Bijbel E Piki Prenspari Aksi fu a Ten fu Wi
¿BIJBEL de fu gebroiki na ini a ten disi? Fu kan piki iya na tapu na aksi disi, dan na owru buku disi musu gi den leisiman tiri na ini afersi di sma abi belangstelling gi na ini a ten disi èn den rai musu de fu gebroiki. ¿Bijbel e gi bun rai na ini afersi di de prenspari trutru na ini a disiten grontapu?
Meki wi luku tu afersi fu a ten disi. Te wi e du dati, dan wi sa ondrusuku san Bijbel e taki fu den afersi disi.
Fu San Ede Gado E Gi Pasi Meki Sma E Pina?
Te wi e luku a situwâsi na grontapu na ini a ten disi, dan wan fu den aksi di sma e aksi moro furu na: Fu san ede Gado e gi pasi meki sma di no abi fowtu, e pina? Na aksi disi na wan reti aksi, fu di moro nanga moro sma e firi den bakapisi fu ogridu di du nanga tranga, kruktufasi, a kiri di sma e kiri heri ras, persoonlijk rampu, èn go so moro fara.
Fu eksempre, na ini yuni 1998 wan tren ben rei go naki wan broki na a noordsei fu Doisrikondre, èn moro leki wan hondro sma di ben de na ini a tren ben lasi den libi. Srefi sma di ben gi datrayepi èn brandweerman di abi ondrofeni èn di ben sorgu den sma di ben kisi mankeri èn den sma di ben lasi den libi, ben bruya di den ben si den dede skin. Wan biskopu fu na Evangelisch Kerki ben aksi: „Lobi Gado, fu san ede disi ben musu pasa?” A beskopu srefi no ben man piki na aksi dati.
Ondrofeni e sori taki te sma di no abi fowtu e ondrofeni ogri sondro fu kisi wan fruklari di e sori fu san ede a sani ben pasa, dan sontron den e kisi bita-ati. Bijbel kan gi yepi ini a tori disi, bika a e fruklari fu san ede sma di no abi fowtu e ondrofeni ogridu èn e pina.
Di Yehovah Gado ben kria grontapu nanga ala sani na en tapu, dan a no ben abi na prakseri taki libisma ben musu ondrofeni ogridu nanga pina. Fa wi du sabi disi? Bika baka di Gado ben kaba kria ala sani, dan „Gado ben si ala san a ben meki èn ¡luku! a ben de heri bun” (Genesis 1:31). Aksi yusrefi: ’¿Efu mi ben si wan ogri sani, dan mi ben sa taki „heri bun”? ¡Kwetikweti! Na a srefi fasi, di Gado ben taki dati ibri sani de „heri bun”, dan no wan ogri srefi ben de na grontapu. So bun, o ten èn fa ogridu ben bigin?
Syatu baka di Gado ben kria a fosi papa nanga mama fu wi, Adam nanga Eva, dan wan makti yeye kriaturu ben go miti na uma èn ben tyalensi taki Yehovah no ben taki tru èn a ben tyalensi a reti di Yehovah abi fu de a moro hei makti (Genesis 3:1-5). Baka ten a kriaturu disi, Satan Didibri, ben fruklari taki libisma no ben o tan loyaal na Gado te den ben kisi gens (Yob 2:1-5). Fa Yehovah ben handri nanga a situwâsi disi? A ben gi pasi meki ten pasa so taki a ben o kon na krin taki libisma no man tiri den eigi futustap nanga bun bakapisi sondro a yepi fu en (Yeremia 10:23). Te den kriaturu no e handri akruderi den wet nanga den gronprakseri fu Gado, dan den e sondu, èn dati e meki den e kon na ini situwâsi di e du den ogri (Preikiman 8:9; 1 Yohanes 3:4). Ma ala di den takru situwâsi disi de, toku Yehovah ben sabi taki son sma ben o tan hori den soifri retifasi na en.
Fu sensi na opruru dati na ini Eden, di ben tyari helu kon, 6000 yari pasa kaba. ¿Dati langa tumusi? Hondrohondro yari pasa kaba Yehovah ben kan kiri Satan nanga den sma di ben horibaka gi en. ¿Ma a no moro bun fu wakti te leki ibri tweifri di de fu a reti di Yehovah abi fu de a moro hei makti, puru na pasi, èn so srefi ibri tweifri fu a soifri retifasi fu libisma na en? ¿A no de so taki den disiten krutu sistema kan teki furu yari fu buweisi na ini wan krutu-afersi suma abi leti èn suma no abi leti?
Fu di den afersi di abi fu du nanga Yehovah èn nanga libisma de so prenspari — taki En abi a moro hei makti na ini na universum, èn a soifri retifasi fu libisma — ¡meki a ben de wan koni sani trutru taki Gado ben gi pasi meki ten pasa! Now wi e si krinkrin san e pasa te libisma no e gi yesi na den wet fu Gado èn e du sani fa densrefi wani. A bakapisi na taki ogridu de na ala sei. Èn na fu dati ede so furu sma di no abi fowtu, e pina na ini a ten disi.
Ma a bun srefisrefi taki Gado Wortu e sori taki ogridu no sa tan fu têgo. Fu taki en leti, heri esi Yehovah sa tyari wan kaba kon na ogridu èn na den sma di e meki ogri de. „Fu taki fu den ogri sma,” Odo 2:22 e taki, „den sa koti den puru fu grontapu srefi; èn fu taki fu den wan di e tori trawan, den sa hari den puru fu en.” Na a tra sei, den sma di de getrow na Gado kan fruwakti wan ten, di de krosibei now, te „dede no sa de moro, no wan sari, no wan babari, no wan pen no sa de moro”.—Openbaring 21:4.
So bun, Bijbel e fruklari krinkrin fu san ede sma di no abi fowtu, e ondrofeni pina. A e gi wi a dyaranti tu taki heri esi ogridu nanga pina sa kon na wan kaba. Ma fu di wi e ondrofeni den disiten problema fu a libi, meki wi musu piki wan tra prenspari aksi.
San na a Marki fu a Libi?
Kande moro leki iniwan tra ten na ini a historia fu sma, sma e pruberi now fu kon sabi san na a marki fu a libi. Furu sma e aksi densrefi: ’Fu san ede mi e libi? Fa mi kan meki mi libi de warti?’ Difrenti situwâsi e meki den e poti den aksi disi.
Kande wan persoonlijk rampu ben broko a libi fu wan sma na pisipisi. Fu eksempre, na ini a bigin fu a yari 1998, sma ben tyari wan meisje di ben abi 12 yari gowe nanga tranga èn ben kiri en. A meisje ben libi na ini Bavaria, Doisrikondre. Wan yari na baka, en mama ben erken taki a ben e gebroiki ibri dei fu suku wan marki na ini a libi — ma a ben de fu soso. Son yongusma e aksi densrefi fu san ede den e libi. Den e suku seikerfasi, satisfaksi, èn den wani firi taki tra sma lobi den, ma den e si soso hoigrifasi nanga kruktudu di de na ala sei èn a e sari den. Tra sma e meki a wroko fu den na a moro prenspari sani na ini a libi fu den, ma den e kon si taki makti, posisi, nanga gudu no e satisferi na angri di den e angri fu kon sabi fu san ede den de na libi.
Awansi san e buweigi wan sma fu aksi san na a marki fu a libi, na aksi disi e gi nofo reide fu wan sma wani wan seryusu èn bun piki. Ete wan leisi wi kan taki dati Bijbel kan gi furu wini na ini disi. A e taki dati Yehovah na wan Gado di abi wan prakseri, wan sma di abi bun reide fu san ede a e du sani. Wi e aksi: ¿Yu ben o bow wan oso sondro wan reide? Kwetikweti, fu di kefalek furu moni de fanowdu èn a kan teki furu mun noso furu yari fu bow wan oso. Yu e bow wan oso so taki yu noso wan tra sma kan libi na ini. A srefi logisch denki disi abi fu du tu nanga Yehovah. A no ben du ala muiti fu kria grontapu nanga den libisani na en tapu, sondro wan reide, sondro wan marki. (Teki gersi Hebrewsma 3:4.) San na a marki fu en gi grontapu?
A profeititori fu Yesaya e kari Yehovah „a tru Gado, a Sma di seti grontapu èn a Mekiman fu en”. Iya, en na „a Sma, di poti en steifi, di no kria en fu soso, di ben seti en fu sma libi na tapu” (Yesaya 45:18). Iya, sensi a ten di grontapu ben kria, a de a prakseri fu Yehovah fu meki sma libi na en tapu. Psalm 115:16 e taki: „Ini a tori fu den hemel, den hemel na fu Yehovah, ma grontapu a gi na den manpikin fu libisma.” So bun, Bijbel e sori taki Yehovah ben kria grontapu so taki libisma di e gi yesi na En ben o libi na en tapu èn ben o sorgu gi en.—Genesis 1:27, 28.
¿Na opruru fu Adam nanga Eva ben meki Yehovah kenki en prakseri? Nôno. Fa wi du sabi dati? We, luku a penti disi: Bijbel ben skrifi dusundusun yari na baka na opruru na ini Eden. Efu Gado ben gowe libi a fosi prakseri fu en, dan fu san ede Bijbel no e taki fu dati? A yoisti sani di wi kan taki na taki a prakseri di a abi nanga grontapu èn nanga libisma, no ben kenki.
Boiti dati, noiti den prakseri fu Yehovah no e kon tru. Nanga yepi fu Yesaya, Gado e gi a dyaranti disi: „Neleki fa na alen, nanga a snew, e saka kon fu hemel èn no e drai go baka na a presi dati, boiti efu trutru a e nati grontapu èn e meki a gi froktu èn e meki a sproiti, èn siri e gi trutru na a saiman èn brede na a sma di e nyan, na so mi wortu di e komoto na mi mofo, sa sori taki a de. A no sa drai kon baka na mi sondro bakapisi, ma seiker a sa du a sani dati di mi abi prisiri na ini, èn fu tru, a sa abi bun bakapisi na ini san mi ben seni en go.”—Yesaya 55:10, 11.
San Gado E Fruwakti fu Wi
Fu tru, a de krin taki wi kan abi frutrow taki a prakseri fu Gado sa kon tru fu meki libisma di e gi yesi na en, libi fu têgo na grontapu. Efu wi wani de na mindri den wan di abi a grani fu libi fu têgo na grontapu, dan wi musu du san a koni Kownu Salomo ben taki: „Frede a tru Gado èn hori den komando fu en. Bika disi na a heri plekti fu libisma.”—Preikiman 12:13; Yohanes 17:3.
Fu libi akruderi a prakseri fu Yehovah gi a libisma famiri wani taki dati wi musu kon sabi a tru Gado èn wi musu libi akruderi den markitiki fu en di skrifi na ini den Santa Buku fu Bijbel. Efu wi e du disi nownow, dan wi kan abi a howpu fu libi fu têgo na wan paradijs grontapu, pe noiti wi sa kaba leri nyun sani fu Gado èn fu a kefalek moi kriaturu fu en (Lukas 23:43). ¡Dati na wan kefalek moi fruwakti!
Furu sma di e suku wan marki na ini a libi e go suku en na ini Bijbel èn den e ondrofeni furu koloku nownow kaba. Fu eksempre, wan yonkuman di nen Alfred no ben man feni wan warti sani na ini a libi. A no ben lobi en srefisrefi taki relisi ben bumui nanga orloku, èn a ben atibron nanga a hoigrifasi nanga a kruktudu na ini politiek. Alfred ben go na den Ingi fu Noord-Amerika fu kon frustan san na a marki fu a libi, ma a ben drai go baka na Europa sondro fu feni dati. Fu di a no ben abi howpu moro, a ben go gebroiki drugs èn ben plèi werdri poku. Ma wan doronomo èn finifini studie fu Bijbel ben yepi Alfred baka ten fu kon sabi a tru marki fu a libi èn fu feni satisfaksi na ini a libi.
Wan Leti na Tapu Wi Pasi Di Wi Kan Frutrow
San wi kan taki dan fu Bijbel? ¿A de fu gebroiki na ini a ten disi? Iya, fu tru, bika a e gi tiri na ini disiten afersi. Bijbel e fruklari taki ogridu no kon fu Gado èn Bijbel e yepi wi fu feni wan bun marki na ini a libi. Boiti dati, Bijbel abi furu fu taki fu tra afersi di de prenspari na ini a ten disi. Den tori soleki a trowlibi, fa fu kweki pikin, fa libisma musu handri nanga makandra, èn a howpu gi den dedewan, na sani di Gado Wortu e taki fu den.
Efu yu no du dati ete, dan grantangi ondrosuku finifini san de na ini Bijbel. Te yu si kaba o warti den markitiki di a abi gi a libi de, dan yu kan firi tu leki a psalm singiman di ben suku tiri na Yehovah èn di ben singi: „Yu wortu na wan lampu gi mi futu, èn wan leti na tapu mi pasi.”—Psalm 119:105.
[Prenki na tapu bladzijde 6]
¿Yu sabi fu san ede Gado gi pasi meki sma di no abi fowtu e pina?
[Prenki na tapu bladzijde 7]
Yu kan abi wan libi di abi wan marki