O războio hai le marimata duchaven savoren mașcar amende
„I lumea nachel prin bare marimata cathar o Duito Războio Mondialo ji acana, hai dui miliardea manușa, adică iech sferto anda sea le manușa pa i phuv, train andel thana cai si cadal marimata.”
I Amina Mohammed, secretaro generalo adjuncto ONU, 26 ianuaria 2023.
Daștin te astaren marimata vi andel thana cai acana si pacea. Vi codola cai sile dur le thanendar cai si marimata daștin te aven duchade anda codoia că i lumea si mai phangli sar oricana. Sa cadea, o nasulimos încărel vi pala so nachlea o marimos. Dichen chichiva exemplea:
Țâra haben. O Programo anda o Haben Mondialo phenel: „O marimos si i mai bari cauza cai anel bochalimos, 70% mașcar le manușa pa i phuv cai nachen prin bochalimos train andel thana cai si marimata.”
Pharimata le sastimasa fizico hai la goghiaco. I dar că va avela iech marimos hai că ci si siguranța, daștil te cherel le manușen te nachen prin anxietatea hai iech baro streso. Codolen cai train andel thana cai si marimata, nai-len numai ducha fizico tha daștin te aven vi zurales darade hai te hasaren pengo sastimos la goghiaco. Sa cadea, si lenghe pharo te arăsăn te primim o ajutorii medicalo cai trebul lenghe.
Le manușa nașen anda pengo them. Andi septembria 2023, 114 milioanea manușa anda sea i lumea trebuisarde te mechen penghe chăra, cadea sar phenel O Baro Comisariato le Națiunengo Unito andal Refugiați. O motivo anda cadai criza si le marimata.
Pharimata le lovența. Le manușa arăsăn te train mai phares anda codoia că le marimata anen pharimata le lovența. Sar exemplo, le buchia arăsăn te bichinen-pe mai cuci sar mai anglal. Le manușa daștinas te aven duchade cana o guverno lel andal love cai trebunas folosime anda o sastimos hai o sicaimos hai șiol-len po buchia anda o marimos. Sa cadea, trebun but love caște vazden-pe pale le chăra hai le clădiri cai sas-le phagărde ando marimos.
Pharimata andi natura. Le manușa sile duchade cana le resurse naturalo sile distrugime ando than cai beșen. I poluarea anda o pai, o aero hai i phuv daștil te anel nasfalimata cai încăren but timpo. Sa cadea, vi pala so nachel o marimos, le manușa daștinas te aven dine dab sau mudarde cathar le dispozitivea explozivo garade cai așile andi phuv.
Si ciaces, o marimos phagărel but buchia hai hasaren-pe but love.