KʼUTUNEM 9
Ri kbʼan che utzijoxik ri utzij ri Dios
RI JESÚS are jun utzalaj kʼutbʼal chqe, man xkos ta che utzijoxik ri utzij ri Dios. Xbʼe che kitzukuxik ri winaq, xchʼaw kukʼ y xeʼutijoj cho taq ri kachoch y pa e kʼolbʼal jawiʼ e kʼo wi kʼi taq winaq (Mat. 9:35; 13:36; Luc. 8:1). Xtzijon kukʼ ri winaq chkijujunal, xeʼutijoj ri utijoxelabʼ jawiʼ e kʼo ta wi winaq y xchʼaw chkiwach e kʼiʼalaj winaq (Mar. 4:10-13; 6:35-44; Juan 3:2-21). Amaqʼel xuya kichuqʼabʼ y jun eyebʼal kʼuʼx chke ri winaq (Luc. 4:16-19). Man xuya ta kan utzijoxik ri utzij ri Dios paneʼ rajawaxik kuxlanik o kutij uwa (Mar. 6:30-34; Juan 4:4-34). Ri kikotemal che xukʼut ri Jesús are chiʼ xutzijoj ri utzij ri Dios xeʼutoʼ ri apóstoles. Y, are chiʼ oj kqasikʼij ri Evangelios, ¿la mat qastzij che je wariʼ ri kqanaʼo? (Mat. 4:19, 20; Luc. 5:27, 28; Juan 1:43-45).
2 Chqilaʼ jujun jastaq che kojkunik kqabʼano rech kqesaj uwach ri Jesús y kqataqej ri chak che xumajij kan weneʼ kebʼ mil junabʼ.
RI UTZIJOXIK RI UTZIJ RI DIOS CHUCHIʼ TAQ JA
3 Ri upatanelabʼ ri Jehová qetaʼm che nim ubʼanik che rukʼ cholajil kqatzijoj ri utzalaj taq jastaq re ri uQʼatbʼal tzij chuchiʼ taq ja. Etaʼmatal kiwach ri testigos rech Jehová rumal che kebʼe chuchiʼ taq ja. Sibʼalaj utz qabʼanom che ubʼanik wariʼ, rumal che oj kunaq qayaʼom ubʼixik ri utzij ri Dios chke e kʼiʼalaj winaq y xa pa jubʼiqʼ tiempo (Mat. 11:19; 24:14). Xuqujeʼ, utzijoxik ri utzij ri Dios chuchiʼ taq ja kukʼutu che kqaloqʼoqʼej ri Jehová y ri qajil qatzʼaqat (Mat. 22:34-40).
4 Utzijoxik ri utzij ri Dios chuchiʼ taq ja man are ta ri testigos rech Jehová xemajin loq. Jun kʼutbʼal, ri apóstol Pablo xunaʼtajisaj chke jun jupuq kʼamal bʼe re Éfeso che are chiʼ xopan pa Asia xumajij kitijoxik ri e winaq cho taq ri kachoch y che ubʼixik ronojel jastaq che kuya utzilal chke, y ayaʼom ta kan ubʼanik wariʼ. Rukʼ wariʼ y nikʼaj chi jastaq, ri Pablo xuqʼalajisaj che «rajawaxik kkikʼex kikʼuʼx chuwach ri Dios. [...] Chi rajawaxik kekojon che ri qAjaw Jesús» (Hech. 20:18, 20, 21). Pa wajun tiempo riʼ, ri e qʼatal tzij romanos kekitaqchij ri winaq che kiqʼijilaxik e tyox y ri e winaq bʼenaq kikʼuʼx rukʼ wariʼ. Rumal laʼ rajawaxik che aninaq kkitzukuj ri Jehová, «ri Dios ri xbʼanow ri uwach ulew xuqujeʼ ronojel ri kʼo chuwach», che «kuyaʼ utzijoxik chke konojel ri winaq pa ronojel tinimit» che rajawaxik kkikʼex ri kikʼaslemal (Hech. 17:22-31).
5 Kimik más chi rajawaxik che ri winaq kketaʼmaj ri utzalaj taq jastaq che kutzujuj ri uQʼatbʼal tzij ri Dios, rumal che naqaj chi kʼo wi ri qʼij che ksachisax uwach ri itzelal. Retaʼmaxik wariʼ kubʼano che más kqaj kqatzijoj ri utzij ri Dios. Junam rukʼ ri qilom chik, más keqariq ri winaq che kkaj kketaʼmaj ri utzij ri Dios are chiʼ kojbʼe chuchiʼ taq ja, junam rukʼ ri xkʼulmataj pa taq ri uqʼij ri Jesús y ri apóstoles (Mar. 13:10).
6 ¿La tajin kqakoj qachuqʼabʼ che utzijoxik ri utzij ri Dios chuchiʼ taq ja? We je riʼ, ri Jehová kkikot riʼ qukʼ (Ezeq. 9:11; Hech. 20:35). Are kʼu e jujun qachalal kʼax kkiriq che ubʼanik wariʼ, rumal che weneʼ kkixibʼij kibʼ. Weneʼ kʼo ta ukowil kikʼuʼx are chiʼ kechʼaw rukʼ jun winaq che kkichʼobʼ ta uwach. Weneʼ rumal che kʼo jun yabʼil chke o rumal che ri e winaq re ri tinamit che keʼel wi kkaj taj kekitatabʼej. O weneʼ ri qʼatbʼal tzij uqʼatem uwach ri qachak che ri Dios. Are kʼu rajawaxik kqaya ta bʼe che kubʼan kebʼ qakʼuʼx rumal wariʼ (Éx. 4:10-12). E kʼi qachalal pa ronojel ri uwach Ulew kiqʼaxem ri e kʼax riʼ.
7 Ri Jesús xubʼij kan wajun tzujunik riʼ chke ri utijoxelabʼ: «Chiwilampeʼ, in kʼo iwukʼ ronojel qʼij kʼa pa ri ukʼistajik ri uwach ulew» (Mat. 28:20). Ri xubʼij kan ri Jesús kuya qachuqʼabʼ rech kqatzijoj ri utzij y keqatoʼ ri winaq rech keʼux cristianos. Junam kqanaʼ rukʼ ri Pablo are chiʼ xubʼij wariʼ: «Ronojel kinkuʼin chubʼanik» rumal ri kyoʼw nuchuqʼabʼ (Filip. 4:13). Chqakojoʼ ronojel qachuqʼabʼ rech kqatzijoj ri utzij ri Dios chuchiʼ taq ja. Chojel che utzijoxik ri utzij ri Dios rukʼ ri congregación, rumal che ri e qachalal kojkitoʼo y kkiya qachuqʼabʼ rech amaqʼel kqabʼan wajun chak riʼ. Y chqataʼ che ri Jehová che kojutoʼ che uqʼaxexik apachike uwach kʼax (1 Juan 5:14).
8 Rumal ri utzijoxik ri utzij ri Dios kojkunik kqaqʼalajisaj y kqatoʼ uwiʼ ri qeyebʼal chkiwach ri winaq (1 Ped. 3:15). Rumal wariʼ, junam ta ri qakʼaslemal kukʼ ri ke ri winaq. ¿Jasche? Rumal che oj qeyem ri tewchibʼal re ri uQʼatbʼal tzij ri Dios, are kʼu ri e areʼ kʼo ta jun keyebʼal (Is. 65:13, 14). Sibʼalaj kojkikotik rumal che tajin kqanimaj ri utaqanik ri Jesús che kqakʼut utz taq bʼantajik chkiwach ri winaq. Xuqujeʼ, weneʼ kojkun che utoʼik jun winaq rech kretaʼmaj uwach ri Jehová y kuriq jun kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik (Mat. 5:16; Juan 17:3; 1 Tim. 4:16).
9 Kebʼan riqbʼal ibʼ re utzijoxik ri utzij ri Dios chuxoʼl semana y pa ri fines de semana. Jujun taq congregaciones keʼel che utzijoxik ri utzij ri Dios pa ri bʼenaq qʼij rumal che weneʼ más keriqitaj ri winaq cho ri kachoch. Xuqujeʼ, ri winaq más kkaj ketzijon pa taq ri rokbʼal aqʼabʼ cho ri aqʼabʼil.
CHEQATZUKUJ RI E WINAQ CHE KKAJ KKITATABʼEJ
10 Ri Jesús xubʼij chke ri utijoxelabʼ che rajawaxik kekitzukuj ri winaq che kkaj kkitatabʼej ri utzij ri Dios (Mat. 10:11). Y ri areʼ xukoj ronojel uchuqʼabʼ che kitzukuxik, y xaq xiw ta xutzijoj ri utzij ri Dios chuchiʼ taq ja (Luc. 8:1; Juan 4:7-15). Ri apóstoles xuqujeʼ xkitzijoj ri utzij ri Dios apastaneʼ ri xeriqitaj wi (Hech. 17:17; 28:16, 23, 30, 31).
Ri kqaj are che e kʼi winaq kketaʼmaj ri jastaq che kuya na ri uQʼatbʼal tzij ri Dios
11 Kimik xa junam: kqaj che e kʼi winaq kketaʼmaj chrij ri utzalaj taq jastaq che kuya na ri uQʼatbʼal tzij ri Dios. Rumal laʼ, rajawaxik kqabʼan ri xubʼan ri Jesús y ri apóstoles che utzijoxik ri utzij ri Dios y kojchoman chrij ri tajin kkʼulmataj pa ri qaqʼij, rech keqatoʼ ri winaq apastaneʼ ri keriqitaj wi (1 Cor. 7:31). Jun kʼutbʼal, e kʼi chke ri qachalal utz elenaq ri kichak are chiʼ kkitzijoj ri utzij ri Dios pa taq ri kʼaybʼal y pa taq oficinas. Pa kʼi países utz elenaq are chiʼ kkitzijoj ri utzij ri Dios pa taq ri parques, pa taq ri bʼe, jawiʼ keyeʼx wi chʼichʼ o pa nikʼaj chi lugar che e kʼo wi winaq. Kʼo congregaciones kkikoj mesas o exhibidores portátiles re ri qawuj pa taq ri kiterritorios. Ri sucursales xuqujeʼ kkiya taqanik che kbʼan ri predicación pública pa taq ri lugar jawiʼ keʼokʼow wi kʼi winaq pa ri nimaʼq taq tinamit, rukʼ ri kitobʼanik ri qachalal re jalajoj taq congregaciones. Rumal wariʼ oj kunaq oj tzijonaq kukʼ ri winaq che keriqitaj ta cho kachoch.
12 Are chiʼ pa ri predicación pública kqariq jun winaq che kraj kretaʼmaj más chrij ri Biblia, kojkunik kqaya jun wuj che che utz krilo. Y rech kqatoʼ más, kojkunik kqaya ri qanúmero o ri qacorreo che y kqabʼij che che kqaj kojtzijon chi rukʼ pa jun chi qʼij, kqakʼut ri qakʼolbʼal re internet jw.org o kqabʼij che jawiʼ kriqitaj wi ri Ja rech Ajawbʼal che kʼo chunaqaj. We kqaya ri qatobʼanik pa ri predicación pública, sibʼalaj kojkikot riʼ.
13 Ri cristianos xaq xiw ta kqatzijoj ri utzij ri Dios. Rajawaxik keqasolij kʼi mul ri e winaq che kkaj kketaʼmaj más. Jeriʼ kojkunik keqatoʼo rech kopan ri utzij ri Dios pa kanimaʼ y kekʼiy pa ri kikojonik.
RI E SOLINIK
14 Ri Jesús xubʼij chke ri utijoxelabʼ: «Kixel kʼu na bʼik che uyaʼik qʼalajisanik chwij, [...] pa taq ri tinamit ri sibʼalaj naj e kʼo wi cho ronojel ri uwach ulew» (Hech. 1:8). Xuqujeʼ xuya wajun taqanik riʼ chke: «Rumal kʼu riʼ, jix, chibʼanaʼ tijoxelabʼ chke ri winaq pa konojel ri tinimit cho ri uwach ulew. [...] Cheʼitijoj che unimaxik ronojel jas ri xixintaq wi» (Mat. 28:19, 20). Kisolixik ri e winaq sibʼalaj kuya kikotemal chqe. Ri winaq che utz kkita ri utzij ri Dios kekikot riʼ are chiʼ keqasolij chi jumul. Ukʼutik más chkiwach chrij ri Biblia keʼutoʼ riʼ pa ri kikojonik y rech kkilo che rajawaxik kketaʼmaj más (Mat. 5:3). We kqatijoj qibʼ y kojtzalij pa ri hora che xqabʼij chke, weneʼ ri winaq kraj kumajij jun etaʼmanik re ri Biblia, y are waʼ ri qas kqaj. Jeriʼ keqatoʼo rech kekʼiy pa ri kikojonik (1 Cor. 3:6).
15 E kʼo cristianos kʼax kkiriq che usolixik chi jun mul jun winaq. Rumal che paneʼ utz kkilo kkitzijoj ri utzij ri Dios y qas kenaw che ubʼanik, are kʼu kkinaʼo che kekun taj kekisolij chi jun mul jun winaq rech kkikʼut más chrij ri Biblia chuwach. ¿Jas kojtoʼwik we je kqanaʼo? We kqatijoj qibʼ, kqaxej ta qibʼ riʼ kqabʼano. Xuqujeʼ utz we kqabʼan ri pixabʼ che kyaʼ chrij wariʼ pa ri e riqbʼal ibʼ che kbʼan chuxoʼl semana. Xuqujeʼ, kojkunik kqataʼ toqʼobʼ che jun qachalal che kʼo chi nim retaʼmabʼal rech kojrachilaj bʼik.
RI ETAʼMANIK RE RI BIBLIA
16 Pa ri capítulo 8 re Hechos kchʼaw chrij ri xkʼulmatajik are chiʼ ri Felipe xutaʼ che jun achi che judía ri ukojonem we qas kuchʼobʼ ri tajin kusikʼij pa ri uTzij ri Dios. Ri achi xubʼij: «¿Jas ta kinbʼan che uchʼobʼik, we man kʼo jachin kkʼutuw chnuwach?». Rumal riʼ, ri Felipe xukʼut «ri utzalaj taq tzij ri xeʼubʼij ri Jesús» xumajij lo rukʼ ri kʼutunem che tajin kusikʼij ri achi pa ri uTzij ri Dios (Hech. 8:26-36). Qetaʼm taj jampaʼ tiempo xchʼaw ri Felipe rukʼ ri achi, are kʼu are ri tiempo che xajwatajik rech ri achi xkojon chrij ri Jesús, xraj xubʼan uqasanjaʼ y xux cristiano.
17 Kimik e kʼi winaq ketaʼm ta ri kukʼut ri Biblia, rumal laʼ weneʼ rajawaxik keqasolij kʼi taq mul y che kqakʼut chkiwach ri qas kukʼut ri Biblia pa kʼi taq semanas, kʼi taq ikʼ, o weneʼ jun junabʼ o más, rech kekojon chrij ri tajin kketaʼmaj y kkibʼan kiqasanjaʼ. Kuya kikotemal chqe we rukʼ paciencia y loqʼoqʼebʼal keqatijoj ri winaq, junam rukʼ ri xubʼij kan ri Jesús: «Are sibʼalaj utz na re ri kyanik chuwach ri kkʼamowik» (Hech. 20:35).
18 ¿Jas kqabʼan che utoʼik jun tijoxel rech kux cristiano? Chqakojoʼ jun chke ri e wuj che e bʼanom rech kqaya etaʼmanik re ri Biblia, chqabʼanaʼ ri pixabʼ ri kyaʼ pa ri riqbʼal che kbʼan chuxoʼl semana y chqataʼ toqʼobʼ chke ri e qachalal che qas kenaw che uyaʼik etaʼmanik re ri Biblia rech kebʼe qukʼ.
19 We rajawaxik tobʼanik chqe are chiʼ kqamajij o kqaya jun etaʼmanik re ri Biblia, kojkunik kqataʼ tobʼanik chke ri e kʼamal bʼe o che jun qachalal che qas knaw che ubʼanik wariʼ. Xuqujeʼ kqariq utz taq pixabʼ pa ri wuj Qachak xuqujeʼ Qakʼaslemal ri oj Cristianos: Wuj re chak, y pa ri utz taq kʼutbʼal che kebʼan pa ri riqbʼal ibʼ riʼ. Y chqabʼij che ri Jehová che kqaj kqariq jun winaq che kraj kretaʼmaj ri kukʼut ri Biblia (1 Juan 3:22). Rumal laʼ, chqakojoʼ qameta rech kqaya jun etaʼmanik re ri Biblia che jun winaq, y xaq xiw ta chke ri qachalaxik. Wariʼ kubʼano che más kojkikot che upatanexik ri Jehová.
¿JAS KQABʼAN CHE KITOʼIK RI TIJOXELABʼ RECH KEʼOK PA RI UTINAMIT RI JEHOVÁ?
20 Ri winaq che keqatoʼ che retaʼmaxik uwach ri Jehová y che keʼux cristianos, kekʼojiʼ qukʼ pa ri congregación. Nim ubʼanik che keqatoʼ che uchʼobʼik uwach ri utinamit ri Jehová y che rajawaxik kkiya ri kitobʼanik che, rumal che wariʼ keʼutoʼ rech kekʼiy pa ri kikojonik. Rumal laʼ kʼo jujun videos y kʼo ri folleto ¿E jachin tijan kkibʼan ri kraj ri Jehová kimik? Xuqujeʼ kojkunik kqakoj ri capítulo 4 re wajun libro riʼ.
21 Pa ri nabʼe taq mul che kasolij ri winaq, chakʼutuʼ chuwach che ri Jehová kʼo jun utinamit y che tajin kukojo rech ktzijox pa ronojel ri uwach Ulew ri utz taq jastaq re ri uQʼatbʼal tzij. Chakʼutuʼ chuwach che nim kibʼanik ri qawuj che esam pa ri Biblia y chabʼij che che ri kebʼanowik y ri kejachowik kijachom ri kikʼaslemal che ri Dios y che e tojom taj. Chabʼij che jas kbʼan pa ri e riqbʼal ibʼ, chasikʼij rech kbʼe awukʼ pa ri e riqbʼal ibʼ y chixtzijon kukʼ ri qachalal rech kretaʼmaj kiwach. Ri tijoxel xuqujeʼ kkunik kretaʼmaj más kiwach e nikʼaj chik qachalal pa ri e nim riqbʼal ibʼ. Pa ronojel wariʼ, kkunik kril ri nim loqʼoqʼebʼal che kʼo pa ri utinamit ri Jehová (Juan 13:35). Are chiʼ ri tijoxel kuloqʼoqʼej ri utinamit ri Jehová, más kkʼiy riʼ ri rachilanik rukʼ.
¿JAS KQABʼAN CHE UKOJIK RI E QAWUJ CHE ESAM PA RI BIBLIA?
22 Ri cristianos re ri nabʼe siglo rukʼ kikotemal xkiya ubʼixik ri kubʼij ri uTzij ri Dios y xkiya kichuqʼabʼ ri winaq rech kkisikʼij uwach. Xkesaj ucopia ri uTzij ri Dios rukʼ kiqʼabʼ rech kkikoj pa kitukel o pa ri congregación. Sibʼalaj nim xkil wi ri copias paneʼ kʼi ta kʼo kukʼ (Col. 4:16; 2 Tim. 2:15; 3:14-17; 4:13; 1 Ped. 1:1). Kimik ri oj testigos rech Jehová kqakoj jalajoj taq jastaq che ubʼanik imprimir y ubʼanik sibʼalaj kʼi biblias y wuj che esam pa ri Biblia (libros, revistas, folletos y nikʼaj chik) pa kʼi taq chʼabʼal.
23 Maqayaʼ kan ujachik ri e qawuj che uyaʼom ri utinamit ri Dios are chiʼ kqatzijoj ri utzij. Uchomaxik ri utzilal che uyaʼom chqe ri usikʼixik y unikʼoxik ri e qawuj kojutoʼ rech kqaj kqatzujuj chke ri winaq (Heb. 13:15, 16).
24 Kimik ri e winaq más kkikoj chi Internet. Rumal laʼ, kʼo chi jun jastaq che sibʼalaj kojutoʼ rech ri winaq kketaʼmaj chrij ri utz taq jastaq re ri uQʼatbʼal tzij ri Dios: ri qakʼolbʼal pa internet jw.org. Rumal wajun kʼolbʼal riʼ, e kʼi winaq pa apachike tinamit re ri uwach Ulew kekunik kkitatabʼej o kkisikʼij ri Biblia o ri e qawuj che e kʼo pa kʼi chʼabʼal. Weneʼ kʼo jun winaq kel pa jun lugar che kkun taj kchʼaw rukʼ jun Testigo o kraj taj kchʼaw qukʼ are kʼu kraj kretaʼmaj jujun jastaq chrij ri qakojonik, kkunik kukoj ri qakʼolbʼal pa internet are chiʼ kʼo pa ri rachoch.
25 Chojchʼaw chrij ri qakʼolbʼal pa internet kukʼ konojel ri winaq. Jun kʼutbʼal, we jun winaq kraj kretaʼmaj más chrij ri qakojonik, chqakojoʼ ri qacelular o ri qatableta rech kqakʼut chuwach ri kraj kretaʼmaj. We kqariq jun winaq che kchʼaw chi pa jun chʼabʼal o kukoj lenguaje de señas, chqakʼutuʼ chuwach jas kubʼano rech kuriq ri Biblia y nikʼaj chi qawuj pa ri uchʼabʼal pa jw.org. Xuqujeʼ, e kʼi chke ri e qachalal kkikoj ri videos che kʼo chupam rech kkimajij tzijonem rukʼ jun winaq chrij ri Biblia.
RI UTZIJOXIK RI UTZIJ RI DIOS ARE CHIʼ TAJIN KQABʼAN JALAJOJ TAQ JASTAQ
26 Ri Jesús xubʼij che areʼ are ri saqil o «ri chaj chke ri winaq» (Juan 8:12). Pa jun mul, xubʼij chke ri tajin ketatabʼenik che ri e areʼ xuqujeʼ e usaqil ri uwach Ulew y xuya wajun taqanik riʼ: «Chtunun ri ichaj [isaqil] chkiwach ri winaq, rech kekil ri utzalaj taq ichak, kkinimarisaj kʼu uqʼij ri iTat ri kʼo pa ri kaj» (Mat. 5:14-16). Are chiʼ ri tijoxelabʼ xkinimaj ri utaqanik ri Dios y xkibʼan ke ri xubʼan ri Jesús, xqʼalajin ri utz kichak che xkibʼano. Ri cristianos kimik kkesaj uwach ri ukʼutbʼal ri Jesús che ukʼutik «ri chaj re kʼaslemal» rech ri kekitoʼ ri ketatabʼenik.
27 Xuqujeʼ ri apóstol Pablo xux jun utz kʼutbʼal chqe (1 Cor. 4:16; 11:1). Are chiʼ xkʼojiʼ pa Atenas, ronojel taq qʼij xutzijoj ri utzij ri Dios chke ri e kʼo pa ri plaza de mercado (Hech. 17:17). Ri cristianos che keʼel pa Filipos je xkibʼano. Rumal laʼ, ri Pablo xubʼij chke: «Ix jetaneʼ chaj kixjuluw chkixoʼl ri itzel taq winaq» (Filip. 2:15). Kimik xuqujeʼ kojkunik kqaya ri qatobʼanik che ri uQʼatbʼal tzij ri Dios, are chiʼ amaqʼel kqatzijoj ri utzij chke ri winaq. Y kojkunik kqakʼut wariʼ xaq xiw ta rukʼ ri qatzij, xaneʼ rukʼ ri kqabʼan pa ri qakʼaslemal. Rumal wariʼ, ri winaq kkilo che kʼo utz taq qabʼantajik. Are kʼu, rumal ri utzijoxik ri utzij ri Dios kekunik kketaʼmaj jasche jewaʼ ri e qabʼantajik.
28 Kojkunik kqatzijoj ri utzij ri Dios are chiʼ tajin kqabʼan jalajoj taq jastaq. E kʼi chke ri qachalal kkibʼano are chiʼ tajin kechakunik, pa ri escuela, pa ri camioneta o are chiʼ tajin kkibʼan nikʼaj chi jastaq. Are chiʼ kojbʼe pa naj taq viajes, xuqujeʼ kojkunik kojtzijon chrij ri utz jastaq che kubʼan na ri Dios pa ri petinaq. Rumal laʼ, chqatijoj qibʼ rech kqatzijoj ri utzij ri Dios pa apachike hora y lugar.
29 ¿Jas kojtoʼw che ubʼanik? Are uchomaxik che tajin kqaya uqʼij ri Bʼanol qe y che tajin kqanimarisaj uqʼij ri ubʼiʼ. Xuqujeʼ, weneʼ kojkunik kqatoʼ jun winaq che kraj kretaʼmaj más chrij ri Jehová y che kux Testigo, y rumal che kkojon chrij ri Jesús, kkunik kuriq jun kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik. Chuwach ri Jehová sibʼalaj nim ubʼanik wajun chak riʼ y kkikotik are chiʼ krilo che kqakoj qachuqʼabʼ che ubʼanik (Heb. 12:28; Apoc. 7:9, 10).
RI TERRITORIO
30 Ri kraj ri Jehová are che ktzijox pa ronojel ri uwach Ulew ri utz taq jastaq re ri uQʼatbʼal tzij. Rumal che are ri Dios xkʼamow kibʼe ri nabʼe taq cristianos, rukʼ cholajil xkitzijoj ri utzij (2 Cor. 10:13; Gál. 2:9). Kimik xa junam, are ri sucursales kebʼin chke ri congregaciones y chke ri qachalal che e kʼo pa naj taq tinamit, jas territorio kkitzijoj wi ri utzij ri Dios (1 Cor. 14:40). Nim ubʼanik che rukʼ cholajil kejach kiwach ri territorios, rumal che pa waʼ kʼisbʼal taq qʼij aninaq tajin kkʼiy ri chak y kqaj che e kʼi winaq kketaʼmaj chrij ri utzij ri Dios.
31 Pa ri congregación, are ri kʼamal bʼe re servicio kilow ri territorios. Jun tobʼanel kkunik kubʼan asignar ri territorios. Y kʼo kebʼ uwach territorios: re grupo y re jun qachalal. We kʼo ta más territorio, ri kʼamal bʼe re grupo are kilow ri territorios jawiʼ kkitzijoj wi ri utzij ri Dios ri qachalal che e kʼo pa ri ugrupo. Ri kʼo wi kʼi territorios, kkun jun qachalal kutaʼ jun uterritorio.
32 Are chiʼ jun qachalal kʼo jun uterritorio kkunik kutzijoj ri utzij ri Dios paneʼ kʼo ta jun kelik o kkun taj kopan rukʼ ri grupo. Xuqujeʼ utz kubʼan che ukojik ri utiempo che utzijoxik ri utzij ri Dios. Jun kʼutbʼal, kkunik kutzijoj ri utzij ri Dios chunaqaj ri kchakun wi pa ri hora che kutij uwa pa qʼij. Y e kʼo familias kkitaʼ jun territorio che kʼo chunaqaj ri kachoch rech kkitzijoj ri utzij ri Dios pa jujun taq bʼenaq qʼij. We kʼo jun kraj jun uterritorio, kkunik kutaʼ che ri tobʼanel re territorios. Are kʼu, ri uterritorio jun qachalal xuqujeʼ kbʼanik ktzijox ri utzij ri Dios chupam kumal ri grupos.
33 Ri qachalal che kutaʼ jun territorio rajawaxik kukoj uchuqʼabʼ rech kokʼow cho ronojel ri e ja che kʼo pa ri uterritorio y rajawaxik che kukʼis pa kajibʼ ikʼ. Rajawaxik kunimaj ri ubʼim ri qʼatbʼal tzij re ri tinamit chrij ri kbʼan che uchajixik ri datos kech ri winaq are chiʼ kutzijoj ri utzij ri Dios pa ri uterritorio. Kubʼij che ri tobʼanel re territorios are chiʼ kkʼis ri uterritorio. We ri qachalal kraj kutzalij ri uterritorio che ri tobʼanel re territorios, kuya kubʼano, are kʼu we kraj kutzijoj jumul chik ri utzij ri Dios chupam xuqujeʼ kkunik kubʼano.
34 Rukʼ ri kitobʼanik konojel ri qachalal, rukʼ cholajil ktzijox ri utzij ri Dios pa ri territorio. Xuqujeʼ wariʼ kubʼano che kkiriq ta kibʼ ri grupos pa ri territorio rech kpe ta koyowal ri winaq. Je wariʼ kkʼut utzilal chke konojel ri winaq y chke ri qachalal.
CHEQATOʼ RI E WINAQ RE RONOJEL UWACH CHʼABʼAL
35 Konojel ri winaq rajawaxik kketaʼmaj uwach ri Jehová, ri uKʼojol y ri uQʼatbʼal tzij (Apoc. 14:6, 7). Kqaj che konojel ri winaq, apastaneʼ ri kichʼabʼal, kkikoj ri ubʼiʼ ri Jehová y kkikʼex ri kibʼantajik (Rom. 10:12, 13; Col. 3:10, 11). Are kʼu, pa ri e tinamit che kʼo wi kʼi chʼabʼal, kʼo jujun taq kʼax kqariq che utzijoxik ri utzij ri Dios. ¿Jas kojtoʼwik? ¿Jas kqabʼano rech e kʼi winaq kketaʼmaj ri utz taq jastaq re ri uQʼatbʼal tzij ri Dios pa ri kichʼabʼal? (Rom. 10:14).
36 Ri sucursal are kril ri chʼabʼal che kkoj pa ri tinamit rech kubʼan asignar ri territorios. Rumal laʼ, pa taq ri tinamit jawiʼ kʼo wi kʼi chʼabʼal, e jalajoj congregaciones kekunik kkitzijoj ri utzij ri Dios. Ri más utz are che ri e qachalal re ri congregación kkitzijoj ri utzij ri Dios chke ri e winaq pa ri kichʼabʼal o ri chʼabʼal re ri congregación. Junam kbʼanik are chiʼ kjach ri invitaciones ronojel taq junabʼ. Are kʼu, are chiʼ oj kʼo pa ri predicación pública o are chiʼ tajin kqabʼan jalajoj taq jastaq, kojkunik kqaya kan ri wuj pa apachike chʼabʼal.
37 Kʼo congregaciones che kekun taj kebʼe pa taq ri tinamit che naj e kʼo wi, rumal laʼ ri e qachalal xaq xiw kkitzijoj ri utzij ri Dios pa ri tinamit che e kʼo wi. We je kkʼulmatajik, ri e kʼamal bʼe re servicio re ri congregaciones rajawaxik kkibʼan jun cholajil rech ktzijox ri utzij ri Dios chke konojel ri winaq paneʼ naj kepe wi y rech ri qachalal kʼi ta mul keʼokʼow cho taq ri kachoch ri winaq che e kʼo naqaj (Prov. 15:22).
38 ¿Jas kʼu kqabʼano we kqariq jun winaq che kchʼaw ta pa ri qachʼabʼal? Maqachomaj che kriq na rumal jun chi qachalal che kchʼaw pa ri uchʼabʼal. Kojkunik kqakʼam bʼi wuj che pa ri uchʼabʼal o kqakʼut chuwach ri qakʼolbʼal re internet jw.org y jas kubʼan che usikʼixik uwach ri e kʼutunem che e kʼo chupam o kubʼan descargar ri e wuj. E jujun taq qachalal ketaʼmam jujun taq tzij pa jun chi chʼabʼal che kʼo pa ri kiterritorio rech kkitzijoj ri utzij ri Dios.
39 We jun winaq kukʼutu che kraj kretaʼmaj más, kojtzijon rukʼ jun qachalal che kkunik kchʼaw pa ri uchʼabʼal. Xuqujeʼ kojkunik kqabʼij che ri winaq jawiʼ kbʼan wi ri riqbʼal ibʼ chunaqaj ri rachoch pa ri uchʼabʼal. We ri winaq kraj ktzijon jun Testigo rukʼ che kkunik kchʼaw pa ri uchʼabʼal, kojkunik kqakʼut chuwach jas kubʼan che utzʼibʼaxik ri udatos pa jw.org. Are ri sucursal kilowik we kʼo jun qachalal, jun grupo o jun congregación kkunik kuya tobʼanik che.
40 Kʼateʼ kqaya kan usolixik jun winaq are chiʼ kubʼij chqe che kʼo chi jun Testigo tajin kopan rukʼ che kchʼaw pa ri uchʼabʼal. Jujun taq mul, ri sucursal kubʼij lo chke ri e kʼamal bʼe che uriqom ta jun Testigo che kchʼaw pa ri uchʼabʼal ri winaq. We jeriʼ, kqakoj qachuqʼabʼ che usolixik ri winaq y kqaya etaʼmanik che, weneʼ kqakoj jun wuj che kʼo pa ri uchʼabʼal. Y we utz ukojik ri wachbʼal kqabʼano y kqabʼij che che kusikʼij uwach ri textos re ri Biblia, ri winaq kretaʼmaj jujun taq kʼutunem re ri Biblia. Weneʼ kʼo jun rachalaxik kkunik kchʼaw pa ri kebʼ chʼabʼal che kraj kuqʼaxej ri qatzij pa ri uchʼabʼal ri tajin kqaya etaʼmanik che.
41 Chqatoʼ ri winaq rech kok pa ri utinamit ri Dios, chqasikʼij pa ri e riqbʼal ibʼ, paneʼ qas ta kuchʼobʼ ronojel ri kbʼixik. Chqatoʼo che utzukuxik ri textos pa jun Biblia re ri uchʼabʼal. Ri kachilaxik ri e qachalal kutoʼo rech knimar ri ukojonik.
42 Ri pregrupos. Pa jun pregrupo e kʼo kebʼ oxibʼ qachalal che kkitzijoj ri utzij ri Dios pa jun chi chʼabʼal paneʼ kʼo ta jun kʼamal bʼe o jun tobʼanel che ubʼanik jun riqbʼal ibʼ pa ronojel semana. Ri sucursal kkunik kukoj jun congregación che kilow ri chak re ri pregrupo we kyaʼtaj ri jastaq riʼ:
1) Pa ri territorio e kʼo winaq che kechʼaw pa jun chi chʼabʼal che are ta ri kukoj ri congregación.
2) E kʼo jujun qachalal ketaʼm ri chʼabʼal o kkaj kketaʼmaj.
3) Ri jupuq kʼamal bʼe kkaj kibʼan jun cholajil rech ktzijox ri utzij ri Dios pa ri chʼabʼal re ri pregrupo.
We ri jupuq kʼamal bʼe re ri congregación kkaj kkil ri chak re ri pregrupo, rajawaxik kkitaʼ na che ri solinel re circuito ri rajawaxik kkibʼano. Rumal che, weneʼ ri solinel retaʼm we e kʼo nikʼaj chi congregaciones che tajin kkitzijoj ri utzij ri Dios chke ri winaq re ri chʼabʼal re ri pregrupo che tajin kchomax ubʼanik, ri areʼ kkunik kuya jujun pixabʼ chke ri e kʼamal bʼe rech kilik jachin ri congregación kilow ri pregrupo. Are chiʼ chaʼom chi ri congregación che kilow ri pregrupo, ri e kʼamal bʼe kkitaq bʼi jun carta rech kkitaʼ apan che ri sucursal che kyaʼ pa kibʼiʼ ri chak re ri pregrupo.
43 Ri grupos. Ri sucursal kkunik kuya pa ubʼiʼ jun congregación ri chak re jun grupo we kyaʼtaj ri jastaq riʼ:
1) E kʼi winaq kkaj kketaʼmaj más chrij ri Biblia y qʼalaj che weneʼ e kʼi kkaj keʼux Testigos rech knimar ri grupo.
2) E kʼo kebʼ oxibʼ qachalal che kekunik kechʼaw pa ri chʼabʼal o che tajin kketaʼmaj.
3) Kʼo jun tobʼanel o jun kʼamal bʼe che qas kkun che uyaʼik pa cholajil ri chak re ri grupo y kubʼan jun riqbʼal ibʼ pa jun semana pa ri chʼabʼal re ri grupo (o jun chʼaqap re ri riqbʼal ibʼ, junam rukʼ ri chʼabʼal chke konojel ri keʼopanik o ri Etaʼmanik re Ri Chajinel).
Are chiʼ kyaʼtaj waʼ taq jastaq riʼ, ri jupuq kʼamal bʼe re ri congregación kkitaq bʼi jun carta che ri sucursal rech kyaʼ pa kibʼiʼ ri kbʼan che rilik ri chak re ri grupo. Ri kʼamal bʼe o ri tobʼanel che kilow ri chak re ri grupo are ri «kʼamal bʼe re grupo» o ri «tobʼanel re grupo», y are kilowik we kʼo nikʼaj chi jastaq kajwatajik.
44 Are chiʼ bʼanom chi ri grupo, ri jupuq kʼamal bʼe re ri congregación krilo jas taq uchʼaqapil ri riqbʼal ibʼ rajawaxik kubʼan ri grupo y jampaʼ mul kbʼan ri riqbʼal ibʼ pa jun ikʼ. Xuqujeʼ kbʼan jun cholajil rech ktzijox ri utzij ri Dios. Konojel ri e kʼo pa ri grupo kkʼam kibʼe rumal ri jupuq kʼamal bʼe re ri congregación. Ri e kʼamal bʼe riʼ kkil ri kajwataj chke ri qachalal re ri grupo y kkiya pixabʼ chke rech kekitoʼo. Are chiʼ kopan ri solinel pa ri congregación, xuqujeʼ kel che utzijoxik ri utzij ri Dios kukʼ ri qachalal re ri grupo. Kutaq bʼi jun alaj informe che ri sucursal jawiʼ kubʼij wi bʼi ri utz chak che tajin kkibʼano y ri kajwataj chke. Are chiʼ kqʼax ri tiempo, kʼi chke ri grupos riʼ keʼux congregaciones. Sibʼalaj kkikot ri Jehová we konojel kkinimaj ri pixabʼ che kuya chke (1 Cor. 1:10; 3:5, 6).
ARE CHIʼ KEQACHILAJ RI E QACHALAL CHE UTZIJOXIK RI UTZIJ RI DIOS
45 Ri cristianos yaʼom ri eqeleʼn chke rech kkitzijoj ri utz taq jastaq re ri uQʼatbʼal tzij ri Dios. Kʼo jalajoj kqabʼano rech kojkun che ubʼanik wariʼ, are kʼu ¿la mat qastzij che más kojkikotik are chiʼ xaq ta qatukel kqabʼan wariʼ xaneʼ kukʼ ri e qachalal? (Luc. 10:1). Rumal laʼ, ri congregaciones kibʼanom jun cholajil rech kbʼan ri riqbʼal ibʼ re utzijoxik ri utzij ri Dios chuxoʼl semana o pa ri fines de semana. Are chiʼ kʼo nimaqʼij pa taq ri tinamit, ri e qachalal che kechakun ta pa waʼ taq qʼij riʼ kekunik keʼel kukʼ ri e qachalal che utzijoxik ri utzij ri Dios. Ri Comité re Servicio re ri Congregación kkibʼan jun cholajil rech ktzijox ri utzij ri Dios pa ri lugares y pa ri horas che más utz chke ri e qachalal, weneʼ aqʼabʼil o bʼenaq qʼij.
46 Kqaya qachuqʼabʼ chbʼil taq qibʼ are chiʼ kqatzijoj ri utzij ri Dios kukʼ ri e qachalal y xa ta qatukel (Rom. 1:12). Wariʼ keʼutoʼ ri kʼa majaʼ naj xkimaj utzijoxik ri utzij ri Dios rech kekʼojiʼ kukʼ ri qachalal che kʼo nim ketaʼmabʼal y kketaʼmaj kʼi jastaq kukʼ. Paneʼ kʼo ta jun qachalal kyaʼ qukʼ che utzijoxik ri utzij ri Dios, sibʼalaj kojkikot qonojel we kojkʼojiʼ pa ri riqbʼal ibʼ re utzijoxik ri utzij ri Dios. Kuya qachuqʼabʼ retaʼmaxik che e kʼo nikʼaj chi qachalal chqanaqaj che tajin kkitzijoj ri utzij ri Dios. Xuqujeʼ, pa jujun taq tinamit are más utz che e kebʼ o más qachalal kkachilaj kibʼ rech kʼo ta jun kʼax kkiriqo. Pa ri congregación kʼo jun cholajil bʼanom rech ronojel taq qʼij ktzijox ri utzij ri Dios, ¿la kraj kubʼij wariʼ che jun precursor o jun qachalal kunaʼo che taqchiʼm che utzijoxik ri utzij ri Dios ronojel taq qʼij? Je taj. Are kʼu weneʼ kekunik keʼel kebʼ oxibʼ qʼij pa ri semana.
47 Qonojel kojkunik kqaya ri qatobʼanik pa ri chak che nim ubʼanik che xkimajij kan ri Jesús y ri apóstoles. Qas qetaʼm che ri Jehová kojutewchij rumal che rukʼ ronojel qanimaʼ kqatzijoj ri utz taq jastaq re ri uQʼatbʼal tzij (Luc. 9:57-62).