Wiewiahn Mwersuwed—Ia Uwen Laud?
“At pesineso kin kihda sawas ong ehu palien koperment nan at wasao. Se kin anahne kalapw awih sounpwong riau de siluh pwehn ale pweinen at sawas ko. Ahpw me keren, emen soundoadoahk en kopermento delepwohndo rehi oh nda me e pahn kamwadangihala pweinen at sawaso ma se pahn kihong ih pweinen eh pahn wia met.”—JOHN.a
MIE pak me emen mwersuwedih iuk? Ele kaidehn soangen wiewiahn mwersuwed me kileldi powe, ahpw mwein ke lelohngehr lokolok pwehki dahme wiewiahn mwersuwed kin kahrehda.
Ehu ripoht kasalehda me “pali laud en sahpw 183 kedierekda me wiewiahn mwersuwed me kin wiewiawi wasa ko kin uhdahn laud. Sang deng 0 (keieu suwed) lel deng 10 (keieu mwahu), sahpw pwukat mi pahnangin deng 5.” Sounpar riau mwowe, neirail ripoht en pahr 2009 kasalehda me wiewiahn mwersuwed kin wiawi nan sampah pwon oh koasoia: “E sansal me sohte wasa kis nan sampah me sohte kin lelohng keperpen wiewiahn mwersuwed.”—Transparency International’s (TI) 2011 Corruption Perceptions Index.b
Ekei wiewiahn mwersuwed kak imwikihla kahpwal laud. Karasepe, ehu ripoht kasalehda me “wiewiahn mwersuwed oh soukautih” pil iang kahrehda mehlahn aramas tohto ahnsou me rerrer en sahpw inenen laud wiawi Haiti nan pahr 2010. E pil kasalehda: “Ihmw kan kin wiawihda ahpw sounkou ihmw kan sohte kin ale kaweid sang soun wiahda pilahn en ihmw kan oh re kin natih oh pwain soun dou kan sang koperment pwehn wia doadoahk sapwung.”
Ia duwe, wiewiahn mwersuwed kak sohla douluhl wiawi? Pwehn sapengala peidek wet, kitail anahne wehwehki dahme kin kahrehda wiewiahn mwersuwed. Kitail pahn tehkpene mepwukat nan ire kan mwuhr.
[Nting tikitik kan me kileldi pah]
a Eden aramaso weksang uhdahn edeo.
b “Corruption Perceptions Index iei me kin tetehk sahpw kan ong uwen laud en wiewiahn mwersuwed me kin wiawi nan pali kan en koperment.”—Transparency International.
[Blurb nan pali 3]
“Wiewiahn mwersuwed iei doadoahngki sapwung manaman me emen ahneki pwehn ale pai ong ih kelehpw. E kin kansensuwedihala koaros me arail mour oh nsenamwahu kin kohsang likilik me re ahneki ong irail kan me ahneki manaman.”—TRANSPARENCY INTERNATIONAL