Krais Kin Mahsen Ong Mwomwohdiso Kan
“Iet mahsen sang ih me kin kolokol nin lime palimaun usu isuhwo.”—KAUDIAHL 2:1.
1, 2. Dahme kahrehda kitail anahne en nsenohki rong duwen dahme Krais mahsen ong mwomwohdiso isuh me mih nan Eisia Minor?
SAPWELLIMEN Siohwa Ohl iehros, Sises Krais, iei Tapwin Mwomwohdiso en Kristian. Krais kin wia tapwin mwomwohdiso sang ni e kin kapinga oh kapwungala irail, oh met kin sewese sapwellime tohnpadahk me keidi kan en mwakelekel. (Episos 5:21-27) Mie mehn kahlemeng kan duwen met nan pwuhken Kaudiahl irelaud 2 oh 3, oh iei wasa me kitail kin diarada sapwellimen Sises mahsan kehlail kan ahpw ni limpoak ong mwomwohdiso isuh me mih nan Eisia Mainor.
2 Mwohn wahnpoaron Sohn rong Sises mahsen ong mwomwohdiso isuh, e kilangada kasansal en “rahnen Kauno.” (Kaudiahl 1:10) “Rahno” tepida ni ahnsou me Wehin Mesaia tepida kakaun nanleng nan pahr 1914. Dahme Krais mahsen ong mwomwohdiso kan kin wia mehkot me inenen kesempwal ong kitail ni imwin rahn pwukat. Sapwellime kangoang oh kaweid kin sewese kitail en powehdi oh dadaurete ahnsou apwal pwukat.—2 Timoty 3:1-5.
3. Ia wehwehn “usu kan,” oh “tohnleng kan,” oh “dewen lamp kohl” me wahnpoaron Sohn kilangada?
3 Sohn kilang Sises Krais linganla oh e “kolokol usu isuh nin lime pali maun” oh e “ketseli nanpwungen dewen lamp kohl isuh ko” me wehwehki mwomwohdiso kan. “Usu kan” kin wehwehki “tohnleng en mwomwohdiso isuh.” (Kaudiahl 1:20; 2:1) Ekei ahnsou usu kan kin wia kilelepen tohnleng kan, ahpw Krais sohte pahn doadoahngki aramas en kair ong tohnleng kan. Ihme kahrehda, kitail wehwehki me “usu” pwukat kin wia kilelepen sounapwalih me keidi kan, de pwihn en elder kan. Wasaht lepin lokaia pwukat: “tohnleng kan” kin wehwehkiong arail doadoahk nin duwen sounkair akan. Pwehki sapwellimen Koht pwihn kin wie tohtohla, “ladu lelepek oh loalokong” kin idihada ohl koahiek kan me kohsang sapwellimen Sises “sihpw teikan” en wiahla sounapwalih kan.—Luk 12:42-44; Sohn 10:16.
4. Iaduwen elder kan kin paiekihda sang arail kin rong kanahieng duwen dahme Krais kin mahsen ong mwomwohdiso kan?
4 “Usu kan” kin mih nan limen Sises palimaun—oh met kin wehwehki me irail mih pahn sapwellime manaman, kaweid, limpoak, oh epwel. Ihme kahrehda, irail kin pein pwukoahkihong ih soahng koaros. Sang ni ehu ehu mwomwohdiso isuh pwukat ar kin kapwaiada sapwellimen Sises mahsen kan, irail elder kan nan rahnwet esehier iaduwen arail pahn kak kapwungala irair akan me pil wiawi nan mwomwohdiso isuh pwukat. Ni mehlel, Kristian akan koaros pil anahne rong sapwellimen Koht Ohl. (Mark 9:7) Eri, dahme kitail kak sukuhliki sang atail kin rong kanahieng sapwellimen Krais mahsen kan ong mwomwohdiso kan?
Mahsen ong Tohnleng en Episos
5. Episos kin wia soangen kahnimw dahieu?
5 Sises me kapinga oh kapwungala mwomwohdiso en Episos. (Wadek Kaudiahl 2:1-7.) Tehnpas sarawi laud en koht lih me adaneki Artemis kin mih nan kahnimw en Episos me kin mihmi ni oaroahr pali kapi en Eisia Mainor oh nan Episos pisnes kan oh sarawi kan kin dir oh irail kin pweida mwahu. Edetehn kahnimw en Episos kin dirkihla aramas me kin wia dipen nenek, kaudok likamw, oh wunahni, Koht ketin kapaiada doadoahk en kalohk me wahnpoaron Pohl oh meteikan kin wia nan kahnimwo.—Wiewia, irelaud 19.
6. Iaduwen Kristian lelepek kan nan rahnwet kin duwehte Kristian akan nan Episos en mahs?
6 Krais me kapinga mwomwohdiso en Episos, mahsanih: “I ese omw wiewia kan; I ese apwal en omw doadoahk kan oh uwen omw kanengamah. I ese duwen omw sohte kin pwungki aramas suwed kan, oh duwen omw rapahkidahr me mwersuwed kan me kin pein wiahkin irail wahnpoaron, oh duwen omw diaradahr ar likamw.” Rahnwet, sapwellimen Sises mwomwohdiso kan en tohnkaudok mehlel akan kin pil wia mehn kahlemeng mwahu en wiewia mwahu kan, doadoahk laud kan, oh dadaurete mendahki kahpwal akan. Irail sohte kin karonge brother likamw akan me kin men sansalki me dene irail wahnpoaron ekei. (2 Korint 11:13, 26) Kristian lelepek kan en rahnwet kin duwehte tohnmwomwohdiso en Episos, pwe irail “sohte kin pwungki aramas suwed akan.” Pwen kolokol mwakelekel en atail kaudok ong Siohwa oh pere mwomwohdiso sang keper kan, irail sohte kin werekiong aramas me kin lahlahwe padahk mehlel ahpw sohte koluhla.—Kalesia 2:4, 5; 2 Sohn 8-11.
7, 8. Tohnmwomwohdiso kan en Episos kin mihlahr pahn soangen irair keper dahieu, oh iaduwen kitail pahn kak powehdi soangen irairohte nan atail ahnsou?
7 Ahpw, Kristian akan nan Episos kin mihlahr nan irair keper ehu. Sises mahsanih, “Ahpw iet mehkot me I suwedki rehmw, omw limpoak ohng ie tikitiklahr, e sohte duwehte omw limpoak en mahso.” Tohn mwomwohdiso pwukat anahne pwurehng kakehlailihala arail limpoak ong Siohwa pwehn duwehte ahnsou me irail tepin sukuhliki duwen Siohwa. (Mark 12:28-30; Episos 2:4; 5:1, 2) Kitail koaros anahne kaleke pein kitail en dehr mweidong atail limpoak ong Koht en tikitikla. (3 Sohn 3) Ahpw, dahme kitail kak wia ma kitail kin tepida kesempwaliki mwohni de mwadong mwohn mehkoaros? (1 Timoty 4:8; 6:9, 10) Eri, kitail anahne kapakapki sapwellimen Koht sawas pwen wiliankihdi ineng pwukat limpoak kehlail ong Siohwa oh kalahnganki soangen wiewia mwahu koaros me Siohwa oh sapwellime Ohl wia ong kitail.—1 Sohn 4:10, 16.
8 Krais kangoange tohn mwomwohdiso en Episos: “Tamanda duwen omw dohweisangieier. Eri, koluhla oh wiliakapwala, oh pwurehng nan omw mouren wiewia mwahu en mahso.” Dahme pahn wiawi ma irail sohte pahn wia met? Sises mahsanih, “Ma ke sohte koluhla oh wiliakapwala, I pahn kohwei rehmw oh kihsang dewen noumw lampen nan dewe.” Ma irail sihpw kan koaros pahn sohlahr ahneki limpoak me irail kin ahneki mahs, “dewen lamp,” de mwomwohdiso pahn sohlahr mie. Eri, nin duwen atail wia Kristian ngoang kei, kitail en doadoahk laud pwen kolokol marain en pali ngehn en mwomwohdiso.—Madiu 5:14-16.
9. Iaduwen atail madamadau ong pwihn en pelian lamalam ehu me kin katohrepeseng pwihn en aramas akan?
9 Kaping laud kohwong Kristian akan en Episos, pwe irail kin “suwedki tiahk suwed kan en mehn Nikolaida.” Likin dahme pwuhken Kaudiahl kin kasalehda duwen mehn Nikolaida, sohte mehkot dehde me pid duwen tapi, arail padahk kan, oh arail wiewia kan. Ahpw, pwehki Sises ah kin kupwursuwedki kitail en idawehnla kaweid en aramas akan, kitail anahne kolokol irair en tateki irail akan me kin katohrepeseng aramas akan me rasehng dahme wiawi ong Kristian akan nan Episos.—Madiu 23:10.
10. Dahme irail me kin peikiong kaweid en ngehno pahn alehdi?
10 Krais mahsanih, “Eri, me mie salenge mehn rong wasa, a en rong kanahieng dahme ngehn sarawi mahmahsanihong mwomwohdiso kan.” Ni ahnsou me Sises kin ketiket nin sampah, sapwellimen Koht ngehn sarawi kin kamwekidada Sises en mahsanih. (Aiseia 61:1; Luk 4:16-21) Kitail anahne rong kanahieng dahme Koht kin mahsanih ki sapwellime ngehn sarawi. Ngehn sarawi kin kamwekidada Sises en wia inou wet: “Ong irail kan me kin dadaurete lao powehdi me suwed koaros, I pahn katungoalehkin irail wahn tuhkehn komour me mih nan sapwellimen Koht Mwetuwel.” Ong irail me keidi kan me kin kapwaiada dahme ngehno mahsanih, met kin wehwehki irail pahn ale mour soutuk nanleng nan “paradais en Koht,” de mwohn silangin Siohwa. “Pokon kalaimwun” pil kin rong dahme ngehno kin mahsanih, oh irail pahn perenki mihmi nan paradais nin sampah, iei wasa me irail pahn nim sang “pillap en pilen komouro” oh “tehn tuhke kan” me mih ni keilen pillapo pahn kamwahwihala irail.—Kaudiahl 7:9; 22:1, 2; Luk 23:43.
11. Iaduwen kitail pahn kak sewese mehteikan en kakehlailihala ahr limpoak ong Siohwa?
11 Kristian akan nan Episos, me arail limpoak tikitiklahr, oh arail limpoak sohte duwehte mahso, ahpw dahme kitail pahn wia ma soangen irairohte pahn wiawi nan mwomwohdiso ehu rahnwet? Emen emen kitail kak kasalehda atail limpoak ong Siohwa ni atail pahn koasoi ong meteikan duwen sapwellimen Siohwa wiewia limpoak kan. Kitail kak kasalehda atail kalahnganki limpoak me Koht ketin kasalehda ni E ketikihda tomw ki a mweidohng sapwellime Ohl en meirongki pein ah mour. (Sohn 3:16; Rom 5:8) Ni ahnsou me konehng, kitail kak koasoia duwen sapwellimen Koht limpoak ni ahnsou me kitail kin wia pasapeng kan oh wia padahk kan nan mihding kan. Kitail kak kasalehong meteikan duwen pein atail limpoak ong Siohwa ki atail kapinga mware nan atail doadoahk en kalohk en Kristian. (Melkahka 145:10-13) Ei, atail lokaia oh wiewia kan mwein pahn kak pwurehng kakehlailihala limpoak en mwomwohdiso ehu me e kin kasalehda mahso.
Mahsen ong Tohnleng en Smirna
12. Dahme poadoapoad kin kasalehda duwen Smirna oh wiewia kan en pelien lamalam kan en wasao?
12 Krais, me wia “ ‘Tepin oh Imwilahn mehkoaros,’ me pwoulahr oh pil iasadahr” kapinga mwomwohdiso en Smirna. (Wadek Kaudiahl 2:8-11.) Smirna (rahnwet Izmir, Turkey) me mih ni oaroahr pali kapi en Eisia Mainor. Mehn Krihk kan kin kousoan nan kahnimwo, ahpw mehn Lidia kan kasorehla kahnimwo mpen pahr 580 B.C.E. Irail akan me uhd wiliandi Alexander the Great pwurehng kauwada Smirna nan ehu wasa tohrohr. E wiahla kisehn wehin Rom en Aisia oh wasahn pisnes ehu me kin pweida mwahu me kin ndandki imwen wehi pokon kaselel kan. Tehnpas sarawi en Tiberius Caesar kin wiahla wasahn pokon ieu ong kaudokiong emperor. Tohnkaudok akan anahne isikala kisin uwen warpwohmwahu oh nda “Caesar iei Kaun.” Ahpw, Kristian akan sohte kak wia met, pwe “Sises iei arail Kaun.” Ihme kahrehda, irail kin lelohng kalokolok.—Rom 10:9.
13. Edetehn semwehmwe, ni ahl dahieu me irail Kristian akan nan Smirna kin wiahla aramas kepwehpwe?
13 Likin kalokolok kan, irail Kristian akan nan Smirna kin lokolok pahn irair en semwehmwe ele pwehki ahr kin irairdihsang iang ale paien wehi pwehki ahr sohte kin iang wia kaudok ong emperor. Sapwellimen Siohwa aramas akan sohte ahneki irair tohrohr me pahn pere irail sang en iang lelong soahngen kahpwal pwukat. (Kaudiahl 13:16, 17) Edetehn irail Kristian akan me kin semwehmwe duwehte Kristian akan nan Smirna, irail kin kepwehpwe ni pali ngehn, oh ihme keieu kesempwal!—Lepin Padahk 10:22; 3 Sohn 2.
14, 15. Kamweit dahieu me irail me keidi kan kin kak ale sang pwuhken Kaudiahl 2:10?
14 Pali moron en mehn Suhs akan nan Smirna kin wiahla “pwihn kei en Sehdan” pwe irail kin kolokolte tiahk kan me sohte poahsonda pohn Pwuhk Sarawi, oh irail pil soikala sapwellimen Koht Ohl, oh irail kin lahlahwe sapwellime tohnpadahk me keidi kan. (Rom 2:28, 29) Ahpw irail me keidi kan kak ale kamweit oh kangoang laud sang sapwellimen Krais mahsen pwukat! E mahsanih: “Ke dehr masak dahme ke nektehn lokolongki. Kilang pwe Tepilo pahn kesehlong nan imweteng ekei kumwail, pwe en song amwail pwoson; oh erein rahn eisek kumwail pahn lokolongki. Ke en loalopwoatohng ie mehnda ma ke mehla, I ahpw pahn kihong uhk nihnen mour soutuk.”—Kaudiahl 2:10.
15 Pwehki Sises sohte kin ketin lemmwiki en ketin lelohng irair en pwoula, pwehki ah kin kolokol sapwellimen Koht irair en kaunda lahng oh sampah. (Pilipai 2:5-8) Edetehn Sehdan kin ni ahnsou wet mahweniong pwihnen luwen me keidi kan, irail sohte kin masak kalokolok kan me re kin lelohng nin duwen pwihn ehu—kalokolok kan, selidi nan imweteng, de kalokolok lao lel kamala suwed. (Kaudiahl 12:17) Irail pahn wia aramas ekei me pahn kalowehdi sampah. Oh irail sohte pahn alehdi mwaramwar ehu me aramas me kin kana nan mwadong en mehn pakan kan kin alehdi, pwe Krais kin inoukihda me irail mekeidi kan pahn iasadahng oh alehdi “nihn en komour” oh irail pahn mih nanleng oh sohte pahn mehla. Kisakis wet me inenen kesempwal!
16. Ma kitail kin iang mwomwohdiso ehu me kin duwehte Smirna en mahs, dahme kitail anahne doudouloale duwen?
16 Ahpw dahme kitail pahn kak wia, sohte lipilipil koapworopwor dahieu me kitail kin ahneki, kohdala nanleng de mihmi nin sampah, oh mwomwohdiso me kitail kin iang kin duwehte Smirna en mahs? Eri, kitail pahn sewese iengitail pwoson akan en medemedewe duwen kahrepe keieu kesempwal Koht kin ketin mweidong kalokolok en wiawi—pwehn sapeng peidek duwen ihs me pwung en kaunda unsek lahng oh sampah. Sounkadehdehn Siohwa lelepek kan koaros kin kadehdehda me Sehdan likamw oh pil aramas men me kin lelong kalokolok kan pil kak wiahla emen lelepek en utungada sapwellimen Koht pwung en wiahla Kaunepen Lahng oh Sampah. (Lepin Padahk 27:11) Kitail kak kangoange Kristian teikan en dadaurete mendahki kalokolok kan, oh met pahn kak imwikihla “kitail en kin papah ih oh dehr perki mehkot; pwe kitail en kin mwakelekel oh pwung mwohn silangi rahn koaros en atail mour.”—kohkohlahte.—Luk 1:68, 69, 74, 75.
Mahsen ong Tohnleng en Perkamum
17, 18. Soangen kaudok dah kan kin wiawi nan Perkamum, oh dahme pahn kak wiawi ong aramas akan me sohte kin iang soangen kaudok ong dikedik kan?
17 Kaping oh kaweid me kohwong mwomwohdiso en Perkamum. (Wadek Kaudiahl 2:12-17.) Kahnimw en Perkamum kin mih mpen mwail 50 pali epeng en Smirna, oh e kin dirkihla pelien lamalam me kin kaudokiong koht likamw akan. Soun wunani kan en Kaldia me tangasang Papilon uhd kohla Perkamum. Aramas soumwahu tohto kin seiloak oh kohla tehnpas sarawi ndand en Asclepius me mih nan Perkamum, iei koht likamw men ong kamwahuiala aramas akan oh koht en wini. Pwehki mie tehnpas ehu ong kaudokiong Caesar Augustus nan Perkamum, kahnimw wet adanekihla “poahson kaun en kaudokiong emperor.”—Encyclopædia Britannica, 1959, Volume 17, pali 507.
18 Nan Perkamum pil mie pei sarawi me aramas kin sarawi ong Zeus. Kahnimwo wiahla poahsen kaun en kaudok en aramas me Tepil utungada. Ihme kahrehda, pwuhken Kaudiahl ntingihdi me mwomwohdiso me mih wasao kin mwomwen mih “wasa me mwoalen Sehdan mi ie”! Ma emen aramas me kin utungada sapwellimen Siohwa kaunda, oh e sohte pahn kaudokiong emperor, e pahn kak kamakamala. Sampah wet kin mih pahn kaundahn Tepilo, oh aramas akan kin kaudokiong kilel en wehi kan. (1 Sohn 5:19) Sangete senturi keieu leledo rahnwet, Kristian lelepek tohto kamakamkihla ahr pwoson, duwehte aramaso me Krais kasalehda iei “Antipas, ei sounkadehde loalopwoato, kamakamalahr limwamwail.” Siohwa Koht oh Sises Krais kin tamanda ladu lelepek pwukat.—1 Sohn 5:21.
19. Dahme Palaam wia, oh dahme Kristian akan koaros pil anahne en liksang?
19 Krais pil kin mahsanih duwen “lamalam en Palaam.” Soukohp likamw Palaam, kin noarokehda mwohni kan, oh e song en keriahla Israel. Ahnsou me Koht kin ketin wekidala ahr pahn keria ong kapai, Palaam oh Nanmwarki Palak en mehn Moap kan doadoahkpene oh ira kahrehong mehn Israel akan tohto en pwongih dikedik kan oh wia dipen nenek. Kristian elder kan pil anahne en utungada dahme pwung duwehte Pineas me kin uhwongada wiewia kan en Palaam. (Nempe 22:1–25:15; 2 Piter 2:15, 16; Sud 11) Kristian akan koaros anahne en liksang kaudok en dikedik kan oh dipen nenek en pil dehr pedelong nan mwomwohdiso.—Sud 3, 4.
20. Ma Kristian men pahn tepida medemedewe duwen padahk kan en aramas me kin lahlahwe padahk mehlel, dahme e anahne wia?
20 Mwomwohdiso en Perkamum kin mihlahr nan keper laud ehu, pwehki e kin mweidong nanpwungarail “aramas me kin utungada lamalam en mehn Nikolaida kan.” Krais padahkiong mwomwohdiso wet: “Eri, koluhla oh wiliakapwala, pwe ma ke sohte wia met, I pahn mwadang kohwei rehmw oh mahwenkihong irail kedlahs me uhsang nan eweiet.” Aramas akan me kin wia saminimin kin men wahdong kau en ngehn ong Kristian, oh irail akan me kin utungada liaktohrohr oh pelian lamalam likamw pwukat sohte pahn kak sohsohki Wehin Koht. (Rom 16:17, 18; 1 Korint 1:10; Kalesia 5:19-21) Ma Kristian men pahn tepiada medemedewe duwen padahk kan en aramas me kin lahlahwe padahk mehlel oh e pil men ehukihong mehteikan padahk pwukat, e anahne en ale kaweid sang rehn Krais! Pwen doarehla pein eh mour, e anahne koluhla oh rapahki sawas ni pali ngehn sang rehn elder kan en mwomwohdiso. (Seims 5:13-18) E kesempwal en mwadang wia met, pwe Sises pahn mwadang ketido oh wia kadeik.
21, 22. Ihs me kin iang tungoale “kisin manna riro,” oh dahme e kin karasaiong?
21 Kristian me keidi lelepek kan oh iengarail lelepek kan sohte anahne masak kadeik me pahn wiawi. Kapai kan pahn kohwong koaros me kin kapwaiada sapwellimen Sises kaweid me kin kohwong kitail sang rehn sapwellimen Koht ngehn sarawi. Karasepe ieu, irail me keidi kan me kin kalowehdi sampah pahn ale luhk ieu en iang kang ekis “kisin manna riro” oh irail pil pahn alehdi “kisin takai pwetepwet kis” me “mwar kapw ehu” pahn ntingdi powe.”
22 Koht ketikihong mehn Israel akan manna ni erein ahr kohkohseli nan sapwtehn ni sounpar 40. Ekei kisin “pilawa wet” me nekidala nan sahn kohl ehu me mih nan Kohpwahn Inowo oh e mih nan impwal sarawi nan Wasa Sarawihe, iei wasa me marain ehu kin mie, oh met kin wia kilelepen me Siohwa kin ketiket wasao. (Eksodus 16:14, 15, 23, 26, 33; 26:34; Ipru 9:3, 4) Sohte me ale mweimwei en tungoale kisin manna riro. Ni ahnsou me irail pahn iasada, sapwellimen Sises tohnpadahk keidi kan pahn sohlahr mehla, oh irail pahn kadehde duwen met sang ni ahr kin tungoale “kisin manna riro.”—1 Korint 15:53-57.
23. Ia wehwehn “kisin takai pwetepwet kis” oh “mwar kapw ehu”?
23 Nan mwoalen kopwung kan en mehn Rom, kisin takai toantoal kis kin wehwehki kadeik, ahpw kisin takai pwetepwet kis kin wehwehki pitsang kadeik. Ni ahnsou me Sises kin ketikihong Kristian keidi lelepek kan “kisin takai pwetepwet kis” met kin wehwehki me e kin kilangwong irail nin duwen pwung, min, oh mwakelekel. Oh pil, pwehki mehn Rom kan kin doadoahngki kisin takai kan nin duwen ticket en pedelong nan wasahn pokon kesempwal kan, “kisin takai pwetepwet kis” pil kak wehwehki luhk me kin kohwong luwen mekeidi kan ong ni kamadipw en kapwopwoud en Sihmpwulo. (Kaudiahl 19:7-9) “Mwar kapw wet” kin wehwehki pwais kaselel ieu en miniminiong Sises nin duwen ienge nanmwarki kan nan Wehin nanleng. Mahsen pwukat kin kangoange irail mekeidi kan oh iengarail kan me kin iang wia sapwellimen Siohwa doadoahk oh me kin ahneki koapworopwor en mih nan paradais nin sampah!
24. Dahme kitail pahn wia ong padahk kan me kin kohsang rehn aramas akan me kin lahlahwe padahk mehlel?
24 Elen loalokong en tamataman me mwomwohdiso en Perkamum kin mihlahr pahn keper ieu pwehki nanpwungarail mie aramas akan me kin lahlahwe padahk mehlel. Ma soahngen keper wet kin kaluwetala mwomwohdiso me ke kin iang, kitail en nantiong soikala padahk kan me kin lahlahwe padahk mehlel oh wonoweite kekeid nan padahk mehlel. (Sohn 8:32, 44; 3 Sohn 4) Pwehki sounpadahk likamw akan de irail akan me kin kohkohwong uhwongada padahk mehlel ahr kin kak kauwehla mwomwohdiso ehu pwon, kitail uhdahn pahn kesinenda teng pelianda wiewiahn salelepek oh dehr mweidong kasongosong suwed akan en kauhkitaildihsang peik ong padahk mehlel.—Kalesia 5:7-12; 2 Sohn 8-11.
25. Sapwellimen Krais mahsen kan pahn kohwong mehnia mwomwohdiso kan nan artikel en mwurin met?
25 Ia uwen mahsen en kaping oh kaweid me kin kamwekid madamadau me kin kohdahsang rehn Sises Krais ong mwomwohdiso silu nanpwungen mwomwohdiso isuh en Eisia me kitail tehkpenehr! Ki ngehn sarawi, e pil kin mahsanihong luwen mwomwohdiso pahieu sawas akan. Kitail pahn koasoia duwen kaweid me kohwong Daiadaira, Sardis, Piladelpia, oh Laodisia nan artikel en mwurin met.
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Dahme kahrehda kitail anahne rong kanahieng duwen dahme Krais mahsen ong mwomwohdiso kan?
• Iaduwen kitail kak sewese tohn mwomwohdiso nan ehu mwomwohdiso en pwurehng ahneki limpoak ong Koht me irail kin kasalehda mahs?
• Dahme kahrehda kitail kak nda me irail Kristian semwehmwe kan nan Smirna me ni mehlel inenen kepwehpwe?
• Ni atail kin medemedewe duwen dahme wiawi nan mwomwohdiso en Perkamum, iaduwen kitail anahne kilangwong madamadau en aramas akan me kin lahlahwe padahk mehlel?
[Map nan Pali 8]
(For fully formatted text, see publication)
KRIHS
EISIA MAINOR
Episos
Smirna
Perkamum
Daiadaira
Sardis
Piladelpia
Laodisia
[Kilel nan Pali 10]
“Pokon kalaimwun” pahn perenki mihmi nan paradais nin sampah
[Kilels nan Pali 11]
Kristian akan me kin ale kalokolok kin kalowehdi sampah