, iei ahnsou me I poakohng; oh I likwerihedo sang nan Isip oh kahdaneki nei pwutak.” (Oseia 11:1) Edetehn Koht ketin kapitasang mehn Israel akan sang pahn kanaudok nan Isip, irail kasapahlkihong ih likamw oh piht. (Oseia 11:12) Kahrehda, Siohwa ketikihong irail kaweid wet: “Eri met, kumwail kadaudok en Seikop kan, kumwail likih amwail Koht oh pwurodo reh. Kumwail en loalopwoat oh pwung, oh kanengamah awiawih amwail Koht ni sapwellime mwekid kan.”—Oseia 12:6.
3. Dahme pahn wiawihong Sameria salelepeko, ahpw iaduwen mehn Israel akan arail kak ale mahk?
3 Sameria aklapalap oh ah nanmwarki pahn lelohng imwila suwed. (Oseia 13:11, 16) Ahpw, oaralap en kaimwisekala kokohp en Oseia tepikihda pekipek wet: “Kumwail mehn Israel kan, kumwail pwurodo rehn Siohwa.” Ma mehn Israel akan pahn koluhla oh rapahki sapwellime mahk, Koht pahn ketin mahk ong irail. Ahpw, re anahne pohnese “sapwellimen Siohwa ahl akan me pwung” oh irail anahne weid loale.—Oseia 14:1-6, 9.
4. Dahme kitail pahn tehkpene sang nan kokohp en Oseia?
4 Pali wet en kokohp en Oseia kin audaudki kaweid kan me kak sewese kitail en iang Koht kekeidwei. Kitail pahn tehkpene mepwukat: (1) Siohwa ketin kasik kaudok me sohte mwalaun iang pidada, (2) Koht kin ketin kasalehong sapwellime aramas akan limpoak mehlel, (3) kitail anahne koapworopworki Siohwa ahnsou koaros, (4) Sapwellimen Siohwa ahl akan kin pwung ahnsou koaros, oh (5) aramas dipan akan kak pwurodo rehn Siohwa.
Siohwa edin Kasik Kaudok me Sohte Mwalaun Iang Pidada
5. Soangen elen papah dah me Koht ketin kasik sang rehtail?
5 Siohwa ketin kasik kitail en papah Ih ni ahl ehu me min uh sohte mwalaun pidada. Wehin Israel sohte pweida oh wia “rahn tuhke wain ohla ieu.” Tohn Israel akan ‘katohtohwehla pei sarawi kan’ ong kaudok likamw. Irail soun uhwong kaudok mehlel pwukat pil kauwadahr lepin uhr ekei, mwein ele mehn doadoahk nan kaudok samin. Siohwa eri pahn ketin kauwehla pei sarawi pwukat oh kasorehsang lepin uhr pwukat.—Oseia 10:1, 2.
6. Pwehn iang Koht kekeidwei, kitail anahne dehr ahneki soangen irair dah?
6 E sohte konehng sapwellimen Siohwa ladu kan en mwalaun. Ahpw, dahme wiawihong mehn Israel oko? ‘Mohngiongirail eri mwalaunla’! Edetehn irail wiahdahr inou ong Siohwa en wia aramas ekei me inoukihong Ih arail mour, irail dipkihda irair en mwalaun. Dahme kitail kak sukuhliki sang met? Ma kitail inoukihong Koht atail mour, kitail en dehr mwalaun. Lepin Padahk 3:32 kaweidkin kitail: “Siohwa kin ketin kalahdeki aramas akan me kin wia me suwed, ahpw e kin ketin kompoakepahnki me pwung kan.” Pwe kitail en iang Koht kekeidwei, kitail en kasalehda limpoak “me kin pwilisang ni mohngiong mwakelekel, sang ni kadeikpen loale mwahu, oh pil sang ni pwoson mehlel.”—1 Timoty 1:5.
Koht Kin Ketin Kasalehiong Sapwellime Aramas akan Limpoak Mehlel
7, 8. (a) Dahme kitail anahne wia ma kitail men ale sapwellimen Koht limpoak mehlel? (b) Dahme kitail pahn wia ma kitail wiahda dihp laud ehu?
7 Ma kitail kin kaudokiong Siohwa ni ahl me sohte mwalaun pidada oh ni ahl me pwung, kitail pahn ale sapwellime limpoak-kadek, de limpoak mehlel. Kaweid kohwong wehin Israel salelepeko en: “Kamwerehdiong kumwail weren pwung oh dolung nin duwen limpoak-kadek. Kumwail deipweliada pein amwail pwehl kapw, ni ah miemiehte ahnsou en rapahki Siohwa lao e ketido oh ketikihda elen kaweid pwung ong kumwail.”—Oseia 10:12, NW.
8 Ma mehn Israel akan koluhla oh rapahkihte Siohwa! E pahn ‘ketikihong irail elen kaweid pwung!’ Ma pein kitail wiahda dihp laud, kitail rapahki Siohwa ni atail kapakap ong Ih en ketin mahk ong kitail oh rapahki sawas en pali ngehn rehn elder Kristian akan. (Seims 5:13-16) Kitail en pil ale kaweid en sapwellimen Koht ngehn sarawi, pwe “ma kitail padokedi nan mwetuwel en paliwere ineng en paliwar, kitail pahn dolungasang mehla; ahpw ma kitail padokedi nan mwetuwel en ngehn, kitail pahn dolungasang rehn ngehno mour soutuk.” (Kalesia 6:8) Ma kitail ‘padokedi nan mwetuwel en ngehn,’ kitail pahn kaukaule ale sapwellimen Koht limpoak mehlel.
9, 10. Iaduwen Oseia 11:1-4 kadoadoahk ong Israel?
9 Kitail kak koapworopworki me Siohwa kin ahnsou koaros kasalehong sapwellime aramas akan limpoak. Kasalepen met pwarada nan Oseia 11:1-4, me mahsanih: “Kauno ketin mahsanih, ‘Ni ahnsou me Israel wia seri men, iei ahnsou me I poakohng; oh I likwerihedo sang nan Isip oh kahdaneki nei pwutak. . . . Nei aramas akan meirong ohng Paal; re pil isik ohng dikedik en eni kan warpwohmwahu. Ahpw, ngehi me kaiahnehkihda mehn Israel kan alu. I tupwengeirailda, ahpw re sohte pohnese ei kin apwahpwalih irail. I kaiahnehkiniraildohng rehi kadek oh limpoak. I kin rasehng aramas emen me kin pwekasang irail arail mehn wisik sang tihn aupah, oh kawailong mwenge nan ewen emenemen irail.”
10 Wasaht, Israel karasaras ong kisin seri tikitik. Siohwa ki limpoak padahkiong mehn Israel akan alu, pwoaleiraildi. E pil kin apihkin irail dohng Ih “selin limpoak.” Ia uwen irair wet ah nohn kompoake! Medewehla ma kumwail pahpa oh nohno me wie sewese noumwa seri men en kak wia keieu en ah ewen kahk. Ke kapahwei pehmw akan. Mwein ke kin doadoahngki sahl kisin serio en kol pwe ede pwupwudi. Eri, sapwellimen Siohwa limpoak ong uhk pil kin wia soangen irair en kadek wet. E kin ketin kupwurperenki kahluwahkin uhk “sahl akan en limpoak.”
11. Ni ahl dah me Koht ketin ‘wiahla rasehng aramas emen me kin pwekasang mehn wisik ehu’?
11 Ong mehn Israel akan ni oaritik, Siohwa “rasehng aramas emen me kin pwekasang arail mehn wisik sang tihn aupah, oh kawailong mwenge nan ewen emenemen irail.” Koht kin ketin rasehng aramas emen me kin pwekasang de tohrasang mehn wisik ehu pwe mahn emen en kak mwenge saledek nsenamwahu. Ni ahnsou me aramas en Israel akan kauwehla arail mehn wisik en peikiong Siohwa, re uhd mihla pahn mehn wisik en lokolok en arail imwintihti kan. (Deuderonomi 28:45, 48; Seremaia 28:14) Kitail en dehpa pwupwudiong nan pein atail imwintihti lapalap, Sehdan, oh kitail eri lokolongki medek en ah mehn wisik en kalokolok. Weksang met, kitail en kaukaule ni lelepek iang atail Koht limpoak kekeidwei.
Koapworopworki Siohwa Ahnsou Koaros
12. Nin duwen dahme Oseia 12:6 kasalehda, dahme anahn pwe kitail en kak iang Koht kekeidwei?
12 Pwehn iang Koht kekeidwei, kitail en koapworopworki Ih ahnsou koaros. Pahngok kohwong mehn Israel akan: “Kumwail likih amwail Koht oh pwurodo reh. Kumwail en loalopwoat oh pwung, oh kanengamah awiawih amwail Koht ni sapwellime mwekid kan.” (Oseia 12:6) Tohn Israel akan kak kihda kadehdehpen arail koluhla oh pwurodohng rehn Siohwa ki arail kasalehda limpoak-kadek, oh ki arail kasalehda kopwungpwung, oh ki arail ‘kaukaule likih Koht.’ Sohte lipilipil ia uwen werei en atail iang Koht kekeidwei, kitail uhdahn pahn koasoanehdi nan kapehdatail en kasalehda limpoak-kadek, kopwungpwung, oh likih Koht ahnsou koaros.—Melkahka 27:14.
13, 14. Iaduwen Pohl ah doadoahngki Oseia 13:14 pwehn kihong kitail kahrepen atail en koapworopworki Siohwa?
13 Sapwellimen Oseia kokohp me pid mehn Israel akan kin kihong kitail kahrepe tohrohr en koapworopworki Koht. Siohwa mahsanih, “I pahn karehsang aramas pwukat nan wasahn me melahr akan, de kapitirailsang pahn manaman en mehla. ” E pil mahsanih, “Mehla ia omw manaman en powehdi? Ia omw tehtehn meninkau?” (Oseia 13:14, NW) Siohwa sohte kapitasang mehn Israel akan sang mehlahn paliwar ahnsowo, ahpw ehu rahn E pahn ketin kasohrala mehla kohkohlahte oh kihsang ah kehl en powehdi aramas akan.
14 Ni ahnsou me Pohl kapahrekiong ienge Kristian keidi kan, e kasalehda ire ieu sang nan kokohp en Oseia oh ntingihdi: “Eri, mepwukat lao pahn pweida, oh me pahn mwerpeseng pahn kieweklahng ni me sohte pahn mwerpeseng, mahsen en Pwuhk Sarawi ahpw pahn pil pweida: ‘Mehla kamwomwmwomwlahr, oh mour powehdier unsek!’ ‘Kowe, Mehla, a ia omw manaman en powehdi? Ia omw tehtehn meninkau?’ En mehla eh tehtehn meninkau kin sang nin dihp, oh tehtehn dihp kin sang ni Kosonnedo. Eri, kitail kapingkalahngankihong Koht, me kin ketikihong atail roson en powehdi ni mwaren atail Kaun Sises Krais!” (1 Korint 15:54-57) Siohwa kapwurehdo Sises sang mehla, ketikihda kamehlel kansenamwahu me kin sewese kitail en likih Siohwa. (Sohn 5:28, 29) Ahpw, mie mehkot likin koapworopwor en iasada me pahn kamwekid atail lamalam pwe kitail en iang Koht kekeidwei.
Sapwellimen Siohwa Ahl akan Kin Pwung
15, 16. Kokohp dah me pid Sameria, oh iaduwen kokohp ah pweida?
15 Atail kamehlele me “elen Siohwa kan me pwung” kin sewese kitail en kaukaule iang Koht kekeidwei. Towe kan en Sameria sohte kin kekeidki sapwellimen Koht ahl pwung kan. Ni imwila, irail ale pweinen diparail oh arail sohte pwoson Siohwa. Oseia kohpada me: “Sameria uhdahn pahn ale lokolok, pwehki eh kahngohdiong ie. Nah aramas akan pahn mehkihla mahwen; arail imwintihti kan pahn katepwekehdi seri pwelel kan nanpwel, oh tehrpeseng kapehd en lih liseian kan.” (Oseia 13:16) Ntingdi en poadoapoad akan kasalehda me mehn Asiria kan, me kalowehdi Sameria kin kak wia soangen tiahk apwal kamasepwehk pwukat.
16 Sameria wia poasen kaun en keinek-eisek en Wehin Israel. Wasaht, ahd Sameria kak kadoadoahk ong wehio pwon. (1 Nanmwarki 21:1) Nanmwarki en Asiria Shalmaneser V kalowehdi kahnimw en Sameria nan pahr 742 B.C.E. Ni ahnsou me Sameria ohla nan pahr 740 B.C.E., aramas lapalap tohto wasao eri sellahng Mesopodamia oh Media. Ma iei Sameria lohdi pahn Shalmaneser V de pahn Sargon II me kesepwilada mwuri, wia mehkot me sohte nohn sansal. (2 Nanmwarki 17:1-6, 22, 23; 18:9-12) Ahpw, nein Sargon nting kan koasoakoasoia duwen kalipiliplahng mehn Israel 27,290 ong pali powe en Iupreitis oh Media.
17. Kitail en dehr mwamwahliki kaweid en Koht akan, ahpw kitail en wia dah?
17 Tohn Sameria kan lelohng kahpwal laud kan pwehki arail sohte peikiong sapwellimen Siohwa ahl pwung kan. Nin duwen atail wia Kristian kan me inoukihong Siohwa atail mour, kitail pahn pil lelohng kahpwal laud ma kitail iang wiewia dihp, oh mwamwahleki sapwellimen Koht koasoandi pwung kan. Kitail en dehpa keid nan soangen ahl sapwung wet! Ahpw, emenemen kitail en doadoahngki kaweid en wahnpoaron Piter me mahsanih: “Ma emen kumwail ale lokolok, kaidehn en lokolongki eh pahn kamaramas, de lipirap, de loallap suwed, de lidere en aramas teikan ar doadoahk kan. Ahpw ma kumwail lokolok pwehki amwail sapwellimen Krais, kumwail dehr namenengki, ahpw kapingahki Koht amwail iang mwarenki mwaren Krais.”—1 Piter 4:15, 16.
18. Iaduwen atail kak “kolokolete elen kalinganahda Koht”?
18 Kitail “kalinganahda Koht” ki atail kekeidki sapwellime ahl pwung kan, a kitail dehr wia mehkan ni pein nsenatail. Kain wiahda dipen kamaramas pwehki e weidwei nan pein ah elen mour oh sohte peikiong sapwellimen Siohwa mahsen en kaweid ong ih me dihp nektehn kipehdi ih. (Senesis 4:1-8) Palaam ale pweipwei ieu sang nanmwarki en Mohap, oh songosong keriala Israel ahpw sohte kak. (Nempe 24:10) Oh Koht kemehla mehn Lipai, Kora, oh meteikan pwehki arail uhwongada ahn Moses oh Aaron manaman en kaunda. (Nempe 16:1-3, 31-33) Ni mehlel, kitail sohte men idawehn elen madamadau en kamaramas ni “elen Kain,” oh mwadangete alehda “ahl sapwung en Palaam,” de pil sohrala nan “kaweid sapwung en Kora.” (Sud 11) Ma kitail wiahda sapwung, sapwellimen Oseia kokohp kihong kitail kansenamwahu.
Aramas Dipan akan Kak Pwurodo Rehn Siohwa
19, 20. Mehn Israel koluhla kan kakehr wia soangen meirong dah kan?
19 Pil irail oko me kin dipekelekel ki arail wiahda dihp laud kak pwurodo rehn Siohwa. Nan Oseia 14:1, 2, kitail diar mahsen en kamweit wet: “Kumwail mehn Israel kan, kumwail pwurodo rehn Kauno, amwail Koht. Kumwail dipekelekelkiher dipamwail kan oh pwupwukidier. Eri, pwurodo rehn amwail Koht oh meirongkihong kapakap wet: ‘Komw kupwur mahkikihong kiht dipat koaros oh ketin karonge at kapakap wet; eri, se ahpw pahn kapinga mwaromwi nin duwen me se inoukidahr.’”
20 Mehn Israel koluhla kan kakehr meirongkihong Koht kou pwul kan en kilin awarail kan.’ Met iei meirong kan en kaping mehlel. Pohl koasoakoasoia kokohp wet ni ah kangoangehki Kristian akan en “wiahiong Koht atail tungoal meirong en kaping rehn Sises; pwe ih soangen meirong wet me kin kadehdehda duwen Sises me Kaun.” (Ipru 13:15) Ia uwen a wia kapai tohrohr ieu en iang Koht kekeidwei oh wia soangen meirong pwukat nan rahnwet.
21, 22. Kasapahldo dah me lelohng mehn Israel koluhla kan?
21 Mehn Israel akan me kesehla arail elen mour oh pwuralahng Koht kin meirongkihong ih ‘koupwul en kilin ewetail.’ Irail eri kehn kokouda sapahl en arail irair en ngehn, nin duwen me Koht ketin inoukihda. Oseia 14:4-7 mahsanih: “Kauno ketin mahsanih, “I pahn kapwuredohng ie nei aramas akan. I pahn poakohng irail ni mohngiongi unsek, pwe I solahr kin engieng pahrail. I pahn wiahiong mehn Israel akan duwehte keteu pohn sahpw madekeng. Eri, irail ahpw pahn masalpeseng rasehng wahnrohs kan; kalewarail kan pahn teng, rasehng tuhke kan en Lepanon. Re pahn momourki mour kapw ehu, oh lingan, rasehng tuhke olip kan. Re pahn pwohmwahu, rasehng tuhke sidar kan Lepanon. Re pil pahn pwurehng mi pahn epwelpei. Re pahn kairada ar wahnsahpw akan, oh pahn weuwa, rasehng mwetin wain ehu. Re pahn ndand duwehte ndand en wain en Lepanon.”
22 Mehn Israel koluhla kan kehlailda ni pali ngehn oh pwurehng ale kapai en sapwellimen Koht limpoak. Siohwa wiahla pwoaik kansenamwahu ong irail pwe e kadirehkin irail kapai tohto. Sapwellime aramas kasapahldo kan wahula “duwehte tuhke olip,” oh irail pwurehng keid nan sapwellimen Koht ahl akan. Pwehki pein kitail koasoanehdier en iang Siohwa Koht kekeidwei, dahme kitail anahne wia?
Kekeidweite Nan Sapwellimen Siohwa Ahl Pwung kan
23, 24. Pwuhken Oseia kaimwisekihla mehnia kokohp en kangoang, oh iaduwen ah kin kamwekid kitail?
23 Ma kitail pahn kaukaulehte iang Koht kekeidwei, kitail uhdahn pahn mourki “erpit sang powe” oh ahnsou koaros kapwaiada sapwellime ahl pwung kan. (Seims 3:17, 18) Kaimwiseklahn iretikitik en ahn Oseia kokohp mahsanih: “Irail me kupwurokong kan en wehwehki dahme ntingdier wasaht, oh pil kesempwaliki. Sapwellimen Kauno ahl akan me pwung, oh aramas pwung kan kin weid loale; ahpw me dipan akan kin dipekelekel oh pwupwudi pwehki re sohte kin idawehn.”—Oseia 14:9.
24 Kitail en dehr daur erpit oh koasoandi en sampah wet, ah kitail koasoanehdi nan kapehdatail kitail en keidwei nan sapwellimen Koht ahl pwung kan. (Deuderonomi 32:4) Oseia wia met ki erein pahr 59 de pil reirei sang. Ni lelepek e kin lohkiseli mahsen sarawi kan, ni ah ese me irail me erpit oh lelepek kan pahn wehwehki mahsen pwukat. Iaduwen kitail? Erein Siohwa ah pahn ketin mweidohng kitail en kalohk, kitail pahn raparapahkihte irail akan me kin erpit oh alehda sapwellime kupwur sapan. Oh kitail perenki wia met ni atail kin minimin ong “ladu lelepek oh loalokong.”—Madiu 24:45-47.
25. Atail tehkpene sapwellimen Oseia kokohp pahn sewese kitail en wia dah?
25 Atail tehkpene sapwellime Oseia kokohp pahn sewese kitail en nannantihte iang Koht kekeid kohwei ong mour soutuk ni atail kin tamataman sapwellime inou duwen sampah kapw. (2 Piter 3:13; Sud 20, 21) Ia uwen koapworopwor wet ah nohn kaselel! Koapworopwor wet pahn mehlel nan atail madamadau me kin kadehdehki atail lokaia oh wiewia me kitail kin mehlel ni atail nda: “Sapwellimen Siohwa ahl akan me pwung.”
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Ma kitail pahn wie kolokolete kaudok min ong Koht, dahme e pahn ketin wia ong kitail?
• Dahme kahrehda kitail en koapworopworki Siohwa kaukaule?
• Dahme ke kamehlelehki me sapwellimen Siohwa ahl akan kin pwung?
• Iaduwen atail kak kaukaulehte kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl pwung kan?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 18]
Alehda sawas en ngehn sang rehn Kristian elder kan
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 19]
Sapwellimen Oseia kokohp kihong kitail kahrepen atail en koapworopworki sapwellimen Siohwa inou en kaiasada
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 21]
Iang Koht kekeidweite oh kilikilangwohng mour soutuk