Tinimu-liba

A bi taanga da i kaa fii tei wan sëmbë fan u? Di a bi taanga da Könu Dafiti faa du soni kumafa de bi piki ën, hën a bi begi Gadu. A bi taki dëën taa: „Heepi mi u mi dë kabakaba u piki i buka” (Ps. 51:12). Dafiti bi lobi Jehovah, ma tökuseei so juu a bi ta taanga dëën faa du soni kumafa Jehovah taki, nöö sö nöö soni dë da u tu. Faandi mbei? Wë di fosu soni, hën da de pai u ku wan soni di ta mbei a ta taanga da u fuu haika te sëmbë ta fan ku u. Di u tu soni, hën da hii juu Saatan ta pooba u mbei u pasa Gadu buka, kumafa hën a pasa Gadu buka (2 Kol. 11:3). Di u dii soni, hën da u ta libi a wan goonliba ka sëmbë an ta „kë piki Gadu buka” (Ef. 2:2). U musu mbei hii möiti u di zöndu sinkii fuu an mbei u du zöndu, söseei u musu mbei hii möiti fu wa ko dë kuma Saatan ku dee sëmbë u di goonliba fëën. A sö wan fasi woo sa haika Gadu ku dee sëmbë dee a da taki a u liba. w23.10 bld. 6 pal. 1

Andi u sa lei u di foombo wooko di Jesosi bi du, di a bi mbei wata bia ko win? U ta lei taa u musu abi sakafasi. Jesosi an bi njan buka di a du di soni dë. Boo taa Jesosi an njan buka wan daka. Ma a bi abi sakafasi, nöö hii juu a bi ta lei sëmbë taa hën Tata da di Sëmbë di musu kisi gafa (Joh. 5:19, 30; 8:28). Ee u ta djeesi Jesosi a di sakafasi di a bi abi, nöö wa o ta njan buka te u du wan soni. Wa musu ta njan buka, ma boo ta gafa di Gadu di da u di gaandi fuu dini ën (Jel. 9:23, 24). U musu dëën di gafa di a fiti u kisi. Wa sa du na wan soni bumbuu söndö Jehovah (1 Kol. 1:26-31). Te u abi sakafasi, nöö wa abi fu mbei sëmbë sabi andi ku andi u ta du da wotowan sö taa de gafa u. Ma u ta wai u di u sabi taa Jehovah ta si dee soni dee u ta du, söseei taa a ta tei dee soni dë u bigi. (Luku Mateosi 6:2-4; Heb. 13:16.) Jehovah ta wai ku u, te u ta djeesi Jesosi a di fasi fa a bi lei taa a abi sakafasi.​—1 Pet. 5:6. w23.04 bld. 4 pal. 9; bld. 5 pal. 11-12

Gadu bi mbei apösutu Paulosu piki dee Keesitu sëmbë taa de musu ta buta mëni a soni u wotowan tu. Unfa u sa du di soni dë te u dë a dee komakandi? Wë u sa du di soni dë, te u ta hoi a pakisei taa wotowan ta kë da piki tu, leti kuma u nöö. Pakisei di soni aki. Te i ku dee mati fii ta da woto, i bi o kë ta fan sö tee taa bëina de an ta feni pasi u de fan u? Na seei! I bi o kë u deseei fan tu. Wë sö nöö a dë taa te u dë a dee komakandi, nöö u ta kë da sëmbë okasi, u de sa da piki tu. Fuu taki ën, wan fasi fa u sa da dee baaa ku dee sisa fuu taanga, hën da te u ta da de pasi u de sa taki soni u di biibi u de (1 Kol. 10:24). U sa ta da sati piki. A sö wan fasi u ta da möön hia sëmbë okasi u de sa da piki. Aluwasi di piki fii sati seei, tökuseei a bunu fii ta köni fu ja taki u hia soni poi. Ee i taki u hii dee soni dee dë a di palaklafu, nöö soni an o fika wan bëtë möön u wotowan sa taki. w23.04 bld. 22-23 pal. 11-13

U musu hoi a pakisei taa a dë wan gaan fanöudu soni seei fuu ta heepi wotowan go dou, möönmöön te u ta du di peleikiwooko. Te u ta du di peleikiwooko, nöö u musu ta dë kabakaba u bia du soni woto fasi. Dee sëmbë dee u ta peleiki da ta abi tookatooka fasi fa de ta si Gadu, söseei de ta dë sëmbë u peipei lö, di kumutu a tookatooka köndë. U sa lei soni a di fasi fa apösutu Paulosu bi ta peleiki da sëmbë. Jesosi bi buta Paulosu faa dë apösutu u dee sëmbë dee an dë Dju (Lom. 11:13). Hën da Paulosu bi ta peleiki da dee Dju, dee Giiki sëmbë, dee heihei sëmbë, dee könima, ku dee tiima u köndë. U di Paulosu bi kë dou di hati u hii dee tookatooka sëmbë aki, mbei a bi ko dë wan sëmbë di „ko sabi u libi ku hii sootu pei sëmbë” (1 Kol. 9:19-22). A bi ta buta pakisei a di pisiwata ka dee sëmbë kumutu, söseei a dee soni di de bi ta biibi, nöö a sö wan fasi a bi ta sabi unfa a bi musu peleiki da de. Useei sa ko ta peleiki möön bunu te u ta buta pakisei a dee sëmbë, sö taa u sa ko sabi andi da di möön bunu fasi fa u sa heepi de. w23.07 bld. 23 pal. 11-12

Te wan sëmbë abi saapifasi, nöö di soni dë an kë taki taa a dë wan sösö sëmbë. Ma sö wan sëmbë ta sa’ u hoi hënseei te soni ta taanga dëën. Saapifasi da wan u dee fasi di di jeje u Gadu ta mbei sëmbë ko abi (Gal. 5:22, 23). De bi ta wooko ku di Giiki wöutu di de puu ko „saapifasi”, te de bi ta taki soni u wan hasi di bi hogi seei u di an bi guwenti ku sëmbë, ma di bi ko guwenti bakaten. Pakisei sö wan hasi luku. A ko dë piii, ma tökuseei a dë wan gaan taanga hasi jeti. Unfa u kuma libisëmbë sa ko abi saapifasi tu, hii fa di soni dë an kë taki taa sösö u sösö? Wë wa o sa du di soni aki ku useei kaakiti. Ma u sa hakisi Gadu faa da u di jeje fëën faa sa heepi u fuu ko abi di fasi dë. Di soni aki bi heepi sömëni sëmbë. Sömëni baaa ku sisa bi lei taa de abi saapifasi di sëmbë bi kë du ku de, nöö di soni dë bi mbei taa sëmbë bi ko ta taki bunu u dee Kotoigi.​—2 Tim. 2:24, 25. w23.09 bld. 14 pal. 3

Apösutu Johanisi bi si wan wojolimbo sunjan ka a bi si 24 gaanwomi ta dini Jehovah a liba ala. De bi ta gafa Gadu, ta taki taa a fiti u kisi gafa, taa a fiti u kisi hei, söseei taa a fiti u kisi makiti (Ako. 4:10, 11). Dee ëngëli dee ta hoi deseei a Jehovah ta gafëën tu. De ta du di soni dë, u di de ku Jehovah dë a liba ala, nöö de ko sabi ën bumbuu. Te de ta luku dee soni dee a ta du, nöö de ta ko si dee bunu fasi fëën. Te de si dee soni dee Jehovah ta du, nöö de ta gafëën (Jöpu 38:4-7). Te u ta begi, nöö u musu ta gafa Jehovah tu. U sa ta du di soni aki, te u ta piki ën faandi mbei u lobi ën, söseei faandi mbei u ta lesipeki ën. Te i ta lei soni a Bëibel, nöö mbei möiti u si dee fasi dee Jehovah abi dee ta mbei i ko ta möön lobi ën (Jöpu 37:23; Lom. 11:33). Baka di dë, nöö i sa piki Jehovah unfa i ta si dee fasi dee a abi. Boiti di dë, u sa gafa Jehovah u di a ta heepi u, söseei u di a ta heepi dee baaa ku dee sisa fuu.​—1 Sam. 2:1, 2. w23.05 bld. 3-4 pal. 6-7

A di jaa 1919, dee sëmbë u Gadu bi kumutu a katibo a di Gaan Babilon. Hën da de an bi dë a poipoi keiki basu möön. A di jaa dë, Gadu bi buta wan „köni saafu di dë u futoou” a wooko, sö taa a bi sa heepi dee limbohati sëmbë u de bigi waka a di „Santa Pasi” (Mat. 24:45-47; Jes. 35:8). Di wooko di sëmbë bi du a di ten di pasa, hën bi mbei taa dee sëmbë dee bi bigi waka di pasi dë, bi sa ko sabi möön soni u Jehovah ku dee soni de a abi a pakisei u du (Nöng. 4:18). A bi mbei tu taa dee sëmbë aki bi sa bia ko ta du soni kumafa Jehovah kë. Jehovah an bi suku taa dee sëmbë dee bi bigi waka a di pasi dë bi musu bia libi wan pasi vou sö. Ma a bi heepi de pikipiki u de ko limbo. Na piki wai woo wai möön te woo sa ta piki di Gadu fuu buka a hii soni! Hiniwan pasi ta abi seeka fanöudu. Sensi di jaa 1919, hën de ta seeka di „Santa Pasi” go dou, sö taa möön hia sëmbë sa feni pasi kumutu a di Gaan Babilon. w23.05 bld. 17 pal. 15; bld. 19 pal. 16

Sömëni baaa ta ko heepi dee baaa u di Tii Kulupu a dee tookatooka komite u de, nöö di Tii Kulupu seei hën ta lei dee baaa dë soni. Dee heepima aki abi sömëni faantiwöutu a di ölganisaasi, nöö de dë kabakaba kaa, u heepi dee woto sikapu u Keesitu go dou. Te de tei dee lasiti salufuwan tja go a liba ala a dee kaba pisiten u di gaan fuka, nöö di tii di Jesosi Keesitu o ta tii, o heepi dee dinima u Gadu u de hoi deseei a di tuutuu biibi go dou. U sabi taa a di ten dë dee nasiönnasiön sëmbë di di Bëibel ta kai Gögi u Magögi, o ko feti ku di föluku u Gadu (Eze. 38:18-20). Ma de an o wini dee dinima u Gadu kwetikweti, söseei di soni dë an o mbei de bia baka da Jehovah. Jehovah o dë kabakaba u heepi de! Johanisi bi si „wanlö gaan hia sëmbë” a wan wojolimbo sunjan. Dee sëmbë dë da dee woto sikapu u Keesitu. Johanisi bi jei taa dee „gaan hia sëmbë” dë, da dee sëmbë dee ’pasa di gaan fuka’ libilibi (Ako. 7:9, 14). Awa, u dë seiki taa Jehovah o tjubi dee sëmbë fëën dee o fika a goonliba aki! w24.02 bld. 5-6 pal. 13-14

Andi u musu du fuu sa feni di santa jeje? Wë u musu begi Gadu fëën, u musu lei soni a di Wöutu u Gadu, söseei u musu nama ku di ölganisaasi u Gadu di a ta tii ku di jeje fëën. Te u ta du dee soni aki, nöö a o heepi u fuu ko abi dee fasi di di jeje u Gadu ta mbei sëmbë ko abi (Gal. 5:22, 23). Dee sëmbë dee ta mbei möiti u pakisei soni di fiti, söseei dee ta libi a wan limbo fasi a Gadu wojo, de Gadu ta da di jeje fëën. An o da u di jeje fëën go dou ee u ta pakisei soni di an fiti, söseei ee u ta du soni di an bunu (1 Tes. 4:7, 8). Ee u kë taa Gadu da u di jeje fëën go dou, nöö wa musu „sösö” dee tjabukama woto u Gadu (1 Tes. 5:20). Dee „Tjabukama woto” di de kai a di tëkisi aki, da dee bosikopu dee Jehovah ta manda da u ku di santa jeje fëën. So u dee bosikopu aki nama ku di daka u Jehovah, söseei so u de ta taki u dee lasiti daka ka u dë aki. Wa ta pakisei taa di daka u Jehovah an o ko a di ten fuu aki. Ma u ta du soni u lei taa u dë ku di mëni taa a o ko abiti möön, nöö u ta mbei möiti „fuu libi limbolimbo da Gadu”.​—2 Pet. 3:11, 12. w23.06 bld. 12 pal. 13-14

Andi u dee Keesitu sëmbë musu du ee wan fanafiti soni djombo ko a di tëlëfön fuu? U musu puu wojo nëën wantewante. Woo sa du di soni dë ee u hoi a pakisei taa di dë di u ku Jehovah dë mati, da di möön dii soni di u abi. Fuu taki ën, nöö so footoo di an ta lei fanafiti soni u womi ku mujëë, sa mbei u pakisei soni di an bunu tu. Faandi mbei u musu koti pasi da de? U di wa kë pakisei tjë sö seei taa u ta du fanafiti soni (Mat. 5:28, 29). Wan gaanwomi de ta kai David, di ta libi a di köndë Thailand, bi taki taa: „Mi ta hakisi miseei taa: ’Jehovah o wai ku mi ee mi ta luku dee footoo aki hii fa de an ta lei fanafiti soni u womi ku mujëë u?’ Te mi hakisi miseei dee lö soni dë, nöö de ta heepi mi u mi du soni a wan köni fasi”. Te u ta fëëë u du soni di an o kai ku Jehovah, nöö di soni dë o heepi fuu du soni ku köni. Te u abi gaan lesipeki da Jehovah Gadu, nöö u „ta ko köni”. w23.06 bld. 23 pal. 12-13

Dee „dendu wosu” sa dë dee kemeente fuu. Jehovah ta paamusi u taa ee u ta dini ën go dou makandi ku dee baaa ku dee sisa fuu, nöö a o tjubi u a di pisiten u di gaan fuka. Fëën mbei a dë fanöudu fuu lobi dee baaa ku dee sisa fuu ku hii u hati nöunöu kaa. Di soni dë sa mbei u feni libi! „Di gaan daka u Jehovah” o dë wan taanga pisiten da hii libisëmbë (Sef. 1:14, 15). Soni o taanga da dee sëmbë u Jehovah tu. Ma ee u seeka useei nöunöu kaa da di ten dë, nöö woo sa ta dë piii, söseei woo sa heepi wotowan. Woo sa hoi dou aluwasi un tesi o miti u. Te dee baaa ku dee sisa fuu o ta tja fuka, woo sa dë kabakaba u heepi de, u di u ta fii da de. Boiti di dë, woo dë makandi ku dee baaa ku dee sisa fuu, u di u lobi de. Te u du dee soni aki, nöö Jehovah o mbei u libi u teego a wan goonliba ka na wan siki o dë, söseei ka na wan woto pei fuka o dë.​—Jes. 65:17. w23.07 bld. 7 pal. 16-17

Möön gaanfa te di Wöutu u Gadu ta taki soni u dee womi ku dee mujëë dee bi abi wan taanga biibi, nöö a ta lei taa de bi abi degihati. Ma tökuseei so u de bi ta fii kuma de an bi abi degihati tjika. So juu a bi ta pasa taa Könu Dafiti bi ta fii seei kuma „a taanga kuma wan kuun”, ma so juu „a bi ta fëëë seei” te na soni (Ps. 30:7). Di santa jeje u Gadu bi ta mbei Simison ko taanga gaanfa seei. Ma Simison bi sabi taa ee Gadu an bi ta dëën di santa jeje fëën, nöö a bi „o lasi di kaakiti” di a bi abi, nöö a bi „o ko dë kuma dee woto sëmbë” (Kuutm. 14:5, 6; 16:17). Dee womi aki bi taanga u di Jehovah hën bi ta da de kaakiti. Apösutu Paulosu seei bi ko fusutan taa hënseei bi abi di kaakiti u Jehovah fanöudu tu (2 Kol. 12:9, 10). Paulosu seei bi ta dë ku suwaki tu, leti kuma sömëni fuu (Gal. 4:13, 14). So juu a bi ta taanga dëën u du soni a wan soifi fasi (Lom. 7:18, 19). A bi ta pasa taa a bi ta booko hën hedi gaanfa seei, söseei a bi ta fëëë andi bi sa miti ën (2 Kol. 1:8, 9). Ma tökuseei te Paulosu bi suwaki, nöö a bi ta ko möön taanga. Unfa sö? U di Jehovah bi ta da Paulosu di kaakiti di a bi abi fanöudu fu a bi sa hoi dou te soni bi ta miti ën. w23.10 bld. 12 pal. 1-2

Ee so juu u ta si kuma wa dë wan hojo soni, nöö u sa hoi a pakisei taa Jehovah seei hën hai u ko nëën (Joh. 6:44). A ta si soni a u di kandë useei an ta si, nöö a sabi fa hati fuu dë (2 Klon. 6:30). Fëën mbei u sa biibi ën te a ta piki u taa a ta kai u gaan soni (1 Joh. 3:19, 20). A kan taa ufö so fuu bi bigi lei soni u Bëibel, u bi du soni di ta mbei taa háti fuu ta fon u jeti (1 Pet. 4:3). Dee Keesitu sëmbë dee abi wan taanga biibi seei ta abi fasi di an bunu, nöö de ta mbei möiti u disa dee fasi dë. Háti fii ta fon i ö? Wë ee sö soni dë da i, nöö hoi a pakisei taa soni bi dë sö da woto dinima u Jehovah di bi abi wan taanga biibi tu. Apösutu Paulosu bi ta fii tjali te a bi mëni fa a dë zöndu libisëmbë tjika (Lom. 7:24). A dë sö tuu taa Paulosu bi tjali u dee zöndu dee a bi du, hën a dopu. Ma tökuseei a bi ta taki taa a bi dë ’di möön lagi wan u dee tjabukama u Masa Jesosi’, söseei taa a dë „di möön gaan takulibima a hii dee [takulibima] dendu”.​—1 Kol. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 bld. 27 pal. 5-6

Wan soni di u ta lei a di woto u di Könu Joasi, hën da u musu dë mati ku sëmbë di o heepi u fuu du bumbuu soni. Awa, dee mati fuu musu dë sëmbë di lobi Jehovah, söseei di kë du soni di ta kai ku ën. Ma wa musu u dë mati ku dee pei fuu wanwan nöö. Hoi a pakisei taa Joasi ku Jojada bi dë mati, hii fa Joasi bi njönku gaanfa möön Jojada. Hakisi iseei dee soni aki: ’Dee mati u mi ta heepi mi u mi ko ta möön biibi Jehovah u? De ta da mi taanga u mi libi kumafa Jehovah kë u? De ta taki soni u Jehovah ku dee lei fëën u? De ta lesipeki dee wëti u Jehovah ö? Dee soni dee mi ta kë jei nöö de ta piki mi ö, naa de abi degihati u bai mi a soni ee mi ta du wan soni di an bunu?’ (Nöng. 27:5, 6, 17) U sa piki i gbelin taa ee dee mati fii an lobi Jehovah, hën da ja abi de fanöudu. Ma ee i abi mati di lobi Jehovah, nöö panjan de hoi gingin, biga hii juu de o ta heepi i!​—Nöng. 13:20. w23.09 bld. 9-10 pal. 6-7

Alufa da di fosu lëtë u di alfabet a Giikitöngö, nöö omega da di lasiti lëtë fëën. Jehovah bi taki taa hën da „di Alufa ku di Omega”, u di a bi kë heepi u fuu fusutan taa te a bigi wan soni, nöö u sa dë seiki taa a o kabëën tu. Baka di Jehovah mbei Adam ku Eva, hën a piki de taa: ’Un pai miii be un ko hia, be un fuu di goonliba, nöö un musu dë basi fëën e’ (Ken. 1:28). Di Jehovah bi piki de u di fosu pasi andi a bi abi a pakisei u du, nöö a bi dë kuma a bi taki taa: „Alufa”. Wan ten o ko ka dee bakamii u Adam ku Eva dee ta piki Gadu buka an o abi zöndu möön, söseei de o mbei di goonliba aki ko toon wan paladëisi. Adi ten dë, nöö a o dë kuma Jehovah taki taa: „Omega.” Di Jehovah kaba mbei „liba ala ku goonliba aki, ku hii dee soni dee dë a liba ala ku goonliba aki”, hën a taki wan soni u lei taa di soni di a bi abi a pakisei bi o pasa tuutuu. A bi lei taa a o du di soni di a bi abi a pakisei da libisëmbë ku di goonliba aki, söndö u soni tapëën. A kaba u di u seibi daka, nöö a o kaba u du hii dee soni dee a bi abi a pakisei.​—Ken. 2:1-3. w23.11 bld. 5 pal. 13-14

An bi dë wan kösökösö soni u waka kumutu a Babilon go a Isaëli. Di waka dë bi ta tei fö liba longi. Ma Jehovah bi paamusi dee Dju taa a bi o heepi de sö taa soni an tapa de u de toona go a de köndë. Dee Dju dee bi ta hoi deseei a Jehovah bi sabi taa aluwasi ee de bi o abi u disa so soni, tökuseei de bi o feni gaan bunu ee de bi toona go a Isaëli. Di möön gaan bunu di de bi o feni, hën da de bi o sa dini Jehovah fiifii baka. Na wan wosu u Jehovah bi dë a Babilon. Begitafa an bi dë ka dee Isaëli sëmbë bi sa tjuma soni da Jehovah, kumafa di Wëti u Mosesi bi ta taki taa de bi musu ta du ën. Söseei mindima an bi dë u heepi de u tjuma soni da Jehovah. Boiti di dë, dee sëmbë u Jehovah bi dë a wan foto ka gaan hia sëmbë bi dë, di an bi ta dini ën, söseei di an bi ta hoi dee wëti fëën. Fëën mbei dee Dju dee bi lobi Jehovah bi ta wai seei taa de bi o sa toona go a de köndë, ka de bi o sa seti di tuutuu biibi baka. w23.05 bld. 14-15 pal. 3-4

U abi di santa jeje u Gadu fanöudu, sö taa u sa ta libi go dou kuma „sëmbë di dë a di së u limbo”. Faandi mbei? U di, a dë wan taanga soni u fika limbolimbo a wan goonliba ka sëmbë ta libi fanafiti libi, a di së u manu ku mujëë (1 Tes. 4:3-5, 7, 8). Di santa jeje u Gadu sa heepi u fuu finga futu da dee poipoi pakisei u di goonliba aki, di an ta kai ku di fasi fa Jehovah ta si soni. Boiti di dë, di santa jeje sa heepi u fuu „ta libi letileti söndö ganjan” (Ef. 5:9). Wan u dee fasi fa u sa feni di santa jeje u Gadu, da te u ta begi ta hakisi ën faa da u ën. Jesosi bi taki taa Jehovah o „da dee sëmbë dee hakisi ën di santa jeje fëën” (Luk. 11:13). Jehovah ta da u di santa jeje fëën tu, te u ta gafa ën makandi ku dee wotowan fuu a dee komakandi (Ef. 5:19, 20). Nöö di santa jeje hën o heepi u fuu sa ta libi a wan fasi di ta kai ku Gadu. w24.03 bld. 23-24 pal. 13-15

I abi möön pasensi fanöudu ö? Ee sö a dë, nöö begi Gadu faa da i möön pasensi. Pasensi da wan u dee fasi di di jeje u Gadu ta mbei sëmbë ko abi (Gal. 5:22, 23). Fëën mbei u sa hakisi Jehovah faa da u di santa jeje fëën, söseei faa heepi u fuu ko abi dee fasi di di jeje fëën ta mbei sëmbë ko abi. Te a ta taanga da u fuu hoi pasensi, nöö u ta „begi Masa Gadu nöömö” faa da u di santa jeje fëën, u heepi u fuu du soni ku pasensi (Luk. 11:13). U sa hakisi Jehovah tu faa heepi u fuu si soni kumëën. Te u begi Jehovah kaa, nöö u musu ta mbei möiti hiniwan daka, fuu du soni ku pasensi. Ee u ta begi fuu sa ko abi pasensi, nöö u ta mbei möiti fuu du soni ku pasensi, nöö woo ko dë wan sëmbë di abi pasensi. A bunu u kai pakisei a dee woto u dee sëmbë di di Bëibel ta taki soni u de tu. Di Bëibel ta taki soni u sömëni sëmbë di bi abi pasensi. Te u ta kai pakisei a de woto dë, nöö woo ko sabi unfa u sa lei taa u abi pasensi. w23.08 bld. 22 pal. 10-11

Jesosi bi heepi Apösutu Petuisi faa ko dë seiki taa Jehovah o heepi ën. Baka di Jesosi bi weki ko a libi baka, hën a toona mbei Petuisi ku dee woto apösutu kisi fisi a wan foombo fasi baka (Joh. 21:4-6). Di foombo soni di Jesosi bi du dë, bi musu u mbei Petuisi ko dë seiki taa Jehovah bi o sa dëën dee soni dee a bi o abi fanöudu. Kandë dee apösutu bi toona mëni di Jesosi bi taki taa Jehovah o ta sölugu dee sëmbë dee ta mbei hii möiti u dë a di „Tii [fëën] dendu” (Mat. 6:33). Dee soni aki tuu bi heepi Petuisi faa möön buta pakisei a di peleikiwooko, möön di fisi wooko fëën. Ku degihati a bi peleiki da sëmbë a di Pensiti daka u di jaa 33 baka Keesitu, nöö di soni dë bi heepi dusudusu sëmbë u de ko dë bakama u Keesitu (Tjab. 2:14, 37-41). Bakaten, Petuisi bi heepi dee sëmbë u Samalia Köndë, ku dee woto köndë sëmbë u de ko dë bakama u Keesitu (Tjab. 8:14-17; 10:44-48). Jehovah bi da Petuisi di santa jeje fëën a wan apaiti fasi faa bi sa heepi sëmbë u peipei nasiön u de ko a di tuutuu biibi. w23.09 bld. 20 pal. 1; bld. 23 pal. 11

Tu jaa baka di dee Babilon sëmbë bi booko Jelusalen kaba a sösö, hën di könu u Babilon de kai Nebukatnesali, bi sunjan wan sunjan ka a bi si wan gaan gindi pindi. Di könu bi taki taa a bi o kii hii dee könima fëën, te kisi Daniëli ee de an bi sa piki ën andi a bi sunjan, söseei ee de an bi sa puu di sunjan dëën (Dan. 2:3-5). Daniëli bi musu du wan soni hesihesi ee nasö gaan hia sëmbë bi o lasi de libi. A bi „go hakisi di könu ee a bi sa dëën ten, sö taa a bi sa puu di sunjan dëën” (Dan. 2:16). A bi musu abi degihati ku biibi, faa bi sa du di soni dë. Di Bëibel an ta piki u taa Daniëli bi puu sunjan da sëmbë a fesi. A bi hakisi dee mati fëën „u de begi di Gadu u liba ala faa abi tjalihati u de, söseei faa tja di tjubitjubi woto dë ko a limbo” da de (Dan. 2:18). Jehovah bi piki dee begi u de. A bi heepi Daniëli faa puu di sunjan u Nebukatnesali dëën, nöö Daniëli ku dee mati fëën an bi lasi de libi. w23.08 bld. 3 pal. 4

Buta pakisei a dee wini dee joo feni te i abi pasensi. Te u abi pasensi, nöö u ta möön dë waiwai, söseei wa ta dë pantapanta. Hën da ee fuu taki ën, nöö pasensi sa heepi u fuu ko dë möön gösöntu. Te u ta hoi pasensi da wotowan, nöö u ku de ta dë möön gaan mati. U ta möön libi makandi ku useei a di kemeente tu. Ee hati fuu an ta boonu hesi, nöö te wan sëmbë du wan soni di mbei hati fuu boonu, nöö di soni dë sa mbei taa soni an ko möön hogi (Ps. 37:8 ;Nöng. 14:29). Ma di möön gaan soni, hën da u ta lei taa u ta djeesi di Tata fuu di dë a liba ala, nöö u ku ën ta ko dë möön gaan mati. Pasensi da wan bunu fasi di ta tja wini ko da u tuutuu! Hii fa na hii juu a ta dë wan kösökösö soni da u fuu lei taa u abi pasensi, tökuseei Jehovah sa heepi u fuu mbei möiti go dou, fuu ko abi di fasi aki. Nöö u di u ta wakiti ku pasensi u di njunjun goonliba dou, mbei u sa dë seiki taa „Jehovah ta buta pakisei a dee sëmbë dee ta lesipeki ën. A ta buta pakisei a dee sëmbë dee ta wakiti faa lei de taa a abi bunuhati u de” (Ps. 33:18). Be hii u tuu mbei möiti go dou, u ’pasensi sa dë kuma wan koosu di u ta bisi a u sinkii’. w23.08 bld. 21 pal. 7; bld. 25 pal. 16-17

Jakobosi bi taki taa wan womi bi ta taki taa a bi abi biibi, ma libi fëën bi ta lei taa an dë sö (Jak. 2:1-5, 9). Söseei Jakobosi bi taki soni u wan sëmbë di si taa ’wan baaa nasö wan sisa aan koosu faa bisi ee nasö soni u njan’, ma tökuseei an ta du wan soni u heepi ën. Wë aluwasi ee sö wan sëmbë ta taki taa a abi biibi, tökuseei di fasi fa a ta libi ta lei taa an abi biibi tuutuu (Jak. 2:14-16). Jakobosi bi taki taa di mujëë de kai Lakabu, da wan sëmbë di bi du soni di ta lei taa a bi abi biibi tuutuu (Jak. 2:25, 26). Di mujëë aki bi jei soni u Jehovah, söseei a bi biibi taa Jehovah bi dë ku dee Isaëli sëmbë (Jos. 2:9-11). A bi du soni di ta lei taa a bi abi biibi tuutuu, u di a bi tjubi tu Isaëli womi di bi tjubi ko luku di köndë ka a bi ta dë, u sëmbë an bi sa feni de kii. Wë hii fa di mujëë aki an bi dë wan Isaëli sëmbë, söseei hii fa a bi dë zöndu libisëmbë, tökuseei Gadu bi si ën kuma sëmbë di ta du soni a wan leti fasi leti kuma Abahamu. Di woto u di mujëë aki ta lei u taa a dë fanöudu seei fuu abi biibi, söseei fuu ta du soni di ta lei taa u abi biibi. w23.12 bld. 5 pal. 12-13

U di u dë Keesitu sëmbë, mbei wa kë fusutan dee goonsei lei u Bëibel nöö a kaba. U kë ko sabi „dee tjubitjubi soni” u Gadu, dee di santa jeje fëën sa heepi u fuu ko sabi (1 Kol. 2:9, 10). I sa öndösuku soni di sa heepi i fii i ku Jehovah sa ko dë möön gaan mati. Kandë i sa öndösuku luku unfa a bi lei dee dinima fëën u fesiten taa a lobi de, nöö i pooba u si unfa di soni dë ta lei taa a lobi i tu. I sa öndösuku tu unfa Jehovah bi seti soni u dee Isaëli sëmbë bi sa dini ën, söseei unfa a seti soni fuu sa dini ën a di ten aki. Nasö kandë i sa tei ten öndösuku dee tjabukama woto dee Jesosi bi mbei taa pasa tuutuu di a bi dë a goonliba aki. Joo dë waiwai seei ee i öndösuku dee soni dë a di Index van Wachttoren-publicaties nasö di Ondrosuku Bijbel moro fini​—Gi Yehovah Kotoigi. Te i ta öndösuku soni a di Bëibel finifini, nöö di biibi fii sa ko möön taanga, söseei joo „ko sabi dee soni u Gadu”.​—Nöng. 2:4, 5. w23.10 bld. 18-19 pal. 3-5

Di wöutu „gaanfa” di apösutu Petuisi wooko ku ën aki, kë taki taa „hai tëndë”. Di u tu pisi u di vers ta lei u andi woo du te u lobi wotowan gaanfa sö. Di lobi di u ta lobi wotowan gaanfa seei ta heepi u fuu tapa dee föutu u de. Boo taa wan tafa liba mandja gaanfa seei. U sa tei wan tafa koosu, nöö u jabi ën a di tafa liba. Wa o jabi ën a wan pisi u di tafa nöö, ma woo tapa hii ën tuu. Sö nöö a dë taa ee u lobi dee baaa ku dee sisa fuu gaanfa, nöö woo sa da de paadon, woo sa hai hii dee föutu u de tuu tapa. Wa o ta da de paadon u wan nasö u tu u dee föutu dee de ta mbei nöö, ma woo ta da de paadon u hii de tuu. Leti kumafa wan tafa koosu sa tapa wan tafa liba di dë mandjamandja, sö nöö lobi sa heepi u fuu tapa „gaan hia zöndu”. Di lobi di u abi da wotowan musu taanga sö tee taa u ta dë kabakaba u da de paadon u dee föutu u de, aluwasi ee a ta taanga da u so juu. (Kol. 3:13) Te u ta da wotowan paadon, nöö hën da di lobi di u abi da de taanga, söseei u ta lei taa u kë u Jehovah wai ku u. w23.11 bld. 10-12 pal. 13-15

Di Könu Josia bi ko möön bigi, hën a buta sëmbë ta seeka di Wosu u Gadu. Di de bi ta seekëën, hën de feni „di buku di bi abi dee wëti dee Jehovah bi mbei Mosesi sikifi”. Di di könu jei dee soni dee sikifi nëën, hën a hopo du soni kumafa di wëti ta taki (2 Klon. 34:14, 19-21). I bi o kë ta lesi di Bëibel hii daka u? Ee i ta mbei möiti fii du di soni dë kaa, nöö unfa a nango? I ta sikifi dee tëkisi dee sa heepi i tei ö? Di Josia bi abi 39 jaa, hën a mbei wan föutu di mbei a lasi hën libi. A bi futoou hënseei ka faa hakisi Jehovah faa tii ën (2 Klon. 35:20-25). U ta lei wan soni a di woto aki. U ta lei nëën taa aluwasi un mëni jaa u abi nasö aluwasi fa u sabi di Bëibel tjika, tökuseei u musu ta suku heepi a Jehovah hii juu. U sa du di soni dë, te u ta begi ën hii juu faa tii u, te u ta lei soni a di Wöutu fëën, söseei te u ta suku heepi a dee baaa ku dee sisa fuu dee abi wan taanga biibi. Te u ta du dee soni aki, nöö de sa heepi u fu wa mbei wan gaan föutu, söseei fuu ta dë waiwai.​—Jak. 1:25. w23.09 bld. 12 pal. 15-16

Di Bëibel ta taki soni u sömëni mujëë di bi ta dini Jehovah ku hii de hati, u di de bi lobi ën. ’De an bi ta du soni pasa maaka’, söseei ’sëmbë bi sa futoou de a hii soni’ (1 Tim. 3:11). Dee njönku sisa sa djeesi woto sisa a di kemeente, dee ta lei taa de lobi Jehovah a di fasi fa de ta tja deseei. Un dee njönku sisa, un luku dee sisa dee ta tja deseei bunu, söseei dee un sa djeesi, nöö un buta pakisei a dee bunu fasi u de. Nöö un pakisei luku unfa unuseei sa ko abi dee fasi dë. Wan u dee fanöudu fasi di wan sëmbë di dë gaangaan sëmbë a di biibi musu abi da sakafasi. Ee wan sisa abi sakafasi, nöö hën ku Jehovah o dë gaan mati, söseei a o ta libi fiifii ku wotowan. Wan mujëë di lobi Jehovah o wooko ku dee soni dee sikifi a 1 Kolenti 11:3, ka Jehovah ta piki u ambë a da di faantiwöutu u tei fesi a di kemeente ku di wosudendu (1 Kol. 11:3). Di mama wëti dë nama ku di fasi fa soni musu waka a di kemeente ku di wosudendu libi. w23.12 bld. 18-19 pal. 3-5

Jehovah kë taa wan womi musu lobi hën mujëë. A kë faa ta sölugu ën, ta heepi ën faa ta fii bunu, söseei fu hën ku Jehovah dë gaan mati (Ef. 5:28, 29). A dë fanöudu fii ko abi möön fusutan u soni, fii ta lesipeki mujëë sëmbë, söseei fii dë u futoou. Baka te i tööu, nöö a sa pasa taa i ko pai miii. Andi i sa lei a Jehovah te a nama ku di dë di u musu dë wan bunu tata? (Ef. 6:4) Jehovah an bi fëëë u piki di Womi Mii fëën Jesosi taa a lobi ën, söseei taa libi fëën ta kai ku ën (Mat. 3:17). Ee i ko pai miii, nöö a bunu fii ta piki dee mii fii taa i lobi de. I musu lo’ u gafa de da dee bunu soni dee de ta du. Dee tata dee ta djeesi Jehovah, ta heepi dee mii u de u de ko dë gaangaan sëmbë a di biibi. Nöunöu kaa i sa bigi seeka iseei u tja di faantiwöutu dë, te i ta lei dee famii fii ku dee sëmbë u di kemeente taa i ta booko i hedi ku de, taa i lobi de, söseei taa i ta kai de gaan soni.​—Joh. 15:9. w23.12 bld. 28-29 pal. 17-18

Hii fa u ta dini Jehovah ku hii u hati, tökuseei u ta dë ku suwaki, söseei gaangaan soni ta miti u leti kumafa a ta miti hii dee woto sëmbë. Ma a sa kan tu taa sëmbë ta du ku u, u di de an lobi dee sëmbë u Gadu. Wë Jehovah an ta puu u u dee lö soni aki an miti u, ma a paamusi u taa a o heepi u (Jes. 41:10). Aluwasi unfa soni ta taanga da u, tökuseei u sa dë seiki taa Jehovah o heepi u fuu sa ta du soni a wan köni fasi, fuu sa ta dë waiwai go dou, söseei fuu sa hoi useei nëën go dou. Jehovah paamusi u taa a o da u di soni di di Bëibel ta kai di „kötöhati u Gadu” (Fil. 4:6, 7). Di kötöhati dë, da di fii di woo ta fii bunu te dou u hati dendu, u di u ku Jehovah dë gaan mati. Di kötöhati dë „bigi pasa hii sëmbë fusutan”. A bigi gaanfa möön fa u ta mëni. A pasa ku i kaa taa i begi Jehovah sö tee taa bakaten i ko ta fii kuma i böö seei fëëë sö u? Wë di fasi fa i bi fii dë da di „kötöhati u Gadu”. w24.01 bld. 20 pal. 2; bld. 21 pal. 4

Dee sëmbë dee lobi Gadu ta kë gafa di në fëën ku hii de hati. Könu Dafiti bi fusutan taa te u ta gafa di në u Jehovah, hën da u ta gafa Jehovah seei. Te u jei di në Jehovah, nöö u ta mëni un pei sëmbë a dë, u ta mëni hii dee bunu fasi dee a abi, ku dee foombo soni dee a ta du. Di në u Jehovah bi dë wan gaan santa soni da Dafiti, nöö a bi lö ’u gafa di në fëën. A bi ta du di soni dë ku hii hën hati. Sö nöö dee Leifi sëmbë bi ta tei fesi a di gafa di de bi ta gafa Jehovah. De bi sabi taa de an bi abi wöutu tjika u gafa di santa në u Jehovah te dou (Neh. 9:5). U sa dë seiki taa Jehovah bi ta wai gaanfa seei ku di fasi fa de bi ta gafëën. w24.02 bld. 9 pal. 6

Jehovah an o si i kuma wan sëmbë di an sa’ u du soni bumbuu ee ja sa dou di maaka di i bi kë dou (2 Kol. 8:12). Te wan soni pasa di ta mbei a taanga da i fii dou di maaka fii, nöö a bunu fii lei wan soni nëën. Buta pakisei a dee soni dee i du kaa. Di Bëibel ta taki taa: ’Fa Gadu sai dë, an ta kuutu soni a wan föutu fasi e, ma a ta kuutu leti a pasi. Nöö an o fëëkëtë dee bunu libi fuunu dee un ta libi’ (Heb. 6:10). Fëën mbei a bunu fu iseei an fëëkëtë dee bunu soni dee i bi du. Buta pakisei a dee maaka dee i dou kaa. De sa dë soni kuma, di dë di i ko dë mati ku Jehovah, di du di i ko ta du di peleikiwooko, nasö di dopu di i dopu. Leti kumafa i bi du soni u dou dee maaka dë, sö nöö i sa du soni u dou di maaka di i buta taa i kë dou a di ten aki. Jehovah sa heepi i fii dou di maaka fii. Fëën mbei a bunu fii ta buta pakisei a di fasi fa Jehovah ta heepi i te i ta mbei möiti u dou di maaka fii, nöö di soni dë o heepi i fii ta dë waiwai (2 Kol. 4:7). Ee ja ko wei u mbei möiti u dou di maaka fii, nöö Jehovah o mbei i feni gaan bunu seei.​—Gal. 6:9. w23.05 bld. 31 pal. 16-18

Jehovah lo’ u suku fasi u lei dee sëmbë fëën taa a lobi de. U ta lesi a di Bëibel taa Jehovah bi piki Jesosi tu pasi taa a bi dë di lobi Womi Mii fëën, söseei taa libi fëën ta kai ku ën (Mat. 3:17; 17:5). I bi o kë u Jehovah piki i taa a feni i u bunu ö? Jehovah an ta fan ku u fuu jei hën töngö, ma a ta fan ku u, ku di Wöutu fëën. Te u ta lesi dee soni dee Jesosi bi taki, nöö a sö wan fasi a ta dë kuma u ta „jei” fa Jehovah seei ta fan ku u.  Jesosi ta du soni leti kuma hën Tata. Fëën mbei te u ta lesi fa Jesosi bi ta piki dee bakama fëën taa a ta wai ku de, hii fa de bi ta mbei föutu, nöö u sa pakisei fa Jehovah ta piki u dee seei soni dë (Joh. 15:9, 15). Na te tesi ta miti u, hën da Gadu an ta feni u u bunu möön. Ma di soni dë ta da u pasi fuu sa lei Gadu unfa u lobi ën tjika, söseei unfa u ta futoou ën tjika.​—Jak. 1:12. w24.03 bld. 28 pal. 10-11