IREN ONOP 45
KOUL 111 Kahrepen At Peren
Ahnekihte Peren ni Omw Apwalih me Mah de Soumwahu
“Irail kan me sengiseng nindokon arail kamwakamwarak, re en dolung wahnsapwarail pereperen!”—MEL. 126:5.
DAHME KITAIL PAHN SUKUHLKI
Ia duwen irail kan me kin apwalih me mah de soumwahu ar kak dadaur pahn kahpwal tohrohr kan me re lelohng oh ahnekihte peren.
1-2. Ia sapwellimen Siohwa pepehm ong irail kan me kin apwalih me mah de soumwahu? (Lepin Padahk 19:17) (Pil kilang kilel kan.)
BROTHER men sang Korea me adaneki Jin-yeol koasoia, “Ngehi oh ei pwoudo pwopwoudkier daulih sounpar 32. Erein sounpar limau, ei pwoudo kin sosoumwahu oh anahne ei sawas. E ahneki soumwahu en Parkinson oh kin apwalki mwekid. I uhdahn poakohng ei pwoudo oh perenki apwalih. Pwohng koaros, e kin meir nan imwato nan peht ehu me kohsang imwen wini. I kin meir limwah oh se kin kol peh meir.”
2 Kowe emen me kin apwalih me mah de soumwahu, duwehte omw pahpa nohno, omw pwoud, noumw seri, de kompoakepahmw? Ei uhdahn, ke perenki sewese pwehki ke poakohng. Oh ke pil kin wia met pwehki ke poakohng Siohwa. (1 Tim. 5:4, 8; Seims 1:27) Ahpw, ke kin ahneki kahpwal kan me meteikan sohte kin ese. Ekei pak, ke pehm me kowe kelehpw me kin lokolok. Ele aramas akan kin kilang omw kin sirei. Ahpw re sehse me ekei pak ke kin uhdahn nsensuwed. (Mel. 6:6) Mendahki meteikan sohte wehwehki omw kahpwal kan, Siohwa kin ahnsou koaros ketin mwahngih. (Pil kilang Eksodus 3:7.) E kin ketin mwahngih omw sengiseng oh tounmetei kan me ke kin wiahda. (Mel. 56:8; 126:5) E kin ketin mwahngih soahng koaros me ke kin wia pwehn sewese irail kan me ke poakohng. Ong ih, e mwomwen me e ketin pweipwand ong uhk oh inoukihda en kapwungohng uhk.—Wadek Lepin Padahk 19:17.
Kowe emen me kin apwalih emen me mah de soumwahu? (Menlau kilang parakrap 2)
3. Kahpwal dah kan me Eipram oh Sara lelohng erein ara apwalih Tera?
3 Mie koasoipen ohl oh lih tohto nan Paipel me kin apwalih me mah de soumwahu. Karasepe, medewehla Eipraam oh Sara. Ni ahnsou me re kohkohsang Ur, arail pahpao Tera sounparehr epwiki samwa. Ahpw e iangirahda. Irail seiloangki mwail 600 kohla Aran. (Sen. 11:31, 32) Eipraam oh Sara uhdahn poakohng Tera, ahpw medewehla uwen apwal en apwalih ih erein arail seiseiloak. Irail dake kamel de ahs me kakete apwal ong Tera me mahla. Ele ekei pak, Eipraam oh Sara kin uhdahn pwangada. Sohte lipilipil dahme wiawi, Siohwa ketikihong ira kehl me ira anahne. Duwehte Siohwa eh ketin sewese Eipraam oh Sara, e pil pahn ketin sewese oh kakehlakaiuk.—Mel. 55:22.
4. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?
4 Peren kak seweseiuk ken pousehlahte apwalih emen me ke poakohng. (Lep. Pad. 15:13) Aramas peren men kak ahnekihte peren mendahki eh kahpwal kan. (Seims 1:2, 3) Ia duwen omw kak kakairada soangen peren wet? Ehu ahl iei sang ni omw kin likih Siohwa ni kapakap oh peki en ketin seweseiuk ken ahnekihte madamadau pwung. Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene ekei soahng kan me ke kak wia pwehn ahnekihte peren ni omw apwalih emen me mah de soumwahu. Kitail pahn pil koasoiapene ia duwen meteikan ar kak sawas. Keieu, kitail pahn koasoiapene dahme kahrehda ke anahne ahnekihte peren ni omw apwalih emen me ke poakohng oh dahme kahrehda e kakete apwal.
IA DUWEN OMW KAK AHNEKIHTE PEREN NI OMW APWALIH EMEN ME KE POAKOHNG
5. Dahme kahrehda irail me kin apwalih me mah de soumwahu anahne ahnekihte peren?
5 Ni atail kin medemedewehte kahpwal en apwalih emen, kitail kakete nsensuwedla oh sohla ahneki kehl en apwalih irail mwahu. (Lep. Pad. 24:10) Oh pwehki kitail kin pwangada, kitail kakete sohla sawas laud ong irail duwehte me kitail men wia. Kahpwal dah kan kak kahrehiong irail me kin apwalih me mah de soumwahu ren sohla ahneki peren?
6. Dahme kahrehda ekei me kin apwalih me mah de soumwahu kin uhdahn pwangada?
6 Ele ke kin uhdahn pwangada. Sister men me adaneki Leah koasoia: “Pil ni ahnsou me soahng koaros kin mwahu, I kin kalapw pwunod ni kaimwiseklahn rahno oh sohla ei kehl. Ekei pak, I sohte kak pil medewehda sapeng text ehu.” Ekei diarada me e apwal en wiahda ahnsou ren kommoal de meir mwahu, mehkot me re uhdahn anahne. Sister men me adaneki Inés koasoia: “Ei meir kin sohte itar. I kalapw pirida nipwong awa riau koaros pwehn apwalih en ei pwoudo nohno. Oh erein sounpar tohto, ngehi oh ei pwoudo sohte kak kohla ehu wasa me se mwahuki pwehn kommoal.” Ekei pil sohte kak werekiong kompoakparail kan de wia soahng teikan nan sapwellimen Siohwa doadoahk pwehki irail anahne apwalih arail peneinei me mahla de soumwahu. Pwehki met, irail kakete pehm me re kelekelehpw oh nsensuwedkihla arail sohte kak wia soahng koaros me re mwahuki.
7. Dahme kahrehda ekei me kin apwalih me re poakohng kin nsensuwedki arail sohte wia uwen arail kak koaros de dahme wiawihong me re poakohngo?
7 Ele ke nsensuwedkihla me ke sohte kin wia uwen omw kak koaros de dahme wiawihong me ke poakohngo me mahla de soumwahu. Sister men me adaneki Jessica koasoia: “I kalapw pehm me I anahne kalaudehla ei sewese ei pahpao oh I pehm me I roporop ni ei kin kommoal.” Ele ekei kin pwunodki me re sohte kin wia uwen ar kak pwehn sewese irail kan me re poakohng me mahla de soumwahu. De ekei pak, re kakete pehm me re sohla kak apwalih aramaso. Mwein ni ahnsou kan me re kin pwang, ele re kin nda de wia soahng kan me sohte kadek. Soahng pwukat koaros kakete kahrehiong irail en uhdahn nsensuwedla. (Seims 3:2) Ele ekei pil kin nsensuwed ni ar kilang me re poakohngo eh soumwahu lalaudla. Sister men me adaneki Barbara koasoia: “E uhdahn kamedek en kilang soumwahwo me kompoakepahio ahneki eh susuwedla rahn koaros.”
8. Ia ahn ekei pepehm ni meteikan ar kalahnganki arail sawas?
8 Ele ke pehm me meteikan sohte kalahnganki dahme ke kin wia. Dahme kahrehda? Pwehki irail sohte kin kalapw kalahnganki de kapingahki omw doadoahk laud oh tounmetei. Eri ni emen eh kalahngankihong uhk soahng koaros me ke kin wia, met kak kaperenihiukada. (1 Des. 5:18) Sister men me adaneki Melissa koasoia: “I kin sengiseng pwehki I uhdahn pwang oh mworusala. Ahpw ni meteikan me I kin apwalih ar ndaiong ie, ‘Kalahnganki soahng koaros me ke wiahiong ie,’ met kin kansenamwahwiehla! Koasoi pwukat kin kalaudehla ei kehl oh kamwakid ie I en pousehlahte sewese irail.” Brother men me adaneki Ahmadu oh eh pwoudo kin apwalih kisin serepein men me liho pahn naineki me uhdahn soumwahu. E koasoiahda eh pepehm ni ahnsou me kisin serepeino kalahnganohng ira: “Ele kisin serepeino sohte wehwehki uwen laud me se kin wia pwehn apwalih. Ahpw se uhdahn perenkihda ni eh kalahnganohng kiht oh ndaiong kiht me e poakepoake kiht.”
IA DUWEN OMW PAHN AHNEKIHTE PEREN
9. Ia duwen emen me kin apwalih me mahla de soumwahu eh kak pohnese dahme e kak oh sohte kak wia?
9 Pohnese dahme ke kak oh sohte kak wia. (Lep. Pad. 11:2) Sohte me kak wia soahng koaros me e men wia. Eri ke anahne pilada dahme ke kak wia. Oh ekei pak, ke sohte kak wia dahme aramas men ken wia. Ni met eh wiawi, ke sohte anahne suwedki. Met kin kasalehda me ke pohnese dahme ke kak oh sohte kak wia. Oh pil ma meteikan men seweseiuk, kalahnganki oh mweidohng irail. Brother men me adaneki Jay koasoia: “Kitail kak wia soahng kei ni ahnsou ehute. En pohnese dahme ke kak oh sohte kak wia pahn seweseiuk en ahnekihte peren.”
10. Ni omw kin apwalih emen, dahme ke anahne wehwehki? (Lepin Padahk 19:11)
10 Dehde mwahu. (Wadek Lepin Padahk 19:11.) Ma ke kin wia met, ke pahn ahnekihte meleilei ni emen me ke poakohng eh nda de wia mehkot me sohte kadek. Aramas me dehde mwahu kin song en wehwehki dahme kahrehda aramaso wiahki soangen mwekido. Ekei soumwahu kan kak kahrehiong emen en wia soahng kan me e sohte kin wia mahso. (Ekl. 7:7) Karasepe, emen me kin kalapw koasoi oh kadek mahso kakete tepida akamaiong uhk. De e kakete tepida kaulim de kalapw lingeringer. Ma ke kin sewese emen me ahneki soumwahu laud ehu, ele e pahn sawas en sukuhlki eh soumwahwo. En wehwehki eh soumwahwo pahn seweseiuk en ese me e kin nda de wia soahng kan me sohte kadek pwehki e soumwahu, a kaidehn pwehki e men wia met.—Lep. Pad. 14:29.
11. Dahme irail me kin apwalih me mahla de soumwahu anahne wiahda ehuehu rahn? (Melkahka 132:4, 5)
11 Wiahda ahnsou en kakehlaka omw nanpwungmwahu rehn Siohwa. Ekei pak, ele ke anahne katikala ahnsou ong soahng teikan pwehn mie ahnsou me itar ken wia dahme “keieu kesempwal.” (Pil. 1:10) Karasepe, ke anahne ahnsou pwehn kakehlaka omw nanpwungmwahu rehn Siohwa. Nanmwarki Depit kin wiahki eh kaudokiong Siohwa me keieu kesempwal nan eh mour. (Wadek Melkahka 132:4, 5.) Duwehte met, e kesempwal ken wiahda ekis ahnsou ehuehu rahn pwehn wadek Paipel oh kapakap. Sister men me adaneki Elisha koasoia: “I kin ahnekihte peren sang ni ei kapakap oh doudouloale mahsen kansenamwahu kan sang melkahka. Kapakap ong Siohwa me kin keieu sewese ie. Erein rahn ehu pwon, I kin peki Siohwa en ketin sewese ien ahnekihte meleilei.”
12. Dahme kahrehda e kesempwal ong irail kan me kin apwalih meteikan ren pil apwalih pein arail roson?
12 Wia dahme ke kak pwehn ahnekihte roson mwahu. Ele sohte omw ahnsou laud pwehn pwainda oh wiahda mwenge me mwahu ong roson mwahu. Ahpw ma ke kin kang soangen mwenge ko oh kaukaule eksersais, ke pahn ahnekihte roson en paliwar oh madamadau. Eri mendahki sohte omw ahnsou laud, e kesempwal ken wiahda ahnsou en kang mwenge me mwahu ong roson oh kaukaule eksersais. (Ep. 5:15, 16) Patehng met, song en kin meir mwahu. (Mark 6:31) Semen kan me kin onopki atail mwahliel kawehwehda me meir kin sewese kamwahwihala atail mwahliel. Ehu artikel me pid roson en paliwar koasoia me ni emen eh kin meir mwahu, e sohte pahn nohn pwunod oh kak ahnekihte meleilei erein kahpwal kan. Ke pil anahne wiahda ahnsou ong soahng kan me ke perenki. (Ekl. 8:15) Sister men kawehwehda dahme sewese en ahnekihte peren. E koasoia: “Ma rahno kin kaselel, I kin song en kohla mwemweit liki. I kin koasoanehdi rahn ehu nan sounpwong koaros ien iangih kompoakepahi men wia mehkot me se perenki.”
13. Dahme kahrehda e mwahu en kouruhr? (Lepin Padahk 17:22)
13 Rapahki soahng kan me pahn kahrehiong uhk peren. (Wadek Lepin Padahk 17:22; Ekl. 3:1, 4) Kouruhr kin mwahu ong paliweromw oh omw madamadau. Ni omw kin apwalih emen, soahng kan kakete wiawi ni omw sohte kasik. Ahpw ma ke kouruhr nan irair kamworus ehu, ke sohte pahn nohn nsensuwed. Oh ma ke iangih emen me ke kin apwalih, kouruhr, met kak kalaudehla amwa poakohng emenemen.
14. Ia duwen omw koasoiong kompoakepahmw mwahu men eh kak seweseiuk?
14 Padahkihong kompoakepahmw mwahu men omw pepehm. Mendahki omw kin song en ahnekihte peren, ekei pak ke pahn kin pwunod. Nan soangen ahnsou wet, ke kak koasoiong kompoakepahmw mwahu men me sohte pahn kadeik dahme ke nda. (Lep. Pad. 17:17) Ahpw e pahn rong oh kangoangeiuk, oh ele ih met me ke uhdahn anahne pwehn pwurehng ahneki peren.—Lep. Pad. 12:25.
15. Ia duwen koasoia duwen Paradais eh kak seweseiuk ken peren?
15 Medewehla dahme kumwa pahn wia nan paradais. Taman me ke sohte pahn apwalih emen me mahla de soumwahu kohkohlahte. Siohwa sohte ketin kupwurki aramas akan ren wia soangen doadoahk wet. (2 Kor. 4:16-18) “Mour mehlelo” pahn kereniong leledo. (1 Tim. 6:19) Ni kowe oh me ke poakohngo koasoia dahme kumwa pilahn en wia nan paradais, met kak kahrehiong kumwa en uhdahn peren. (Ais. 33:24; 65:21) Sister men me adaneki Heather koasoia: “I kin kalapw padahkihong irail kan me I kin sewese me kereniongehr se pahn kin ehu deidei, kohla tang, oh dake pwaisikel. Se pahn uhmw pilawa oh wiahda mwenge ong irail kan me se poakohng me iasada. Kiht koaros kin kalahngankihong Siohwa at koapworopwor.”
IA DUWEN METEIKAN AR KAK SAWAS
16. Ia duwen atail kak sewese emen me kin apwalih me mah de soumwahu nan atail mwomwohdiso? (Pil kilang kilel.)
16 Sewese me kin apwalih me mah oh soumwahu pwe ren ekis kommoal. Riatail kan kak wiahda ekis ahnsou pwehn mi rehn aramaso me ke kin apwalih. Met pahn kihong uhk ahnsou ken kommoal de wia soahng kan me ke anahne wia. (Kal. 6:2) Ekei riatail kan kin wiahda koasoandi pwehn ese ihs me pahn sawas ehuehu wihk. Sister men me adaneki Natalya, me kin apwalih eh pwoudo me sohte kak alu, koasoia: “Brother men nan mwomwohdiso kin kohdo pak ehu de riau nan ehu wihk pwehn mi rehn ei pwoudo. Ira kin kohla kalohk, koasoipene, oh ira pil kilang kasdo. Ahnsou pwukat uhdahn kesempwal ong ei pwoudo oh met kin kihong ie ahnsou ien kommoal de wia soahng kan me I men wia, duwehte kohla alu.” Ele ekei pak, ke pil kak pweidi rehn me soumwahwo pwe me kin apwaliho en kak meir mwahu.
Ia duwen omw kak sewese emen me kin apwalih me mahla de soumwahu nan omw mwomwohdiso? (Menlau kilang parakrap 16)a
17. Ia duwen atail kak sewese me kin apwalih me mah de soumwahu erein mihting kan?
17 Sewese me kin apwalih me mah de soumwahu erein mihting kan. Ele ekei sohte kak rongedi mwahu padahk kan nan mihting en mwomwohdiso oh nan kapokon kan, pwehki re kin kedirepwki emen me mahla de soumwahu. Irail kan nan mwomwohdiso kak mwohndi rehn emen me mahla de soumwahu ekis ahnsou de erein mihtingo pwon. Ma me maho de soumwahwo sohte kak kohkohsang nan ihmw, kitail kak mi reh pwe me kin apwaliho en kak iang towehda mihting nan Wasahn Kaudok.
18. Dahme kitail pil kak wia ong me kin apwalih meteikan?
18 Kangoange oh kapakapki me kin apwalih me mah de soumwahu. Elder kan anahne kaukaule wiahda ahnsou en kangoange irail kan me kin apwalih me mah oh soumwahu kan. (Lep. Pad. 27:23) Oh kitail koaros en pousehlahte padahkihong irail pwukat me kitail poakohng oh kalahnganki soahng koaros me re kin wia. Kitail pil kak kapakapki me Siohwa en ketin pousehlahte kakehlaka oh sewese irail en ahnekihte peren.—2 Kor. 1:11.
19. Dahme kitail en kasikasik?
19 Ni ahnsou keren, Siohwa pahn ketikihsang soahng koaros me kin kahrehiong kitail lokolok oh nsensuwed. Soumwahu oh mehla pahn sohrala. (Kaud. 21:3, 4) “Me nehtuk kan pahn mwusikekda oh kahkahlek.” (Ais. 35:5, 6) Eri kitail solahr pahn lokolongki mahla de irail kan me kitail poakohng ar mahla de soumwahu. “Mehkoaros me pweidahr nan ahnsou samwalahr ako pahn manokonokla douluhl.” (Ais. 65:17) Oh kitail kak uhdahn kamehlele me Siohwa pahn ahnsou koaros ketin sewese kitail lao lel ahnsowo me e pahn ketin kapwaiada sapwellime inou kaselel kan. Ma kitail kin pousehlahte likih sapwellime kehl, e pahn ketin sewese kitail en “uhdahn dadaurete ni kanengamah oh peren.”—Kol. 1:11.
KOUL 155 At Peren me Soutuk
a WEHWEHN KILEL: Sister pwulopwul riemen mi rehn sister mah men pwe me kin apwaliho en kak kohla mwemweit.