Mahsen en Siohwa Kin Ieias
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Sohn
SOHN—“tohnpadahko me . . . Sises ketin loalloale”—iei kaimwiseklahn sounnting me sapwellimen Koht ngehn sarawi kamwakid pwehn ntingihada mour en Krais pohn sampah oh pil duwen sapwellime doadoahk en kalohk. (Sohn 21:20) Rongamwahu en Sohn ntingdi nan pahr 98 C.E., oh kin audaudki ire kan me pali laud sohte kin pwarada nan Rongamwahu siluh teiko.
Wahnpoaron Sohn ntingihdi sapwellime Rongamwahu ki kahrepe ehute. Me pid duwen dahme e ntingihdi, e koasoia: “Mepwukat ntingdier pwe kumwail en pwoson me Sises iei ih me Mesaia, Sapwellimen Kohto; oh pwe, ni amwail pwoson, kumwail en ahneki mour ni mware.” (Sohn 20:31) Mahsen pwukat kin inenen kesempwal ong kitail.—Ipru 4:12.
“KILANG! IEN SIHMPWUL EN KOHTO”
Ni en Sohn kilangada Sises eh ketiket kodohng reh, e ahpw patohwan: “Kilang! Ien Sihmpwul en Kohto me kin ketikihsang dipen sampah koaros.” (Sohn 1:29) Ni en Sises ketiketseli nan Sameria, Kalili, Sudia, oh pil nan sahpw teikan me mih palimese en Sordan—kalokalohk, katohnpadahk, oh kin wiahda manaman tohto—‘aramas tohto patohdo reh oh pwosonla ih.’—Sohn 10:41, 42.
Ehu manaman me Sises ketin wiahda me uhdahn siksang manaman teikan iei kaiasadahn Lasarus. Tohto pwosonla Sises ni arail kilang ohl me melahr rahn pahieu samwalahro eh pil pwurehng mourda. Ahpw, irail kaun en palien lamalam en mehn Suhs akan oh pil mehn Parisi kan ahpw wiewie lamalamki duwen arail pahn kemehla ih. Eri, Sises ahpw ketsang wasao oh ketilahng “wasa kis me kereniong sapwtehn, ni kahnimw me adaneki Epraim.”—Sohn 11:53, 54.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
1:35, 40—Ihs tohnpadahk me iang Andru kesikesihnen rehn Sohn Sounpapidais? Me koaskoasoia dahme kin wiawi ahnsowo sohte kasalehda ihs ih de ia ede nan sapwellime Rongamwahu. Ihme kahrehda, tohnpadahk menet me iang kesikesihnen wasao me mware sohte sansalda iei pein Sohn, sounnting en Rongamwahu wet.
2:20—Mehnia tehnpas sarawi me kokoukidahr “sounpar pahisek weneu”? Mehn Suhs akan kin koasoakoasoia duwen tehnpas sarawi en Serupapel me Erod, Nanmwarki en Sudia pwurehng kauwada. Nin duwen me soupoad Josephus koasoia, doadoahk wet tepida wiawi nan kaeisek wahlu en sounpar me Erod wie kakaun, de nan 18/17 B.C.E. Nan wasa me irail kin wia arail kaudok ie, oh pil wasa de pere laud teikan en tehnpas sarawi wet, wasa pwukat kin kokouda ki erein sounpar waluh. Ahpw, ihmw teikan de pere teikan me kokouda karanih tehnpaso kin pousehlahte wie kokouda lao daulih rahn en Pahsohpa en 30 C.E., iei ahnsou me mehn Suhs akan nda me e kokoukihda sounpar 46.
5:14—Soumwahu kin sang en emen kin wiahda dihp? Kaidehn ahnsou koaros. Ohl me Sises kamwahwihala kin sosoumwahuki sounpar 38 pwehki soh unsek me e sohsohki. (Sohn 5:1-9) Sapwellimen Sises mahsen wasaht kin wehwehki me kupwurkalahngan me sansal ong ohl menet anahne kahrehiong ih en idawehn ahl en mour oh dehr inengieng wiahda dihp pwe kahpwal ehu kak lelohng ih me suwedsang eh soumwahuo. Ohl menet kak dipikihda dihp ehu me sohte mahkpe kak kohwong, me warohng mehla me sohte mie koapworopwor en kaiasada.—Mad. 12:31, 32; Luk 12:10; Ipru 10:26, 27.
5:24, 25—Ihs irail akan me kin “sipallasangehr mehla lelohng mour”? Sises kin koasoakoasoia irail akan me mahso arail irair en kaudokiong Koht kin mwomwen mehla ahpw ahnsou me re rongada duwen sapwellime mahsen akan re pwosonla ih oh kin solahr kekeid nan ahl en dihp. Arail kin “sipallasangehr mehla lelohng mour” wehwehki keria me mehla kin ahneki pohrail kin kohsang oh irail uhd alehdi koapworopwor en mour soutuk pwehki arail pwoson Koht.—1 Pit. 4:3-6.
6:64—Ni ahnsou me Sises ketin pilada Sudas Iskariot en wia emen sapwellime tohnpadahk, e mwahngih me Sudas pahn pangala ih? E sansal me e sohte mwahngih duwen met. Ahpw, mie ahnsou ehu nan pahr 32 C.E., me Sises mahsanih ong sapwellime wahnpoaron kan: “Emen nanpwungamwail me tepil.” Kakete ni ahnsou me Sises mahsanih met, e tehkada rehn Sudas Iskariot elen sapwung ehu, oh pwehki met e kin wehwehki me e mwahngiher duwen met “sang nin tapio.”—Sohn 6:66-71.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
2:4. Sises kawehwehiong Mery me nin duwen Sapwellimen Koht keidi men, e anahne ale kaweid sang Semeo nanleng. Mendahki Sises ahpwtehn tepiada sapwellime doadoahk en kalohk, e ketin wehwehkier duwen awa, de ahnsou, me kileledier ong doadoahk me e kohwahkier, pil duwen e pahn kamatala. Sohte emen rehn peneinei keren kan duwehte Mery me kak de mweimweiong en kedirepwe ih ni eh pahn wia sapwellime doadoahk me Koht ketikihong ih. Kitail anahne en papah Siohwa Koht ki soangen ngoangohte.
3:1-9. Mehn kahlemeng en Nikodihmus, kaun emen en mehn Suhs akan, kin padahkihong kitail mehn kasukuhl riau. Keieu, Nikodihmus kasalehda aktikitik, kupwurokong, oh pepehm en pohnese duwen eh anahn en kaudokiong Koht, oh e pil pohnese me sounpadahk me pekederdo sang rehn Koht iei nein kapinte semwehmwe men. Aktikitik kin inenen anahn rehn Kristian mehlel kan rahnwet. Keriau, Nikodihmus kin pweiek en wiahla emen tohnpadahk nin doken Sises eh ketiket sampah. Met ele kohsang eh masak dahme aramas pahn lemeiong met, eh men kolokolete eh pwukoa nin duwen emen sounkopwung, de mwein e poakohng eh kepwe tohto kan. Sang met kitail kak en sukuhlikihdi sang kaweid wet: Kitail dehr mweidohng soangen irair en pepehm pwukat en katihasang atail men ‘kapaikada atail [tuhkehn kalokolok] rahn koaros, oh idawehn Sises.’—Luk 9:23.
4:23, 24. Pwe atail kaudok en pwung rehn Koht, e anahne pahrekiong mehlel me kin sansalda nan pali kan en Paipel oh pahn anahne kaweidki ngehn sarawi.
6:27. En doadoahk ong “mwenge me kin mihmihte ong mour soutuk” iei en ni eimah kaitarala atail anahn en ahneki nanpwungmwahu rehn Koht. Meid pai kitail ma kitail kin wia met.
6:44. Siohwa kin nsenohki emenemen kitail. Pwehn kainangihedo kitail ong sapwellime Ohl, Siohwa ketin doadoahngki doadoahk en kalohk pwehn lel emenemen kitail oh ki Sapwellime ngehn sarawi, e pil ketin sewese kitail en koledi oh doadoahngki padahk mehlel kan en Paipel.
11:33-36. En kasalehda atail pepehm loal kan sohte wia kilelepen me kitail luwet.
‘EN USEHLAHTE IDAWEHN IH’
Kerenlahng Pahsohpa en pahr 33 C.E., Sises ketin pwurala Pedani. Ni Nisan 9, e ketido Serusalem pohn ahs pwulopwul men. Ni Nisan 10, Sises pwurehng ketila nan tehnpas sarawio. Pwehn sapengla sapwellime kapakap en kalinganahla mwaren Semeo, ngihl ehu ahpw peidihdo sang nanleng oh mahsanih: “I kawauwihalahr edei, oh I pahn pwurehng kawauwihala.”—Sohn 12:28.
Ni arail wie konot en Pahsohpa, Sises eri ketikihong kaweid kesempwal kei ong sapwellime tohnpadahk kan pwehki eh pahn mwesel sangehr irail, oh ih pil kapakapkin irail. Mwurin e selidi, kapwung, oh pwoula pohn tuhkehn kalokolok, Sises eri kaiasada.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
14:2—Iaduwen Sises pahn “kaunopadahng kumwail deumwail” nanleng ong sapwellime tohnpadahk lelepek kan? Met pahn pidada en Sises pahn ketin kamanahla inou kapwo sang eh pahn ket mwohn silangin Koht oh ketikihong Ih kesempwalpen sapwellime nta. Kaunopada wet pahn pil pidada en Sises eh pahn alehdi manaman en kaunda, ahpw mwuhr kaiasada en sapwellime tohnpadahk keidi kan ong nanleng pahn tepida.—1 Des. 4:14-17; Ipru 9:12, 24-28; 1 Pit. 1:19; Kaud. 11:15.
19:11—Ni en Sises eh mahmahsen ong Pailet duwen ohl me pangalahr Ih, e kin koasoakoasoia Sudas Iskariot? Pwe en dehr kapwukoahki Sudas kelepw de pil emen, wasaht Sises ketin koasoakoasoia irail koaros me iang pwukoahki dipen kemehla ih. Sudas iei emen, “samworo lapalap ako oh Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo koaros,” pil irail “pokono” me irail kaun ako ekerpene pwe re en peki rehn Pailet en lapwadohng irail Parapas.—Mad. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22.
20:17—Dahme kahrehda Sises ketin mahsanihong Mery mehn Makdala en pweisang ih? E kin mwomwen me Mery sohte men pweisang Sises pwehki e leme me Sises pahn ketidalahr nanleng oh e solahr pahn pwurehng kilang ih. Pwehn kamehlelehiong Mery me e saikinte pahn kohkohla, Sises eri mahsanihong Mery en pweisang ih ahpw en kohla rehn sapwellimen tohnpadahk kan oh padahkihong irail duwen rohng en eh kaiasada.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
12:36. Pwehn wiahla “aramas en maraino,” de tohn weuwa marain, kitail anahne en loalokongkihla Mahsen en Koht, iei Paipel. Kitail eri doadoahngki loalokong wet en kahrehdo aramas teikan sang nan sampah rotorot ehu me sohte ese duwen Koht oh uhd kahrehdo irail ong nan sapwellime marain.
14:6. Sohte mwahn ahl ehu me kitail kak pwungla rehn Koht ma sohte Sises Krais. Ihte ma kitail pwoson Sises oh idawehn sapwellime mehn kahlemeng kan me pahn kak kahrehiong kitail en karanihala Siohwa.—1 Pit. 2:21.
14:15, 21, 23, 24; 15:10. En peikiong kupwuren Koht pahn sewese kitail en mihmihte nan sapwellimen Koht limpoak oh pil limpoak en sapwellime Ohl.—1 Sohn 5:3.
14:26; 16:13. Sapwellimen Koht ngehn sarawi kin wia sounpadahk men ong kitail oh pil kin katakatamankin kitail soahng kan me kitail sukuhlikier. E pil kin doadoahk pwehn kapwarehda duwen me mehlel akan. Eri, e kak sewese kitail en kalaudehla atail loalokong, erpit, kupwurokong, tenek pahrek, oh koahiek en madamadau. Kahrehda kitail anahne en kapakap ni ngidingid, oh ni oaritik peki sapwellimen Koht ngehn sarawi.—Luk 11:5-13.
21:15, 19. Sises ketin idek rehn Piter ma e poakohng ih laudsang “mepwukat,” me iei mwahmw ako me mih mwohrail. Sises ketin kalaudehla anahnepen Piter en wiahda pilipil en kaukaule idawehn Sises ahpw en dehr kin ngoangki doadoahk en wia sounlaid men. Mwurin atail tehkpeneier duwen dahme wiawi nan Rongamwahu wet, kitail en kakehlaka atail en tengedihong nan atail limpoak ong Sises laudsang soahng koaros me kakete mwomwen kaperen mwohn mesetail ahnsouwet. Ei, kitail en usehlahte idawehn ih ki mohngiong mehlel.
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 31]
Dahme kitail kak sukuhlikihsang mehn kahlemeng en Nikodihmus?