Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w07 11/1 p. 14-p. 17 par. 8
  • Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Soel oh Eimwos

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Soel oh Eimwos
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2007
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • “IA PAHN UWEN KAMASEPWEHK EN RAHNO”—PWEKIDA?
  • (Soel 1:1–3:21)
  • “ONOPADA PWE KUMWAIL EN UH MWOHN EI KADEIK”
  • (Eimwos 1:1–9:15)
  • Dahme Kitail En Wia
  • Kalohki Mahsen en Koht ni Eimah
    Iren Onop kan ong Kahn Iroir 1—2004
  • Siohwa Pahn Ketin Kadeikada me Suwed akan
    Iren Onop kan ong Kahn Iroir 1—2004
  • Alasang Soukohp akan—Eimwos
    Atail Doadoahk ong Wehio—2013
  • Rapahki Siohwa, Soun Kasawih Mohngiong kan
    Iren Onop kan ong Kahn Iroir 1—2004
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2007
w07 11/1 p. 14-p. 17 par. 8

Mahsen en Siohwa Kin Ieias

Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Soel oh Eimwos

IHTE me e kin kasalehda duwen ih iei me ih “Soel, nein Petuel.” (Soel 1:1) Nan pwuhk en Soel, e sohte nohn koasoakoasoia duwen ire teikan likin rohng me e weuwa kahrehda e sohte pil dehde iahd me iren kokohp pwukat kilelehdi—ele kokohp pwukat kileldi mpen pahr 820 B.C.E., sounpar duwau mwurin Usaia wiahla nanmwarki en Suda. Dahme kahrehda Soel sohte nohn koasoakoasoia duwen pein ih? Ele kahrepen met iei pwehki e men kasalehda me rohngo me kesempwal ah kaidehn sounkairo.

Pil ni mwehin Usaia, Eimwos me wia “silepen sihpw men, oh . . . apwahpwalih tuhke pik kan” me kohsang Suda alehdi kehkehlik en wiahla soukohp men. (Eimwos 7:14) Weksang Soel, me wia kokohp nan Suda, Eimwos pekederla rehn keinek-eisek en Israel. Pwuhk en Eimwos, me kaneknekla mpen sounpar 804 B.C.E. mwurin soukohpo pwurala Suda, ntingdi ni lokaia me mengei ahpw inenen sansal me kahrehda aramas kak medewe duwen mehkan me kileldi.

“IA PAHN UWEN KAMASEPWEHK EN RAHNO”—PWEKIDA?

(Soel 1:1–3:21)

Soel kilangada nan kasansal ehu duwen loukust kan ar kipehdi wasa koaros. Pwuhken Soel kin karasahiong mahn pwukat me kipehla wasa ong “lapalahn karis ehu” oh duwehte “sounpei kan.” (Soel 1:4; 2:2-7) Soel pakairki: “Rahnen KAUN-O kerendohr, rahn me Wasa Lapalap pahn ketikihdo mehn kamwomwala wasa. Ia pahn uwen kamasepwehk en rahno!” (Soel 1:15) Siohwa kaweidki towe kan en Saion: “Kumwail koluhla ni mehlel oh [pwuredo] rehi.” Ma irail pahn wia met, Siohwa pahn “ketin kupwurmahkohng sapwellime aramas akan” oh kapwurehsang rehrail karis en loukust me kohsang “paliepeng”—kisin mahn me kahpwaleiraildahr. Ahpw mwohn sapwellime rahno pahn leledo, Siohwa pahn “kamwerehdi [sapwellime] ngehn pohn aramas akan koaros” oh pahn “kihong sampah oh pahnlahng . . . kehkehlik kei duwen rahno.”—Soel 2:12, 18-20, 28-31.

Luhk pil kohwong wehi kan: “Kumwail sukada imwin noumwail mehn deipwel kan oh wiahkihda kedlahs, oh kumwail wiahkihda ketieu noumwail naip en kamwakel kan” oh kaunopadahng mahwen. Ilek kohwong irail en “kodohng nan Wahun Kopwung,” wasa irail pahn kadeikada oh kasohrala. “Ahpw . . . Suda pahn tohnla kohkohlahte.”—Soel 3:10, 12, 20.

Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:

1:15; 2:1, 11, 31; 3:14, New World Translation of the Holy Scriptures—With References—Dahkot “rahn en Siohwa”? Rahn en Siohwa iei ahnsou me Siohwa pahn ketin kadeikada sapwellime imwintihti kan, me pahn imwikihla arail pahn kasohrala ahpw irail tohn kaudok mehlel kan pahn komourala. Karasepe ehu, soangen ahnsou duwe met wiawi ni wehin Papilon nan 539 B.C.E. ni ahnsou me wehi wet lohdi pahn mehn Media oh Persia. (Aiseia 13:1, 6) Pil ehu “rahn en Siohwa” pil kerendohr, ni ahnsou me eh pahn ketin wia pein sapwellime kopwung pohn “Papilon Lapalap”—minimin en kaudok likamw koaros en sampah.—Kaudiahl 18:1-4, 21.

2:1-10, 28—Iaduwen kokohp me pid duwen kisin mahn kan me kipehdi wasa koaros kin pweida? Sohte wasa kileledi nan Paipel duwen kisin mahn me kipehdi nan Kenan ni uwen tohto me pwuhken Soel kin kawehwehda. Kahrehda, e sansal me kahpwal me Soel kawehwehda kin kohpada duwen dahme wiawi nan pahr 33 C.E. ahnsou me Siohwa tepida widekihdi sapwellime ngehn sarawi pohn sapwellimen Krais tohnpadahk kan en mahs me tepidahr kalokalohki duwen rohng me kin kamedek ong irail kaun en pelien lamalam kan. (Wiewia 2:1, 14-21; 5:27-33) E pil wia kapai ehu ong kitail en pil iang wia soangen doadoahkohte nan ahnsou wet.

2:32, NW—Ia wehwehn en ‘likweriong mwaren Siohwa’? En likweriong mwaren Koht kin wehwehki ken ese mwahro, en wauneki mehlel, oh en koapworopworki oh likih ih me mwarenki mwahro.—Rom 10:13, 14.

3:2, 12, 14—Dahkot “Wahun Kopwung”? Ni karasaras, e wia wasa ehu me Koht kin ketin wia sapwellime inou. Ni mwehin Seosopat, Nanmwarki en Sudia, me mware kin wehwehki “Siohwa Iei Sounkopwung,” Koht kapitala Suda sang wehi kan me kapilpene ih ni eh kapingada madamadau en irail pwihn en sounpei kan. Nan atail ahnsou, e wia karasepen wasa ehu me wehi kan pahn kamwutumwutpene duwehte kreip kan me kin kamwutumwutpene nan wasahn kamwute wain.—Kaudiahl 19:15.

Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:

1:13, 14. Pwe kitail en kak kamourala, e kesempwal kitail en koluhla mehlel oh pohnese me Siohwa iei Koht mehlel.

2:12, 13. Koluhla mehlel kin kohsang nan mohngiongitail. E kin pidada nsensuwed en loaletail de ‘ohlahn mohngiongimwail,’ kaidehn nsensuwed me kin wiawi ni sansal ni ‘amwail tehrpeseng amwail likou kan.’

2:28-32, NW. Ihte ih me kin “likweriong mwaren Siohwa” me pahn pitila ni “rahn lapalap oh kamasepwehk en Siohwa.” Ia uwen atail kalahnganki en Siohwa kin ketin wudekihdiong sapwellime ngehn sarawi pohn soangen aramas koaros oh luke me pwulopwul oh mah, ohl oh lih, en iang nan kisehn doadoahk en wia kokohp, en kalohki “soangen manaman kapwuriamwei kan me Koht ketin wiadahr”! (Wiewia 2:11) Ni sapwellimen Siohwa rahno kerendohr, e sou konehng kitail en wia mehkan me “mwakelekel oh kasarawihong Koht”?—2 Piter 3:10-12.

3:4-8, 19. Soel kohpada me wehi kan me kapil Suda pahn ale kalokepen arail kin wiakauwe sapwellimen Koht aramas pilipilda kan. Me pahrekiong mahsen en kokohp pwukat, Nanmwarki en Papilon Nepukadnesar kauwehla kahnimw en Dair. Mwuhr, ni ahnsou me Alexander Lapalap kalowehdi kahnihmw deke wet, irail sounpei kid kei oh aramas lapalap ekei kamakamala oh towe meh 30,000 netila nin duwen lidu kei. Irail mehn Pilisdia kan pil lelohng nan soangen irairohte sang rehn Alexander oh irail akan me weliandi ih. Mpen sounpar 2,300 samwalahr, Edom wialahr kahnihmw tehn ieu. (Malakai 1:3) Pweidahn kokohp pwukat kakehlakahla atail pwoson Siohwa nin duwen Sounkapwaiada sapwellime inou. Mepwukat pil kasalehda duwen dahme Siohwa pahn wiahiong wehi kan me kin kaloke sapwellime tohn kaudok kan.

3:16-21. “Sampah oh pahnlahng kin rerrerki,” oh wehi kan pahn pehm duwen sapwellimen Siohwa kopwung kan. “Ahpw e [Siohwa] pahn ketin uhki sapwellime aramas akan,” oh ketikihong irail mour nan paradais. Eri iaduwen, kitail sou pahn men koasoanehdi teng kitail en kin karakaranih ih ni sapwellime rahn en kadeikada sampah suwed wet eh kerendohr?

“ONOPADA PWE KUMWAIL EN UH MWOHN EI KADEIK”

(Eimwos 1:1–9:15)

Mie rohng me Eimwos weuwa ong wehi kan me kin imwintihti ong Israel oh pil ong Suda oh Israel. Siria, Pilisdia, Dair, Edom, oh Mohap pahn kasohrala pwehki arail kin lemei ong sapwellimen Koht aramas akan. Towe kan en Suda pahn pil kasohrala pwehki arail “sohte kapwaiada [sapwellimen Siohwa] kosonned kan.” (Eimwos 2:4) Ahpw iaduwen keinek eiseko en Israel? Ekei kisehn dipe kan iei me iangahki tiahk en noahrok mwersuwed kan me irail kin wia ong me semwehmwe kan, tiahk samin, oh mwamwahleki sapwellimen Koht soukohp kan. Eimwos kehkehlikihong irail me Siohwa pahn ketin “kauwehla pei sarawi kan nan Pedel” oh “kauwehla ihmw kan me kin kokouda ong ahnsoun kopou, oh pil ihmw kan ong ni ahnsoun karakar.”—Eimwos 3:14, 15.

Mendahki kalokolok kan me mehn Israel kan kin lelohng pwehki arail kin kaudokiong dikedik en eni kan, irail kin inenen keptakai. Eimwos padahkihong irail: “Kumwail onopada pwe kumwail en uh mwohn ei [sapwellimen Siohwa] kadeik.” (Eimwos 4:12) Ong mehn Israel kan, sapwellimen Siohwa rahn pahn wehwehki me irail pahn “kalipeikumwaillahng nan sahpw ehu palilahsang Damaskus,” me iei Asiria. (Eimwos 5:27) Eimwos kin lelohng uhwong laud sang rehn samworo en Pedel men ahpw e sohte kin masepwehkada. Siohwa mahsanihong Eimwos: “Eri, imwilahn nei aramas en Israel kan leledohr. I sohte pahn wekidala kupwurei ong ei pahn kaloke irail.” (Eimwos 8:2) Wasahn me melahr akan [“Sheol,” NW] oh nahna kan sohte kak pere irail sang sapwellimen Koht kopwung. (Eimwos 9:2, 3) Mendahki met, mie inoupen onohnsapahl. Siohwa mahsanih: “I pahn kapwurehdo nei aramas akan nan sapwarail. Re pahn pwurehng onehda ar kahnimw ohla kan oh kousoanla wasao; re pahn padokedi ar mwetin wain oh nim wain; re pahn padokedi wahnsahpw nan arail mwetuwel kan, oh kang audepen sapwarail kan.”—Eimwos 9:14.

Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:

4:1—Dahme kahrehda ‘lihen Sameria kan’ kin karasahiong “kou . . . kan en Pasan?” Wasa ile en Pasan, wasa ehu me mih palimese en Sehd en Kalili, kin wia wasa ehu me aramas akan kin esehki duwen neirail mahn kaselel kan, me pil iangahki kou kan. Pwehl mwahu en wasao me pil kahrehda met. Ihme kahrehda Eimwos karasahiong lih noahrok kan en Sameria ong kou kan en Pasan. E sansal me lih pwukat kin idingkihong arail “pwoud kan” en mwersuwedih me semwehmwe kan pwe irail en kak kaitarala ar ineng en noahrok.

5:5—Ni ahl dah me Israel en ‘dehr rapahki . . . Pedel’? Seropoham kauwadahr kaudok en koupwul nan Pedel. Mwurin mwo, kahnimwo wialahr poahsoan en kaudok likamw. Kilkal oh Peersepa ele pil wia wasa kei me kaudok lahlahwe kan kin mih ie. Pwe Israel en kak pitsang kasohrala me kokohpdahr, e anahne tokedihsang seiloaklahng soangen wasa pwukat pwehn wia kaudok oh uhd tepida rapahki Siohwa.

7:1—Ia wehwehn “wahntuhke kan me mwohieng nanmwarki”? Ele met kin wehwehki daksis me nanmwarkio kin koasoanehdi en pweipwei ong ih pwe en kak apwalihki nah soun dake oahs kan oh mahn akan. Daksis wet kin anahne pweipweidi “ni ahnsou me dihpw kapw kan pil tapihada keirda.” Mwurin mwo, aramas akan kakehr dolung ar wahnsapw akan. Ahpw mwohn ar kak wia met, karis en loukust ehu kohpene oh kangala ar wahnsapw akan iangahki tuhke teikan.

8:1, 2—Dahme “kopwou en wahntuhke ehu” kin wehwehki? E kin wehwehki me rahn en Siohwa kerendohr. Dondol en wahntuhke kan me kin wah ni ahnsoun karakar kin wiawi ni ahnsou me kerenlahng imwin rahk. Ni en Siohwa kahrehiong Eimwos en kilangada “kopwou en wahntuhke ehu,” met wehwehki me imwilahn Israel kerendohr. Kahrehda, Koht mahsanihong Eimwos: “Eri, imwilahn nei aramas en Israel kan leledohr. I sohte pahn wekidala kupwurei ong ei pahn kaloke irail.”

Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:

1:3, 6, 9, 11, 13; 2:1, 4, 6. Pwehki eh engiengda pahn Israel, Suda, oh wehi weneu me kapilpene wasao me kahrehda Siohwa mahsanih: “I uhdahn pahn kaloke irail.” Sohte me kak pitsang sapwellimen Siohwa kopwung.—Eimwos 9:2-5.

2:12. E konehng kitail en dehr kaluwete irail pioneer kan me kin doadoahk laud, sounapwalih en mwemweit kan, misineri kan, de irail akan me wia kisehn peneinei en Pedel ni atail pahn kangoange irail en kesehla arail doadoahk en papah kaukaule oh uhd alehda soangen mour me aramas akan kin nda me iei mour. Weksang met, kitail anahne kangoange irail en wonowei nan ar doadoahk mwahu.

3:8. Weksang soangen pepehm me emen kin ahneki ni ahnsou me e kin rong ngilen laion me weriwer oh ngiringir, Eimwos kin inenen mwekidkihda mehlel oh men kalohk ong aramas akan ni e rong Siohwa eh mahsanih en: “Patohdo oh wia kokohp ong sapwellime.” (Eimwos 7:15) Lahn Koht en kin kamwakid kitail en wia sounkalohk pwerisek kei en Wehio.

3:13-15; 5:11. Ki sapwellimen Siohwa sawas, Eimwos me wia emen sounapwalih mahn emen me sohte wadawad kak kohla oh “padahkihong” aramas kepwehpwe kan me kin soukautih. Duwehte met, Siohwa kak kaunopkitailda ong doadoahk en kalohki mahsen en Wehio mendahki ma atail wasahn kalohk me apwal de soh.

4:6-11; 5:4, 6, 14. Mendahki en mehn Israel kan kin kalapw sapwungala oh sohte “sapahldohng” rehn Siohwa, kangoang kin kohwong irail: “Kumwail kohdo rehi, kumwail ahpw pahn mourla.” Erein Siohwa eh pahn kankanengamahiong koasoandi suwed wet, kitail anahne kangoange irail akan me mih loale en sohpeiong Koht.

5:18, 19. “Kasikasik rahn en KAUN-O en leledo” ahpw sohte onopada wia elen pweipwei ehu. Ni emen kin wia duwe met, e kin duwehte emen me song en tangasang laion emen ahpw uhd kasaingedi emen pehr oh ni eh song tangasang pehro, emen serpent uhd ngalisedi ih. E pahn wia elen loalokong en “mwasamwasahn” ni pali ngehn oh en kaukaunop.—Luk 21:36.

7:12-17. Kitail anahne en kommwad oh eimah ni atail kalohki sapwellimen Koht mahsen.

9:7-10. En mehn Israel salelepek kan ar wia kadaudok en ohl lelepek oh aramas kei me pitsang sensel nan Isip pwehki ar wia sapwellimen Koht aramas pilipilda kei sohte kahrehiong Koht en pohnsouwehla arail wiewia suwed kan oh met pil duwehte dahme wiawihong irail mehn Kus. Emen kin kenikenla rehn Koht me sohte kin poupali sang ni eh kin ‘lemmwiki, oh pil wiewia me pwung’ ah kaidehn pwehki keinek me e kohsang ie.—Wiewia 10:34, 35.

Dahme Kitail En Wia

Rahn en Kadeikada en Sehdan sampah wet kerendohr. Koht ketin wudekihki sapwellime ngehn sarawi pohn sapwellime tohn kaudok kan, oh kaunopiraildahr ong doadoahk en pakairki duwen ketidohn sapwellime rahn. Iaduwen, e sou konehng kitail en iang utung doadoahk wet me pahn sewese meteikan en esehla Siohwa oh ‘peki sawas sang rehn KAUN-O’?—Soel 2:31, 32.

Eimwos kaweidki: “Kumwail tatki me suwed, oh kesempwalki dahme mwahu; kumwail dadaur pwuhng nan mwoalen kopwung kan.” (Eimwos 5:15) Ni sapwellimen Siohwa rahno kerendohr, e pahn wia elen loalokong kitail en karanih Koht oh katohreikitailsang sampah suwed wet iangahki aramas suwed kan me wia towe. Pwe kitail en kak lel mehn akadei wet, Ia uwen iren mehn kasukuhl me kitail sukuhliki sang Paipel pwuhk en Soel oh Eimwos eh inenen konehng!—Ipru 4:12.

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 14]

Soel kohpada: “Rahnen Siohwa kerendohr!”

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 17]

Me duwehte Eimwos, kitail anahne kommwad oh eimah ni atail wia sounkalohki sapwellimen Koht mahsen

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share