Mushindo wa kutuusha elango

1. Mba nanyi be kutuusha malango? Buakinyi?

OPUSHA naminyi pabitale kutuusha elango? Bangi abekalaa na muloo wa kuidituusha. Bangi namu abekalaa na moo, sunga kuipusha’shi ta mbalombene kupa bangi elango. Biabikala bua kabingilo kinyi, muntu oso e mu kitungo kia kupa bangi elango nsaa na nsaa. Buakinyi? Muanda Yesu bakuile’shi bena Nkidishitu ba binyibinyi abakebatundula muanda wa kifulo ki munkatshi muabo. (Yo. 13:35) Na mushindo umune wabebikita pa kupa bena Nkidishitu nabo malango nsaa yabadi nao lukalo. Eyi di’Efile Mukulu adiamba’shi: ‘Kuuku e buwa’ mukile muimu wa malashi muanda wa, “malango aaye aatukila muishimba.”​—Nki. 27:9, EEM.

2. Bakulu abitungu bekale na ngobesa ya kukita kinyi, na buakinyi? (Tala dingi kashibo akamba’shi: “Kutuusha elango mu bisangilo bia munkatshi mua lubingo.”)

² Bikishekishe Bakulu, abitungu bekala na ngobesha ya kupa bangi malango e buwa. Yehowa na Yesu mbape bano bana balume mudimo wa kupasukila kakongie. (1 Mp. 5:2, 3) Umune wa ku mishindo yʼabebikitaa pa kutuusha malango aatukila mu Bible nsaa y’abele miisambo mu kakongie. Abapeyaa mukooko oso malango pa bupenka, mpa na boso bapambukie munkatshi mua lombe luaye. Mushindo kinyi ulombene Bakulu na muina Nkidishitu oso kutuusha malongo e buwa?

3. (a) Mushindo kinyi watudia kulonga bia kupa bantu malango e buwa? (Yeeshaya 9:6; tala dingi kashibo akamba’shi “Ambula Yesu nsaa y’opa muntu elango.”) (b) Nkinyi kiatulongo mu uno muisambo?

³ Tui kulonga bia kupa bantu malango e buwa pa kuambula kileshesho kia bantu ba mu Bible, bikishekishe kia Yesu. Umune wa ku miasu yabadi bamupe nyi bu muntu “apeshenaa malango e buwa.” (Badika Yeeshaya 9:6.) Mu uno muisambo, atulongo kia kukita nsaa yabetutekie elango, na kia kukita nsaa yatupa muntu elango kuashi muitutekie dianka. Atumono dingi muulo wa kutuusha elango pa nsaa ilombane na mu mushindo wi buwa.

NSAA AYITUTEKIE MUNTU ELANGO

4-5. Nsaa ayitutekie muntu elango, lukonko kinyi alutungu’shi tuiyipushe kumpala? Tuusha kileshesho.

⁴ Nsaa i muntu etutekie elango, nkintu kinyi kia kumpala ki’akukita? Tui kupusha muloo na tuakimba bia kumukuasha nka musango umune. Anka, kumpala kua kumupa elango, abitungu tuiyipushe’shi: ‘Ne na ngobesha ya kumupa elango di buwa su?’ Ingi nsaa, mushindo wi buwa wa kukuasha muntu nta mpa ku mupa elango nya, kadi pa kumulesha muntu mulombene kumupa elango di buwa pabitale wawa muanda.

⁵ Bu kileshesho, kuuku oobe e na maladi biabia. Bakulungula’shi, tabangile kukimba mishindo i buwa ya kubukiibua, na bakuipusha mushindo omono’shi wi buwa. Sunga ouka mushindo wi buwa wa kubukiibua, tue doktere na tabakulongieshe bia kubuka maladi. Mu uno muanda, mushindo wi buwa wa kukuasha kuuku oobe, ngua kumukuasha bua kupeta munganga e kumubuka kalolo.

6. Buakinyi bi buwa kutengiela kumpala kua kutuusha elango?

⁶ Sunga tuekala na ngobesha ya kupa muntu elango pabitale muanda kampanda, bi buwa tutengiele tufuku kumpala kua kumupa elango. Buakinyi? Nkindji 15:28 amba’shi “mululame eelaa kinangu kumpala kwa kwaluula.” Tui kukita kinyi su atupuandikisha’shi atuuku lualuulo? Abitungu tuate nsaa ya kukimbuula, kuteka, na kunangushena. Paapa, atuikala bashinkamishe’shi lualuulo luetu aluikala luipushene na akikiebe Yehowa’shi tuakule. Tala kileshesho kia mutemuki Natane.

7. Nkinyi kiatulongiela ku kileshesho kia mutemuki Natane?

⁷ Nsaa ibaadi esamba na mutemuki Natane, Nfumu Davide bamulunguile’shi e na lukalo lua kuibakila Yehowa ntempelo. Musango umune Natane bamulunguile’shi ebakie. Anka Natane baadia kubanda kuipusha Yehowa kumpala. Buakinyi? Muanda Yehowa ta baadi akumiina’shi Davide amuibakile ntempelo. (1 Mi. 17:1-4) Anka bu abibilesha uno muanda, nsaa yabetutekie elango, bi buwa tuikale “bashi na bukidi bua kuakula.”​—Yak. 1:19.

8. Kangi kabingilo kinyi aketutakula bua kunangushena ngofu kumpala kua kupa muntu elango?

⁸ Tala kangi kabingilo akalesha buakinyi abitungu tuikale badimukie nsaa yatupa muntu elango: Su tuapa muntu elango di bubi, bipeta bi bubi biakapete abikala ku mapampa eetu. Nyi buakinyi bi na muulo ngofu tunangushene kumpala kua kupa muntu elango.

NSAA Y’ATUPA MUNTU ELANGO DIA’SHI MUITUTEKIE

9. Kumpala kua kutuusha elango, nkinyi akitungu’shi bakulu bashinkamishe? (Bena Ngalateya 6:1)

⁹ Ku nsaa na nsaa, abitungu bakulu baate mpango ya kupa mukuetu mulume sunga mukashi “bakitshi kilubilo,” elango. (Badika Bena Ngalateya 6:1.) Muntu mulombene kuata kitshibilo ki bubi ki kumufuisha mu kukita muluisho ukata. Kepatshila ka bakulu nka kukuasha yawa muntu buadia kushala muishinda adituala ku muwa wa ikalayika. (Yak. 5:19, 20) Anka, bua’shi elango diabo dikuashe, abitungu bashinkamishe’shi yawa muntu mukite kilubilo. Yehowa muitupe matalua a kuiatshila bitshibilo muyile kondo ketu k’eshimba. (Lom. 14:1-4) Su bakulu bamona’shi mukuetu mulume sunga mukashi kampanda mukite kilubilo, mushindo kinyi wabadia kumupa elango?

10-12. Nkinyi akitungu’shi bakulu bakite kumpala kua kutuusha elango diabashi bebatekie? Tuusha kileshesho (Tala dingi bifuatulo.)

¹⁰ Ta mbibofule bua’shi bakulu bape muntu elango shi muibatekie dianka. Buakinyi? Mpoolo amba’shi bi kuikala’shi yawa muntu tatunduile kiakia kilubilo. Kia kumpala, bakulu be kulumbula binangu bia yawa muntu kumpala kua kumupa elango.

¹¹ Kupa muntu elango dia’shi mutekie bi nka bu kukuna mbio mu nsenga i bukopo. Kumpala kua kukuna, kidime asebaa nsenga. Bino abibofusha nsenga na kuiyilumbuula bua kukuna mbio. Kunyima nyi abangie kukuna. Ku nfudiilo amiamina mema bua’shi mbio imene. Mu mushindo umune, kumpala kua’shi mukulu ape muntu elango dia’shi mumutekie, abitungu akite mianda kampanda bua’shi bamuteemeshe. Bu kileshesho, apalombana nsaa ya kuakula, abitungu mukulu amushinkamishe’shi amupasukilaa. Su mukulu atuusha elango muukibue bu sha kifulo na kalolo, abikala bibofule bua bangi kukumiina elango diaye.

¹² Nsaa yabesamba, mukulu mulombene kukuasha muntu bua kukumiina elango diaye, pakumutentekiesha’shi bantu boso abakitaa bilubilo na’shi abitungu bebalangie. (Lom. 3:23) N’eyi dia kalolo na kanemo, mukulu afubisha Bifundue bua kumulesha patooka mushindo wadi mukite kilubilo. Su mukuetu batundula’shi mukite kilubilo, mukulu enka bu “bakunu mbio” pa kumupatuluila mu bishima bipelepele kiadia kukita bua kushintuluka. Ku nfudiilo, mukulu amiamina “mema” pa kumutumbula na pa kuteka naye.​—Yak. 5:15.

13. Bakulu be kushinkamisha’shi muntu ababapa elango bedipusha mushindo kinyi?

¹³ Ingi nsaa, abiakula muntu atuusha elango na abipusha muntu abedipa mianda ibidi ilekene. Bakulu be kukita kinyi bua kushinkamisha’shi yawa ababapa elango bedipusha? Mbalombene kutundubula mianda i na muulo pa ku muela nkonko na kanemo koso. (Mul. 12:11) Ngaluulo yaye ayikuasha muntu atuusha elango bua kushinkamisha su dinyi elango bedipusha kalolo.

KUTUUSHA ELANGO PA NSAA ILOMBANE NA MU MUSHINDO WI BUWA

14. Tui kupa muntu elango nsaa yatudi na nsungu su? Patuula.

¹⁴ Atue boso tui bakutue kupuidika, nyi buakinyi ingi nsaa tuikukita sunga kuakula muanda autapa bangi ku mashimba. (Kol. 3:13) Bible amba’shi ingi nsaa muntu e kukita sunga kuakula mianda ayitufitshisha munda. (Ef. 4:26) Anka t’abitungu tupe muntu elango su tui na nsungu. Buakinyi? Muanda “nsungu ya muntu tayikumbashaa kululama ku’Efile Mukulu.” (Yak. 1:20) Su opa muntu elango obe e na nsungu, we kunyisha kuluisha mianda. Bino t’abipushisha’shi tue mulombene kulungula muntu ba kukuatshisha nsungu biopusha. Anka tengiela na apapuila nsungu bua kuisamba na yawa muntu. Tala kileshesho kitulekiele Elihu, baadi mupe Yobo muntu sha lulamato elango.

15. Kileshesho kia Elihu akitulongiesha kinyi? (Tala dingi kifuatulo.)

¹⁵ Munda mua mafuku e bungi, Elihu baadi ateemesha Yobo ku’ekaluila ku mianda ibaadi ayimuakula ba kuuku baye be bubi. Elihu baadi mupushe Yobo lusa. Anka Elihu baadi dingi mufiite munda ngofu muanda Yobo baadi mudimbiile Yehowa mianda. Sunga mbiabia, Elihu baadi mutengiele waye musango, na aye nkupa Yobo elango na kanemo koso. (Yob. 32:2; 33:1-7) Kileshesho kia Elihu akitulongiesha muanda wi na muulo: bi buwa kupa muntu elango pa nsaa i buwa na mu mushindo wi buwa, kuamba’shi na kanemo na kifulo.​—Mul. 3:1, 7.

TUNGUNUKA NA KUPA BANGI MALANGO NA KUKUMIINA MALANGO ABAKUPA

16. Nkinyi ki’atulongiela mu Misambo 32:8?

¹⁶ Kifundue kia mutue wa muanda wa uno muisambo akiamba’shi ‘Nakakupa elango. Dingi, meso ande aakekala podi.’ (Badika Misambo 32:8.) Bino abilesha’shi Yehowa akatungunuka na kuitukuasha. T’etupaa penda malango, anka etukuashaa dingi bua kuiatumikila. Kino nkileshesho ki buwa kuatudi! Su tui na bushito bua kupa bangi bantu malango, tuambule Yehowa pa kutungunuka na kuibakuasha bua kuata bitshibilo bi buwa.

17. Nsaa i bakulu abatuusha malango emeene mu Bible, abekala bu kinyi? Patuula. (Yesh. 32:1, 2)

¹⁷ Lelo uno, tui na lukalo lukata lua kupebua malango, na kupa namu bangi malango. (2 Ti. 3:1) Bakulu abatuushaa malango emeene mu Bible, be nka bu “misulo ya mema i mu mbalo ya kaume.” (Badika Yeeshaya 32:1, 2.) Tui na lutumbu kui ba kuuku abetupeyaa malango atudi nao lukalo. Mayi aabo enka bu “kintu kipwibwe na oòlò, kyalengyeshwa na kyaamo ky’ebàkanyi.” (Nki. 25:11) Biabia, atue boso tutungunukieyi na kulonga bia kukumiina malango na bia kupa bangi malango e buwa.