Tan Chiyukish Chakin mu Mwom
“Ukez kuyukil mu yisalijok yey yiwamp, ni kukolik.”—JOS. 1:8.
MUTAPU IK UKUTWISHA KWAKUL?
Ov, mutapu ik Salomon watambula chiyukish?
Ov, mu mutapu ik Paul watambula chakin kamu chiyukish?
Ov, mutapu ik ukutwish kutambul chiyukish chikupu?
1, 2. (a) Ov, mutapu ik antu avud akat kurumburil chiyukish? (b) Mutapu ik ukutwish kwisikesh chitongijok chey piur pa kuyuk?
OV, CHOM ik chirumburikina kwikal nich chiyukish mu mwom? Yipula antu chipul chinech, ni ukuman anch yakul yau yishalijadin nakash. Chilakej, antu avud amening anch kuyuk kudi kwikal ni nfalang jivud, kwikal ni mudimu uwamp, ap kwilej shikol ya piur. Yom yikwau mu urund—mutapu isambina nawamp piur pa dijuku, arund, ap ambay a mudimu. Mwin kumusadil Nzamb ukutwish kwilikej chiyukish nich mwikadil kampand wa kwikal nich yisend mu chikumangen ap yitwishinay kusal mu mudimu wa kulejan.
2 Chakwel ujingunina chitongijok chey piur pa chiyukish, ukutwish kufund majin ma antu amwing umena anch ayukin kal—antu ukata kushimokang ni kuyilimish. Ov, mwikadil ik wamushena ukwetau awonsu? Ov, adi ampich? Ov, akwet katumb? Yakul yikutwish kumekesh chakin kamu yidia mu muchim wey, ni yikutwish kubachik nakash mipak ukwatina ni jintong ulondwila.—Luka 6:45.
3. (a) Ov, chom ik chafanyidinay Joshua kusal chakwel ayuka mu mwom wend? ((b) Ov, chom ik tukeza kushinshikin katat?
3 Chom cha usey nakash chidi mutapu Yehova umenay kuyuk kwetu, mulong mwom wetu wimedin piur pa dilau diend. Pamwinkishay Joshua mudimu ukash wa kuyitakel in Isarel mwingand ya Kushilamu, Yehova wamuleja anch atanga Chijil cha Moses “muten ni uchuku” ni kuziyil ku yawonsu yafundau mwinimwa. Nzamb wamukasikesha anch: “Chad ukez kuyukil mu yisalijok yey yiwamp, ni kukolik.” (Jos. 1:7, 8) Ni wij anch Joshua wayuka. Ov, chidi nchik kudi etu? Ov, mutapu ik tukutwisha kwijik anch rutong retu piur pa kuyuk rambaten nich rutong ra Nzamb? Kupwa, shinshikin piur pa mwom wa antu aad isambidinau mu Bibil.
OV, SALOMON WAYUKA MU MWOM?
4. Ov, mulong wak chitwishikin kulond anch Salomon wayuka?
4 Mu mitapu yivud, Salomon wayuka pakampwil. Mulong wak? Mulong mu mivu yivud, ndiy wamuziyila ni ku mwov Yehova wom, kupwa ndiy wamuyukisha nakash. Vurik anch, pamulejau Salomon kudi Yehova anch amwita chom kanang, mwant wamwita manangu chakwel ayitakela antu. Kupwa Nzamb wamuyukisha nich manangu ni mapit. (Tang 1 Ant 3:10-14.) Manangu mend “mapandakana manangu ma antu awonsu a mutambu wa Kwingangel, ni ma in Idjibit awonsu.” Katumb ka Salomon kapalangena “pakach pa michid yawonsu yading yimunyingumukina.” (1 Ant 4:30, 31) Piur pa mapit mend, uvud wa or wadingay ni kutan pa muvu wadinga ulimina a tone 25! (2 Jnsg. 9:13) Ndiy wija nakash kwovijan, kutung, ni kwisak. Mwaning, palamay mwikadil wend utentamina pantaliken ni Nzamb, Salomon wayuka chakin kamu.—2 Jnsg. 9:22-24.
5. Ov, chom ik chashikenay Salomon ku kulond piur pa antu ayukina kurutu kwa Nzamb?
5 Yafunday Salomon mu Buku wa Mulej yimekeshin anch kidimbap mu kutong anch kutwish ni musangar kudi ching kusu kwa antu akweta mapit ni katumb. Bwat kamu. Ndiy wafunda anch: “Nij anch, chifanyidin muntu kusangar ni kusal nawamp pa chisu pachidiay mwom. Muntu mwawonsu anch wadia, ni kuna, ni kusanger mu mapit ma midimu yend, kwawiy kupan kwa riy kwa Nzamb.” (Mul. 3:12, 13) Ni ndiy wamana anch musangar winou wading chakin kamu wa usey kudi muntu ukweta dilau dia Nzamb, udia mu urund uwamp ni ndiy. Kupwa Salomon washikena ku kulond anch: “Kwinyim kwa yom yiney yawonsu, kwashal chom chimwing cha kulond. Mulimisha Nzamb, ziyil ku malejan mend, mulong wa chom chinech chawiy chamutangilau muntu.”—Mul. 12:13.
6. Ov, ronganyin ik ritwinkishinau kudi chilakej cha Salomon piur pa kwisikesh chiyukish chakin?
6 Mu mivu yivud, Salomon wendina mu wom wa Nzamb. Bibil ulejen anch ndiy “wamukata [Yehova]. Ndiy wasadila mudi mwading yijidik ya tatukwend David.” (1 Ant 3:3) Ov, umenap anch chinech chading chiyukish chakin? Nich umutakel wa Nzamb, Salomon watunga tempel muwamp mulong wa difukwil diakin ni wafunda mikand yisatu yidia mu Bibil. Ap anch tuchingedinap kusal chilik chimwing, chilakej cha Salomon padingay ushinshamena kudi Nzamb chifanyidin kutulej mutapu wa kukimb chidia kuyuk kwakin ni chifanyidin kutukwash chakwel tushikena ku kuyuk kwinoku. Pa chinech, vurik anch kusutil ku usu wa mwiku wa Nzamb, Salomon wafunda anch mapit, manangu, katumb, ni usu—yimenau antu avud nlel unou anch yikata kuyukish—yidi kwau yom ya chamwamu. Yom yiney yidi kwau ya chamwamu, “yidi mudi kumulondul rinkind.” Ov, umenap anch antu avud akatina mapit asotin kand kwikal nich mapit mavud? Ni yisu yivud akat kwakam mulong wa yom yikwetau. Chikwau kand, mapit mau makez kuya kand dichuku dimwing kudi antu akwau.—Tang Mulej 2:8-11, 17; 5:10-12.
7, 8. Ov, mutapu ik Salomon wikala wakad kushinshaman, ni nich chibudikin ik?
7 Niyey wij anch Salomon washadisha mwikadil wa kuziyil kushinshamena. Dizu dia Nzamb dilondin anch: “Pikalay Salomon ipal, akajend amukarumuna michim kutal ku akish. Muchim wend wawonsu kiwadingap kand kudi [Yehova] Nzamb wend, bwat, mudi muwading muchim wa tatukwend David. . . . Mwant Salomon wasala yom yiyimp kurutu kwa [Yehova].”—1 Ant 11:4-6.
8 Povay kuyip, Yehova wamuleja Salomon anch: “Mulong . . . kiulaminap kwey manswik mam ni yijidik yam yinakwinkisha, katat tal, nikukubwit want ni kuupan kudi kashalapol wey.” (1 Ant 11:11) Chading chom chikash mud ik! Ap anch Salomon wayuka mu mitapu yivud, kupwa wamulika Yehova. Salomon wakanganya—chom chimwing cha usey nakash mu mwom—kushinshaman kudi Nzamb. Muntu ni muntu pakach petu ukutwish kwiyipul anch, ‘Ov, nisadil usu wa kwikal nich kashinsh anch dilejan nilejina kusutil ku mwom wa Salomon dikez kwinkwash chakwel niyuka?’
KUYUK KWAKIN MU MWOM
9. Kwambatan nich yany ya mangand, ov, Paul wamana chiyukish mu mwom? Rumburil.
9 Mwom wa kambuy Paul washalijana nakash ni wa Mwant Salomon. Kudi Paul, kwadingap ditand dia want dia mazeu ma nzavu ap kusal misambu ni ant bwat. Pakwez, ndiy wamana yisu ya chipuku, impu ya mem, mashik ni kuburen yidjal yiwanyidina. (2 Kor. 11:24-27) Pamwitiyijay Yesu mudi Mesia, Paul kadingap ni mwikadil wa katumb mu relijon wa in Yuda. Pakwez, antakel a relijon wa in Yuda amukisa. Amuteka mu rukan, amubula, amukasa mwoj, ni amudjibwila mayal. Paul witiyija anch ndiy ni ambay nend in Kristu ayisala masaal, ayizengola, ni kuyilond nayimp. “Etu tumeken mudi dishit dia mangand, tudi mudi antu atakanena kupandakan antu awonsu!”—1 Kor. 4:11-13.
10. Ov, mulong wak chamekana mudi Paul walika chiyukish?
10 Padingay nsand wa dijin dia Saul, kambuy Paul wamekana anch yom yawonsu yiyil kwau nawamp kudi ndiy. Ndiy wavadikina mu dijuku dia katumb, wileja kudi Gamaliel, mulej wading ulimishinau, ni kupwa wafunda anch: “Nading muntu mujim mu yom ya win Yuda kusutamu antu avud akweting mivu ya kuvadik mudi yamam.” (Gal. 1:14) Mwin kulond swa Hebereu ni Grek, Saul wading mwan a ngand wa in Rom, wasala anch ikala nich yisend ni mbil yasotau antu avud. Ndiy wela kudandamen kulondul yiyukish ya mangand, chakwel ikala nich katumb kajim ni nfalang jivud. Pakwez, ndiy watonda mwikadil wamekana kudi antu akwau—ap kudi anamakwend amwing—mudi chisup. Mulong wak?
11. Ov, yom ik ni rutong ik ralondulay Paul, ni mulong wak?
11 Paul wamukata Yehova ni wasota kutambul dilau diend pa ndond pa kwikal ni mapit ap katumb pakach pa antu. Patambulay ronganyin rakin ra uyakin, Paul washikena ku kukwat nich usey difut, mudimu wa win Kristu, ruchingej ra kwikal nich mwom mwiur—yom yakanganyau antu kwijik. Paul wamana anch kwadinga mulong wafanyidinau kupwish. Satan walonda anch ndiy ukutwish kuyidiosh antu chakwel kangal amusadila Nzamb. (Job 1:9-11; 2:3-5) Chikalap nchik yoziu yamushikena, Paul wakwata mupak wa kudandamen kushinshaman kudi Nzamb, ni kujijaman mu difukwil diakin. Rawiy rutong rikata kuburen pakach pa yom yilejenau antu mulong wa kwikal nich chiyukish.
12. Ov, mulong wak utondinanya kutek ruchingej ren mudiay Nzamb?
12 Ov, ukwatin niyey mupak mudi wa Paul? Ap anch chiswapelingap kwikal nich mwom ushinshamena, twij anch chinech chikat kulet chiyukish cha Yehova ni dilau diend, ni chawiy chikata kumuyukish muntu chakin kamu. (Jinsw. 10:22) Tutanin chiyukish katat, ni tukutwish kuchingejin chakin kamu yiyukish yivud mu machuku ma kurutu. (Tang Marko 10:29, 30.) Chawiy lel, tukwet mayingish mawonsu ma kulik, “kuchingej mu mapit . . . pakwez [kumuchingejin] Nzamb ukata kutwinkish yom yawonsu ya kutusangarish.” Tukat ‘kurijek yipau yetu yikeza kwikal dishin diwamp ku chirung chikez kwez. Chawiy mwamu akez kutambul mwom udia wakin.’ (1 Tim. 6:17-19) Mwaning, tukutwish kwikal nich kashinsh anch ap pasut mivu yitot ya mivu kudiosh katat, ap pasut chinan cha mivu ap kupandakanamu, tukutwish kutal kwinyim ni kulond anch, “Natondin kal mwikadil wa chiyukish chakin!”
KUDIA MAPIT MEY
13. Ov, chiyul ik chapanay Yesu piur pa kukumangej mapit?
13 Yesu walonda piur pa mapit anch: “Kangal wikumangejinany mapit ma pansh pa mangand, padia musu, ni ankal akat kushesh, ni aij akata kwandam ni kwiy. Pakwez kumangejinany mapit men mwiur mwakad musu ni ankal akata kushesh, ap aij akata kwandam ni kwiy. Mulong kudia mapit mey, kwawiy kand kukwikala muchim wey.”—Mat. 6:19-21
14. Ov, mulong wak chidiap cha manangu kukimb mapit madia pa divu?
14 Mapit ma pa divu ma muntu makutwish kwikal mavud kupandakanamu nfalang. Chitwishikin kwikal ni yom yafunday Salomon piur pa kwikal nich chiyukish kurutu kwa antu—kalimish, katumb, ap uyaj. Yesu ulejen yom yifanikena ni yafunday Salomon mu mukand wa Mulej anch—mapit ma antu madi ma chisu chikemp. Mudi mu wamena mu mangand ma kunyingumokina, mapit minam mawonsu makutwish kuyip ni kushadik swa. Mulej F. Dale Bruner ufundin piur pa mapit minam anch: “Chijiken nawamp anch katumb kading ka chisu chikemp. Muntu wawina Diampos diasutina kadiap winiwa ukuwina kand dichuku dikwau. Muvu unou kukutwish kwikal nfalang jivud pakwez muvu ukwau kuburen kwa nfalang. . . . [Yesu] uyikatin antu. Ndiy uyilejin chakwel ipuka mar madiokila ku uyaj wa chisu chikemp. Udi wakad kulab. Yesu kasotinap anch in kwilejend aziya. ‘Mangand manyingumokin dichuku ni dichuku pa muntu ushakamina piur pend.’” Ap anch antu avud itiyijin mazu minam, ov, mulong wak antu avud akat kulikidil yom yivud yikarumuna mutapu umenau mwom? Ov, yikez kwikal ni usu kand pad ey?
15. Ov, chiyukish ik tufanyidina kukimb?
15 Antakel amwing a relijon alejana anch chiyipin kwikasikesh kulondul chiyukish ni usu wawonsu wa kukimb chiyukish chifanyidin kuukepish. Chad, Yesu kalikap kusal usu win wawonsu. Pakwez, wayileja in kwilejend anch asala usu mulong wa kukimb yom yindjing, ndiy wayiyula anch akumangeja “mapit [makad kusheshik] mwiur.” Rusot retu rikash rifanyidin kwikal ra kusal usu wa kukimb chiyukish mudi musotinay Yehova. Mwaning, mazu ma Yesu matuvurishin anch tufanyidin kutond pakach pa yom tufanyidina kukimb. Pakwez, tufanyidin kukimb yisotina muchim wetu, yidia ya usey kudi etu.
16. Mu chom ik tukutwisha kutek ruchingej retu rawonsu?
16 Anch tumukatin Yehova mu muchim wetu, tukutwish kwikal nich ruchingej anch ndiy ukez kujingunin yom tuswiridina. Ndiy ukutwish kulikidil chakwel tufa ni nzal ap ni impu chisu chikemp, mudi yamushikena kambuy Paul. (1 Kor. 4:11) Pakwez, tukutwish kuchingejin nakash mu chiyul cha manangu cha Yesu palonday anch: “Kangal wiyakamishany anch: ‘Ov, tukudia yom ik? Ov, tukuna yom ik? Ov, tukudjal yom ik?’ In mangand akat kukimb yom yiney yisu yawonsu. Pakwez en, Tatukwen udia mwiur wij kal anch, ukwetany kuswir kwa yom yiney yawonsu. Pa ndond pa yom yiney, en kimbany bil Want wa Nzamb ni yom yisotilay, chad ndiy ukukuwejinanyaku yom yiney yawonsu.”—Mat. 6:31-33.
KUYUK KURUTU KWA NZAMB
17, 18. (a) Ov, pisu pimedina chiyukish chakin? (b) Ov, pisu pimedinap chiyukish chakin?
17 Dinans dijim didi ed: Kwikal kwetu chakin kamu nich chiyukish kufanyidinap kwimedin pa yisal yetu ap mwikadil wetu kurutu kwa antu bwat. Chikwau kand, chiyukish chakin chimedinap piur pa kwikal nich chisend kanang mu ditenchik dia win Kristu. Pakwez chiyukish chinech chifanyidin kwimedin chakin kamu pa chidia chakin kamu mufulandal wa chiyukish, kuziyil ni kushinshaman kwetu kudi Nzamb, ndiy utukasikeshin anch: “Chifanyidin kashalapol kusal mudimu wa mwant wend nich win yakin.” (1 Kor. 4:2) Ni tufanyidin kudandamen mu kushinshaman. Yesu walonda anch: “muntu mwawonsu ukeza kujijaman djat ni ku rufu rend, Nzamb ukez kumupandish.” (Mat. 10:22) Ov, ukutwishap kwitiyij anch kupand didi uman wakin kwa chiyukish?
18 Anch washinshikin pa yiney, ukutwish kuman anch kushinshaman kudi Nzamb kwimedinap pa kwikal nich katumb, kwilej nakash, kwikal ni nfalang jivud, ap kwikal nich mashakamin mawamp; ap kushinshaman kwimedinap piur pa manangu, ap pa ukaliweny. Chikalap nchik mikadil yawonsu mutukutwisha kwikal, tukutwish kumekesh kushinshaman kwetu kudi Nzamb. Pakach pa antu a Nzamb mu mivu chitot ya kusambish, amwing ading ampich, akwau atuzwendj. Kudi antu inay, chiyul cha Paul chakwel anch “asala yom yiwamp, ni kwikal ampich mu midimu yiwamp. Ikala in makas monikina, in kuyikwashap akwau mapit mau” chading cha usey. Ampich ni atuzwendj afanyidina “kutambul mwom udia wakin.” (1 Tim. 6:17-19) Chidi chakin kamu ni nlel unou. Etwawonsu tukutwish kusal chom chinech chimwing ni tukwet chisend chimwing: Tufanyidin kushal ashinshamena ni “kwikal ampich mu midimu yiwamp.” Anch tudi mwamu, tukez kutambul chiyukish kurutu kwa Sakatang wetu ni kwikal nich musangar wa kwijik anch tumusangareshin ndiy.—Jinsw. 27:11.
19. Ov, mupak ik ukwatin piur pa chiyukish chey?
19 Ukutwishap pamwing ap kutakel mikadil yey yawosu, pakwez ukutwish kwikal nich usu wa kurish nich mikadil yiney. Ikasikesha kushinshaman mu mikadil yawonsu. Chifanyidin kusal usu. Ikal nich ruchingej anch Yehova ukez kukuyukish nakash—katat ni chikupu. Kangal wavuramen mazu ma Yesu mayilejay in Kristu azizidilau many anch: “Ikal mwin yakin, ap anch wafap nchik, chawiy am nikez kukwinkish chibangul cha mwom.” (Kuj. 2:10) Chawiy chiyukish chakin kamu!
[Chipich chidia pa paj wa 14]
Kwambatan nich yany ya antu, Saul wamekana anch wadinga nich chiyukish
[Chipich chidia pa paj wa 15]
Paul wamekesha anch wadinga chakin kamu nich chiyukish