Mahsen en Siohwa Kin Ieias
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Aiseia—II
AISEIA kin lelepekihong kapwaiada ah pwukoah nin duwen soukohp emen. Iren kadeik kan me e kohpada me dokedoke keinek eisek en wehin Israel pweidahier. Met pil miehte iren kokohp kan me e pahn wia me pid duwen irair en Serusalem nan ahnsou kohkohdo.
Kahnimw en Serusalem pahn ohla, oh towe kan pahn kalipilipala. Ahpw tehnlahn kahnimw wet sohte pahn poatopoat. Mwurin ahnsou kis, kaudok mehlel pahn pwurehng onohnda sapahl. Met iei audepen mahsen en Aiseia 36:1–66:24.a Kitail pahn paiekihda ni atail pahn kin medemedewe duwen audepen ire kan me kileldi nan irelaud pwukat pwe pali laud en kokohp pwukat kin keieu pweida nan atail ahnsou de pahn pweida ni ahnsou keren. Pali wet en pwuhk en Aiseia pil audaudki iren kokohp kaperen kan me pid duwen Mesaiao.
“KILANG! RAHN AKAN LELEDOHR”
(Aiseia 36:1–39:8)
Nan pahr kaeisek pahieu en kaundahn Nanmwarki Esekaia, (732 B.C.E.), mehn Asiria kan kalowehdi Suda. Siohwa ketin inoukihda me e pahn doarehla Serusalem. Sohlahr mie irair keper kan ni ahnsou me emente sapwellime Siohwa tohnleng kohdo oh kemehla sounpei en Asiria 185,000.
Esekaia soumwahuda. Siohwa ketin sapeng eh kapakap oh kakehlahda ih, oh ketin kareireikihla eh mour sounpar 15. Ni ahnsou me nanmwarki en Papilon kadarala weliepe kei pwe re en wia mahsen en kaping, Esekaia wia mwekid soaloalokong ehu ni eh kasalehiong irail sapwellime pai kan koaros. Aiseia pakairkiong Esekaia sapwellimen Siohwa mahsen pwukat: “Ahnsou ehu kohkohdo me mehkoaros nan tehnpaso, mehkoaros me omwi pahpa kahlap ako nekidalahr leledo rahnwet, pahn wisiklahng Papilonia. Sohte mehkot pahn luhwehdi.” (Aiseia 39:5, 6) Ekis daulih sounpar 100 kei mwuri, iren kokohp wet pweida.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
38:8—Dahkot “kehndake” me mweteo pahn keid powe oh pwurala mwuri? Pwehki mehn Isip oh mehn Papilon kin doadoahngki mehn sosohng me kin sohng mwetehn ketipin pwehn esehda kuloak en ahnsou ehu ni mwein senturi kawaluh B.C.E., kehndake pwukat ele kin mwete kuloak me semen Esekaia, Ahas, mehn sosohng kin kasalehda. De ele mwein mie kehndake me mih nan tehnpaso. De mwein mwetehn uhr me kesihnen limwahn kehndake pwukat kin ekis ekis kohla pohn kehndake kan, oh met kin wia mehn sosohng ahnsou de kuloak.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
36:2, 3, 22. Mendahki e kohsang eh pwukoahn nin duwen sounapwalih men en tehnpaso, mweimwei kohwong Sepna en pousehla oh doadoahk ohng nanmwarkio nin duwen sekteri men ohng weliepe. (Aiseia 22:15, 19) Ma kitail kohsang nan pwukoah ehu me kitail kin pwukoahki nan sapwellimen Siohwa pwihn, iaduwe, e sou konehng kitail en pousehlahte oh papah Siohwa nan irair de pwukoa soh lipilipil kan me e ketin mweidada?
37:1, 14, 15; 38:1, 2. Nan ahnsou kan en apwal, e pahn wia elen loalokong ma kitail kilangwohng Siohwa ni kapakap oh likih ih ni unsek.
37:15-20; 38:2, 3. Ni ahnsou me Serusalem mihla nan keper en lohdi pahn wehin Asiria, iren kapwunod me Esekaia ahneki iei me ma irail pahn lohdi pahn wehi wet, irail pahn wahdo kanamenek ohng mwaren Siohwa. Ni ahnsou me e esehda me e kakete mehkihla eh soumwahu, e sohte pwunodkihte pein ih. Dahme e keieu pwunodki iei me ma e pahn mehla ni sohte kadaudoke, eri sohte me pahn usehla kadaudok en nanmwarki Depit. E pil kin medemedewe laud duwen ihs me pahn kahluwa nah aramas akan ni arail pahn mahweniong mehn Asiria kan. Duwehte Esekaia, kitail kin medemedewe duwen kasarawihlahn mwaren Siohwa oh pweidahn sapwellime kupwur kan laudsang atail kin medemedewe duwen atail pahn komourala.
38:9-20. Melkahkahn Esekaia padahkiong kitail me sohte mehkot nan atail mour me kesempwal sang atail kak kapinga Siohwa.
“E PAHN ONOHNDA SAPAHL”
(Aiseia 40:1–59:21)
Mwurinte eh kohpada duwen ohlahn Serusalem oh duwen arail pahn kalipilipala nan Papilon, Aiseia kohpada duwen onohnsapahl. (Aiseia 40:1, 2) Aiseia 44:28 mahsanih: “Serusalem en onohnda sapahl.” Dikedik en koht likamw akan en Papilon pahn wisiksang wasao duwehte mehn “wisik toutou.” (Aiseia 46:1) Papilon pahn ohla. Mepwukat koaros pweida senturi riau mwurin kokohp wiawi.
Siohwa pahn ketikihda sapwellime ladu kan pwehn wia “mehn kamarainpen wehi kan.” (Aiseia 49:6) “Nanleng kan” en Papilon, de pwihn en soupeidi, pahn “sohrala rasehng ediniei” oh nah aramas akan pahn “mehla rasehng loahng”; ahpw ‘Saion, wehi lidu pahn kamweidpeseng selipe kan me sansalih tepinwere.’ (Aiseia 51:6; 52:2) Ohng irail akan me kin pwaredo reh pwehn rong ih, Siohwa mahsanih: “I ahpw pahn komourkumwailla! I pahn kauwada inou poatopoat nanpwungatail, oh ketikihong kumwail kupwuramwahu me I inoukihong Depit.” (Aiseia 55:3) Ni atail pahn kin mour pahrekiong sapwellimen Siohwa kupwur pwung kan, met pahn kahrehiong kitail en kak diarada “peren oh nsenamwahu [rehn Siohwa].” (Aiseia 58:14) Ni pali teio, sapwung me aramas akan kin wiahda pahn ‘katohre irail sang Koht.’—Aiseia 59:2.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
40:27, 28—Dahme kahrehda Israel mahsanih: “Siohwa sohte ketin mwahngih [ahi] apwal akan, de sohte kupwurohki [ahi] lokolongki pwung sapahrek”? Ekei mehn Suhs nan Papilon ele kin pehm Siohwa sohte kin mwahngih ekei pwung sapahrek akan me irail kin lokolongki. Irail ale mehn kataman me Sounkapikada sampah me sohte mwahn kin ngirala de luwetala kak kalowehdi Papilon.
43:18-21—Dahme kahrehda Koht ketin mahsanihong irail me kalipilipala ko en ‘dehr medemedewe dahme wiawiher kawao’? Met sohte wehwehki me irail en manokehla en Siohwa eh ketin kapitirailla. Ni pali teio, Siohwa kupwurki irail en tehk “irair kapw” me irail pahn lelohng, me duwehte arail pahn sohte lelohng nan apwal ni arail pahn seiseiloak kohwei, ele pohn apwoat ahl nan sapwtehn me pahn inenlahngete wasa me irail kohkohlahng ie. “Pokon kalaimwun ehu” me pahn pitsang “kahn kamakam kowahlap” pahn mie kahrepe kapw kan oh pil pein arail kahrepe kan ren kalingana Siohwa.—Kaudiahl 7:9, 14.
49:6—Iaduwen Mesaia wia “mehn kamarainpen wehi kan,” mendahkihte eh doadoahk en kalohk pohn sampah dokedokehte sapwellimen Israel seri kan? Kahrepen met iei pwehki dahme wiawi mwurin Sises pwoula. Paipel doadoahngki iren Aiseia 49:6 ohng sapwellime tohnpadahk ko. (Wiewia 13:46, 47) Rahnwet, Kristian keidi kan, me kin ale sawas sang irail pokon kalaimwun en tohn kaudok kan, kin wia “mehn kamarainpen wehi kan,” me kin kamakamarainih irail “tohn sampah koaros.”—Madiu 24:14; 28:19, 20.
53:10—Ni irair dah me Siohwa kin ketin kupwure eh pahn kin kaloke Sapwellimeo? Siohwa, me kin wia Koht emen me kin wehwehki oh poakehla irair en aramas, kin inenen medengkihla ni eh kin kilang Sapwellimeo ni eh kin lokolok. Mendahki met, e kin perenki kilang duwen Sises eh kin men kasalehda peik oh pil duwen koasoandi kan me pahn pweida pwehki lokolok oh pwoulahn Sises.—Lepin Padahk 27:11; Aiseia 63:9.
53:11—Dahkot loalokong me Mesaia pahn doadoahngki me pahn “mahkikihong dipen aramas”? Met iei loalokong me Sises alehdi ni ah ketido sampah, wiahla aramas, oh lelohng nan lokolok me kohsang kopwung sapwung oh imwikihla mehla. (Ipru 4:15) Iaduwen eh ketikihda meirong ehu me anahn pwehn sewese irail Kristian me keidi kan oh pokon kalaimwun pwe irail en kak pwungla mwohn Koht.—Rom 5:19; Seims 2:23, 25.
56:6—Ihs irail “mehn liki kan,” oh ni ahl dah kan me irail kin “kolokol [sapwellimen Siohwa] inou kan ni loalopwoat”? “Mehn liki kan” iei sapwellimen Sises “sihpw teikan.” (Sohn 10:16) Irail kin kolokol inou kapw ni arail kin kapwaiada kosonned kan me wia kisehn inouo, kapwaiada mehkoaros me pidada met, oh kin ale soangen mwengehn ngehn kan me irail Kristian me keidi kan kin ale, oh utung irail nan doadoahk en kalohki Wehio oh katohnpadahk.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
40:10-14, 26, 28. Siohwa sapwellimanki roson kowahlap oh pil kin mwekid ni keneinei, e sapwellimanki kehl oh erpit me laudsang wen me kitail wehwehki.
40:17, 23; 41:29; 44:9; 59:4. Wehi kan oh dikedik en eni kan rasehng ‘sohte.’ Sohte katepe kitail en kihong atail koapworopwor nan mepwukat.
42:18, 19; 43:8. En meirpene oh sohte kilang sapwellimen Koht Mahsen oh kaponehla salengatail kan oh sohte rong sapwellime kaweid me kin kohsang irail “ladu lelepek oh loalokong” pahn kahrehiong kitail en maskun oh salengepon ni pali ngehn.—Madiu 24:45.
43:25. Siohwa kin ketin mahkohng dipatail kan pwehki pein ih. Atail pahn saledeksang sensel pahn dihp oh mehla oh uhd alehdi mour sohte nohn kesempwal duwehte kasarawihlahn mwaren Siohwa.
44:8. Siohwa, koht emen me kitail kak koapworopworki me kehlail oh teng duwehte takai ehu, kin utung kitail. Kitail sohte anahne en masak wia kadehde duwen eh wia atail Kaun oh Koht!—2 Samuel 22:31, 32
44:18-20. Pwongih dikedik en eni wia kasalepen mohngiong me direki me suwed. Kitail en dehr mweidala mehkot en kihsang dewen Siohwa nan atail mohngiong.
46:10, 11. Eh ahneki manaman en ‘kapwaiada sapwellime koasoandi kan,’ me iei en kapwaiada mehkan koaros me e kin ketin kupwurki, kin wia kasalepen me Siohwa iei me atail Kaun oh Koht.
48:17, 18; 57:19-21. Ma kitail kin kilangwohng Siohwa pwehn ale komour, karanih ih, oh kapwaiada sapwellime kosonned akan, kitail pahn ahneki meleilei mwuledek de kupwuramwahu rasehng piletik pwoat me sohte kin madada oh atail irair pwung pahn tohto rasehng iloak me kin pwungupwungdohng ni oaroahr. Irail kan me sohte kin kapwaiada sapwellimen Koht Mahsen kin rasehng “iloak en nan madau me sohte kin tokedi.” Irail sohte kin ahneki meleilei.
52:5, 6. Mehn Papilon sapwung ni arail kin nda me Koht me luwet. Irail sohte wehwehki me Siohwa mweidala mehn Israel kan en kalidula pwehki eh engieng pahrail. Ni meteikan kin lelohng nan apwal laud, e sohte wia elen loalokong kitail en mwadangete koasoia kahrepen irail lelong nan kahpwal.
52:7-9; 55:12, 13. Mie kahrepe siluh me kitail en ni peren iang towehda doadoahk en kalohki Wehio oh katohnpadahk. Nehtail kan kin perenki pwarala rehn irail akan me aktikitik oh kin duhpek ni pali ngehn. Kitail pahn kilangwohng Siohwa ki ‘masatail kan’ de karanih ih. Kitail pahn pil pweida ni pali ngehn.
52:11, 12. Pwe kitail en kak warohng wa sapwellimen Siohwa “dipwisoun Tehnpas Sarawio kan”—sapwellime kisakis en pwukoah sarawi—kitail anahne en mwakelekel ni pali ngehn oh ni atail tiahk.
58:1-14. Mwomwen poadidi oh pwung me kin wiawi ni liksansalmwahu kin sohte katepe. Tohn kaudok mehlel kan anahne mehleliong arail poadidiong Koht oh arail tiahk en limpoak ong riarail kan.—Sohn 13:35; 2 Piter 3:11.
59:15b-19. Siohwa kin ketin tetehk wiewia kan en aramas oh kin doadoahngki sapwellime manaman ni ahnsou me konehng.
LIHO PAHN WIAHLA “SAPWELLIMEN SIOHWA NIHN LINGAN”
(Aiseia 60:1–66:24)
Aiseia 60:1 koasoakoasoia duwen onohnsapahlda en kaudok mehlel mahs oh pil nan atail ahnsou ni ah mahsanih: “Serusalem, uhda oh linganla, rasehng ketipin; lingaling en Siohwa dakeruhkadahr.” Saion “pahn rasehng sapwellimen Siohwa nihn lingan.”—Aiseia 62:3.
Aiseia weliandi tohn ah wehi me kasalehda koluhla erein arail wie sensel nan Papilon oh kapakapkinirail. (Aiseia 63:15–64:12) Mwurin eh kasalehda wekpeseng en nanpwungen ladu mehlel kan oh ladu likamw akan, soukohpo kasalehda iaduwen Siohwa pahn kapai irail akan me kin papah Ih.—Aiseia 65:1–66:24.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
61:8, 9—Dahme wia “inou poatopoat ehu,” oh ihs irail akan me wia “wahrail [NW]”? Met wia inou kapw me Siohwa ketin wiahda ohng irail Kristian keidi kan. “Wahrail” iei “sihpw teikan”—irail meh rar kei me rohng oh mwekidki rohng me irail kin kalohki.—Sohn 10:16.
63:5—Iaduwen sapwellimen Koht engieng eh kin utung ih? Sapwellimen Koht engieng kin wia engieng me sohte kin wiawi ni elen soh kanengamah—sapwellime engieng pwung. Sapwellime engieng kin utung oh kamwakid ih en wia kapwung me pwung.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
64:6. Aramas soh unsek sohte kak pein doareirailla. Ni arail kin tomwki diparail kan, arail wiewia pwung kan kin sohla katepe duwehte likou kan me saminlahr.—Rom 3:23, 24.
65:13, 14. Siohwa kin ketin kapaiada sapwellime ladu kan me kin lelepek, oh kaitarala mehlel arail anahn akan en pali ngehn.
66:3-5. Siohwa kin kalahdeki tiahk en liksansalmwahu.
“Kumwail Nsenamwahukihla oh Pereperen”
Ia wen kokohp akan duwen onohnsapahlda ahr kin inenen kansenamwahuiala irail mehn Suhs akan me sella nan Papilon! Siohwa mahsanih: “Kumwail nsenamwahukihla oh pereperenki kohkohlahte mehkan me I pahn wiahda. Serusalem kapw me I pahn wiahda pahn diren peren, oh towe kan pahn kin diren nsenamwahu.”—Aiseia 65:18.
Kitail pil kin mih ni ahnsou ehu me rotorot kipehdi sampah oh wehi kan kin mih nan rotorot mosul. (Aiseia 60:2) Uhdahn pahn mie “ahnsou apwal ekei” (2 Timoty 3:1) Kahrehda, sapwellimen Siohwa mahsen en komour me kileldi nan Paipel pwuhk en Aiseia kin wia iren kangoang laud ohng kitail.—Ipru 4:12.
[Nting tikitik me mi pah]
a Ohng ire me pid Aiseia 1:1–35:10, kilang “Mahsen en Siohwa Kin Ieias—Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Aiseia—I” nan Kahn Iroir en December 1, 2006
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 28]
Ke ese ia kahrepe keieu me Esekaia kapakapki oh peki en pitsang irail mehn Asiria kan?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 31]
“Meid lingan oh kaselel atail udiahl meninkeder men ni eh kin kotehdo nahna kan wa kohdo rongamwahu!”