Ziyilany, Ikalany Isikena
“Yivurish in Kristu anch, afanyidin . . . kuyiziyil.”—TIT. 3:1, 2, Manswik Masu.
1, 2. Bibil ulondin ik piur pa kuziyil, ni mulong wak kufanyidin?
YEHOVA, Tatukwetu wa mwiur mukarukat, ukwet manangu mapandakena. Mudi yitang yend, tukat kukarumukin kudi ndiy chakwel atutakela mu mwom wetu. (Kus. 48:14) Mwin kwilej mwin Kristu Yakob utulejin anch “chiyul chidiokila mwiur, pakusambish chidi zwang, chad ni chisambu ni kwitudish [chiziyidil], chinzuril ku kujingunin, chizwil sens ni riy ni mabuj mawamp, kichikwetip ntad ap kubabek.”—Yak. 3:17.
2 Kambuy Paul ukasikeshin anch: “ranaken [kuziyil] ren [rijikana] kudi antu awonsu.”a (Filip. 4:5) Kristu Yesu udi Nsalejetu ni Mutu wa chikumangen cha Ukristu. (Efes 5:23) Chidi cha usey mudi ik kudi umwing ni umwing wetu asala nich ranaken, kuziyil ku umutakel wa Kristu ni kwitudish mu kuyisadil akwetu antu!
3, 4. (a) Let chilakej chimekeshina ukwash wa kuziyil kwetu. (b) Chom ik tukushinshikina?
3 Tukutaninamu anch tudi tayad kuziyil mu mutapu wisikena. Chilakej: Chisu chajinguninau mpung ya kusot kujipan mu Grande-Bretagne, in kuya weny adinga mu kajil wa yikungu awonsu amekana anch adi tayad kulondul yany yayilikisha kwandam mu kajil wa yikungu wasambelau kwandam. Pituyila mu motak, tukuman usey wa kuyiziyil in kwendish motak akwau, mudi pa chisu cha kusot kusut motak yikwau, kushinshikin anch muntu ni muntu kadiap mu ubaj ni motak wendil nawamp.
4 Kudi avud pakach petu, chiswapelingap kuziyil. Chakwel kutukwash, el tushinshikinany yom yisatu ya kuziyil, pakampwil, manangu metu, ngikadil yetu patanliken nich winyikel, ni mu chilik chitufanyidina kuziyil.
Ov, Mulong wak Kuziyil?
5. Mu Chijil cha Moses, chom ik chamubachika muswik kutond ashala kwa nsalejend?
5 Chilakej chimwing cha pa chirung cha kurutu kwa Ukristu chikasikeshidin pa manangu mawamp ma kuziyil. Padingau mu Chijil cha Moses, Ayuda adinga asuk adinga ni kuyilikishaku pa muvu wa sambwad wa usuk wau ap pa muvu wa Musangar, kulondulijan nich muvu ukusambelaku. Pakwez musuk ukutwish watond kushal kwend musuk. (Tang Kubudik 21:5, 6.) Chom ik chikutwisha kumubachik muswik asala mwamu? Rukat rawiy ramubachika muswik ashala mu mwikadil winou, mwishin mwa ulabu wa nsalejend.
6. Rukat rikwatin nchik ku kuziyil kwetu?
6 Chawiy chimwing, kumukat kwetu Yehova kutubachikin tupana mwom wetu kudi ndiy ni kupwa kutushikij ku kushakam kwambatan nich kwipan kwetu. (Rome 14:7, 8) Kambuy Yohan wafunda anch: “Rukat ra Nzamb rawiy er, chakwel tukulam yijidik yend; ni yijidik yend kiyikutukasikenip.” (1 Yoh. 5:3) Rukat kirikat kwisadilangip yom ya ukwash irinau. (1 Kor. 13:4, 5) Pitukata kuyisadil antu indjing, kuyikat amutej kukutubachik kuyiziyil ni kuyitek pa ndond ya kusambish. Pa ndond pa kushil choy chitutakela, tukubangin yisakin ya antu akwau.—Filip. 2:2, 3.
7. Kuziyil kukwet usey ik mu mujikit wetu?
7 Kangal kulond kwetu ap yisal yetu yiyipwakesha antu akwau. (Efes 4:29) Chakin, rukat ritubachikin twiyepa kusal chom ap chisu chikutwisha kuyikangesh antu a mikadil ni yishankur yindjing, kuya kurutu mu kumusadil Yehova. Chom chinech chisotiling chisu chivud kuziyil kwetu. Chilakej, anambaz amishoner ijidina kal kwipent ku mes ni kudjal mitangany kakutwishap adandamen kuyisadil mu misumb muyikutwisha kusal anch antu idjidjeka piur pau ni kuyipwakesh antu akwau.—1 Kor. 10:31-33.
8. Ov, kumukat Nzamb kukutwish nchik kutukwash twiyedish mudi ‘apandikenamu kukep’?
8 Kumukat kwetu Yehova kutukwashining twipuka chibud. Kupwa kwa in kwilej kupwitijan piur pa nany uyipandakenamu akwau kujimb, Yesu wimika mwanikach mukach mwau. Wayel anch: “[Mwawonsu] ukeza kumwak mwanikanch ou mu dijin diam, wangak kal am; ni [mwawonsu] ukwingaka am wamwak kal wantuma am; mulong upandikenamu kukep pakach penen awonsu ndiy mwinau mujim.” (Luka 9:48; Mar. 9:36) Mudi muntu ni muntu panrend, chikutwish kutukasiken nakash twiyendish mudi ‘apandikenamu kukep.’ Kuburen kuwanyin kutwaswana ni chovil cha chibud yikutwish kutubachik ku kusot ukurump, pakwez kwikepish kukutukwash tuziyil.—Rome 12:10.
9. Chom ik tuswiridina kushinshikin chakwel tuziyil?
9 Chakwel anch tuziyil, tufanyidin kushinshikin kand winyikel watenchikay Nzamb. In Kristu awonsu ij usey wa chijil cha umutu. Kambuy Paul wawisambina patok kudiau in Korint pafunday anch: “Nisotil ing wijikany anch mutu wa muntu wawonsu ndiy Kristu; ni mutu wa mband ndiy ikundj; ni mutu wa Kristu ndiy Nzamb.”—1 Kor. 11:3.
10. Kuziyil kwetu ku wintakel wa Yehova kumekeshin chom ik?
10 Kuziyil ku wintakel wa Nzamb kumekeshin kumuchingejin kwetu ni kashinsh mudi Tatukwetu mukarukat. Ndiy wij yawonsu yitushikedina ni ukutwish kutuparij kwambatan nich. Chidi cha ukwash kuchilam mu manangu ang antu indjing katusadidilap nich kalimish ap anch atujimen ni ovu nkabu. Paul wafunda anch: “Anch chikasikenip nchik kudi en, ikalany ni chisambu nau antu awonsu.” Paul wakasikesha chiyul chinech nich umutakel unou: “Kangal wifundikeshinany ayinen akarukat, pakwez shilany ujim wa Nzamb ndond; mulong achifundil anch: Kufundakesh kuding kudi am; yam nikez kafutan, mwamu mwalonday Mwant.”—Rome 12:18, 19.
11. Mutapu ik tukutwisha kumekesh anch tuziyidil ku umutu wa Kristu?
11 Wintakel watenchikay Nzamb niwawiy udi chom cha usey mu chikumangen cha Ukristu. Kuburik shapitre wa 1 umwisambidin Kristu Yesu mudi ulamin “atutumbu” a chikumangen mu chikas chend cha katatuku. (Kubur. 1:16, 20) Mu kurumburik kwa kusambish, “atutumbu” inay afanikeshin yisak ya amakurump, ap anch atulam, adia mu yikumangen. Atulam inay atondau aziyidil ku umutakel wa Kristu ni imburijin mutapu wend wa kuyisadil antu akwau. Awonsu adia mu chikumangen aziyidil ku ditenchik diatenchikay Yesu chakwel “kashalapol ushinshamena ni kubabal” aleta yakudia ya muspiritu ya pa chisu chau. (Mat. 24:45-47) Ilel, kusot kwetu kwilej ni kusadil malejan minam kumekeshin anch niyetu tuziyidil ku umutu wa Kristu, kwawiy kukutwisha kuwejin ku chisambu ni uumwing.—Rome 14:13, 19.
Kuziyil—mu Chilik Ik?
12. Ov, mulong wak kuziyil nikwawiy kuding ni mimbu?
12 Pakwez, kuziyil kurumburikinap anch twituna ritiy retu ap yijil ya Nzamb. Chom ik chasalau in Kristu a kusambish payelau kudi amakurump a relijon anch alika kulejan mu dijin dia Yesu? Pita ni atwimbuy akwau alonda nich kukapuk anch: “Etu tufanyidin kumuziyil Nzamb chipandakenamu antu.” (Mid. 4:18-20; 5:28, 29) Chawiy kand ilel, anch anyikel a guvernema apakish kutulikish kulejan rusangu ruwamp ku usu, kitulikiningap, ap anch chitwitin kutenchik nkeu jetu chakwel tupwisha mulong winou nich kubabal. Anch ajidikin kusal mujikit wa ku chikumbu ni chikumbu, tukutwish kukimb mitapu yindjing ya kwisamb nau in yikumbu ni kudandamen kumuziyil Nzamb watwinkisha mudimu winou. Chilik chimwing, anch “akata kuyikel piur” ajidik yikumangan yetu, tukat kukumangan mu ujindj mu tuyisak tukemp-tukemp.—Rome 13:1; Heb. 10:24, 25.
13. Chom ik chalonday Yesu piur pa kuyiziyil in antakel?
13 Mu Malejan mend ma pa Mukandu, Yesu walejana diyingish dia kuziyil ku wintakel anch: “Anch muntu wasot kuya ney ku dirumburish wakubwit kabwik, mulikila kand atambul ni koch. Ni wawonsu ukukuparila ku ukash kuya chintampu chimwing, yang nend yaad.” (Mat. 5:40, 41)b Kuyilimish antu akwau ni impu ya kuyikwash yitubachikining tusala yivud kupandakanamu yitwitinau, mu kulond mutapu windjing.—1 Kor. 13:5; Tit. 3:1, 2.
14. Ov, mulong wak kitufanyidinap kuziyil ku kupumbwok?
14 Kangal impu yetu ya kuziyil yitushikij ku kwinung pamwing nau in kupumbwok mu ritiy. Ngikadil yetu yovikena zwang, ni yiminy dang pa mulong yiswiridikin chakwel tulama kwishitul kwa uyakin ni uumwing wa chikumangen. Paul wafunda piur pa ‘akadivar a makasu,’ anch: “Kitwitiyijap kudi awiy, ap kusu chisu chimwing cha muten, chakwel uyakin wa rusangu ruwamp ukutwish kushakam ni yenen.” (Gal. 2:4, 5) Pakata kulankang kupumbwok pa yisu yimwing ya pa chipatu, in Kristu ipana kal iminy dang ku mutambu utentamina.
Atulam Aswiridin Kuziyil
15. Mutapu ik ukutwishau atulam in Kristu kuziyil pakumangenau pamwing?
15 Yimwing ya ngikadil ya antu atondilingau ikala atulam yidi kwikal tayad kuziyil. Paul wafunda anch: “Chawiy mukurump win [wawonsu ufanyidin] . . . ikala . . . [witudishina ap anch uziyidila].” (1 Tim. 3:2, 3) Chom chinech chidi cha usey nakash pakatau amakundj atondau kal kushinshikin milong ya chikumangen. Kurutu kwa kukwat mupak, umwing ni umwing udiap ufanyidin kulond patok chitongijok chend, ap anch kayitiningap anch ching mukurump ni mukurump alondap dizu. Pa chisu cha minsamb, chitongijok cha muntu kanang chikutwish chakarumuk pateshinay yitongijok yisadila ya akwau yimedina pa Bibil. Pa ndond pa kupwitijan ni kushal ulamatina ku chitongijok chend, mukurump uswila ukuziyil. Kwisambishil kwa mambamb, akutwish ikal nich yitongijok kushalijan, pakwez kutongijokin ni malembil kuletining uumwing mukach mwa amakurump ikepishina ni aziyidila.—1 Kor. 1:10; Tang Efes 4:1-3.
16. Ngikadil ik yifanyidinay kumekesh kalam mwin Kristu?
16 Mu mujikit wend wawonsu, mukurump mwin Kristu ufanyidin kusal usu wa kukasikeshin mafundish ma uteokras. Ngikadil yiney yifanyidin kumekan ap mu mutapu wa kuyisadil amikoku, kumukwash kuyilimish ni kuyanaken antu akwau. Pita wayifundina anch: “Lamany amikoku a Nzamb adia mukach mwen, kangal mudi kuyikadish, salany mu rusot ra Nzamb, kangal mulong wa kusot kwa yom, pakwez ni kutakaman.”—1 Pita 5:2.
17. Mutapu ik ukutwishau antu awonsu adia mu chikumangen kumekesh ngikadil ya kuyiziyil antu akwau?
17 Yid ya chikumangen yikadila kal amapal yisangaredining ukwash wa ansand ni kuyisadil nich kalimish. Pa chinech, ansand ayilimishining amapal amana kal yom yivud mu mujikit wa Yehova. (1 Tim. 5:1, 2) Amakurump in Kristu ayikimbining amakundj awanyishina yitinau akutwishau kwinkish yisend kanang, kuyiyiy chakwel akwasha kulam amikoku a Nzamb. (2 Tim. 2:1, 2) Mwin Kristu umwing ni umwing usangaredin chiyul chapepilau cha Paul: “Yiziyilany awiy adia in kutakel en ni kwitudish kudi awiy, mulong adi in kulam a mipim yen ni pakez kapanau kuchind; asala yom yiney nich musangar, kangal nich ushon, mulong mwamu kichikunikwashanyip en.”—Heb. 13:17.
Ziyilany Mudi Yid ya Dijuku
18. Ov, mulong wak ngikadil ya kuziyil yidi ya usey mu dijuku?
18 Ngikadil ya kuziyil yifanyidin kwikal kand ni mu dijuku. (Tang Kolosay 3:18-21.) Bibil wisambidin ndond ya chid ni chid mu dijuku dia Ukristu. Tatuku udi mutu wa mukajend ni muntu wa kusambish ukweta chisend cha kuyitakel anend. Mband ufanyidin kwitiyij umutakel wa nfumwend, ni an afanyidin kusal usu wa kuyiziyil, yawiy ngikadil yisangaredinay nakash Nsalejetu. Chid ni chid cha dijuku chikutwish kuwejin ku uumwing ni chisambu cha chikumbu ku kuziyil mu mutapu uwamp ni wisikena. Mu Bibil mudi yilakej yimwing yikwashina kutesh chitongijok chinech.
19, 20. (a) Let kushalijan kudia pakach pa chilakej cha Eli ni Yehova mu kuziyil. (b) Malejan ik makutwishau anvaj kwilejin ku yilakej yiney?
19 Padingay Samwel nsangarum, Eli wadinga mwin kupesh mujim mu Isarel. Pakwez, an enday Eli, Hofni ni Fineyas, adinga “an ayimp” alika “kumwitiyij Yehova.” Eli watesha jinsangu ja yom yiyimp yadingau ni kusal, pamwing nich masandj masalau ni amband adinga ni kusal midimu ku chis cha mwinkand wa kukumangen. Chom ik chasalay? Eli wayileja anch, anch amusadila Yehova chitil, kwadingap diyingish dia kuyilembidil. Pakwez wakanganya kuyiyul ni kuyipup. Mudi chibudikin, an a Eli adandamena mu yisal yau yiyimp. Kwisik, Yehova wakwata mupak utentamina wadinga ufanyidinau, dipupu dia rufu. Pateshay rusangu ra kufa kwau, ni Eli amwinend wafa pinipa kamu. Nsudiel yiyimp mudi ik! Choviken patok, kuziyil kwakad kufanyin kwa Eli ku yisal yau yiyimp—charumburik anch ndiy wayilika adandamena—kwadingap kuwamp.—1 Sam. 2:12-17, 22-25, 34, 35; 4:17, 18.
20 Mu kushalijan ni Eli, tushinshikinany mutapu Nzamb mwayisadilay an end angel. Profet Mika wamana chishimushimu chijim cha chikumangan cha Yehova ni angel End. Yehova wipula anch nany pakach pa angel ukutwisha kumudimb Mwant Akab wa Isarel chakwel amushikija mwant muyimp kwinsudiel yend. Yehova watesha yitongijok ya an end kushalijan. Kupwa mwangel umwing walonda anch ukutwish kumudimb. Yehova wamwipula anch ukusal nchik. Yehova wasangara, wamwinkisha mwangel mbil asala mwamu. (1 Ant 22:19-23, Les Saintes Écritures — Traduction du monde nouveau) Kulondulijan nich kutenchik kwa chiuntu, ov, yid ya dijuku yikutwish kwilej ik ku rusangu riner piur pa kuziyil? Ngatan udia tatuku mwin Kristu ukusal nawamp kuteshang yitongijok ni yiyul ya mukajend ni ya anend. Ku mutambu ukwau, angachik ni an afanyidin kwijik anch, ang apan chitongijok ap chom chikatiningau, afanyidin kwikal aziyidila mu kulimish umutakel wa Mifund piur pa nany ufanyidina kukwat mupak.
21. Chom ik tukushinshikina mu mutu wa mulong wambakedinap ou?
21 Tuzangamin mudi ik pa kutesh yivurish ya rukat ni ya manangu ya Yehova piur pa kuziyil! (Kus. 119:99) Mutu wetu wa mulong wambakedinap ou ukushinshikin mutapu ukata kuziyil mwi njil yisikena kulet musangar mu uruw.
[Mazu madia kwishin kwa paj]
a Kambuy Paul wasadila dizu dikasikena kudikarumun mu dizu dimwing dimwing dia Uruund. Buku umwing ulondil anch: “Mu dizu kuziyil mudi kusot kuziyil kwi mbil ya muntu ipend ni kuyimekeshin antu akwau kalimish ni kuyanaken.” Komb dizu dined dikwet chitongijok cha kwikal uziyidila ni mwin ranaken, kudiap kushindil nich kusadil mbil ya chijil ap kushindil mbil yey.
b Tal mutu wa mulong ‘Anch Akuparil ku Ukash,’ mu Chinong cha Kalam cha Kasan 15, 2005, paj wa 23-26 (Français).
Mutapu ik Ukwakula?
• Kuziyil kukutwish kusongish mabuj ik mawamp?
• Mutapu ik umekeshiningau atulam ngikadil ya kuziyil?
• Ov, mulong wak ngikadil ya kuziyil yifanyidin mu dijuku?
[Chipich chidia pa paj wa 4]
Amakurump imburijin ranaken ra Kristu mu kuyisadil antu akwau
[Chipich chidia pa paj wa 6]
Pakatau amakurump a chikumangen kukumangan, kutongijokin ni malembil ni ngikadil ya kuziyil yiletining uumwing