“Mehlel Me Kumwail Poakohng Ih, Mehnda Ma Kumwail Sohte Kin Kilang”
“Mehlel me kumwail poakohng ih, mehnda ma kumwail sohte kin kilang. Mehlel me kumwail kin pwoson, mehnda ma kumwail sohte kin kilang ahnsou wet. Eri, kahrehda kumwail ngisingiski amwail peren ni soangen peren ehu me aramas sohte kak kihong nin lokaia.”—1 PITER 1:8.
1. Edetehn sohte aramas nin sampah rahnwet me kilang Sises, iaduwen ekei aramas sarawi kei kin nantiong kasalehda ahr lelepek ong Sises?
SOHTE aramas me memour nin sampah rahnwet me kilang Sises Krais. Ahpw, aramas rar kei kin koasoia me re kin poakong ih. Ehu ehu sounpahr ni January 9, nan Manila, Philippines, aramas kan kin wuradekih takai sansal ehu me laud wehte aramas men oh ni mwomwen Sises Krais posdi pohn lohpwu ehu, nan ahl oh met kin wia kasansalpen pelien lamalam me keieu ndand nan sahpwo. Pwihn en aramas kan kin pereperen oh siken emenemen; pwehki e koaitla aramas akan kin mwomwen iakala ni arail nantiong pwe ren kak doake dikediko. Aramas tohto me kin iang kilang met, ihte kin iang pwehki re men kilang wiewia kapwuriamwei wet. Ahpw, ekei rehrail iei aramas akan me kin ni mehlel men karanih Sises. Met sansal sang ni ahr kin doadoahngki lohpwu de irail kin kalapw iang sarawi. Ahpw, soahngen dikedik pwukat kin wia kisehn kaudok mehlel?
2, 3. (a) Ihs nanpwungen sapwellimen Sises tohnpadahk kan me pein kilang oh rong eh padahk kan? (b) Ihs aramas kei nan tepin senturi pil kin poakong Sises oh pwoson ih, edetehn irail sohte pein kilangki meserail Sises?
2 Nan keieun senturi, aramas kid kei kin mih nan wasa me Mehn Rom kan kin kaunda ie nan Sudia, nan Sameria, nan Perea, oh nan Kalili oh irail kin pein kilang oh rong Sises Krais. Irail kin rong kanahieng en Sises kawehwe duwen padahk mehlel kan en Wehin Koht. Irail kadehde manaman kan me e wiahda. Ekei rehrail, wiahla sapwellime tohnpadahk lelepek kan, oh irail uhdahn kamehlele me ih me “Mesaiao, Sapwellimen Koht ieias.” (Madiu 16:16) Ahpw, keieun kisin likou me Koht kamwekid Piter en ntingihdi ong ekei Kristian kan me sohte iang aramas pwukat ni ahnsowo.
3 Aramas pwukat me ale kisin likou en Piter, kin mih nan wasa kan me mehn Rom kan kin kaunda ie nan Pondus, nan Kalesia, nan Kapadosia, nan Eisia oh nan Pidinia—sahpw pwukat koaros kin mih nan wasa me adaneki nan rahnpwukat, Turkey. Ong aramas pwukat, Piter ntingihdi: “Mehlel me kumwail poakohng ih, mehnda ma kumwail sohte kin kilang; mehlel me kumwail kin pwoson, mehnda ma kumwail sohte kin kilang ahnsou wet. Eri, kahrehda kumwail ngisingiski amwail peren ni soangen peren ehu me aramas sohte kak kihong nin lokaia.” (1 Piter 1:1, 8) Ia uwen loalen arail esehla Sises Krais me karehong ren kak poakong oh pwoson ih?
4, 5. Iaduwen irail aramas ako me sohte kilang Sises sukuhlikier duwen ih pwen kak poakohng oh pwoson ih?
4 Sansal, ekei mih nan Serusalem ni ahnsou me wahnpoaron Piter kalohkong pokono me iang kamadipw en Pentecost nan pahr 33 C.E. Mwurin kamadipw, tohnpadahk tohto sohte pwurala sahpwarail ahpw mihmihte nan Serusalem pwen kak kalaudehla ahr ale kaweid sang wahnpoaron kan. (Wiewia 2:9, 41, 42; pil kilang 1 Piter 1:1.) Nan seiloak en missineri kan me e kalap wia, wahnpoaron Pohl kin kalohk ni ngoang ong irail akan me kin koasoan nan wasa me Piter mwuhr kadaralahng irail kisin likou keieu mih ni edeo.—Wiewia 18:23; 19:10; Kalesia 1:1, 2.
5 Dahme kahrehda aramas ako, mehnda irail saikinte kilang Sises, ahpw irail kin pwoson ih? Nan atail ahnsou, dahme kahrehda aramas rar kei, nin sampah pwon, kin inenen poakohng ih?
Mehkan Irail Sukuhlikier
6. (a) Ma komwi rohng kapahrek en Piter duwen Sises nan Pendekos 33 C.E., dahme komw kak sukuhliki? (b) Oh iaduwen met kamwekidada aramas 3,000 me iang rong padahko?
6 Ma komw mih nan Serusalem ni ahnsou me Piter wia kapahrek ehu ong pokono nan pahr 33 C.E., dahme ke pahn sukuhlkidi duwen Sises? Sohte peikidpe, manaman kan me e wiahda kasansalehda me e pekedersang rehn Koht. Oh pil, edetehn aramas soh-unsek kei me kamehla Sises, Sises sohlahr mih nan sousou ahpw iasada oh kohdahla nanleng oh mih ni pali maun en Koht. Sises, iei me Krais, iei Mesaia me soukohp kan kohpada duwen. Oh sang Sises Krais, ngehn sarawi widekedi pohn sapwellime tohnpadahk kan oh ni ahnsowohte irail kak kalohkong aramas teikan sang wehi teikan ni ahr lokaia duwen soangen manaman kapwuriamwei kan me Koht ketin wiadahr sang sapwellime Ohl. Me tohto mwekidkihda arail rong ahn Piter kapahrek, oh aramas 3,000 pepdaisla nin duwen tohnpadahk Kristian kan. (Wiewia 2:14-42) Ma ke mih wasao ni ahnsowo, komw pahn pil wia duwe?
7. (a) Ma ke mih nan Antiok ni ahnsou me wahnpoaron Pohl kalohk wasao, dahme pein kowe kak sukuhliki? (b) Dahme kahrehda ekei nan pokono pwosonla oh irail uhd padahkiong mehteikan duwen rongamwahu?
7 Ma ke iang mih rehn irail akan ahnsou me Pohl wia eh padahk nan Antiok nan Kalesia, dahme ke pil kak sukuhliki duwen Sises? Ke pahn rong duwen en Pohl kawehwehda duwen kokohp en soukohp akan me pweidaher ni ahnsou me Kaun akan en Serusalem kadeikada Sises en kamehla ih. Ke pil pahn rong duwen sounkadehde kan me pein kilang ahn Sises iasada. Ke pil pahn kehlailkihda ni ahnsou me ke pahn rong duwen ahn Pohl kawehwehda me ni en Sises iasada, Siohwa ketin kadehdeda me Sises iei sapwellimen Koht Ohl. Oh ke soh pahn nsenamwahuki ni ahnsou me ke pahn rong duwen mahkpen dihpatail kan kak wiawi ma kitail pahn pwoson Sises oh pil kak kaluwalahng mour soutuk? (Wiewia 13:16-41, 46, 47; Rom 1:4) Ekei nan Antiok wiahla tohnpadahk kei pwehki re wehwehki dahme re rongorong, oh irail tepida padahkiong mehteikan duwen rongamwahu, edetehn met wehwehki irail pahn lelong kalokolok laud.—Wiewia 13:42, 43, 48-52; 14:1-7, 21-23.
8. Ma ke iang mihding en mwomwohdiso en Episos ni ahnsou me nein Pohl kisinlikou kohwong irail, dahme ke pahn kak sukuhliki?
8 Iaduwen, ma ke iang mwomwohdiso en Kristian nan Episos, nan wehin Eisia, ni ahnsou me nein Pohl kisin likou kohwong tohnpadahk kan me mih wasao? Dahme ke kak sukuhliki sang kisinlikou wet duwen ahn Sises pwukoa me pid sapwellimen Koht kupwur? Nan nein Pohl kisinlikou e kawehwehda me sang Krais soahng koaros nanleng oh pil nin sampah pahn kapwurpwurdohng Koht, me sapwellimen Koht kisakis ki Krais pahn kohwong aramas koaros nan wehi koaros, oh aramas akan me mwomwen mehla mwohn Koht pwehki dihparail kan pahn pwurehng mourda ki arail pwoson Krais, oh pwehki sawas wet, aramas akan pahn kak wiahla sapwellimen Koht seri kan.—Episos 1:1, 5-10; 2:4, 5, 11-13.
9. (a) Dahme pahn kak sewese uhk en dehdehki ma ke pein wehwehki mwahu dahme Pohl ntingwong mehn Episos kan? (b) Oh iaduwen brother kan nan wehin Rom akan me Piter kosoia duwe, mwekidki dahme re sukuhlikier duwen Sises?
9 Ma komw pahn kalahnganki mepwukat koaros, e pahn kak kalaudehla omw limpoak ong sapwellimen Koht Ohl? Limpoak wet pahn kak kamwekid omw mour ehu ehu rahn, nin duwen wahnpoaron Pohl kangoange nan irelaud 4 lel 6 nan pwuhken Episos? Kalahngan wet pahn kak kamwekid iuk en kasawiahda mehkan me ke kin kesempwaliki nan omw mour? Pwehki limpoak ong Koht oh kalahnganki sapwellime Ohl, ke pahn koasonehdi omw ahnsou pwen ken kak kapwaiada kupwuren Koht ni unsek nan omw mour? (Episos 5:15-17) Me pid duwen en Kristian akan nan Eisia, Kalesia, oh kousahpw teikan pahnangin wehin Rom arail mwekidki dahme re kin rong: “Mehlel me kumwail poakohng ih, mehnda ma kumwail sohte kin kilang. . . . Eri, kahrehda kumwail ngisingiski amwail peren ni soangen peren ehu me aramas sohte kak kihong nin lokaia.”—1 Piter 1:8.
10. (a) Ni sohpeikidpe, dahme sewse tepin Kristian akan en kalaudehla ahr limpoak ong Sises? (b) Iaduwen kitail pil kak paiekihda?
10 Pil mie mehkot me ni sohpeikidpe sewese tepin Kristian akan me Piter ntingwong eh ahneki limpoak ong sapwellime Koht Ohl. Dahkot met? Ni ahnsou Piter ntingihdi tepin nah kisinlikou, mie pwuhk riau sang nan pwuhk en Rongamwahu ko—Madiu oh Luk—me wiawihdaher. Tepin Kristian akan nan tepin senturi me sohte kilang Sises kak wadek duwen ih sang nan pwuhk en Rongamwahu pwukat. Kitail pil kak wia met. Pwuhk en Rongamwahu kan kaidehn poadoapoad likamw akan; ahpw mie kadehde me Pwuhk en Rongamwahu wet kin wia poadoapoad mehlel ehu. Nan rekohd pwukat me pwilsang rehn Koht, kitail kak diarada sawas tohto me pahn kak kalaudehla atail limpoak ong sapwellimen Koht Ohl.
Ngehn me E Kasalehda
11, 12. Dahme kahrehda ni mwomwen Sises kin ehuwong aramas teikan, kin kahrehong kitail en poakohng ih?
11 Nan rekohd kan me ntingdier duwen mouren Sises, kitail kin sukuhliki ia duwen e kin ehuwong aramas teikan. Ngehn me e kasalehda mahs, pil kin kamwekid mongiong en aramas nan atail ahnsou, sounpar 1,960 mwurin e matala. Aramas koaros me memour kin toutouki lipwen dihp. Aramas rar kei kin lelong kahpwal, kohpwung sapwung, soumwahu kan, de kahrepe teikan me irail kin nsensuwedkihla laud. Ong aramas pwukat, Sises mahsanih: “Kumwail kohdo rehi, kumwail koaros me pwangadahr oh toutoukilahr amwail mehn wisik kan, I ahpw pahn kommoaleikumwailla. Kumwail ale oh kapaikada ei mehn wisiket, oh kumwail padahngki sang ie, pwe I me opampap oh nan kapehd karakarahk; kumwail ahpw pahn diar kommoalpen ngenomwail kan. Pwe mehn wisik me I pahn kihong kumwail me mengei, oh audepe kan me marahra.”—Madiu 11:28-30.
12 Sises kasalehda me e kin nsenohkin aramas semwemwe kan, irail kan me duhpek, oh irail me pahtou kan. Ni ahnsou konehng kan, e katungoale pokon laud kan. (Luk 9:12-17) E sewese irail en saladekla sang tiahk en aramas akan. E pil kakehle ahr pwoson ong sapwellimen Koht koasondi en kasorehla palien politik kan oh pil kihsang kahpwal en mwohni. Sises sohte kawehla ngehnen aramas akan me pahtou. Ahpw ni elen kadek, keneinei oh limpoak, e sewesehda me opampap kan. E kin kaloalamwahuwiala irail kan me duwehte ahlek pwoat me ohla oh wik me pahn kunla. Sang ni ahnsowo lel met, Mware kin kihong aramas koapwoaroapwoar, pil ong irail akan me saikinte kilang ih.—Madiu 12:15-21; 15:3-10.
13. Dahme kahrehda elen Sises kin koasoiong aramas dipan akan kin sewese aramas akan en poakohng ih?
13 Sises sohte kin pwungki aramas en wiahda sapwung, ahpw e kin kasalehda me e kin poakpoake aramas akan me wiahda dihp ahpw koluhla mehlel oh sohpeiong Sises oh ale sawas sang ih. (Luk 7:36-50) E kin mwondi oh mwenge rehn aramas akan me aramas teikan kin mwamwaleki ma e lemeleme met pahn sewese irail ni pali ngehn. (Madiu 9:9-13) Pwehki soahngen ngehn me e kasalehda, aramas rar kei me pil saikinte kilang Sises, kin mwekidki men esehla ih oh pwoson ih.
14. Dahme ke perenki duwen elen Sises ah kin sewesehda aramas soumwahu kei oh pahtou kan?
14 Ni ahl me Sises sewese aramas soumwahu akan, kasalehda sapwellime irair kan en limpoak oh pil kehl me e ahneki en kamwahuiala irail sang ahr soumwahu kan. Ihme karehda, ni ahnsou me ohl tokutok men keiong mpe, kelehpwikihdi oh peki sawas, Sises sohte kasautki ohlo. Oh e pil sohte padahkiong ohlo, mendahki e poakpoake ohlo, me eh soumwahu nohn suwed, sohte sawas pahn kak kohwong ih. Ohlo ngidingidki peki sawas: “Maing, ma komw ketin kupwurki, komw kak ketin kamwakeleiehda.” Ni en Sises sohte pweiehk, e ketin sair ohlo mahsanih: “I mwahuki, eri, mwakelekelda!” (Madiu 8:2, 3) Pil ehu ahnsou, emen lih me soumwahu nantiong en doahke pwungipen sapwellimen Sises likowo pwehn kak mwahula. Sises ahpw kin kadek koasoiong ih. (Luk 8:43-48) Oh ni ahnsou me Sises kilang kapar en mehla ieu, e inenen poakehla liohdio me nah iehros melahr. Mendahki Sises sohte men doadoahngki sapwellime manaman me e alehier sang rehn Koht wiahda mwenge ong pein ih, e doadoahngki manaman wet en kaiasada ohl menet.—Luk 4:2-4; 7:11-16.
15. Dahme pahn imwikihla atail wadwadek poadoapoad kan en Sises oh pil medemedewe duwen poadoapoad pwukat?
15 Ni atail pahn wadek poadoapoad pwukat oh medemedewe duwen ngehn me Sises kasansalehda, met pahn kalaudehla pein atail limpoak ong Sises me pwoula nin duwen aramas men pwen kitail koaros en kak ale mour soutuk. Edetehn kitail saikinte kilang ih, kitail men karanih ih, oh idawehnla ih.—1 Piter 2:21.
Eh Lamalam en Aktikitik en Liki Koht
16. Ihs me Sises kin keieu kesempwaliki, oh dahme e kangoange kitail en wia?
16 Pohnangin mehkoaros, Sises kin keieu kihong eh ahnsou oh pil atail ahnsou ong Semeo nanleng, Siohwa Koht. E kasansalehda kosonned me keieu nan Kosonnedo: “Ke pahn poakohng Kaun-o omw Koht [Siohwa] sang nan kapehdomw unsek, sang ni ngehnomw unsek, sang ni omw lamalam koaros unsek.” (Madiu 22:36, 37) E padahkiong sapwellime tohnpadahk kan: “Pwoson Koht.” (Mark 11:22) Ni ahnsou me re lelong kasongosong laud ehu me pid ahr pwoson, e kangonge irail en: “Kaukaule kapakap.”—Madiu 26:41.
17, 18. (a) Iaduwen Sises kasansalehda e lamalam aktikitik sang ni eh kin liki Semeo? (b) Dahme kahrehda dahme e wia, inenen kesempwal ong kitail?
17 Pein Sises kin wiada mehn kahlemeng. Kapakap kin wia mehkot me keieu kesempwal nan eh mour. (Madiu 14:23; Luk 9:28; 18:1) Ni ahnsou me e pahn pilada sapwellime wahnpoaron ko, Sises sohte liki pein ih, mendahki mahs tohnleng kan en nanleng mih pahnangin ih. Ni lamalam aktikitik e kapakap ong Seme ni pwong ehu pwon. (Luk 6:12, 13) Ni ahnsou irail koledi ih oh kaloke ih oh mwohn e pwoula, Sises pwurehng sohpeiwong Semeo, kapakap ni ngidingid. E sohte ahneki madamadau me e esehlaier Sehdan oh e pahn kak ni mengei powehdi dahme Me Suwedo pahn wia ong ih. Sises pohnese ia uwen kesempwal en dehr pwupwedi. Ma e pahn pwupwedi, met pahn kanamenek ong Seme! Oh aramas koaros pahn katiasang mour soutuk me tomw en Sises pahn kihong kitail!
18 Sises kin kapakap ahnsou koaros—ni ahnsou me e mih nan ihmw posoke nan Serusalem oh e pil kapakap ngidingid laud sang met nan mwetuwel en Gethsemane. (Madiu 26:36-44; Sohn 17:1-26; Ipru 5:7) Ni ahnsou me e lelong kalokolok nin tuhkehn kalokolok, e sohte lahlahwe irail kan me kin mwamwalehkin ih. Ahpw, e kapakapkin irail kan me sohte wehwehki dahme re wia: “Semei, komw ketin mahkong irail, pwe re sehse dahme re wiewia.” (Luk 23:34) E kin medemedewete Semeo, “pwe e ketin mweidalahte sapwellime koapworopwor koaros rehn Koht.” Kaimweseklahn mahsen kan me e mahsanih nin tuhkehn kalokolok iei kapakap ehu me e wiawihong Semeo. (1 Piter 2:23; Luk 23:46) Kitail kak kalahnganki, me ni ah liki Siohwa ni unsek, Sises kapwaiada eh pwukoa me Semeo ketikihong ih! Edetehn kitail sohte kilang Sises Krais, ia uwen loal atail limpoak ong ih! Pwehki dahme e ketin wiahda!
Kasansalehda Atail Limpoak ong Ih
19. Sang ni atail pahn kasalehda atail limpoak ong Sises, soahngen wiewia dah kei kitail en liksang?
19 Iaduwen kitail kak kasalehda me atail limpoak kaidehn ihte kin kohsang auatail? Pwehki Semeo, me Sises poakohng kin keinapwidi aramas en wiahda dikedik kan oh kaudokiong, kitail pil sohte pahn kasalehda wahu ong Sises ma kitail pahn doadoahngki mwaramwar en dikediko. (Eksodus 20:4, 5; Sohn 4:24) E sohte pahn kasalehda wahu ong Sises ma kitail pahn iang sarawi kan, pil ekei pak nan ehu ehu wihk, ma kitail sohte kin kapwaiada sapwellime padahk kan erein wihko. Sises mahsanih: “Mehmen me kin rong oh kapwaiada ei kosonned kan, iei ih me kin poakohng ie. Semei pahn loalloale mehmen me kin poakohng ie, oh I pil pahn poakohng, oh kasalehiong pein ngehi.”—Sohn 14:21, 23; 15:10.
20. Ia ekei wiewia kan me pahn kasalehda me kitail uhdahn poakohng Sises?
20 Kosonned dah kan e ketikihong kitail? Keieu, en kaudokiong Koht mehlel, Siohwa, kelepw. (Madiu 4:10; Sohn 17:3) Pwehki eh pwukoa nan kupwuren Koht, Sises pil padahkiong kitail me kitail anahne pwoson ih nin duwen sapwellimen Koht Ohl, oh kitail pil anahne kasalehda atail pwoson ni atail liksang wiewia suwed akan oh weweidki marain. (Sohn 3:16-21) E kaweidkin kitail en rapahki mahs Wehin Koht oh sapwellime pwung kan, en mwohniki met sang ketinain en paliwar. (Madiu 6:31-33) E padahkiong kitail en limpoakpene nin duwen e kasalehda limpoak ong kitail. (Sohn 13:34; 1 Piter 1:22) Oh e kehkehlingkihong kitail en wiahla sounkadehde kan ong sapwellimen Koht kupwur, nin duwen e ketin wia. (Madiu 24:14; 28:19, 20; Kaudiahl 3:14) Edetehn irail saikinte kilang Sises, Sounkadehdehn Siohwa rar kan kin mwekidki limpoak mehlel ong ih en kapwaiada kosonned pwukat. Pwehki irail sohte pein kilang Sises, met sohte kin kaluwetala ahr men nantiong en peik. Irail tamanda dahme ahr Kaun mahsanihong wahnpoaron Thomas: “Ia duwe, ke kamehlele pwehki omw kilang ie? Meid pai irail kan me sohte kin kilang ahpw kamehlele!”—Sohn 20:29.
21. Iaduwen kitail kin paiekihda atail pahn iang towehda Katamanpen Kamatalahn Krais, me pahn wiawi pahret ni Rahn Kaunop, April 11?
21 Koapworopwoarki me komw pahn iang irail akan nin sampah pwon tuhpene nan Kingdom Hall kan en Sounkadehdehn Siohwa kan mwurin kihrlahn ketipin Rahn Kaunop, April 11, 1998, pwen kak katamanda sapwellimen Koht limpoak keieu me e kasalehong aramas akan oh pil kasarawila pwoulahn sapwellime Ohl lelepek, Sises Krais. Padahk me pahn wiawi ni ahnsowo pahn kak kalaudehla pein atail limpoak ong Siohwa oh sapwellime Ohl oh pil kalaudehla atail ineng en kapwaiada sapwellimen Koht kosonned akan.—1 Sohn 5:3.
Iaduwen Komw Pahn Sapeng?
◻ Iaduwen irail aramas akan me ale keieun pwuhken Piter, esehla oh poakohng Sises?
◻ Ia ekei padahk kan me tepin Kristian akan sukuhlikier me kin sewese uhk?
◻ Dahme kahrehda ngehn me Sises kasansalehda kin kaloaliala omw limpoak ong ih?
◻ Dahme kahrehda ahn Sises irairen lamalam en aktikitik en liki Koht inenen kesempwal ong kitail?
◻ Iaduwen kitail kak kasalehda atail limpoak ong Sises Krais?
[Kilel kan nan pali 28, 29]
Kitail men karanih Sises pwehki sang ngehno e kasansalehda