Siohwa Ketin Kesempwalki Omw Peik
“Samwa, ke en loalokongla, I ahpw pahn kin pereperen.”—LEPIN PADAHK 27:11.
1. Soangen irair dahieu kin sansalda nan sampah en rahnwet?
IRAIR en uhtohr oh sapeik kin sansalda nan sampah pwon rahnwet. Wahnpoaron Pohl kawehwehda kahrepen irair wet nan nah kisinlikou ong Kristian akan nan Episos: “Mahs . . . kumwail kin weweidki ahl suwed en sampah wet; kumwail kin peikiong kaun manaman en nan wehwe, iei ngehn me kin kamwakamwakid oh kakaun irail kan me kin uhwong Koht.” (Episos 2:1, 2) Ehi, Sehden me Tepil, “kaunen manaman en nan wehwe,” kin kadirehla ngenen sapeik nan sampah pwon. E kin wia met ni ahnsoun tepin Kristian akan, oh e kin pil nantiong wia met laudsang mahs sangete ni ahnsou me e piskensang nanleng, mpen ahnsou me Mahwen Keieu en Sampah tepida wiawi.—Kaudiahl 12:9.
2, 3. Dahme kahrehda kitail anahne peikiong Siohwa?
2 Ahpw, nin duwen Kristian akan, kitail ese me Siohwa Koht ketin warohng atail peik sang nan mohngiongatail pwehki ih me Sounkapikpatail, ih me kin ketikihong kitail soahng koaros pwe kitail en momour, ih me Kaun limpoak men oh ih me kin doarekitailla. (Melkahka 148:5, 6; Wiewia 4:24; Kolose 1:13; Kaudiahl 4:11) Mehn Israel kan nan mwehin Moses ese me Siohwa ketikihong irail mour oh doareirailla. Ihme kahrehda Moses padahkiong irail: “Kumwail kanahieng oh kapwaiada mehkoaros me KAUN-O, amwail Koht, ketin mahsanihongkumwailehr.” (Deuderonomi 5:32) Ei, Siohwa warohng ren peikiong. Ahpw, re mwadang tepida sapeikiong arail Koht.
3 Ia uwen kesempwal atail peik ong Sounkapikadahn audepen lahng? Mie pak me Koht ketin doadoahngki soukohp Samuel en padahkiong Nanmwarki Sohl: “Peik me mwahusang mehlel meirongkihong sihpw me keieu kaselel kan.” (1 Samuel 15:22, 23) Ia kahrepen met?
Iaduwen Peik “Mwahusang Mehlel Meirong”
4. Dahme kitail kak kihong Siohwa?
4 Pwehki Siohwa ketin kapikada soahng koaros, e ketin sapwellimaniki kepwe kan koaros me kitail ahneki. Ma ih duwen met, mie mehkot me kitail kak kihong ih? Ei, kitail kak kihong ih mehkot me inenen kesempwal. Dahme kitail kak kihong ih? Kitail kak diarada pasapeng sang kaweid wet: “Samwa, ke en loalokongla, I ahpw pahn kin pereperen; e pahn mie ei pasapeng ong mehmen me pahn kauwei ie.” (Lepin Padahk 27:11) Kitail kak kihong Koht atail peik. Mendahki kitail kin mih nan soangsoangen irair kan, sang ni atail peik, emenemen kitail kak kihda pasapeng ong ahn Sehdan me Tepil karaun likamw me dene aramas akan sohte pahn kak kolokol arail lelepek ong Koht ma re pahn lelong kahpwal akan. Ia uwen laud en pwais wet!
5. Iaduwen sapeik kin dokedoke Sounkapikadao? Kihda karasepe.
5 Koht kin ketin nsenohki pilipil kan me kitail kin wiahda. Ma kitail pahn sapeik, e kin dokedoke ih. Ia mwomwe? E kin kansensuwed ong ih en kilang emen en pilada soangen ahl sapwung. (Melkahka 78:40, 41) Karasepe, emen me iang soumwahu en suke sohte kin kang mwenge mwahu ong paliwere me eh toahkte padahkiong ih, oh kangkang soangen mwenge me sakanakan ong paliwere. Ia pahn mwomwen pepehm en eh toahkte nsenoh menet? Kitail kak kamehlele me Siohwa kin pahtoukihla ni en aramas akan kin sapeikiong ih, pwe e ketin mwahngih imwilahn sapeikiong sapwellime kaweid kan ong mour.
6. Dahme pahn sewese kitail en peikiong Koht?
6 Dahme pahn sewese emenemen kitail en peik? E konehng emenemen kitail en peki rehn Koht en ketikihong kitail “mohngiong peik,” duwehte Nanmwarki Solomon wia. E peki soangen mohngiong pwehn kak “kasawihada wekpeseng en dahme mwahu oh dahme suwed” pwehn kaunda ienge mehn Israel kan. (1 Nanmwarki 3:9, NW) Kitail anahne ahneki “mohngiong peik” pwe kitail en kak kasawihada wekpeseng en dahme mwahu oh dahme suwed nan sampah wet me direkihla ngenen sapeik. Koht ketikihong kitail sapwellime Mahsen, sawaspen Paipel kan, mihding en Kristian akan, oh elder nsenoh kan nan mwomwohdiso pwe kitail en kak kakairada “mohngiong peik.” Kitail kin doadoahngki soangen sawas limpoak pwukat?
7. Dahme kahrehda Siohwa ketin kasalehda me peik kesempwal sang meirong kan?
7 Me pid duwen ire wet, tamanda me mahsie, Siohwa ketin kasalehiong sapwellime aramas en mahs kan me peik kesempwal sang meirong en mahn akan. (Lepin Padahk 21:3, 27; Oseia 6:6; Madiu 12:7) Dahme kahrehda Siohwa ketin mahsanih met mendahki ih me ketin padahkiong sapwellime aramas akan en wiahda soangen meirong pwukat? Eri, dahme kin kamwekid emen en wiahda meirong? E kin wia met pwehn kaperenda Koht? De e kin idawehnlahte soangen koasoandi kan? Ma tohnkaudok men uhdahn men kaperenda Koht, e pahn kanahieng pwehn peikiong sapwellimen Koht koasoandi kan koaros. Koht sohte ketin anahne meirong en mahn akan, ahpw peik me wia mehkot kesempwal me kitail kak kihong ih.
Karasepe en Peneu Ehu
8. Dahme kahrehda Koht sohlahr kupwurki Sohl en wia nanmwarki men?
8 Poadopoad en Paipel me pid duwen Nanmwarki Sohl kin kalaudehla kesempwalpen peik. Nin tepio, Sohl wia kaun aktikitik men, ‘e wiahkin ih aramas tikitik.’ Ahpw, mwuhr, aklapalap oh madamadau sapwung tepida kamwekid eh pilipil kan. (1 Samuel 10:21, 22; 15:17) Ehu ahnsou, Sohl pahn kohwong tuhwong mehn Pilisdia kan nan mahwen. Samuel padahkiong nanmwarkio en awih lao e kohdo en wiahda meirong ong Siohwa, oh kihong Sohl kaweid kan. Ahpw, Samuel sohte mwadang kohdo ni ahnsou me Sohl kasik, oh aramas akan tepida kohkohpeseng. Ni ahnsou me Sohl kilangada met, e tepida “wiahda meirong isihso.” Met inenen kansensuwedih Siohwa. Ni ahnsou me Samuel leledo, nanmwarkio kapwukoahkin meteikan eh sapeik, oh nda me pwehki Samuel me pwand, e ‘wiahkihda meirong’ en isihso pwehn kansenamwahuwih Siohwa. Ong Nanmwarki Sohl, en wiahda meirongo kesempwal sang peikiong kaweid me e alehda en awihki Samuel en wiahda meirongo. Samuel padahkiong ih: “Tiahk en kupwuropwon ehu me komw ketin wiadahr. Komw sohte kapwaiada koasoandi me KAUN-O, omwi Koht, ketikihong komwi.” Pwehki ah sapeik ong Siohwa, e sohlahr kupwurki Sohl en wia nanmwarki men.—1 Samuel 10:8; 13:5-13.
9. Iaduwen Sohl kasalehda me e kin pwurepwurehng sapeikiong Koht nan eh mour?
9 Iaduwe, nanmwarkio ale mehn kasukuhl sang wiewia wet? Soh! Mwuhr, Siohwa ketin padahkiong Sohl en kasohrehla wehin Amalek, me pein tepiada peiong Israel mwowe ni soh kahrepe. Pil lella neirail mahn akan, Sohl en dehr mweidohng ren pitla. E peik ni eh “kalowehdi mehn Amalek ko sang Apila lellahng Sur.” Ni ahnsou me Samuel kohdo tuhwong ih, nanmwarkio suweiki eh kana oh koasoia: “KAUN-O en ketin kupwuramwahwih komwi, Samuel! I kapwaiadahr sapwellimen KAUN-O mahsen kan.” Ahpw, weksang kaweid sansal kan me re alehdier, Sohl oh nah aramas akan sohte kemehla Nanmwarki Akak oh pil “sihpw me keieu mwahu, oh kou, oh koupwul, oh sihmpwul, oh mehkot me keieu kaselel.” Nanmwarki Sohl kapwukoahkin meteikan eh sapeik oh koasoia: “Nei sounpei kat me . . . katohrehla me keieu mwahu rehn sihpw kan oh kou kan mehn wia meirong ong KAUN-O, omw Koht.”—1 Samuel 15:1-15.
10. Mehn kasukuhl dahieu me Sohl sohte koledi?
10 Ahnsowo, Samuel ndaiong Sohl: “Mehnia tiahk me KAUN-O kin ketin kupwurperenki, rehn peik de kisakis oh meirong? Eri, peik me mwahusang mehlel meirongkihong sihpw me keieu kaselel kan.” (1 Samuel 15:22) Pwehki Siohwa ketin koasoanehdi me mahn pwukat pahn kamakamala, e sohte kupwurperenki soangen meirong en mahn pwukat.
Peik ni Soahng Koaros
11, 12. (a) Ia sapwellimen Siohwa pepehm ong atail nanti en kaperenda ih nan atail kaudok? (b) Soangen madamadau dahieu me sapwung?
11 Ia uwen kaperen ong Siohwa ni eh ketin mahsanih sapwellime ladu lelepek kan me kin dadaurete pahn kalokolok, pakpakairki Wehio mendahki pali laud en aramas akan sohte men rong, oh kaukaule iang towehda mihding en Kristian akan mendahki mie arail kapwunod en repen mwohni pwe ren kak momourki! Atail peik nan soangen ire kesempwal pwukat nan atail mour en pali ngehn kin kaperenda ih! Atail nanti en kaudokiong Siohwa kin wia mehkot me inenen kesempwal ong ih ma limpoak me kin kamwekid kitail en wia met. Aramas akan kin pohnsehse atail doadoahk laud, ahpw Koht kin ketin mwahngih atail meirong kan me kohsang nan mohngiongatail, oh e kin tamatamante mepwukat.—Madiu 6:4.
12 Ahpw, pwehn uhdahn kaperenda atail Koht, kitail anahne peik ni soahng koaros nan atail mour. Kitail en dehr pitih pein kitail oh lemeleme me kitail kak kauwehla ekei sapwellimen Koht kosonned kan ma kitail kin kaudokiong ih nan ire teikan nan atail mour. Karasepe, emen pahn pitih pein ih oh lemeleme me ma e kin wia ekei wiewia kan me kisehn kaudok, e kak wia dihp en nenek de dihp laud teikan oh sohte pahn ale kalokepen dihp pwukat. Met uhdahn madamadau sapwung!—Kalesia 6:7, 8.
13. Nan wasa kan me rirsang mesen meteikan, iaduwen atail lelepek ong Siohwa pahn kak lelohng kasongosong?
13 Ihme kahrehda, kitail kak pein idek rehtail, ‘I kin peikiong Siohwa nan pein ei wiewia kan en ehu ehu rahn, pil ni ahnsou me aramas teikan sohte kilang ie?’ Sises mahsanih: “Me kin loalopwoat ni mehkot tikitik, e pahn pil loalopwoat ni mehkot laud; oh me kin keseulikilik ni mehkot tikitik, e pahn pil keseulikilik ni mehkot laud.” (Luk 16:10) Kitail kin ‘weweid nan mour mwakelekel nan mohngiongatail’ nan ‘imwatail,’ wasa me meteikan sohte kilang kitail? (Melkahka 101:2) Ei, ni ahnsou me kitail kin mih nan imwatail, atail lelepek pahn kak lelohng kasongosong. Nan sahpw tohto, wasa me aramas tohto mie neirail computer nan imwarail, e mengei en kilang kilel suwed kan. Sounpahr kei samwalahr, emen sohte kak kilang soangen kilel kan ma e sohte kohla wasa kan me kin kihda mehn kamweit suwed kan. Iaduwe, kitail pahn peikiong mahsen en Sises kan: “Mehmen me pahn kilikilang lih emen oh men dihpki, nahn e wiadahr dipen kamwahl nan kapehde”? Ehi, kitail pahn liksang kilang kilel suwed kan? (Madiu 5:28; Sohp 31:1, 9, 10; Melkahka 119:37; Lepin Padahk 6:24, 25; Episos 5:3-5) Iaduwen prokram en TV kan me kin audaudki tiahk lemei? Kitail kin peikiong Koht, me kin ‘kalahdeki me kin perenki tiahk lemei’? (Melkahka 11:5, NW) De iaduwen en nim sakau en wai laud nan wasa me aramas teikan sohte kilang kitail? Paipel kin keinepwih kamamsakau, ahpw e pil kin panawih Kristian akan en dehr “wia lidun wain [“nim wain laud,” NW].”—Taitus 2:3; Luk 21:34, 35; 1 Timoty 3:3.
14. Ni ahl dah kei kitail pahn kak kasalehda atail peikiong Koht me pid duwen wiepen mwohni?
14 Pil ehu irair me kitail anahne kanahieng iei me pid wiepen mwohni. Karasepe, iaduwen ma ke kak wiahda mwohni tohto, ahpw ke pahn anahne pitih de isaneki meteikan, ke pahn wia met? Kitail pahn men doadoahngki wiepe kan me pahn kauwehla kosonned pwehn pitsang pwapwain daksis? De kitail pahn peikiong kehkehlik en “kihong irail [atail] daksis kan”?—Rom 13:7.
Peik me Kohsang Limpoak
15. Dahme kahrehda ke kin peikiong sapwellimen Siohwa kosonned kan?
15 Peik ong sapwellimen Koht kosonned kan kin wahdo kapai kan. Karasepe, sang ni atail kin liksang simoak sika, mourki mour mwakelekel, oh wauneki sarawi en nta, kitail pahn kak pitsang ekei soumwahu kan. Kapatahiong met, atail kin kapwaiada padahk mehlel en Paipel nan irair teikan nan atail mour pahn wia kamwahupatail ni pali en mwohni, nan atail nanpwung rehn meteikan, de nan peneinei. (Aiseia 48:17) Soangen kamwahu sansal pwukat kin wia kapai kan me kin kasalehda kamwahupen sapwellimen Koht kosonned kan. Ahpw, uhdahn kahrepen atail peik ong Siohwa pwehki kitail poakohng ih. Kitail sohte kin papah Koht ki kahrepe roporop. (Sohp 1:9-11; 2:4, 5) Koht ketikihong kitail saledek en pilada ihs me kitail men peikiong. Kitail kin pilada en peikiong Siohwa pwehki kitail men kaperenda ih oh pwehki kitail kin nantihong wia dahme pwung.—Rom 6:16, 17; 1 Sohn 5:3.
16, 17. (a) Iaduwen Sises eh ketin kasalehda peik ong Koht pwehki eh limpoak? (b) Iaduwen kitail kak kahlemengih Sises?
16 Sises ketin wia mehn kahlemeng unsek en peikiong Siohwa pwehki eh limpoak loal ong Ih. (Sohn 8:28, 29) Ni ahnsou me e ketiket pohn sampah, Sises sukuhliki “peik sang ni mehkan me e ketin lokolongki.” (Ipru 5:8, 9) Ia duwen? Sises “ketin mpahi, oh e ketin weid nan elen peik lao lel mehla—eh pwoula pohn [tuhkeo].” (Pilipai 2:7, 8) Mendahki Sises kin peik ni ahnsou me e ketiket nanleng, sapwellime peik lelohng kasongosong laud pohn sampah. Kitail kak kamehlele me Sises uhdahn kakehr papah nin duwen Samworo Lapalap men ong rie kan en pali ngehn oh pil tohnsampah pwoson kan.—Ipru 4:15; 1 Sohn 2:1, 2.
17 Iaduwen kitail? Kitail kak kahlemengih Sises sang ni atail kin mwohnki peikiong kupwuren Koht. (1 Piter 2:21) Kitail kak iang pein nsenamwahuki ni ahnsou me atail limpoak ong Koht kin kamwekid kitail en wia dahme Siohwa ketin padahkiong kitail, ni soangen ahnsou me kitail kin lelong kahpwal kan de kasongosong kan en sapeikiong ih. (Rom 7:18-20) Met kin pid atail kin perenki peikiong kaweid kan sang rehn irail me kin tiengla mwowe nan kaudok mehlel, mendahki arail soh unsek. (Ipru 13:17) Atail kin peikiong sapwellimen Koht kosonned kan nan pein atail mour, ni ahnsou me meteikan sohte kilang kitail, me inenen kesempwal mwohn silangin Siohwa.
18, 19. Atail peik sang nan mohngiongatail pahn imwikihla dah?
18 Rahnwet, atail peikiong Siohwa pahn kak pid en dadaurete pahn kalokolok pwehn kolokol atail lelepek. (Wiewia 5:29) Oh pil, atail peikiong sapwellimen Siohwa kehkehlik en kalohk oh padahk kin wehwehki me kitail anahne dadaurete lao lel imwin koasoandi wet. (Madiu 24:13, 14; 28:19, 20) Kitail anahne dadaurete pwehn kaukaule pokonpene rehn riatail brother kan, mendahki mwein mie atail kapwunod kan me kohsang sampah wet. Samatail Koht limpoak kin ketin mwahngih atail nantiong peik nan ire pwukat. Ahpw, pwe kitail en uhdahn peik, kitail anahne nantiong powehdi dihp me mih loalatail oh liksang me suwed, oh ni ahnsowohte kakairada limpoakohng dahme mwahu.—Rom 12:9.
19 Ni ahnsou me kitail kin papah Siohwa pwehki atail limpoak oh kalahngan, e “kin ketin katingih [kitail] me kin raparapahki.” (Ipru 11:6) E konehng oh mwahu kitail en wiahda tounmetei ong Siohwa, ahpw atail peik unsek pwehki atail limpoak ong ih me pahn keieu kaperenda ih.—Lepin Padahk 3:1, 2.
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Dahme kahrehda kitail kak nda me mie mehkot me kitail kak kihong Siohwa?
• Sapwung dah kan Sohl wiahda?
• Iaduwen ke kak kasalehda me ke kin kamehlele me peik mwahusang meirong?
• Dahme kin kamwakid uhk en peikiong Siohwa?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 28]
Ia pahn mwomwen pepehm en toahkte nsenoh men ong me soumwahu men me kin pohnsehse eh kaweid kan?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 29]
Dahme kahrehda Nanmwarki Sohl kansensuwedih Siohwa?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 30]
Ke kin peikiong sapwellimen Koht kaweid kan nan imwomw, wasa me rirsang mesen aramas teikan?