ECIGABI C’OKUYIGA CA 31
LWIMBO 12 Yehova Ali Mungu Mukulu
Ebi Yehova Ajijire ly’Aciza Bene Bantu Banya-Byaha
“Nnâmahanga azigîre igulu, kuhika ahâna Omugala cusha.”—YN. 3:16.
EBI ECI CIGABI CISEGIZE
Rhwabona gurhi Yehova ajijire ly’arhuhashisa okulwisa ecaha rhunamushagaluse. Kandi rhwabona gurhi arhuhashisize okulama ensiku n’amango n’okuhima ecaha loshi-loshi.
1-2. (a) Ecaha byo bici, na gurhi rhwakahimamwo entambala yirhu y’okucilwisa? (Olole n’“Amahugûlo ga Luderho Luguma.”) (b) Bici rhwaganirira mw’eci cigabi n’omu bindi bigabi biri mw’er’Ilabiro ly’Akalalizi? (Olole n’ehigabi hidesire “Oku Basomi” hiri mw’eyi gazeti.)
KA WANALONZA omanye kunganaci Yehova Mungu aba akuzigire? Alaga enjira nyinja y’okumanya ishuzo: Oyige ebi ajijire ly’akuyokola kurhenga omu caha n’omu lufû. Ecahaa aba mushombanyi mudarhi, orhankahash’ihima oku buhashe bwawe wene. Rhweshi rhunajire ecaha ngasi lusiku, rhunanafê erhi caha cirhuma. (Rm. 5:12) Cikone hali omwanzi mwinja. Kugerera oburhabale bwa Yehova, rhwanahima ecaha. Yehova arhuyemezize n’obwalagale oku ayish’irhuyokola loshi-loshi kurhenga omu caha n’olufû!
2 Hamagera myaka elushire 6 000 Yehova ali arhurhabala rhuli bene bantu banya-byaha okulwisa ecaha. Bulya gurhi? Bulya aba arhuzigire. Kurhenga aha murhondero, aba azigire bene bantu bwenene, co cirhumire ajijire binji bwenene ly’abarhabala kw’eyo ntambala. Mungu aba amanyire oku ecaha ebwa lufû cihêka, arhanaba alonzize rhufê. Aba alonzize rhulame ensiku n’amango. (Rm. 6:23) Ntyo kw’aba akulongize. Mw’eci cigabi, rhwaganirira madoso asharhu: (1) Gurhi Yehova ahîremwo bene bantu banya-byaha obulangalire? (2) Gurhi bene bantu banya-byaha b’omu mango ga mîra bahikire okuyemerwa na Yehova? (3) Gurhi Yezu acizizemwo bene bantu banya-byaha?
GURHI YEHOVA AHÎREMWO BENE BANTU BANYA-BYAHA OBULANGALIRE?
3. Gurhi ababusi birhu barhanzi babiremwo banya-byaha?
3 Erhi Yehova alema omulume murhanzi n’omukazi murhanzi, al’ilonzize babe n’omwishingo. Abaha ahantu hinja bwenene h’okulama, engalo y’obuhya, n’omukolo mwinja gw’okujira. Bal’igwasirwe baburhe abana, babumbe igulu lyoshi, n’okulijira libe paradizo ak’ishwa ly’e Edeni. Irhegeko liguma lyone al’ibahire, lirhanali lizibu okurhumikira. Kandi abarhonda oku erhi bakavunyire ery’irhegeko, kwakabire kumugomera n’obulonza n’oku eco caha cabo cakabadwirhire olufû. Rhumanyire ebyabire. Malahika muguma orhal’igwerhe buzigire kuli Mungu erhi kuli bo, acihira eluhya anabashumika okujira ecaha. Adamu na Eva bayemera ago mashumi mabi. Bayabirwa okulangalira Ishe wabo w’obuzigire, na muli ntyo bajira ecaha. Nk’oku rhunamanyire, enderho za Yehova zabonekine oku zali z’okuli. Kurhenga ago mango na kugendekera, barhondera okuhikirwa n’amalehe mabi g’eco caha: barhondera bashosihala na buzinda bafâ.—Murh. 1:28, 29; 2:8, 9, 16-18; 3:1-6, 17-19, 24; 5:5.
4. Bulya gurhi Yehova aba ashombire ecaha, ananarhurhabale okucilwisa? (Abaroma 8:20, 21)
4 Yehova ayandikisize ogo mwanzi mubi oku bunguke bwirhu. Gunarhurhabale okuhugûkwa bulya gurhi aba ashombire ecaha bwenene. Ecaha cinarhunanûle kuli Larha wirhu cinanarhulerhere olufû. (Iz. 59:2) Co cirhumire Shetani, malahika mugoma warhondezagya ago mazibu goshi, aba azigire ecaha ananashumike bene bantu lyo bacijira. Nkaba arhanyize oku abire na buhimi bunji bwenene omw’ishwa ly’e Edeni. Cikone arhahugûkagwa kunganaci Yehova aba wa buzigire. Mungu arhashanjaga ciru n’ehitya omuhigo gwage kuyerekera iburha lya Adamu na Eva. Aba azigire bene bantu, co carhumire abaha boshi obulangalire ho n’aho. (Osome Abaroma 8:20, 21.) Yehova al’imanyire oku bantu baguma na baguma ba mw’ery’iburha, bakacishozire okumuzigira n’okulongereza oburhabale bwage lyo balwisa ecaha. Naye nk’Ishe na Mulemi wabo, akabahîre obulyo bw’okulikuzibwa kurhenga omu caha n’okumuyegera. Bicigi Yehova akajijire ly’oko koshi kuhashikana?
5. Mangaci Yehova ahâga bene bantu banya-byaha obulangalire burhanzi? Ohugûle. (Omurhondêro 3:15, Mashi Bible)
5 Osome Omurhondêro 3:15, Mashi Bible. Yehova ahîre bene bantu obulangalire burhanzi erhi aderha ebyakahikire Shetani. Mungu aleba oku hakabire “iburha” lyakacizize bene bantu. Buzinda ery’iburha lyakavunyungwire Shetani, n’okurhenzaho amabi goshi arhondezagya omu Edeni. (1 Yn. 3:8) Cikone, ery’iburha lyakalibuzibwe embere lijire ntyo. Shetani akalumire ery’iburha, erhi kurhuma oyo muntu afâ. Oko kwakarhumire Yehova aciyumva kubi bwenene. Cikone buzinda ago malumwa gakadwirhe obunguke bulya bantu banji bwenene bakacungwirwe kurhenga omu caha n’olufû!
GURHI BENE BANTU BANYA-BYAHA B’OMU MANGO GA MÎRA BAHIKIRE OKUYEMERWA NA YEHOVA?
6. Bici abalume b’obuyemere, nka Abeli na Nuhu, bajijire lyo bayegera Yehova?
6 Omu magana g’emyaka gakulikiraga, bunyi-bunyi Yehova ajire ayerekana n’obwalagale gurhi bene-bantu banya-byaha bakamuyegeriremwo. Abeli, mugala wa kabirhi wa Adamu na Eva, ye wali mwene-muntu murhangiriza wabaga n’obuyemere muli Yehova enyuma z’obugoma bwabaga omu Edeni. Abeli aha Yehova enterekêro bulya al’imuzigire anakag’ilonza okumushagalusa n’okumuyegera. Bulya Abeli ali mungere, arhôla bana-buzi balebe omu bana-buzi bage ababaga anabaha Yehova nterekêro. Gurhi Yehova aciyumvirhe lugenda eyo nterekêro? “Asîma Abeli n’enterekêro yage.” (Murh. 4:4) Yehova ayerekine oku ayemire ezindi nterekêro ziri nk’ezo zahânagwa n’abantu bal’imuzigire, kwa lwiganyo Nuhu. (Murh. 8:20, 21) Omu kuyemera enterekêro za ntyo, Yehova ayerekine oku bene-bantu banya-byaha banayemerwa naye n’okumuyegerera.b
7. Abrahamu al’igwerhe obulonza bw’okuhâna omugala nterekêro, bici oko kurhuyigirizize?
7 Yehova ahûnyire Abrahamu, mulume wagwerhe obuyemere bwago-bwago, ajire kantu kalebe kazibu bwenene, ko kuderha, okuhâna omugala Izaki nterekêro. Oko kushinganine kube kwarhumire Abrahamu aciyumva kubi bwenene. Ciru akaba ntyo, arhumikira Yehova. Cikone erhi Abrahamu akola ayirha omugala, Mungu amuhanza. Ciru akaba ntyo, olo lwiganyo luyigirizize abantu boshi b’obuyemere nyigirizo ndebe z’obulagirire: Yehova akahânyire Omugala muzigirwa nterekêro buzira kusezibwa. Yehova aba azigire bene bantu bwenene.—Murh. 22:1-18.
8. Bici enterekêro nyinji zal’ihûnyirwe n’Irhegeko lya Musa zal’iyerekine? (Bene-Levi 4:27-29; 17:11)
8 Magana malebe g’emyaka enyuma z’aho, Irhegeko ishanja ly’Abaisraheli lyahâbagwa lyal’ibarhegesire bakahâna nterekêro nyinji ly’ebyaha byabo bifunikwa. (Osome Bene-Levi 4:27-29; 17:11.) Enterekêro za ntyo zal’iyerekine enterekêro nkulu bwenene yakahânyirwe ly’ecungula bene-bantu loshi-loshi kurhenga omu caha. Abalebi ba Mungu balongozibwe n’iroho lyage lyo bahugûla oku iburha lyalaganyizibagwa, lyayishir’ihikira okuba Mugala wago-wago wa Mungu, akalibuzibwe n’okunigwa. Akanizirwe nka cibuzi cahânwa nterekêro. (Iz. 53:1-12) Orhanye k’oku: Yehova akarhôzire omupango ly’Omugala muzigirwa ahânwa nterekêro ly’acungula bene-bantu kurhenga omu caha n’olufû, kukuhiramwo nawe!
GURHI YEZU ACIZIZEMWO BENE BANTU?
9. Bici Yowane Mubatiza adesire lugenda Yezu? (Abahabraniya 9:22; 10:1-4, 12)
9 Omu kagana karhanzi Kano Kasanzi Kirhu (K.K.K.), Yowane Mubatiza, mukozi wa Nnâmahanga, ayerekana Yezu w’e Nazareti anaderha ntya: “Oyu ye Mwana-buzi wa Nnâmahanga okûla ecaha c’igulu.” (Yn. 1:29) Ezo nderho zalongozibagwa n’iroho lya Mungu zayerekana oku Yezu ly’iburha lyago-lyago lyalebagwa kurhenga mîra. Ye wakahânyire enterekêro yalaganyizibagwa. Ago mango kulusha agandi mango goshi, obulangalire busezire kuli bene bantu banya-byaha bwabonekana n’obwalagale, ko kuderha, obulangalire bw’okuhima ecaha loshi-loshi.—Osome Abahabraniya 9:22; 10:1-4, 12.
10. Gurhi Yezu ayerekinemwo oku ‘ayishire okuhamagala’ abanya-byaha?
10 Yezu asegize obwenge bwenene oku kurhabala abantu bakag’iciyumva bagogomirwe n’ecaha anabalalika babe banafunzi bage. Al’imanyire oku ecaha co cirhuma abantu balibuka. Co carhumire acihangana okuyegerera abalume n’abakazi bal’imanyikine oku bali banya-byaha. Omu kukolesa olwiganyo ahugûla ntya: “Abarhâlwala barhalonza mufumu [erhi, munganga], abalwala bo bamulonza.” Acib’iderha ntya: “Ntayishiraga kuhamagala bashinganyanya, cikwone banyabyaha.” (Mt. 9:12, 13, Mashi Bible) Ntyo ko Yezu anajijire. Omu njira y’olukogo, ababalira ebyaha by’olya mukazi washukaga amagulu gage n’emirenge yage. (Lk. 7:37-50) Yezu ayigirizize omukazi Musamariya enyigirizo z’obulagirire aha cisima, ciru akaba al’imanyire oku oyo mukazi akag’ilama n’omulume orhali iba. (Yn. 4:7, 17-19, 25, 26) Ciru Mungu ahîre Yezu obuhashe bw’okuyusa amalehe galerhwa n’ecaha, ko kuderha, olufû. Omu njira nci? Yezu afûzire abantu: abalume n’abakazi, abana n’abantu bakulu.—Mt. 11:5.
11. Bulya gurhi abanya-byaha bakag’iyegera Yezu?
11 Birhasomezizi okubona oku ciru n’abantu bal’igogomirwe bwenene n’ecaha bakag’iyegera Yezu. Akag’ibayumviza obwonjo anacihira ahali habo. Barhakag’iyoboha okumuyegera. (Lk. 15:1, 2) Na Yezu avuga abantu ba ntyo omunkwa anabahemba enyanya z’okuyerekana obuyemere muli ye. (Lk. 19:1-10) Ayerekine n’obwimana olukogo lw’Ishe. (Yn. 14:9) Kugerera enderho zage n’ebijiro byage, ayerekine oku Ishe oba wa bwonjo na wa lukogo, aba azigire abantu, anaba alonzize okurhabala ngasi muguma muli rhwe ahime entambala y’okulwisa ecaha. Yezu arhabire abantu banya-byaha babe n’obulonza bw’okushanja olugenzi lwabo n’okumukulikira.—Lk. 5:27, 28.
12. Bici Yezu ayigirizize lugenda olufû lwage yenene?
12 Yezu al’imanyire ebyali hofi bimuhikire. Arhali liguma lyone abwizire abanafunzi bage oku abantu bakamulenganyize n’okumuyirha oku murhi. (Mt. 17:22; 20:18, 19) Al’imanyire oku enterekêro yage yakakûzireho ecaha c’igulu, nk’oku Yowane n’abalebi bali badesire. Kandi Yezu ayigirizize oku enyuma z’okuhâna obuzine bwage nterekêro, ‘akakululire abantu boshi’ emunda ali. (Yn. 12:32) Bene bantu banya-byaha bakashagalusize Yehova omu kuyemera Yezu nka Nnawabo n’okukulikira enshando zage. Omu kujira ntyo, buzinda ‘bakalikuzibwe oku caha.’ (Rm. 6:14, 18, 22; Yn. 8:32) Muli ntyo, Yezu ayerekana oburhwali anayemera okufâ olufû lw’amalibuko manji ly’arhucungula.—Yn. 10:17, 18.
13. Gurhi Yezu afîremwo, na bici olufû lwage lurhuyigirizize lugenda Yehova Nnâmahanga? (Olole n’enfoto.)
13 Yezu alenganyizibwe, agwarhwa, ajacirwa, ashobekwa eby’obunywesi, atwirwa olubanja kubi, na ciru alibuzibwa. Abasoda bamuhêka ahantu ajag’inigirwa banamumanika oku murhi. Erhi ali alembera n’obwishwekerezi ago malumwa goshi, hali owundi muntu waciyumvirhe ciru kubi bwenene. Oyo muntu ali Yehova Mungu. Yehova al’igwerhe obuhashe n’emisi y’okucîka Omugala kw’ago malibuko cikone arhajiraga ntyo. Yehova al’izigire Omugala bwenene, bulya gurhigi amulekaga alibuke n’okufâ? Bulya Yehova aba arhuzigire. Yezu adesire ntya: “Nnâmahanga azigîre igulu, kuhika ahâna Omugala cusha, mpu ngasi yeshi wamuyemera alekihera, ci abone obuzine bw’ensiku n’amango.”—Yn. 3:16.
Omu kuleka Omugala anigwe, Yehova alembire amalumwa garhankagerwa ly’arhucungula kurhenga omu caha n’olufû (Olole ecifungo ca 13)
14. Bici enterekêro ya Yezu erhuyigirizize?
14 Enterekêro ya Yezu ko kantu kayerekine bwenene kunganaci Yehova aba azigire abana ba Adamu na Eva. Eyerekine kunganaci Yehova aba akuzigire. Ahânyire Omugala muzigirwa nterekêro analembera malumwa manji bwenene garhankagerwa ly’akucungula kurhenga omu caha n’olufû. (1 Yn. 4:9, 10) Kobinali, alonzize okurhabala ngasi muguma muli rhwe ly’alwisa ecaha n’okucihima!
15. Bici rhugwasirwe rhujire lyo rhuyunguka n’engalo y’enterekêro y’engombôlo ya Yezu Mungu arhuhâga?
15 Engalo ya Mungu y’enterekêro y’engombôlo y’Omugala-cusha enajire bishashikane okubabalira ebyaha birhu. Cikone lyo Mungu arhubabalira, rhugwasirwe rhujire kantu kalebe. Bici rhugwasirwe rhujire? Yowane Mubatiza na Yezu Kristu yene bahânyire ishuzo omu kuderha ntya: “Muciyunjuze ebyaha, bulya Obwami bw’empingu buli hofi.” (Mt. 3:1, 2; 4:17) Co cirhumire, okuciyunjuza kuli kwa bulagirire bwenene erhi akaba rhulonzize kobinali rhulwise ecaha n’okuyegera Larha wirhu w’obuzigire. Cikone bici okuciyunjuza kuhiziremwo, na gurhi kurhurhabalamwo okulwisa ehali yirhu y’okuba banya-byaha? Ecigabi c’okuyiga cikulikire cashuza kw’ery’idoso.
LWIMBO 18 Rhuvuzire Omunkwa oku Ngombôlo
a AMAHUGÛLO GA LUDERHO LUGUMA: Omu Bibliya, oluderho “caha” lwanaganirira ebijiro bibi, erhi okuyabirwa okujira erhi kulama kushimbana n’amakanuni g’olugenzi ga Yehova. Cikone oluderho “caha” kandi lwanaganirira ehali yirhu y’okurhaba bimana, erhi y’ecaha, rhwayimagamwo kurhenga kuli Adamu. Ecaha rhwayimagamwo co cirhuma rhweshi rhufâ.
b Ebyakag’irhuma Yehova ayemera enterekêro z’abantu bishwekerezi b’omu mango g’embere z’okuyisha kwa Yezu, yali nterekêro Yezu Kristu akahânyire omu mango gayisha, yakacungwire loshi-loshi abantu kurhenga omu caha n’olufû.—Rm. 3:25.